Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu, Kasım 2007-I

advertisement
TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER
ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
KASIM 2007/ I
HAZIRLAYANLAR
Mustafa ŞİMŞEK
Fulya BAYRAKTAR
Mustafa TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ
Kasım 2007
Ekim ayının son haftası ve Kasım ayının ilk haftasında ekonomide yaşanan
gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda
özetlenmiştir.
Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler
•
ABD Başkanı Bush ile Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın
5 Kasım’da yaptıkları toplanın sonucunda, Kuzey Irak’a yönelik olası bir
operasyona ilişkin istihbarat paylaşımı yapılması başta olmak üzere stratejik
ortaklar olarak hareket edilmesi yönünde karar alınmış olması, piyasalardaki bu
konudaki tedirginliği azalttı.
•
Avrupa Birliği Komisyonu, Türkiye’nin bir yılda kaydettiği gelişmelerin yer aldığı
2007 İlerleme Raporu’nu, yol haritası niteliğinde olan Strateji Belgesi’ni,
Ankara’nın yerine getirmesi gereken kısa ve orta vadeli yükümlülüklerinin yer
aldığı güncellenmiş Katılım Ortaklığı Belgesi’ni ve aday ülkelere yönelik katılım
öncesi mali yardımlarla ilgili Çok Yıllı Endikatif Mali Çerçeve’yi açıkladı.
2007 İlerleme Raporu’nda, hükümetin IMF ve Dünya Bankası'yla yapılan
programlara büyük ölçüde bağlı kaldığına, ancak politik kaygıların zaman zaman
ekonomik reformların hızını kestiğine dikkat çekildi. "Sorumluluğun hükümet
organları arasında bölünmüşlüğü, eşgüdümü zorlaştırmaktadır" denilen raporda,
problemli alanlar olarak, işsizlik ve kayıt dışı ekonomi ile enerji
özelleştirmesindeki gecikmeye dikkat çekildi. Raporda, genel makroekonomik
tablo, son dönemde kamuoyunda tartışılan Merkez Bankası'nın bağımsızlığı,
elektrik zamları, alkolde yerli üreticiye vergi avantajı gibi ekonomik konular yanı
sıra AB’nin bugüne kadar önem verdiği diğer başlıklar da yer aldı.
•
Merkez Bankası, yıl sonu enflasyon hedefini revize ederek yukarı çekti. Merkez
Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, enflasyonun 2007 sonunda %6,7-7,9 arasında
gerçekleşeceğini söylerken, faiz indiriminin ise gerekirse yapılacağını dile getirdi.
•
IMF, Türk hükümetinin gelecek yıl için benimsediği %5,5 oranındaki faiz dışı fazla
hedefini desteklediğini bildirdi.
•
Avrupa Parlamentosu genel kurulu Türkiye raporunu ve buna bağlı Türkiye'nin
demokrasini güçlendirilmesi için reformları hızlandırması çağrısını içeren tavsiye
karar tasarısını kabul etti.
•
Maliye Bakanı Unakıtan, IMF'ye verilen taahhütler arasında yer alan Gelir Vergisi
Kanunu tasarısının yılbaşından sonra TBMM'ye sunulacağını, uygulanacak
politikalar ile nominal faizlerin daha da düşeceği ve tek haneli rakamlara
inmesinin sağlanacağını söyledi. 2008 yılı hedefleri olarak, GSMH büyüklüğü
716,6 milyar YTL, büyüme oranı %5,5, yıl sonu TÜFE %4, bütçe açığının
GSMH'ye oranı %2,5 ve faiz dışı fazla ise %5,3 olarak açıklandı.
•
Avrupa Birliği (AB) ile Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) bölgelerarası
gelişmişlik farklarının azaltılması amacıyla İç Anadolu ile Doğu Anadolu'nun 13
ilinde yürüttüğü kalkınma programı tamamlandı. Toplam 509 projeye 84,9 milyon
euro hibe sağlandı. Bu kapsamda Ağrı, Ardahan, Bingöl, Elazığ, Iğdır, Karaman,
Kars, Kayseri, Konya, Malatya, Sivas, Tunceli ve Yozgat'ın kalkınması için
yürütülen 443 proje sona erdi. Projeler 70 milyon eurosu AB katkısı olmak üzere,
toplam 90,6 milyon euro bütçeyle yürütüldü.
1
•
Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Başkanı Charles Dallara, Türkiye ve
Hindistan'ın, gelecek yıl, küresel yabancı sermayenin "yıldız ülkeleri" olacağını
söyledi. Özellikle AB sürecinde alınan önlem ve yapısal uyum reformlarının
Türkiye piyasasına olan ilgiyi artırdığını vurgulayan Dallara, AB sürecinde
yalnızca kısa vadeli değil, doğrudan yatırımın da artan oranda Türkiye'ye
gelmesini beklediklerini söyledi. Dallara, gelecek yıl Türkiye'ye 19-20 milyar dolar
düzeyinde bir doğrudan yabancı sermaye gireceğini tahmin ettiklerini de
vurguladı.
•
Dünya Ekonomik Forumunun (World Economic Forum) 131 ülkeyi kapsayan
2007-2008 Küresel Rekabet Endeksine göre yapılan sıralamada Türkiye, geçen
yıla kıyasla 6 basamak yükselerek 53. oldu. Aynı endekste Türkiye, geçen yıl 125
ülke arasında 59'uncu olmuştu. Dünya Ekonomik Forumu tarafından açıklanan
küresel rekabet sıralamasında rekabet gücü en yüksek ülke ABD olurken,
ikinciliği alan İsviçre'yi sırasıyla Danimarka, İsveç, Almanya, Finlandiya ve
Singapur izledi.
•
Türkiye, OECD'nin 2007 yılı istihdam raporu verilerine göre kadın işsizliğinin en
yüksek olduğu ülkeler arasında 12 yılda 17'nci sıradan 6'ncı sıraya yükseldi.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu'ndan (TİSK) yapılan açıklamada,
Türkiye'nin 28 OECD ülkesi içinde kadın işsizliği oranı en hızlı yükselen ikinci
ülke durumuna geldiği savunuldu.
•
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 14 Kasım 2007 tarihli toplantısında;
Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası Repo-Ters Repo Pazarı’nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranını,
50 baz puan indirerek %16,75’ten %16,25’e düşürdü. Kurul tarafından yapılan
açıklamada; son dönemde özel kesim yatırım ve tüketim talebinde toparlanma
işaretleri görülürken, dış talebin büyümeye katkısının azalmakta olduğu ve
toplam talep koşullarının enflasyondaki düşüş sürecine destek vermeye devam
ettiği belirtildi. Bu kapsamda, kısa vadeli faiz oranlarındaki indirimin temkinli ve
ölçülü tutulduğu açıklanmıştır.
Piyasalar Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun 16 Ekim tarihinde
gerçekleştirilen toplantısında alınan 50 baz puanlık faiz indirimi kararından sonra
14 Kasım’daki toplantıdan da aynı yönde bir kararın çıkacağı beklentisi içerisine
girmişti. Ancak Kurul’un 16 Ekim’de gerçekleşen toplantısına ilişkin olarak 26
Ekim tarihinde yayınlanan Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde, enerji
fiyatlarındaki risklerin Kurul’u faiz indirimlerinde göreli olarak daha ihtiyatlı olmaya
sevk ettiğinin belirtilmesi ve bu bağlamda son bir aylık süre zarfında petrol
fiyatlarındaki artışların hızlanarak devam etmesi, diğer yandan da Ekim ayı
enflasyonun yıl sonu hedeflerini revize edecek ölçüde yüksek gelmesi gibi
hususlar gözönüne alındığında; Kurul’un 14 Kasım tarihli toplantısında, bir önceki
toplantıya göre daha düşük bir faiz indirimini gerçekleştireceği ya da faizleri
değiştirmeyeceği yönündeki görüşler de son günlerde dillendirilmeye başlanmıştı.
2
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
•
ABD Merkez Bankası (FED), 30-31 Ekim’deki toplantısında kısa vadeli faiz
oranlarını 25 baz puan düşürerek %4,50’ye indirdi. Toplantı sonrası yapılan
açıklamada, faiz indirim kararının finansal piyasalardan kaynaklanan sorunların
büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik bir önlem olarak
alındığı belirtildi. Üçüncü çeyrekte ekonominin güçlü bir görünüm sergilediği ve
finansal piyasalara ilişkin sorunların kısmen azaldığı ifade edilmesine karşılık,
konut piyasasındaki düzeltmeye dikkat çekilerek yakın bir gelecekte büyümenin
yavaşlayabileceği öngörüldü.
•
FED Başkanı Bernanke, ABD Kongresi’nde yapmış olduğu konuşmasında konut
sektöründeki problemlerin kısa vadede aşılamayacağı ve ekonomide belirgin bir
yavaşlama olabileceği öngörüsünde bulundu. Diğer taraftan enflasyona ilişkin
olarak yüksek petrol fiyatları ve dolardaki değer kayıplarından kaynaklanan
yukarı yönlü risklerin de altını çizen Bernanke, FED’in enflasyon verilerini de
dikkatle izlediğini vurguladı.
•
Eski ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Alan Greenspan Amerikan
ekonomisinin FED'in öngördüğünden daha kötü bir duruma doğru gitmekte
olduğu uyarısında bulundu. Greenspan, ABD'de satılmayan ev sayısındaki
artışın ülkedeki finans piyasaları için önemli bir risk oluşturduğunu ve satılmayan
ev sayısındaki artışın fiyatları aşağıya çekeceğini kaydetti.
•
ABD Ticaret Bakanlığının açıkladığı verilere göre, 2007 yılının Temmuz-Eylül
dönemini kapsayan 3'ncü çeyreğinde ABD ekonomisi, beklentileri aşarak %3,9
oranında büyüdü. Tüketici harcamaları, ihracat, sermaye harcamaları ve askeri
harcamaların ekonominin beklenenden daha hızlı büyümesinde etkili olduğu
tahmin ediliyor. ABD ekonomisi, 2'nci çeyrekte %3,8, ilk çeyrekte %0,6 oranında
büyüme kaydetmişti.
•
ABD Merkez Bankası'nın enflasyon için tercih ettiği gösterge olan kişisel
harcamalara göre gıda ve enerji dışındaki fiyat artışını gösteren çekirdek PCE
endeksi %0,2 arttı (yıllık bazda %1,7 oldu).
•
ABD'de Eylül ayında tüketici harcamaları beklentilerin altında %0,3, kişisel
gelirler ise beklentiler paralelinde %0,4 oranında arttı.
•
ABD'de tüketici güven endeksinin Ekim ayında 95,6 puana düştüğü ve bu oranın
iki yılın en düşük seviyesi olduğu açıklandı.
•
ABD'de Eylül’de %4,6 azalış göstermesi beklenen mevcut konut satışları %8,0’lik
bir düşüş gösterdi.
•
ABD'de Ekim Ayı İmalat Dışı ISM Endeksi, beklentilerin üzerinde (54,0), 55,8
olarak açıklandı.
•
ABD'nin kronik dış ticaret açığı Eylül ayında, Ağustosa göre %0,6 azalarak 56,5
milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığındaki azalmanın, ABD Dolarının
değer kaybının ABD ihraç ürünlerinin göreli fiyatlarını düşürerek ihracatı
artırmasından kaynaklandığı bildirildi.
•
ABD'de tarım dışı istihdam 166 bin artışla piyasa beklentilerinin üzerinde
gerçekleşti. İşsizlik oranı ise %4,7 ile beklentiler paralelinde açıklandı.
•
ABD'de 3. çeyrekte verimlilik %4,9 arttı, işgücü maliyetleri ise %0,2 oranında
düştü. 2. çeyrekte işgücü maliyetleri %2,2 oranında artmıştı.
3
•
Euro Bölgesi'nde bir önceki ay %2,1 seviyesinde bulunan enflasyon oranı, Ekim
ayında %2,6'ya çıktı.
•
Euro Bölgesi'nde işsizlik oranı eylül ayı sonu itibariyle %7,3'e indi. 27 üyeli AB'de
ise ortalama işsizlik oranı, eylül ayında %7'ye geriledi.
•
İngiltere Merkez Bankası, %5,75 olan faiz oranlarının sabit tutulmasına karar
verdi. Böylece, 4 aydır faiz oranları son 6 yılın en yüksek seviyesinde tutulmuş
oldu. Merkez Bankasının, faiz oranlarını en erken önümüzdeki yılın başında
indireceği tahmin ediliyor.
•
Avrupa Merkez Bankası, beklentiler paralelinde, %4 olan faiz oranlarını sabit
tutma kararı aldı. Avrupa Merkez Bankası'nın 5 aydır faiz oranlarında değişiklik
yapmamasının, ABD kaynaklı düşük faizli mortgage sisteminin olası etkilerinin
belirlenememesinden kaynaklandığı tahmin ediliyor.
•
Avrupa Komisyonu, 2008 ve 2009 yıllarında Avrupa Birliği için düşük ekonomik
büyüme tahminlerinde bulundu. Yüksek petrol fiyatları ve ABD'de yüksek riskli
mortgage kredi sektöründen başlayarak mali piyasaları etkileyen sıkıntı
yüzünden, gelecek iki sene içinde düşük büyüme beklendiği ifade edildi. Avrupa
Komisyonunun tahminlerine göre, bu yıl kaydedilecek %2,9’luk büyümeden
sonra, 27 üyeli Avrupa Birliği ekonomisi 2008 ve 2009 yıllarında %2,4 ile daha
düşük bir hızda büyüyecek. Avrupa Birliği içinde, para birimi olarak euro kullanan
13 üyeli Euro Bölgesi içinse bu yıl %2,6'lık, 2008 yılı için %2,2'lik ve 2009 yılı için
%2,1'lik büyüme hızları bekleniyor.
•
Japonya Merkez Bankası(BOJ), faiz oranını değiştirmeyerek, %0,50’de bıraktı.
•
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), petrol piyasasının arz sıkışıklığı riskiyle karşı
karşıya olduğu uyarısında bulundu. Petrol fiyatlarındaki son tırmanışın arkasında
karmaşık nedenler olduğunu savunan IEA, Çin ve Hindistan başta olmak üzere
gelişen piyasalardaki ekonomik büyümenin enerji ihtiyacını artırdığını belirterek
bu durumun küresel enerji piyasasını dönüştürdüğünü kaydetti. Ajansın yıllık
Dünya Enerji Görünümü Raporunda, enerji sektöründe talebi doyurmak için
2030'a kadar 5 trilyon 400 milyar dolarlık yatırım gerektiği belirtildi. IEA'ye göre,
küresel petrol talebi yılda %1,3 oranında artarak 2030 yılında günlük 116,3
milyon varile ulaşacak. Ancak Çin ve Hindistan'ın beklentilerden daha hızlı
büyümesi durumunda, talebin 2030 yılında günlük 120 milyon varile ulaşması ve
fiyatların daha da artması bekleniyor. Rapora göre, petrol tüketicisi ülkeler,
gelecekte Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi ülkelere ve Rusya'ya
daha bağımlı hale gelecek ve bu da enerji güvenliği risklerini artıracak.
•
Pekin’de bir konferansta konuşan Çin Ulusal Halk Kongresi Başkan Yardımcısı
Cheng Siwei, 1,43 trilyon dolarlık döviz rezervlerini çeşitlendirirken, daha güçlü
dövizleri tercih edeceklerini ve bu düşüncelerine göre yeni bir düzenleme
yapacaklarını bildirdi. Bu arada Çinli yatırımcılar da, Ağustos ayına kadar geçen
5 aylık süre zarfında, ABD Hazine tahvillerine olan yatırımlarını %5 oranında
azalttı.
4
Son Açıklanan Veriler
•
TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre, 2007 yılı Eylül ayında ihracat
geçen yılın aynı ayına göre %18,2 oranında artarak 8.993 milyon dolar, ithalat
ise %15,5 oranında artarak 14.032 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde dış ticaret açığı
%
Karşılama oranı (ihracat/ithalat)
%10,9 oranında artarak 4.546
milyon dolardan 5.040 milyon 80.0
dolara yükselmiştir. 2006 Eylül
67.2 67.7
67.0
ayında %62,6 olan ihracatın 70.0
64.1
64.2
63.0
62.7
ithalatı karşılama oranı, 2007
61.2
60.4
65.9
63.9
57.8
Eylül ayında %64,1 olarak 60.0
62.8
62.6 61.5
62.2 61.8
gerçekleşmiştir.
59.0
55.7
55.5
55.5
2007 Ocak-Eylül döneminde; 50.0
2006 yılının aynı dönemine
göre ihracat %24,1 oranında 40.0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
artarak 76,2 milyar dolar ve
2006
2007
Aylar
ithalat ise %18,6 oranında
artarak 121,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, dış ticaret açığı da %10,4
oranında artarak 41 milyar dolardan 45,3 milyar dolara yükselmiştir.
2007 Ocak-Eylül döneminde de, Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki ağırlığı
(%56,6) devam etmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre AB ülkelerine yapılan
ihracat %25,2 oranında artarak 43,1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde, ithalatın da %40,3’ü AB ülkelerinden yapılmıştır.
2007 Ocak-Eylül döneminde, fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi kara
taşıtları ve bunların aksam, parçaları (11,2 milyar dolar) olurken; bu fasılı
makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları (6,3 milyar dolar),
demir-çelik (6,3 milyar dolar) ve örme giyim eşyası (yaklaşık 6 milyar dolar)
izlemiştir. Aynı dönemde, ithalatta ise en büyük kalemler, sırasıyla, mineral
yakıtlar, mineral yağlar (23,3 milyar dolar), makineler, mekanik cihazlar, kazanlar,
aksam ve parçaları (15,9 milyar dolar) ve demir-çeliktir (11,9 milyar dolar).
İthalattaki payı %73,4 olan ara mallarının ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre
%22,1, sermaye (yatırım) malları ithalatı ise %9,5 oranında artmıştır.
•
TÜİK tarafından açıklanan
geçici verilere göre; 2007 yılı
Eylül ayında bir önceki yılın
Eylül ayına göre ihracat
miktar endeksi %3,5, ithalat
miktar endeksi %6,5 oranında
artarken, ihracat birim değer
endeksi
%14,6
oranında,
ithalat birim değer endeksi
de %8,6 oranında artmıştır.
%
Dış Ticaret Hadleri (%)
100.0
98.2 98.1
97.7 97.9 97.7
97.5
97.5 97.3
97.2
96.2
97.6
97.4 97.3
96.1
95.5
94.5
92.7
98.0
96.0
94.0
92.0
92.2
93.9 94.0
92.1
90.0
1
2 3 4
5 6
7 8
9 10 11 12
Ana sektörler itibarıyla, geçen
Aylar
yılın aynı ayına göre ihracat
2006
2007
miktar endeksleri; tarım ve
ormancılık sektöründe %17,6 oranında düşerken, balıkçılık sektöründe %37,1,
5
madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %34,9 ve imalat sanayii sektöründe %4,1
oranında artış göstermiştir. İthalat miktar endeksleri de aynı dönemde; tarım ve
ormancılık sektöründe %42,1, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %13,1 ve
imalat sanayii sektöründe %4,1 oranında artış göstermiştir. Eylül ayında, bir
önceki yılın aynı ayına göre, ihracat birim değer endeksleri, lokomotif sektör
olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %11,3 ve giyim eşyası sektöründe
ise %14,1 oranında artmıştır.
Bu gelişmelerden sonra, 2007 yılının Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında
ihracat lehine bir gelişim sergileyen dış ticaret hadleri bu eğilimini Ağustos
ayından itibaren kaybetmiştir. Eylül ayında da, bir önceki aya göre ihracat
fiyatlarının %1,12 oranında artmasına rağmen ithalat fiyatlarının daha fazla
olarak %1,36 oranında artması, dış ticaret haddinin bir önceki aya göre 0,2 puan
azalışla 97,3 seviyesinde ithalat lehine devam etmesine sebep olmuştur.
•
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre; Ekim
ayında üretici fiyatları (ÜFE) bir önceki aya göre %0,13 oranında azalış,
tüketici fiyatları da (TÜFE) %1,81 oranında artış göstermiştir. 2007’nin on ayı
itibarıyla enflasyon, üretici
%
Yıllık Enflasyon
fiyatlarıyla %4,84 ve tüketici 16.00
ÜFE
TÜFE
fiyatlarıyla %6,08 düzeyinde 14.00
11.6711.58
gerçekleşirken, bir önceki yılın 12.00 10.94
10.13 10.86 10.72
9.93
9.23
aynı ayına göre de sırasıyla, 10.00
8.60
10.92
7.39
10.16
7.70
9.98 9.86 9.65
9.68
7.12
9.37
8.00
6.90
%4,41 ve %7,70 oranlarında
7.14
6.00
gerçekleşmiş oldu.
4.41
3.72
4.00
5.02
•
07/10
07/09
07/08
07/07
07/06
07/05
07/04
07/03
07/02
07/01
06/12
06/11
06/10
2.08
2.89
Ekim ayında, ÜFE’de alt
2.00
sektörler itibarıyla en yüksek
0.00
aylık artışlar %7,51 ile ham
petrol ve doğalgaz çıkarımı,
Aylar
%6,71 ile maden kömürü ve
linyit, %3,54 ile deri mamul imalatı sektörlerinde gerçekleşirken, en büyük aylık
düşüşler ise %10,30 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, %4,91 ile iletişim
teçhizatı imalatı ve %3,67 ile de ana metal sanayi alt sektörlerinde görülmüştür.
TÜFE’deki en yüksek aylık artış %8,22 ile giyim ve ayakkabı, %3,41 ile de gıda
ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşirken, en büyük düşüş %0,41 ile
ulaştırma sektöründe gerçekleşmiştir.
TÜİK tarafından açıklanan, 1997=100 temel yıllı Aylık Sanayi Üretim Endeksi,
2007 yılı Eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,2 oranında artarak
150,6 olmuştur. Sanayiinin alt
%
Aylık Sanayi Üretim Endeksi Artışı
sektörleri düzeyinde, bir önceki 20
14.9
yılın
aynı
ayına
göre 15
11.6
9.1
10.0 8.7
8.1
7.3
madencilik sektörü endeksi 10
6.5
5.9 4.1
3.0
5.7
5.2
%18,5, imalat sanayi sektörü 5
3.2
2.0
3.9 4.5
2.3
endeksi %0,9 ve elektrik, gaz 0
3.2
2.2
ve su sektörü endeksi de %8,4 -5 -5.2
oranında artış göstermiştir.
-10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11
12
2007 yılının dokuz aylık orta
2006
2007
Aylar
laması bir önceki yılın dokuz
aylık ortalaması ile karşılaştırıldığında, toplam sanayi sektörü endeksinin %4,9,
madencilik sektörü endeksinin %11,4, imalat sanayi sektörü endeksinin %4,1 ve
6
elektrik, gaz ve su sektörü endeksinin ise %9,7 oranında artış gösterdiği
görülmektedir.
2007 yılı Eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre İmalat Sanayi Üretim
Endeksinde en yüksek yüzde artış %46,9 ile Büro, Muhasebe Bilgi İşlem
Makineleri İmalatında görülürken, bunu %30,1 ile Ağaç ve Mantar Ürünleri
(mobilya hariç) imalatı ve %18,4 ile B.y.s. Elektrikli Makine Cihaz imalatı
izlemektedir.
•
T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son
verilere göre; 2006 yılı Eylül ayında 1.562 milyon dolar olarak gerçekleşen cari
işlemler açığı, bu yılın Eylül ayında %18,2 oranında artarak 1.846 milyon dolara
yükselmiştir. Alt kalemler itibarıyla bakıldığında; ödemeler dengesi tablosundaki
dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre %11 oranında artarak 3.684
milyon dolara çıktığı, hizmetler dengesindeki fazlanın %11,7 oranında
büyüyerek 2.559 milyon dolara yükseldiği, gelir dengesindeki açığın %29,2
artarak 884 milyon dolara yükseldiği ve cari transferlerden kaynaklanan
girişlerin %7,9 artarak 163 milyon dolar olarak gerçekleştiği gözlenmiştir. Bunun
sonucu olarak, 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı
dönemine göre %6,2 oranında artarak 24,5 milyar dolardan 26,1 milyar dolara
yükselmiştir.
2007 yılının Ocak-Eylül döneminde gerçekleşen yaklaşık 26 milyar dolarlık cari
açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye
girişinin, bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,3 azalarak, 25,5 milyar dolar
olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler
şu şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde bir önceki yılın aynı
dönemine göre %6,1 oranında artışla 13,5 milyar dolar, portföy yatırımlarında bir
önceki yılın aynı dönemine göre %24,1 oranında artışla 3,9 milyar dolar ve ticari
ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise bir
önceki yılın aynı dönemine göre %7,7 oranında artışla yaklaşık 16 milyar dolar
net giriş kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde yaklaşık 7,9
milyar dolar artış olmuştur.
•
•
•
T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının Eylül
ayında 107,8 düzeyinde olan Reel Kesim Güven Endeksi, Ekim’de bir önceki
aya göre 3,9 puan azalarak 103,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Ekim ayında,
gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı ve sabit sermaye yatırım harcamasına
ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, mevcut mamul mal stok
miktarı, gelecek üç aydaki üretim hacmi, genel gidişat, gelecek üç aydaki toplam
istihdam, mevcut toplam sipariş miktarı ve son üç aydaki toplam sipariş miktarına
ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkileyen faktörler olmuştur.
T.C. Merkez Bankası tarafından hazırlanan Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri
Raporu’nda; işlenmiş gıda fiyatlarındaki yüksek artışa rağmen çekirdek
enflasyon göstergelerindeki gerilemenin devam ettiğine vurgu yapılarak, kısa
vadede enflasyonda geçici bir artış olsa da, önümüzdeki dönemde enflasyonun
yeniden düşüş eğilimine gireceği tahmininde bulunulmuştur.
T.C. Merkez Bankası tarafından Ekim 2007 itibariyle, bankalara duyurulan
karşılıksız çeklerin sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %8,3 oranında artarak
128.416 adede yükseldi. Karşılıksız çek sayısı, 2006 Ekim ayında 118.531 adet
seviyesinde bulunuyordu. Ekim ayında, bir önceki aya göre ise, karşılıksız çek
sayısı %23,9 oranında arttı.
7
•
Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; Eylül 2007’de yaklaşık 3,7
milyar YTL açık veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2007 Ekim ayında da 102
milyon YTL açık verdi. Böylece 2006 yılının ilk on ayında yaklaşık 3,8 milyar YTL
açık veren bütçe dengesi 2007 yılının aynı döneminde 12,3 milyar YTL açık
vermiştir. Yıl sonu bütçe açığı hedefinin 16,8 milyar YTL olduğu dikkate
alındığında, kümülatif bütçe açığının onuncu ayda yıl sonu hedefinin %72,9’una
ulaştığı görülmektedir. Ekim ayında, faiz dışı denge de 1,8 milyar YTL fazla verdi.
Ekim sonu itibarıyla oluşan kümülatif faiz dışı fazla (32,4 milyar YTL), yılın
tamamı için hedeflenen 36,1 milyar YTL’nin yaklaşık olarak %89,7’sine karşılık
gelmektedir.
2007 yılı Ekim ayında, bütçe harcamaları 14,3 milyar YTL, bütçe gelirleri ise
yaklaşık 14,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının 1,9 milyar
YTL olduğu bu ayda, vergi gelirleri 12,2 milyar YTL ile merkezi yönetim bütçe
gelirlerinin %86,0’sını oluşturmuştur (bir önceki ay bu oran %85,7 idi).
•
•
•
•
TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2007 Ağustos
Dönemi (Temmuz, Ağustos, Eylül) Sonuçları’na göre; 2007 yılı Ağustos
döneminde, çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 874 bin kişi
artarak 52 milyon 644 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı, geçen
yılın aynı dönemine göre 269 bin kişi artarak 23 milyon 548 bin kişiye ulaşırken,
işgücüne katılma oranı %49,3 olarak gerçekleşmiştir. İşsizlik oranı 0,1 puan
artışla %9,2 seviyesine yükselirken, tarım dışı işsizlik oranı da 0,1 puan azalışla
%11,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, istihdam edilenlerin %28'i tarım,
%19,1’i sanayi, %6,5'i inşaat, %46,5’i de hizmetler sektöründedir. Önceki yılın
aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründe istihdamın payının 1,2 puan
ve sanayi sektörünün payının 0,4 puan azaldığı, buna karşılık inşaat sektörünün
payının 0,6 puan ve hizmetler sektörünün payının ise 1,2 puan arttığı
görülmektedir.
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; Ekim ayında, ihale
yöntemiyle yapılan YTL cinsi nakit borçlanmaların toplamı, nominal olarak 7,5
milyar YTL karşılığı, net 6,3 milyar YTL olmuştur. Kasım 2007 döneminde ise, iç
piyasalara yapılacak 5,9 milyar YTL’lik itfaya karşılık, iç piyasalardan 3,9 milyar
YTL tutarında bir borçlanma yapılması öngörülmektedir. Aynı dönemde, toplam 7
milyar YTL’lik iç borç servisine karşılık, 5 milyar YTL toplam iç borçlanma
gerçekleştirilmesi programlanmaktadır.
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Ekim ayı Hazine
nakit gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçlar alınmış olup, bu sonuçlara göre;
Ekim ayında nakit bazda toplam 13,8 milyar YTL gelir elde edilmiş, 12 milyar YTL
faiz dışı harcama yapılmış ve 1,8 milyar YTL faiz dışı fazla oluşmuştur. Toplam
1,9 milyar YTL faiz ödemesinden sonra Hazine nakit dengesi 80 milyon YTL açık
vermiştir.
Hazine Müsteşarlığı’nın yayımladığı, “KOBİ Kredileri Raporu” nda, 1999-2005
yılları arasında, 19 proje kapsamında sağlanan 3 milyar ABD doları tutarındaki
dış finansman, kredi sayısı ve tutarı açısından, bölge, sektör ve işletme
büyüklüğü baz alınarak incelenmiş ve aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: 2005 yılı
sonu itibariyle bankalar aracılığıyla KOBİ’lere 849 adet başvuru (780 adet işletme
için) karşılığında, 1,8 milyar dolar tutarında kredi kullandırılmış olup, kullandırılan
kredilerin, %75,5’i Avro, %15,4’ü ABD Doları ve %9,2’si Japon Yeni’nden
oluşmaktadır. Söz konusu kredileri kullanan KOBİ’lerin sektörel dağılımında
8
enerji, hizmetler, sanayi ve tarım sektörleri ön plana çıkarken, alt sektörler
bazında ise, elektrik ve elektronik sanayi, enerji, gıda, içki ve tütün sanayi,
hizmetler, imalat sanayi, metal eşya, ana metal sanayi, tarım, tekstil sanayi ve
turizm sektörleri ön plandadır. Krediler ağırlıklı olarak Marmara, Ege, Akdeniz, İç
Anadolu Bölgelerine ve özellikle de Orta Büyüklükteki İşletmelere yönelmiş olup,
kredilerin istihdamı olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Kredi koşulları
kapsamında KOBİ’ler için en önemli konulardan biri teminat sorunudur. Raporda,
Hazine Müsteşarlığı, KOBİ finansmanında yaşanan zorlukların çözülmesine
yardımcı olmak amacıyla, uluslararası piyasalardan uygun koşullu kredilerin
alınabilmesi ve bankalar aracılığıyla KOBİ’lerin kullanımına sunulması için
çabalarını son dönemlerde daha da artıracağını da açıklamıştır.
•
•
•
Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının ilk dokuz
ayında Türkiye genelindeki KOBİ'lerin toplam 628 milyon YTL’lik yatırımı için 674
teşvik belgesi düzenlendi. Bu yatırımların 13 bin 50 kişiye istihdam sağlaması
bekleniyor. KOBİ yatırımlarının %58 oranındaki 363 milyon YTL’lik bölümü on
ilde gerçekleşecek olup, İstanbul 100,1 milyon YTL'lik yatırımla teşviklerden en
büyük payı alan il olacak.
T.C. Merkez Bankası’nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği
Kasım Ayı I. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin
2007 yılında %5,1 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,77 oranında artacağı, cari
işlemler açığının 34 milyar 805 milyon dolar ve dolar kurunun 1,2257 YTL
civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay
sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %5,82 ve %5,05 düzeyindedir. 12
ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %14,69, 5 yıl
vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %14,17
olarak beklenmektedir. Bir önceki beklenti anketi ile karşılaştırıldığında, Kasım
Ayı I. Dönem Beklenti Anketi’nde, yıl sonu itibarıyla, Türkiye’nin büyüme, tüketici
fiyatları ve cari açık beklentisinin arttığı, diğer gösterge beklentilerinin ise azaldığı
görülmektedir.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
19 Ekim – 2 Kasım 2007 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif
büyüklüğü, ‰5,5 oranında daralarak 104.564 milyon YTL seviyesine gerilemiştir.
Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %1,32 oranında azalırken, İç Varlıklar kalemi
%3,61 düzeyinde artış göstermiştir.
Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası
Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %3,86 oranında azaldığı görülmektedir. Toplam
Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler
kaleminin %2,07, İç Yükümlülükler kaleminin de %4,98 düzeyinde azalış kaydettiği
göze çarpmaktadır.
Kamu maaş ödemelerine bağlı artan nakit ihtiyacı sebebiyle geçen dönem Rezerv
Para kalemi ve Emisyon Hacminde sırasıyla %13,02 ve %4,24 oranlarında artışlar
kaydedilmişti. Bu dönem aynı kalemlerde %5,92 ve %3,45 oranında azalış
sağlanarak, piyasadaki likidite fazlasının bir bölümünün geri çekildiği
görülmektedir. Parasal genişlemenin kalan kısmı içinse Açık Piyasa İşlemlerinin
politika aracı olarak kullanıldığı dikkati çekmektedir. Açık Piyasa İşlemlerinden
Doğan Borçlar kalemi bu dönem %10,02 oranında artış göstererek, Merkez
Bankası’nın piyasaya olan borç stoku 7,42 milyar düzeyine yükselmiştir. Öte
9
yandan Merkez Bankası’nın diğer bir politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi de
%268,55 gibi yüksek bir oranda artış göstermiştir.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.)
AKTİFLER
1.DIŞ VARLIKLAR
2.İÇ VARLIKLAR
PASİFLER
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev.
1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı
2.MERKEZ BANKASI PARASI
2.1. REZERV PARA
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot
2.1.2. Bankalar Mevduatı
2.1.3. Diğer Kalemler
2.2. DİĞER MB PARASI
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar
2.2.2. Kamu Mevduatı
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
27.10.06
19.10.07
02.11.07
99.253
86.013
13.240
99.253
56.465
24.357
32.108
15.917
16.191
42.788
37.837
24.529
13.227
81
4.951
3.477
1.474
55.809
105.144
88.755
16.389
105.144
52.397
20.219
32.178
14.597
17.581
52.747
44.731
27.197
17.232
302
8.016
6.744
1.272
69.688
104.564
87.583
16.981
104.564
50.375
19.801
30.574
12.974
17.600
54.189
42.081
26.259
15.703
119
12.108
7.420
4.688
70.668
Değişim
Son Yıl Dönem
5.311
-580
-1.172
1.570
3.741
592
-580
5.311
-6.090
-2.022
-4.556
-418
-1.534
-1.604
-2.943
-1.623
1.409
19
1.442
11.401
4.244
-2.650
1.730
-938
2.476
-1.529
38
-183
7.157
4.092
3.943
676
3.214
3.416
14.859
980
Kaynak: TCMB
19 Ekim – 2 Kasım 2007 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 980 milyon
dolar artarak 70.668 milyon dolar düzeyine yükselmiştir.
•
Tahvil-Bono Piyasası
•
09.11
08.11
07.11
06.11
05.11
02.11
01.11
31.10
30.10
26.10
Getiri oranı (%)
Ekim ayının son günlerinde %16 seviyesinde bulunan piyasanın gösterge kâğıdı
niteliğindeki 5 Ağustos 2009
Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi
itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik
17.50
faizi, uluslararası piyasalardaki
17.25
satış dalgasına bağlı olarak
17.00
5 Ağustos 2009 itfa tarihli tahvil
Kasım ayının ilk günlerinde
16.75
16.50
%16,35
düzeyine
kadar
16.25
yükseldi. Bu seviyelerden kısa
16.00
süreli kâr satışları görülse de
15.75
Kasım ayının ilk haftasının son
15.50
günlerinde gösterge kâğıdının
yıllık
bileşik
faizi,
yine
Tarih
uluslararası piyasalardaki satış
baskısının etkisiyle yükselişe geçerek 9 Kasım tarihli işlem gününü %16,43
seviyesinden kapattı.
Döviz Piyasası
Ekim ayının dördüncü haftasını 1,1882 YTL seviyesinden kapatan dolar kuru,
Kasım ayının ilk işlem gününde alternatif piyasalarda devam eden para girişleri
ve paritedeki yükselişin etkisiyle Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,1732
YTL seviyesine geriledi. Sözkonusu bu değer TC Merkez Bankası’nın 8 Haziran
10
09.11
08.11
07.11
06.11
05.11
02.11
01.11
31.10
30.10
26.10
2001 tarihinden bugüne kadar ilan ettiği en düşük dolar kuru olarak kayda geçti.
Ancak
ilerleyen
günlerde
YTL
ABD Dolar Denge Kuru
alternatif
piyasalarda
yoğunlaşan satışların etkisiyle 1.25
artışa geçen dolar kuru, 9 1.22
Kasım tarihli Merkez Bankası
gösterge
kurları
itibariyle 1.19
1,1851 YTL seviyesine kadar 1.16
yükseldi. Dolar bu dönemde
YTL karşısında ‰3,1 oranında 1.13
değer
kaybederken,
euro
%2,02
düzeyinde
değer
Tarih
kazanmıştır.
Ekim ayının dördüncü haftasını 1,4368 seviyesinden tamamlayan €/$ paritesi,
başta Çin olmak üzere dünya ekonomisinde ağırlığı bulunan bazı ülke merkez
bankalarının, dolar rezervlerini daha güçlü para birimleri ile değiştirebileceği
yönündeki endişelerin artmasına bağlı olarak artış gösterdi ve 9 Kasım tarihli
Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle tarihi zirve değeri olan 1,4697
düzeyine kadar yükseldi.
•
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
•
09.11
08.11
07.11
06.11
05.11
02.11
01.11
31.10
30.10
26.10
Endeks
Ekim ayının dördüncü haftasını 56.447 puan düzeyinden kapatan İMKB Bileşik
Endeksi, Kasım ayının ilk
İMKB Bileşik Endeksi
işlem gününde beklentilerin
58000
üzerinde gelen ABD büyüme
56000
verisinin
uluslararası
borsalarda yarattığı olumlu
54000
havanın
etkisiyle
58.747
52000
puana kadar yükseldi. Ancak
ilerleyen günlerde ABD finans
50000
sektöründe ortaya çıkan ve
devam
etmesi
beklenen
Tarih
yüksek zararların yanı sıra
FED başkanı Bernanke’nin ekonominin yakın dönemdeki geleceğine yönelik
açıkladığı olumsuz görüşlere bağlı olarak gerilemeye geçen Bileşik Endeks,
Kasım ayının ilk haftasının son işlem gününü 53.689 puan seviyesinden
tamamladı. İMKB Bileşik Endeksi bu dönemde %4,89 oranında değer
kaybederken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %72,03
düzeyinden %71,99 seviyesine gerilemiştir.
Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
Bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi, bu dönem ‰6 oranında azalış
kaydederken, bu daralmanın esasen vadesiz mevduatlardaki gerilemeden
kaynaklandığı dikkati çekmektedir. Vadesiz mevduatlardaki gerilemeye ise ayın
belli dönemlerinde kamu maaş ödemeleri gibi etkilerle artış gösteren bu
mevduatın, normal seviyesine geri çekilmesinin neden olduğu anlaşılmaktadır.
Artış trendini sürdüren bankacılık sektörü toplam kredi hacminin bu dönem 270
milyar YTL düzeyinin üzerine çıkarken, yabancı para cinsinden kredilerin ise
%1,8 oranında azaldığı görülmektedir. Yabancı para cinsinden kredilerdeki
sözkonusu gerileme, döviz sepetinin aynı dönem itibariyle %3,19 oranında değer
11
kaybetmesinden kaynaklanmıştır. Bir süredir artış gösteren bankacılık sektörü
takipteki alacaklar hacmi ise bu dönem ‰4 oranında azalış kaydederken, bunun
sonucu olarak sektördeki tahsilât sorununun boyutunu gösteren takipteki
alacakların kredilere oranının da %3,57 seviyesine indiği görülmektedir. Diğer
taraftan, bankacılık sektörü toplam mevduat hacmindeki gerileme ve kredi
hacmindeki artışa bağlı olarak krediler/mevduat oranı bu dönem 1 puanlık artış
göstererek %81,1 düzeyine yükselmiştir.
Bankacılık Sektörü* İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.)
29.12.06 22.10.07 06.11.07
MEVDUAT VE FONLAR
TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR
Vadeli
Vadesiz
KREDİLER
TOPLAM KREDİLER
YTL
YP
YP Krediler/Toplam Krediler (%)
**
Krediler /Mevduat (%)
Takipteki Alacaklar (Brüt)
Takipteki Alacaklar / Krediler (%)
Menkul Değerler Portföyü
MDP/ Mevduat (%)
Değişim (%)
Yıl Sonuna
Dönem
Göre
319.608
263.345
56.263
348.568
293.084
55.484
346.310
293.200
53.109
8,4
11,3
-5,7
-0,6
0,0
-4,3
224.239
165.500
58.531
26,1
72,8
8.512
3,66
158.876
49,7
269.010
203.044
65.966
24,5
80,1
10.064
3,61
167.294
48,0
270.676
205.910
64.766
23,9
81,1
10.025
3,57
164.724
47,6
20,7
24,4
10,7
0,6
1,4
-1,8
17,8
-0,4
3,7
-1,5
(*): 30 Mayıs tarihinden itibaren BDDK’nın yayınladığı verilere katılım bankaları rakamlarının da dahil
edilmesi nedeniyle yukarıdaki değerler önceki raporlarımız ile farklılık göstermektedir.
(**): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt)
Kaynak: BDDK
Tahvil-bono piyasasında artan satış baskısına bağlı olarak, bu dönem %1,5
oranında azalış gösteren bankacılık sektörü menkul değerler portföyü 165 milyar
YTL seviyesinin altına inerken, MDP/Mevduat oranı da %47,6’ya gerilemiştir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi
Müdür
0312 4179200/2340
oktay-k@tkb.com.tr
Mustafa Şimşek
Müdür Yardımcısı
0312 4179200/2340
m-simsek@tkb.com.tr
Fulya Bayraktar
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2356
f-bayraktar@tkb.com.tr
Mustafa Tosun
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2355
mustafa-t@tkb.com.tr
12
MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER
2005
GSMH (Milyon $)
361.470
2006
400.046
2007
Ocak
Mart
Şubat
-
-
91.574
Nisan
Mayıs
*
-
*
-
Haziran
- 110.264
Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
*
-
-
-
-
*
Büyüme Oranı (sabit fiyatlarla)
İmalat Sanayi KKO (%)
7,6
80,3
6,0
81,0
78,3
80,1
6,8
82,0
81,7
83,3
3,9
83,5
81,9
80,3
83,3
-
İşsizlik Oranı (%)
Enflasyon (ÜFE) (%)
10,3
2,66
9,9
11,58
11,0
-0,05
11,4
0,95
10,4
0,97
9,8
0,80
8,9
0,39
8,8
-0,11
8,8
0,06
9,2
0,85
1,02
-0,13
7,72
171,4
9,65
160,2
1,00
165,0
0,43
167,9
0,92
165,7
1,21
170,4
0,50
173,5
-0,24
175,9
-0,73
176,9
0,02
173,0
1,03
178,5
1,81
188,1
-22.603
-33.530
-32.774
-41.238
-2.966
-3.097
-3.216
-2.729
-3.098
-3.170
-3.273
-3.456
-3.651
-4.265
-3.156
-4.034
-2.797
-4.900
-2.051
-5.029
-1.846
-3.684
-
76.949
-110.479
69,7
152.784
91.937
-133.175
69,0
171.309
6.894
-9.649
-71,4
12.392
7.976
-10.802
-73,8
13.236
9.372
-12.275
-76,4
20.481
8.807
-11.987
-73,5
14.315
9.746
-13.459
-72,4
19.725
9.471
-12.808
-73,9
14.645
9.249
-13.106
-70,6
13.136
9.199
-13.581
-67,7
19.459
9.31
-12.789
-72,8
14.396
14.152
119.627
33.157
159.687
137.554
33.756
175.304
11.077
1.315
18.488
11.540
1.696
15.314
11.330
9.151
15.641
9.859
4.456
16.363
15.423
4.302
17.689
11.364
3.281
17.186
10.989
2.147
19.208
17.746
1.713
15.931
12.335
2.061
18.142
12.176
1.976
14.254
45.680
45.945
7.021
4.967
3.979
3.080
4.618
3.228
5.768
4.318
5.793
1.914
114.007
-6.903
129.359
-3.995
11.467
-6.096
10.347
-2.077
11.662
4.841
13.282
-2.048
13.071
2.036
13.958
-2.541
13.440
-6.071
11.613
3.529
12.349
-3.746
12.340
-102
- Faiz Dışı Denge (Milyon YTL)
38.777
41.951
925
2.890
8.820
1.032
Merkezi Yönetim Top. İç Borç Stoku
182.428 178.906 180.965
189.028
191.090 197.632
(Milyon $)
Merkezi Yönetim Top. Dış Borç Stoku
64.643
66.576
66.983
68.170
68.226
67.920
(Milyon $)
**: 2007 birinci çeyrek ve 2007 ikinci çeyrek itibariyle.
**: TCMB’nin Ödemeler Dengesi sunumu itibariyle olup genel mal ticareti rakamlarını içermektedir.
Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT
6.654
687
-303
7.847
2.047
1.812
195.403
194.480
196.928
194.917
213.342
-
67.227
67.275
67.733
67.410
68.769
-
Enflasyon (TÜFE) (%)
TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi
Cari İşlemler Dengesi (Milyon $)
**
Dış Ticaret Dengesi (Milyon $)
**
- İhracat-FOB (Milyon $)
- İthalat-FOB (Milyon $)
**
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%)
Bütçe Gelirleri (Milyon YTL)
- Vergi Gelirleri (Milyon YTL)
- Diğer Gelirler (Milyon YTL)
Bütçe Harcamaları (Milyon YTL)
- Faiz Harcamaları (Milyon YTL)
- Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL)
Bütçe Dengesi (Milyon YTL)
13
Download