II. Mustafa - WordPress.com

II. Mustafa
II. Mustafa (Osmanlı Türkçesi: ‫مصطفى ثانى‬
Muṣṭafā-yi sānī ; d. 6 Şubat 1664, İstanbul – ö. 29 Aralık
1703), lâkabı Gazi, Divan Edebiyatı'ndaki adıyla İkbâlî;
22. Osmanlı padişahı ve 101. İslam halifesidir. Babası
Sultan IV. Mehmed, annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş
Sultan'dır. Annesi Giritlidir. Kuvvetli bir ilim tahsili
yaptı. Osmanlı padişahları arasında sefere çıkan son
padişahtır.
1
Avusturya seferleri
II. Mustafa döneminde Avusturya üzerine Sultan'ın katıldığı üç büyük sefer düzenlenmiştir. Tahta geçtiği zaman
Osmanlı Devleti, Avusturya ile karada ve Venedik'le deniz ve karada savaşa devam etmekteydi. Tahta geçtiğinin
üçüncü günü yapacağı işleri anlatan bir hatt-ı hümayun
yayınladı. Yazısında: “Zevk, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir.” diyordu. Lehistan ve Rusya ile anlaşmazlık çok ciddileşmişti. Sultan II. Mustafa, Balkanlarda
savaş için askerî merkez olan Edirne'de kalarak savaş işII. Mustafa Han
leri ile uğraşmak zorunda kaldı.
II. Mustafa, birinci Avusturya Seferi'ne tahta geçmesinin
beşinci ayında 30 Haziran 1695'de Edirne'den hareketle başladı. Ordu Belgrad'a geldiği zaman o zamana kadar orada ikamet etmekte olan Orta Macar (Kurs) Kralı
Tökeli İmre bir şayka ile Tuna Nehri üzerinden İstanbul'a
gönderildi. Sonra Avusturya ordusuna karşı Lugos Muharebesi'ni kazandı.[1] Bu nedenle II. Mustafa Gazi unvanı aldı. Sonra II. Mustafa İstanbul'a döndü ve 14 Kasım
1695'de Davutpaşa ordugahına indi ve 4 gün sonra büyük
bir alayla İstanbul'a gelip Topkapı Sarayı'na yerleşti.
ordunun 30.000 asker ve subayı düşman çemberinde kalıp imha edildi veya Tisza Irmağı'nı geçerken boğuldular.
Bu yenilgide Osmanlı Devleti bir anda savunmasız kaldı.
Bu arada Venedikliler, Mora ve Dalmaçya'ya; Lehistan
ise Boğdan'a saldırdı. Aynı dönemde Rusya'nın başına
Deli Petro geçmişti. Deli Petro ordusunu modernize etmiş, boğazlardan Akdeniz'e inme ve Karadeniz'e egemen
olma çabalarına girişmişti.
Rusya 1695'deki saldırıda başarısız olmuş, fakat bir yıl
sonra Azak Kalesi'ni ele geçirmişti (6 Ağustos 1696).
Uzun süren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti yorgun
düşmüştü.
II. Mustafa, ikinci Avusturya Seferi için 8 Nisan 1696'da
Davutpaşa ordugahında kurulan Sultan Otağına çıktı ve
oradan ordu ile 22 Nisan 1696'da Macaristan'a doğru yola çıktı. 27 Ağustos 1696'da Osmanlı ordusu Avusturya
ordusu ile Temeşvar yakınında Ulaş Muharebesi'ne girişti ve II. Mustafa komutası altındaki Osmanlı ordusu galip
geldi. Avusturya ve Macar kaynaklarında bu muharebenin adı Olaschin olarak geçer. 26 Ekim 1696'da II. Mustafa ordu ile İstanbul'a döndü.
1.1 Karlofça Antlaşması
Son Avusturya seferindeki Zenta yenilgisi bir facia olmuştu. Yeni Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa'nın girişimleriyle, özellikle İngiliz hükûmetinin elçisi Lord Paget ile Hollanda elçisi Jacob Colyer araya girmesi sonucunda Sultan II. Mustafa barışa razı oldu. İmzalanan
Karlofça Antlaşması'yla Banat ve Temeşvar hariç, bütün
Macaristan ve Erdel Prensliği Avusturya'ya, Ukrayna ve
II. Mustafa, üçüncü Avusturya Seferi için, 20 Mayıs
1697'da Edirne'de otağa çıktı. Ancak 11 Eylül 1697'de
Savoylu Prens Eugene komutasındaki Avusturya ordusuna karşı yapılan Zenta muharebesi sonucu Osmanlı Devleti için büyük bir bozgun ve bir facia oldu. Tisza Irmağını geçemeyen Veziriazam Elmas Mehmet Paşa ile dört
divan veziri, birçok eyalet beyi, 30 kadar yeniçeri ağası,
1
2
1
AVUSTURYA SEFERLERİ
1.2 Edirne vakası ve tahttan indirilmesi
Karlofça Antlaşması'na göre Osmanlı sınırları
Sultan Mustafa Han-ı Sani
Tarih 1703 yılına gelmiş, Osmanlı Devleti'nin kötü gidişine dur denilememişti. Padişah tahta çıktığında söylediklerini unutmuş gibiydi. “Zevk ve sefa bana haram olsun” dediği halde, av partileri düzenliyor, aylarca av peşinde dolaşıyordu. Devlet işlerini sadrazamlarına ve eski
hocası olan sonradan Şeyhülislam yaptığı Feyzullah Efendi'ye bırakmıştı. Bu durum ordu içinde hoşnutsuzluğa yol
açtı.
Sultan II. Mustafa, Azak Kırımlılarına saldırmasının ardından İstanbul yerine Edirne'de oturmaya başladı. Mart
1700'den sonra İstanbul'a dönmedi. İstanbul'daki askerler bu duruma isyan edip, Edirne üstüne yürüdüler. Sultan
II. Mustafa, Edirne'de bulunan askerleri teşkilatlandırıp
yolları tutturdu ama Edirne ordusunun komutanları kardeş kanı dökmemek için geri çekildiler. İstanbul'dan gelen ordu Edirne'ye girdi ve Şeyhülislam Feyzullah Efendi
onlar tarafından öldürüldü.
II. Mustafa zırhı ile birlikte
Podolya Lehistan'a, Mora Ayamavrave Dalmaçya kıyıları
Venediklilere bırakıldı (26 Ocak 1699).
Karlofça Antlaşması Osmanlı Devleti'nin büyük ölçüde
toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemi başlar. Ayrıca bir yıl
sonra Rusya ile de bir antlaşma yapıldı. 14 Temmuz 1700
tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi
Rusya'ya bırakıldı.
Sultan II. Mustafa tahttan indirildi. Yerine kardeşi Sultan III. Ahmed tahta çıkarıldı (22 Ağustos 1703). Sultan II. Mustafa tahttan indirildikten sonra fazla yaşamadı
ve 29 Aralık 1703'te öldü. Cenazesi İstanbul'a getirilip,
Turhan Sultan türbesinde babası Sultan IV. Mehmed'in
yanına gömülmüştür.
1.3 Mimari çalışmalar
Sultan II. Mustafa döneminde yapılan mimari çalışmalar
şunlardır; Saraçhanebaşı Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi, Anadolu Hisarı üzerinde Meşruta Yalısı, Fatih semtinde Millet Kütüphanesi, Erzurum Kurşunlu Camii.
2.3
Kız çocukları
2
Ailesi
2.1
2.1.1
Eşleri
Kadınefendileri
1. Ali-Cenab; Baş Kadınefendi
2. Şeh-Süvar Valide Sultan: 4. Kadınefendi ve III. Osman'ın annesi
3. Saliha Sebkati Valide Sultan: Cariyelerdendir ve I.
Mahmud'un annesi
4. Hüma Şah Kadınefendi
3
2.3 Kız çocukları
1. Atike Sultan
2. Büyük Ayşe Sultan: Kocaları sırayla Köprülü Numan Paşa, Tezkereci İbrahim Paşa, Koca Mustafa
Paşa.
3. Emine Sultan: Kocaları sırayla Çorlulu Ali Paşa,
Receb Paşa, İbrahim Paşa, Abdullah Paşa.
4. Safiye Sultan: Kocaları sırayla Maktulzade Ali Paşa,
Mirza Mehmed Paşa, Kara Mustafa Paşa, Ebubekir
Paşa
5. Büyük Rukiye Sultan
6. Hatice Sultan
5. Afife Kadınefendi
7. Fatma Sultan
6. İvaz Kadınefendi
8. Esma Sultan
7. Bahtiyar Kadınefendi
9. Küçük Rukiye Sultan
10. Ümmügülsüm Sultan
8. Hatice Kadınefendi
9. Gülnur Kadınefendi
10. Mahfiruz Hatice Kadınefendi
11. Hafise Kadınefendi
11. Zeynep Sultan
12. Emmetullah Sultan: Kocası Sirke Osman Paşa
13. Küçük Ayşe Sultan
• Sultan II. Mustafa
• II. Mustafa
2.1.2
İkballeri
• II. Mustafa Han
• II. Mustafa ait tuğra
1. Hanife Hanımefendi
2. Fatma Şahin Hanımefendi
3 Ayrıca bakınız
• Edirne Vakası
2.2
Erkek çocukları
1. I. Mahmut
2. Şehzade Mehmed
4 Kaynakça
[1] Muhabere meydanı şimdi Romanya'da bulunan Lugoj
isimli şehir yakınlarındadır.
3. Şehzade Selim
4. Şehzade Murat
5. Şehzade Ahmed
6. III. Osman
7. Şehzade Hasan
8. Şehzade Hüseyin
9. Şehzade Ahmed
5 Dış bağlantılar
• Orhonlu, Cengiz, “II. Mustafa”, İslam Ansiklopedisi, (1940 ve sonrası), T.C. Maarif Bakanlığı:Ankara
İstanbul
4
6 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS
6
Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
6.1
Metin
• II. Mustafa Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Mustafa?oldid=17440439 Katkıda bulunanlar: Murtasa, Dbl2010, Eşref,
Dbl2010bot, YurikBot, Ugur Basak, FlaBot, Doruksal, Memty, Metal Militia, Vikiyazar, Khutuck, Dünya vatandaşı, Thijs!bot, CommonsDelinker, Hedda Gabler (eski), Düşünenadam, Eldarion, TXiKiBoT, 2ulus, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer, Loveless, MD, Noyder, DragonBot, Takabeg, Sarsıntı, Alexbot, Myrat, Hihamıstık, MelancholieBot, SilvonenBot, Kimse, Théoden, Amirobot, MystBot, Luckas-bot,
Superyetkin, Oğuzhan, Ptbotgourou, Batuhan Aksu, Khutuck Bot, Nedim Ardoğa, Xqbot, İazak, Kılıç46, Rapsar, Türk Süvarisi, Bermanya,
NKOzi, MastiBot, Flyfish73, EmausBot, ZéroBot, Erasmus.new, YBot, WikitanvirBot, Rdvnygt, HaruNGs, Vitruvian, MerlIwBot, SeyitA,
Maurice Flesier, Golden tornado, Kahve6, ElphiBot, Muratero, Mj martı, Omersahan72, Peykbot, OmerFarukDemir, Addbot, Osmanlıya,
Doruk455, Ithinkicahn, Selwili, Merahm, Cimbom741, Aydin.tu, Silahtarağa03, Sultan Galiyev, Yaslient1, Bahadir Giray ve Anonim: 69
6.2
Resimler
• Dosya:BASA-516K-1-2080-22-Mustafa_II.JPG
Kaynak:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4e/
BASA-516K-1-2080-22-Mustafa_II.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:
Bulgarian Archives State Agency: <a href ='http://www.archives.government.bg/' data-x-rel ='nofollow'><img alt ='Nuvola filesystems folder home.svg' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Nuvola_filesystems_folder_home.svg/20px-Nuvola_
filesystems_folder_home.svg.png' width ='20' height ='20' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/
Nuvola_filesystems_folder_home.svg/30px-Nuvola_filesystems_folder_home.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/thumb/8/81/Nuvola_filesystems_folder_home.svg/40px-Nuvola_filesystems_folder_home.svg.png 2x' data-file-width ='128'
data-file-height ='128' /></a> Home page
Özgün yazarı: ?
• Dosya:II_Mustafa.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ab/II_Mustafa.jpg Lisans: Public domain Katkıda
bulunanlar: Badisches Landesmuseum Özgün yazarı: Ottoman miniature painter
• Dosya:Mustafa_II_dressed_in_full_armour.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/02/Mustafa_II_
dressed_in_full_armour.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.lessing-photo.com/dispimg.asp?i=03040133+&cr=
33&cl=1 Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:
Q4233718'
src
='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png'
width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.
svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x'
data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a>
• Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins
• Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1699.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/22/
Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1699.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün
yazarı: Esemono
• Dosya:Tughra_of_Mustafa_II.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ef/Tughra_of_Mustafa_II.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:
• Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown court
calligrapher.
6.3
İçerik lisans
• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0