SOSYAL BİLGİLER 6 - BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-1157) Büyük Selçuklu Devleti’ni kuranlar Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyuna mensuptur. Tuğrul ve Çağrı Beyler tarafından kurulan devlet, adını dedeleri Selçuk Bey'den almıştır. 1038’de Tuğrul Bey Nişabur şehrinde kendi adına hutbe okutup para bastırmıştır. Böylece Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur. Selçuklular, Gaznelilerle 1040’da yaptıkları Dandanakan Savaşı’nı kazanarak bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Hükümdarların kendi adlarına hutbe okutup para bastırması bağımsızlık sembolüdür. ÖZELLİKLERİ Resmî dil Farsça’dır. Bu nedenle Türkçenin gelişimi yavaşlamıştır. İkta Sistemi uygulanmıştır. Atabeylik Sistemi oluşturulmuştur. Celali Takvim, Sultan Melikşah döneminde hazırlanmıştır. İslam dünyasının liderliği bu dönemde Türklere geçmiştir. İslam dünyası üzerindeki Bizans baskısı kalkmıştır. Zeki DOĞAN Sosyal BilgilerÖğretmeni Dandanakan Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya yönelen Selçuklular, 1048’de Bizans'la yaptıkları Pasinler Savaşını kazanmışlardır. Bu savaş Selçukluların Bizans'a karşı kazandığı ilk zaferdir. Tuğrul Bey, 1055 yılında Büveyhoğulları'nın baskısı altında kalan Abbasi Halifesi'ne yardım etmiş ve onu kurtarmıştır. Bunun üzerine Halife, Tuğrul Bey'e ‘Doğunun ve Batı'nın Sultanı’ ünvanını vermiştir. Tuğrul Bey'den sonra yerine Çağrı Bey'in oğlu Alparslan geçmiştir. Melikşah’ın 1092 yılında ölümü ile devlette taht kavgaları yaşanmış, zayıflayan devlet 1141’de yapılan Katvan Savaşı'nın kaybedilmesiyle yıkılış sürecine girmiştir. Sultan Sencer'in 1157 yılında ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkılmıştır. Büyük Selçukluların yıkılmalarında Batınilerin çalışmaları ve Atabeylerin başına buyruk hareket etmeleri de etkili olmuştur. Melikşah döneminde vezir Nizamülmülk devlette önemli çalışmalar yapmış, Kurduğu Nizamiye Medreseleri ile eğitimi geliştirmiş, ‘Siyasetname’ adlı eserinde ise devlet yönetimi ile ilgili bilgiler vermiştir. Alparslan döneminde Selçukluların Doğu Anadolu'da ilerlemelerine engel olmak isteyen Bizans İmparatoru Romen Diyojen, büyük bir ordu hazırlamış ve Selçukluların üzerine yürümüştür. 26 Ağustos 1071 yılında Malazgirt Ovası'nda Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında yapılan savaşta Selçuklular çok büyük bir zafer kazanmıştır. Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasında Bizans ordusunda paralı askerlik yapan Peçenek ve Oğuz Türkleri'nin Selçuklu tarafına geçmeleri etkili olmuştur. Malazgirt Savaşının sonucunda Anadolu'nun kapıları Türklere açılmış, Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başlamış, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması başlamış, Türkiye tarihi başlamış, Bizans'ın savunma gücü kırılmış, Anadolu'da ilk Türk beylikleri kurulmuş, Haçlı Seferlerine neden olmuştur. Alparslan'ın ölümünden sonra yerine oğlu Melikşah geçmiştir. Melikşah dönemi devletin en geniş sınırlara ulaştığı, kültür-uygarlık seviyesi bakımından en üst düzeye eriştiği dönemdir.