İçindekiler ÖN SÖZ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– xi Travmalar; Hayatımızın Kırılma Anları–––––––––––––––––––––– 1 Kimler Risk Altındadır? Daha Çok Etkilenir? –––––––––––––––– 1 Kimler Daha Kolay Başa Çıkabilir? Daha Dayanıklıdır?–––––––– 2 Travmanın Psikolojik Sonuçları Nelerdir? Herkes Aynı Duyguları mı Yaşar?–––––––––––––––––––––– 8 Travma Sonrası Stres Bozukluğu––––––––––––––––––––––––10 Yaşamımızın İlk ve Temel Travması: Bağlan(a)mama–––––––14 Bebeklikten Yetişkinliğe; Bağlan(a)mama ve Yarattığı Sorunlar––––––––––––––––––––––––––––––––––17 Anne-Fetus “Bağlanması” ve Fetus İstismarı –––––––––––––24 Doğum Korkusu, Travması ve Doğum Sonrası Stres Bozukluğu–––––––––––––––––––27 Travmatik Hamilelik ve Annelik: Stres, Kaygı ve Depresyon–––––––––––––––––––––––––30 Hamilelik Öncesi, Süreci ve Sonrasında Kaygı, Stres ve Depresyon––––––––––––––––––––––––––––––––33 Anne - Çocuk İstismarında Son Nokta: Munchausen by Proxy Sendromu––––––––––––––––––40 v vi TRAVMA PSİKOLOJİSİ • Hayatımızın Kırılma Anları Çocukluk Dönemi Taciz Yaşantıları Ergenliği ve Yetişkinliği Nasıl Etkiler?–––––––––––––––46 Tacizle Nasıl Başa Çıkılabilir? Eşlere Düşen Görevler Nelerdir?–––––––––––––––––––––54 İlişkisel Travmalar I.: Aldatılma–––––––––––––––––––––––––––57 İlişkisel Travmalar II.: Çatışma, Saldırganlık, Şiddet––––––––63 “Tehlike Çanları”: Şiddetin Habercileri––––––––––––––––––––68 Şiddetin Türleri–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––69 Şiddetin Aşamaları ve “Zafer”–––––––––––––––––––––––––––72 Şiddetin Psikolojik ve Fiziksel Sonuçları - Etkileri––––––––––––75 Aile içi Şiddet ve Çocuklar––––––––––––––––––––––––––––––84 Şiddete Tepkiler ve Şiddetle “Baş Etme”––––––––––––––––––85 İlişkisel Travmalar III.: Ayrılık, Eş Kaybı, Boşanma ve Çocuklar–––––––––––––––––––––––––––––88 Ayrılık, Boşanma ve Çocuklar–––––––––––––––––––––––––––97 Boşanma Sonrası Ebeveyn-Çocuk İlişkileri, Neler Yapılabilir? –––––––––––––––––––––––––––––––––103 En Travmatik İlişki / Evlilik Hangisidir?–––––––––––––––––––107 Sınırda Kişilik Bozukluğu––––––––––––––––––––––––––––––108 Narsisistik Kişilik Bozukluğu––––––––––––––––––––––––––––110 Peki, İlişki?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––113 İster Sokakta İster Evde; Kadına Yönelik Tecavüz––––––––––––––––––––––––––114 Gücünü / Erkekliğini Onaylama İhtiyacı Duyan Tecavüzcüler ––––––––––––––––––––––––––––––––––––114 Gücünü / Erkekliğini Şiddetle Onaylama İhtiyacı Duyan Tecavüzcüler––––––––––––––––––––––––––––––––––––116 Nefret / İntikam Amaçlı Tecavüz––––––––––––––––––––––––117 Nefret / İntikamdan Heyecan Duyan, Sadistik Tecavüz–––––––––––––––––––––––––––––––––118 İçindekiler vii Travma, Çözülme, Kopuş: Mehtap Zengin ve Mehmet Pişkin’in İntihar Videoları–––––––––––––––––122 Mehtap Zengin (Eylül Cansın, 1992-2015)–––––––––––––––122 Mehmet Pişkin (1978-2014)–––––––––––––––––––––––––––124 İş Yaşamında Travmalar: Cinsel Taciz ve Mobbing––––––––127 Bir Travmatik Yaşantı Olarak Tükenmişlik––––––––––––––––138 Tükenmişliğin Aşamaları–––––––––––––––––––––––––––––––138 Tükenmişliğin Nedenleri–––––––––––––––––––––––––––––––139 Tükenmişliğin Sonuçları–––––––––––––––––––––––––––––––140 Tükenmişlikle Başa Çıkma–––––––––––––––––––––––––––––142 Farklı Mesleklerde İkincil Travmatizasyon: “In Treatment”–––––––––––––––––––––––––––––––––––144 “In Treatment”: Tükeniş ve Arayış–––––––––––––––––––––––146 Travma Travmayı Doğurur: Diktatörler, Seri Katiller ve Mafya Üyeleri–––––––––––150 Diktatörler––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––150 Seri Katiller––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––161 Mafya Üyeleri––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––185 Etnik Travma ve Soykırımlar: Darfur, Kamboçya, Bosna, Halepçe––––––––––––––––191 Ömer Hasan Ahmet El Beşir - Darfur––––––––––––––––––––191 Pol Pot - Kamboçya––––––––––––––––––––––––––––––––––191 Radovan Karadziç - Bosna––––––––––––––––––––––––––––193 Saddam Hüseyin - Halepçe––––––––––––––––––––––––––––195 Politik Şiddet ve Terörizm: New York Dünya Ticaret Merkezi (9/11)––––––––––––197 viii TRAVMA PSİKOLOJİSİ • Hayatımızın Kırılma Anları Savaş / “Güneydoğu” Travması ve “Yazı / Tura” ––––––––––199 İşkence Psikolojisi ve Türkiye’nin “Auschwitz”i: Diyarbakır Cezaevi–––––––––––––––––––––––––––––––202 Diyarbakır Cezaevi –––––––––––––––––––––––––––––––––––205 Travma, Ötekileştirme ve Nefret Suçları: Sivas / Madımak Katliamı–––––––––––––––––––––––––209 Sivas / Madımak Katliamı –––––––––––––––––––––––––––––212 Doğal ve Teknolojik Felaketler: Çernobil Kazası, HFE Faciası, Kobe Depremi–––––––214 Çernobil Kazası –––––––––––––––––––––––––––––––––––––214 Herald of Free Enterprise Faciası –––––––––––––––––––––––216 Kobe Depremi–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––217 LGBT Bireylere Yönelik Şiddet: Pier Paolo Pasolini–––––––––––––––––––––––––––––––219 Pier Paolo Pasolini –––––––––––––––––––––––––––––––––––222 Kaçırılma ve Travmatizasyon: Stockholm Sendromu ve “Patty Hearst” Olayı––––––226 Travma ve Kişilik Bozuklukları: “Para”psikolojik Parapsikolojiler––––––––––––––––––229 Edebiyatta Travma: “Piedra Irmağının Kıyısında Oturdum Ağladım”–––––234 Sinemada Travma: Travmatik Filmlerin Psikolojik Analizleri––––––––––––244 Mustafa Hakkında Her Şey, 2004–––––––––––––––––––––––244 Sophie’s Choice, 1982––––––––––––––––––––––––––––––––249 Copycat, 1995––––––––––––––––––––––––––––––––––––––252 Danika, 2006––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––253 Monster, 2003 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––254 The Brave One, 2007 ––––––––––––––––––––––––––––––––255 Analyze This, 1999–––––––––––––––––––––––––––––––––––256 Ordinary People, 1980––––––––––––––––––––––––––––––––257 Damage,1992–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––259 İçindekiler ix Mysterious Skin, 2004––––––––––––––––––––––––––––––––259 K-PAX, 2001––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––261 Peri Tozu, 2008–––––––––––––––––––––––––––––––––––––261 Born on the Fourth of July, 1989–––––––––––––––––––––––263 Coming Home, 1978–––––––––––––––––––––––––––––––––264 Enduring Love, 2004–––––––––––––––––––––––––––––––––265 Ansikte Mot Ansikte, 1976––––––––––––––––––––––––––––266 Engelen, 2009 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––269 Marnie, 1964––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––274 Kavşak, 2010–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––276 Atlıkarınca, 2011–––––––––––––––––––––––––––––––––––––278 Gecenin Kanatları, 2009––––––––––––––––––––––––––––––278 Gözetleme Kulesi, 2012–––––––––––––––––––––––––––––––279 Hayatımın Kadınısın, 2006–––––––––––––––––––––––––––––280 Karanlıktakiler, 2009––––––––––––––––––––––––––––––––––280 Kusursuzlar, 2014––––––––––––––––––––––––––––––––––––281 Meleğin Düşüşü, 2005––––––––––––––––––––––––––––––––282 Nefes: Vatan Sağolsun, 2009––––––––––––––––––––––––––282 O Şimdi Asker, 2003–––––––––––––––––––––––––––––––––283 Sonbahar, 2008–––––––––––––––––––––––––––––––––––––283 Çizgi Dünyasında Travma: Zararlı Çizgi Filmler ve “Şeker Kız Candy”––––––––––285 “Şeker Kız Candy”–––––––––––––––––––––––––––––––––––287 Dizilerde Travma: “Homeland” ve “Dexter”ın Psikolojisi––––––––––––––291 Homeland ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––291 Dexter–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––297 SONUÇ YERİNE: Travmayla / Stresle Başa Çıkma; Neler Yapılabilir?––––304 A) Gevşeme Teknikleri ––––––––––––––––––––––––––––––––304 B) Sosyal Destek–––––––––––––––––––––––––––––––––––––309 KAYNAKLAR––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––311