dc kıyıcılar - Selçuk Üniversitesi

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
DENEY NO:1
DENEYİN ADI
:TRİSTÖR TETİKLEME DEVRELERİ
DENEYİN AMACI : Bu deneyde AC ve DC gerilimler altında tristörün davranışı ve
tetiklenmeleri incelenecektir. gate akımı, tristörün durdurulması, anot-katod gibi tristöre
özel kavramların öğrenilmesi ve tristörün anahtar olarak kullanılması bu deneyin amaçları
arasındadır.
DENEY HAKKINDA TEORİK BİLGİLER:
TRİSTÖRLER
ABD’de 1957 yılında çok katmanlı yarı iletkenler üzerinde yapılan deneyler
General Electric şirketi tarafından prototip bir güç elemanın üretimiyle sonuçlandı ve
adına tristör denildi. Tristör, SCR ya da doğru akım şalteri olarak da bilinir. Tristörler,
güç elektroniği alanında yeni bir çağın başlangıcı olarak kabul edilebilir.
Tristörlerin
- Boyutlarının küçük olması,
- Hafif olması,
- Açılıp kapatılması esnasında ark oluşturmaması,
- Güç harcamalarının düşük olması,
- Sökülüp takılmalarının kolay olması,
- İletime girme ve iletimden çıkma sürelerinin kısa olması,
- Bakım gerektirmemeleri,
gibi avantajları, uygulamada giderek artan bir oranda kullanılmalarına sebep olmuştur.
Tristörlerin popülaritesinin artmasından sonra değişik uygulamalar ve ihtiyaçlara uygun
tristörler imal edilmiştir. Böylece tristör tek bir elemanın değil,
-Silikon kontrollü doğrultucu (SCR),
-Yükseltici kapılı tristörler
-Hızlı anahtarlamalı tristörler
-Kapıdan tıkanabilen tristörler (GTO)
-Ters iletimli tristörler
-Statik indüksiyon tristörleri
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
-Işık ile aktif olan tristörler (LASCR)
-FET kontrollü tristörler
-Triyaklar
gibi çeşitli güç elemanlarının oluşturduğu ailenin genel adı olmuştur.
SİLİKON KONTROLLÜ DOĞRULTUCULAR
Üretilen ilk tristör tipi olduğu için SCR ile tristör eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.
Şekil 1 tipik bir tristörün silisyum katmanlarını ve doping miktarını göstermektedir.
Görüldüğü gibi 4 adet farklı doping miktarlarına sahip silisyum katmanı ve bu
katmanların en incesinden çıkarılmış bir kapı(gate) ucu vardır. p1 ve n2 bölgelerinin
konsantrasyonu (doping miktarı), n1 ve p2 bölgelerine göre daha yüksektir n1 bölgesi
hem daha geniştir hem de konsantrasyonu daha düşüktür böylece düz veya ters yönde
yüksek tıkama kapasitesi elde edilir
Şekil 1 Tristörün yapısı
.
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
SCR’NİN ÇALIŞMASI
Tristörün çalışmasını açıklamak için en uygun yöntem transistör karşılığını çizip
bu şekil üzerinde çalışma prensibini açıklamaktır. Şekil 2a’daki 4 katmanlı tristörün orta
iki katmanını şekildeki gibi bölersek ortaya PNP ve NPN olan iki transistör çıktığını
görebiliriz. Transistörlerin bağlantısı ise şekil 2b’deki gibi olacaktır. Böyle bir eşlenik
devre istenirse, iki eşlenik transistör ile bord üzerinde de kurulup tristör gibi çalıştığı
gözlenebilir. Tristörler hakkındaki bilgiler, bu model kullanılarak açıklanabilir.
(a)
(b)
Şekil 2. (a) Tristörün yapısı, (b) transistör eşdeğeri
Öncelikle transistörlü yapıdan akımın sadece tek yönde akabildiği (anottan katoda
doğru) anlaşılmaktadır. Bu yüzden tristörlere DC şalteri denir. Tristörler sadece doğru
akımda kullanılır demek yanlış olur. AC akımda da kolayca kullanılabilir.
Şekil 2b’deki modelin anot-katod uçlarına enerji verildiğinde devreden bir akım
akması düşünülmez. Ancak aşağıdaki şartlarda; kapısına bir tetikleme sinyali
uygulanmasa bile tristörler kendiliğinden iletime girer ve akımı geçirir.
1. Model devre üzerindeki gerilimin seviyesi yüksek değerlere çıkartılır ise
emitörden kollektöre akan bir sızıntı akımı oluşacaktır. Bu akım Q2 transistörünün beyz
akımı olduğundan Q2 bu akımı kazancı kadar artırıp kendi Ic2 akımını oluşturacak ve bu
akım Q1’transistörünün beyz akımı olduğundan bu değeri Q1 transistöründen tekrar
kuvvetlendirerek Q2’nin beyzine gelecektir. Bu döngü birbirlerini tetikleyen pozitif
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
olaylar zincirinin bir halkasıdır. Sonunda transistörler hiç bir beyz akımına gerek
duymadan iletime geçecektir. Bu gerilim seviyesi, tristörlerin çalışmasını belirleyen limit
değerdir ve devrilme (breakdown ) gerilimi olarak bilinir. Tristör, bu limit değerine yakın
çalıştırılmamalıdır.
2. Devreye uygulanan gerilim seviyesinin 1’de anlatılan limit değerlere yakın
olmayan uygun bir gerilim değeri olduğunu varsayalım dolayısı ile tristörün kendiliğinden
iletime geçme problemi olmayacaktır. Şimdi modeli çevre sıcaklığının yüksek olduğu bir
ortama koyalım. Bu durumda transistörlerin ısınmasına bağlı olarak sızıntı akımı oluşacak
ve oluşan bu akım yine Q1 ve Q2 transistörleri ile kuvvetlendirerek pozitif bir döngü
oluşturacak ve Tristör iletime geçecektir. Buradan çıkan sonuç, tristörün de çevre
sıcaklığına (bundan kasıt gövde sıcaklığıdır) bağlı bir karakteristiğinin olduğudur. Tristör
uygulamalarında ısınma söz konusu ise mutlaka yeterli miktarda soğutma sağlanmalıdır.
3. Transistörlerin yüksek frekans eşdeğerleri çizildiğinde pinler arasında kapasitif
değerler oluşacaktır. Özellikle kolektör-beyz arasında kazançla çarpılan yüksek değerde
bir sanal kapasite vardır. (Transistörlerin ortak emitörlü ve açık çevrim olarak bağlı
oldukları transistör bilgilerimizden dikkate alınır ise bu kapasite göz ardı edilemez)
Transistöre dV/dt oranı yüksek bir gerilim uygulanır ise bu darbe transistörlerin
beyzlerine yansıyacak ve transistörlerin iletime geçmesine sebep olacaktır. Buradan çıkan
sonuç tristörlerin dV/dt’ye bağlı bir limit parametrelerinin olduğudur. Özellikle güç
elektroniği uygulamalarında bu durum dikkate alınmalı ve snubber devreleri ile tristör
korunmalıdır.
Yukarıda anlatılan 3 madde için tristörlerin sınırlayıcı parametreleri vardır ve tristörlerin
yukarıdaki nedenlerle ile iletime geçmeleri istenmez.
TRİSTÖRÜN İLETİME SOKULMASI
Tristörleri iletime sokmak kesime götürmekten çok daha kolaydır. Bir tristör
iletime geçtiği zaman tamamen yük akımını üzerine alır. Tristörün iletime geçmesi için
sadece bir başlangıç kapı akımı yeterlidir. İletime geçmiş bir tristör için ikinci bir kapı
akımının bir anlamı yoktur veya ters kapı akımı ile kesime sokulamazlar. İkinci bir
önemli nokta, kapı akımının katoda göre daha pozitif bir değerde olması gerektiğidir.
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Anot katoda göre negatif iken tristörler tetiklenemezler. Tristörlerde önemli olan husus
tristörün arzu edilen anda iletime geçmesinin sağlanmasıdır.
Tristörler için yatay ve dikey tetikleme olarak 2 tür iletime sokma yönteminden
bahsetmek mümkündür.
SCR’NİN
ANAHTARLAMA
TEPKİSİ
SCR'lerin anahtarlama tepkisi yarı iletken diyot ve transistörlere çok benzer şekil 2
bir SCR'ni iletime geçmesini gösteriyor anot katot gerilimi VAK gate e akım
uygulandıktan sonra düşmeye başlar. Anot akımı Ia yükün empedansına göre belli bir
oranda yükselir. Bu esnada harcanan ani güç P= VAK *Ia olur bu gücün büyüklüğü güç
eğrisi altında kalan alan ile doğru orantılıdır
Şekil 3. Tristörün açma zamanına ilişkin tepki grafiği
İletime geçen bir SCR toplam anahtarlama zamanı şekil 3 deki gibidir t d gecikme
zamanı ile tf düşme zamanının toplamıdır. Gate sinyalinin artması gecikme zamanını
azaltsa da düşme zamanı üzerinde bağıl olarak küçük bir etkiye sahiptir. Düşme zamanı
esnasında anot katot gerilimi başlangıç değerinin (düz yön tıkama geriliminin) %90'ından
%10'una düşmesi için gereken zamandır.
Dikey tetikleme:
Bu tip tetiklemede tristör düz polarmalı iken iletime geçebilmesi için kullanılan
kumanda akımının yüksekliğine bağlı olarak gate devrilme geriliminin değişmesi
özelliğinden faydalanılır.
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Şekil 4.’deki devreyi kurunuz. Devrenin geyt tarafına DC 15 volt ile veya kesikli çizgi ile
belirtilen yolu da kullanarak 220 volt üzerinden çalıştırabilirsiniz. 220 volt için yalıtılmış
bir kaynak kullanınız ve osilaskop kullanırken aynı anda farklı GND noktaları
kullanmayınız. 220 volt yalıtım transformatöründen önce ototrafo kullanınız.Ototrafoyu
110 volta ayarlayınız ve devreye enerji veriniz. Potansiyometreyi sağa sola çevirerek
lambanın yandığını gözleyiniz. Şimdi potansiyometre ile lambanın yanma noktasına
getiriniz. (lamba sönük olacak). Daha sonra ototrafo üzerinden gerilim arttırınız ve
lambanın yandığını gözleyiniz. Aynı şekilde gerilimi tekrar 110 Volta ayarlayınız ve bu
defa tristörün gövdesini bir kibrit veya çakmak gibi harici bir elemanla ısıtınız aynı
şekilde lambanın yandığını gözleyiniz.
SONUÇ:
Bu şekilde tasarlanmış bir tetikleme tristör tetikleme düzeneği arzu edilemez. Gerilim
dalgalanması
veya
ısınma
gibi
problemler
ortaya
çıktığında
tristör
kontrol
edilememektedir.
Şekil 4 Tristör dikey tetikleme devresi
Yatay tetikleme:
Yatay tetikleme ile tristörün daha emniyetli tetiklenmesi sağlanmıştır. Yatay tetikleme ile
tristörün tetiklenmesi istendiği anda gate’ine bir pals vererek tristörün iletime geçmesi
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
sağlanır. Şekil 5 Bir tristör için gate ucunun boşta veya bir dirençle katoda çekilmesi
(pulldown) gate devrilme gerilimini etkiler. Bundan dolayı yatay tetikleme daha
emniyetlidir.
Şekil 5 tristörün istenen açıda bir pals ile tetiklenmesi
Şekil 6.’daki devreyi kurunuz ve ototrafo ve yalıtım transformatörü üzerinden 220 volt
uygulayınız. potansiyometre ile lambanın parlaklık ayarını yapabildiğinizi gözleyiniz.
Yarıparlak durumda iken tristörü ısıtınız ve parlaklığın kayda değer şekilde
değişmediğine dikkat ediniz.
Şekil 7 Tristör yatay tetikleme devresi
Devreye ilk enerji verildiğinde kondansatör 39K direnç ve pot üzerinden dolmaya başlar.
Tetikleme açısına gelindiğinde tristör iletime geçer ve AC gerilim sıfır noktasından
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
geçinceye kadar tristör alternans boyunca iletide kalır. Bu arada kondansatörde pot’a
paralel bağlı diyot üzerinden boşalır. Peşinden gelen + alternans boyunca olaylar tekrar
edilir. Böylece tetikleme açısı sürekli yenilenir.
TRİSTÖRÜN DURUDURULMASI:
Tristörlerin iletim durumundan kurtulmaları tetiklenmeleri kadar kolay değildir. tristör
iletime girdikten sonra gate üzerinden kontrol edilemez. tristörün belki de en büyük
handikaplarından biri budur. bir çok kullanıcı gate’inden durdurulabilen bir tristör hayal
etmiştir. zaten daha sonraki yıllarda da GTO adında gate’inden durdurulabilen bir ileri
nesil tristörler de piyasaya çıkmıştır. tristörü bir kaç şekilde durdurmak mümkündür.
Şekil 8. tristörü durdurma metodları
Şekil 8’de 3 adet durdurma yöntemi gösterilmektedir. 3 yöntemin ortak yanı bir şekilde
anot akımının kesilmesi veya anot akımının ters bir akım kaynağı ile tıkanması prensibine
dayanmasıdır. ileride karşımıza çıkacak tüm tristör durdurma devrelerinin de ortak yanı
bu iki felsefeden biri olacaktır. tristör durdurma yöntemi tristörün kontrol ettiği yüke
bağlı olarak değişebilir. örneğin bir kaç 100 watt mertebesindeki güçler için şekil 8’deki a
ve b uygulamaları tercih edilebilir ama kilowatt düzeylerindeki güçler için şekil 8c’deki
uygulamanın ileri versiyonlarını kullanmak gerekir.
aşağıda bir kaç tristör durma devresi vardır.bu devreleri sıra ile çalışma prensiplerini
açıklayalım.
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Şekil 9 tristör durdurulması ait devre
devreye enerji verildiğinde T1 anahtarı ile tristör iletime geçirilir. tristör iletim
durumunda iken C kondansatörü 4.7K üzerinden şarj olacaktır. C kondansatörünün alt ucu
-, üst ucu + polarmadadır. T2 anahtarına basıldığında C kondansatörü iletken olan SCR
üzerinden ve T2 üzerinden kısa devre olacaktır. ancak C kondansatörünün akımı tristör
içinden geçen akıma zıt yönlü olduğu için tristörün akımını tıkayacaktır. eğer
kondansatörün enerjisi tristörün kapanmasına yetecek kadar büyükse tristör kesime gider.
kondansatör ise daha sonra yük üzerinden kalan enerjisini boşaltarak deşarj olur.
aşağıdaki şekil daha büyük güçlü bir tristörün küçük b,ir yardımcı tristör ile
durdurulmasının göstermektedir. S1 ile yük anahtarlanmakta ve C kondansatörü üst ucu +
polarite olacak şekilde şarj olmaktadır. S2 anahtarına basıldığı zaman C kondansatörü
iletimde olan T ve iletime geçirilen Ty üzerinden deşarj olmak isteyecektir. deşarj
akımının yönü Ty nin anot akımı ile aynı yönlü olmasına rağmen T tristörünü tıkayacak
yöndedir. dolayısıyla T tristörü kesime gider. ancak Ty hala ,iletimdedir. C kondansatörü
bu sefer ters yönde şarj olarak alt ucu + potansiyele döner. Tekrar S1 anahtarına
basıldığında Bu sefer Ty tıkanır ve T iletime geçer. Bu sistemde dikkat edilmesi S1 ve S2
anahtarlarına aynı basılmaması gerektiğidir.
Şekil 10 Tristör durdurma devresi
aşağıdaki devre ise yukarıda devrenin bir benzeri olup yukarıdaki devreye göre en büyük
avantajı katodlarının aynı şase üzerinde ve –‘ye bağlı olmalıdır. böylece dijital devrelere
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
uygulanması daha kolaydır. S1 anahtarına basıldığında T1 iletime geçer ve L1 lambası
yanar. Bu anda C kondansatörü R üzerinden sol ucu -, sağ ucu + polarite olacak şekilde
şarj olur. S2 anahtarına basıldığında C kondansatörü R,iletimde olan T1 ve iletime katılan
T2 üzerinde deşarj olmak isteyecektir. deşarj akımı T1’ tıkayacak yönde olduğundan T1
durur. böylece iletime geçirilen T2 üzerinden L2 lambası yanar ve L1 lambası sönmüş
olur. bu devreler daha çok flaşör türü devrelerde daha yaygın kullanılmaktadır.
Şekil 11 Tristör durdurma devresi
Son iki devrede dikkat edilmesi gereken C kondansatörünün polaritesi hangi tristörün
iletimde olduğuna göre değişmektedir. bundan dolayı tasarımda nonpolar kondansatörler
kullanılmalıdır.
I : yük akımı
C
I.t q . s
Uc
Tq:tristör serbest kalma zamanı
(1)
s : emniyet katsayısı
büyük yük akımlarında kondansatör tarafından temin edilen komütasyon akımı da bu
akım değerine erişeceğinden bu devrede doğrudan S2’nin kullanılması imkansızdır. R
direncinin seçiminde iki şart yerine getirilmelidir.
a) S1 kapatıldıktan sonra, en kısa hangi süre içinde SCR açılacaksa bu süre içinde C
kondansatörü takriben şebeke gerilimine kadar (0,988 Udc) şarj olmalıdır. Bu süreyi t1 ile
gösterirsek, bu sürenin sonunda kondansatör gerilimi
t

 1 
U c  U dc  1  e r .C 




(2)
bağıntısıyla belirlenir. Uc=0,98 Udc alınarak R direncinin en büyük hangi değerde olması
gerektiği hesaplanabilir.
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
b) Ty yardımcı tristörü tetiklendikten sonra akımın bir bölümü devresini artı kutup, Ty ve
R üzerinden eksi kutba tamamlar. Ty’nin kendiliğinden sönebilmesi için bu yoldan geçen
akım tutma akımından düşük olmalıdır.
U dc
 I Hy ,
r
, r
U dc
I Hy
(3)
Bu şartı yerine getirmek üzere hesaplanan değer R’nin alt sınırını belirler.
DENEYİN YAPILIŞI:
1) I= 1,5 A , tq =100 s , s = 1,3 ve Uc =220 V için (1) bağıntısından yararlanarak
söndürme kondansatörünün kapasitesini hesaplayınız ve şekil 1’deki bağlantıyı
kurunuz.
2) Şalteri kapatmadan devreden geçen tristör pozitif kapama akımını ölçünüz. yük
empedansını en yüksek değere ayarlayınız. ampermetreyi büyük akım kademesine
alarak S1 butonuna basınız. Şalter kapatıldıktan sonra yük akımını ölçünüz.
3) S2 butonuna basarak şalteri açınız. Şalteri tekrar kapatınız ve yük empedansını
küçülterek, akımı tristörün elverdiği kadar büyük değere ayarlayınız. S2 ye
basınca söndürme kondansatöründe biriken yükün tristörü söndürmeye yeterli
olmadığını görünüz. osiloskop girişlerini yük uçlarına ve tristör anot-katod
uçlarına bağlayarak bu olayları inceleyiniz.
4) Yük empedansını değiştirerek akımı azaltınız ve her seferinde S2 ye basarak
şalteri açmaya çalışınız. Şalterin açılabildiği yük akımını tesbit ediniz.
5) (2),(3) Bağıntılarında t1= 1 s , IHy =100mA koyarak r direncini hesaplayınız. S1
deki aynı kondansatörü kullanarak şekil 2 deki bağıntıyı kurunuz. kondansatörün
uçlarındaki gerilimi
ölçmek için kullanacağınız voltmetrenin içdirencinin
mümkün mertebe büyük olmasına dikkat ediniz.
6) S1 butonuna basarak şalteri kapatınız ve yük akımını ölçünüz. bir süre sonra
şalteri S2 butonuna basarak açınız. Ty nin söndüğünden emin olmak için tekrar
şalteri kapatınız. kondansatörün uçlarındaki gerilim yükseliyorsa Ty sönmüş
demektir. r direnci yerine büyük bir direnç (1 M) bağlayınız. şalteri kapatınız
ve kondansatörün uçlarındaki gerilimin çok yavaş yükseldiğini gözleyiniz. çeşitli
kondansatör gerilimlerinde S2 butonuna basarak şalteri açmaya çalışın. hangi
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1202715-GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
gerilimde şalterin açılabildiğini tesbit ediniz. gerekirse şalteri açıp kapatarak
deneyi tekrarlayınız. bu olayları osiloskopta inceleyiniz.
7) R’nin en küçük hangi değerde seçilebileceğini tesbit etmek üzere r yerine 1
kiloohmluk ayarlanabilir bir direnç kullanınız. tekrar kondansatörün uçlarına
voltmetereyi bağlayınız. direnci yavaş yavaş azaltınız ve her seferinde şalteri açıp
kapatınız ve kondansatör gerilimini izleyiniz. r yi küçültmeye devam ediniz ve
nihayet Ty nin sönmediği r direncini beliryiniz. bu dirence rmin dersek, yardımcı
tristör tutma akımının tam değerini ; I Hy 
U dc
rmin
(4) den hesaplayınız.
DENEYLE İLGİLİ SORULAR:
1) Madde 4 için (1) bağıntısından s=1 için tristörün serbest kalma zamanını
hesaplayınız.
2) Kondansatör yükü tristörü söndürmeye kafi gelmez ise ne olur? Bu sırada C
kondansatörünü ve Ty nin durumlarını açıklayınız.
3) Tristör söndürülünce yükün uçlarındaki gerilim ve D diyodunun akımı nasıl
değişmektedir? Diyot bağlanmazsa ne olur?
Yrd. Doç. Dr. Ramazan AKKAYA