Suriye`de İsyanın Kronolojisi - 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü

Suriye’de İsyanın
Kronolojisi
Orta Doğu ve Afrika Araştırmaları Merkezi
Sibel Kalemdaroğlu
2013
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
SURİYE İSYANININ KRONOLOJİSİ
2011
Ocak 2011
26 Ocak
Haseki bölgesinden Hasan Ali Akleh isimli bir eylemci Tunus’ta Muhammed Buazizi gibi kendini ateşe
verdi. Görgü tanıkları bu eylemin de Suriye hükümetine karşı bir protesto niteliğinde olduğunu
belirtmişlerdir.
28 Ocak
Şubat 2011
4–16 Şubat
3 Şubatta Suriye’de Facebook ve Twitter gibi sosyal medya siteleri 4-Şubat’ı “Öfke Günü” ilan
etmişlerdir. Sosyal medya siteleri 5 Şubatta da halkı protesto gösterilerine davet etmiştir. Ancak
protesto çağrılarına pek kimse yanıt vermemiştir. Protesto kapsamında, başkent Şam’daki parlamento
binasının ve dünyanın dört bir yanındaki Suriye elçiliklerinin önünde bir araya gelinmesi
amaçlanıyordu, fakat bu eylemler gerçekleşmemiştir. Sadece 5 Şubatta Haseki’de gösteriler
geçekleşmiş, yüzlerle ifade edilen kalabalık Esad’ın çekilmesi taleplerini dile getirmiştir. Düşünüldüğü
gibi bir öfke günü gerçekleştirilememiştir.
15 Şubat
Suriye'nin Atom Enerjisi Komisyonu tarafından hazırlanan ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun
(UAEK) internet sitesinden yayımlanan bir belgeye göre, Şam yönetimi 2020'ye kadar ilk nükleer
santraline sahip olmayı düşündüğünü belirtildi.
17 Şubat
17 Şubatta, Şam’daki Hamidiye Çarşısında polisin bir esnafı dövmesini protesto etmek için
kendiliğinden başlayan protestolar, bazı kişilerin bir yolu kapayarak “Suriye halkı aşağılanmayacaktır”
sloganlarını attığı bir gösteriye dönüşmüştür.
26 Şubat
Müslüman Kardeşler’in lideri Muhammed Riyad Şokfa Hürriyet’e yaptığı açıklamalarda, Ortadoğu ve
Kuzey Afrika’daki toplumsal hareketlerin Suriye’ye sıçramasının an meselesi olduğunu öne sürdü ve şu
2
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
iddiada bulundu: Önümüzde iki kritik tarih var. Baas Partisi’nin iktidara gelişinin yıldönümü olan 8
Mart ve Suriye’nin bağımsızlığını ilan ettiği 17 Nisan.
Mart 2011
7 Mart
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad, bazı suç türlerini kapsayan kısmi af çıkarılmasına ilişkin
kararnameyi onayladı.
Suriye’de 13 siyasi suçlu siyasi gözaltı ve baskıları protesto etmek için siyasi tutuklamaların sona
ermesi, adaletsizliklerin ortadan kaldırılması ve sivil ve siyasi hayata ilişkin hakların verilmesi talepleri
ile açlık grevine başladı.
İran Cumhurbaşkanı Yardımcılarından Ali Ağa Muhammedi, "Şamgen" olarak bilinen, Türkiye, İran,
Suriye ve Irak arasında ortak vize uygulaması konusunda anlaşmaya varıldığını bildirdi.
10 Mart
Demokratik Birlik ve Yakiti Partisine mensup hapisteki onlarca Kürt 3 gün önce açlık grevine başlayan
diğer eylemcilerle katılarak açlık grevine başlamışlardır. Suriye Gazetesi El Vatan Suriye Hükümetinin
Mübarek rejiminin düşmesini olumlu karşıladığını ve yeni yönetimin İsrail’in hak ihlallerini örtbas
etmeyeceğini umduğunu dile getirmiştir.
Suriye Reform Partisi Esad’ın Kaddafi’ye kendi halkını öldürmesi için silah sağladığını iddia etmiştir.
12 Mart
Kamışlı ve Haseki’de binlerce Kürt 2004’den beri her yıl yapılan Suriyeli Kürtlerin hükümet karşıtı
gösteriler sırasında ölüdürüldüğü Kürt Şehitler günü için sokağa dökülmüştür.
Silah ve cephane yüklü sivil bir geminin Suriye’deki Tartus limanından Kaddafi güçlertini takviye
etmek için Trablus’a doğru yola çıktığını yazmıştır. Suriye taburunun Kaddafi’nin yanında öuhaliflere
karşı çarpıştığını ifade etmiştir. Bu Libyalı politikacı İbrahim Cibril tarafından da doğrulanmıştır.
14 Mart
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad'ın politika ve medya danışmanı Buteyna Şaban İstanbul'daki
Değişim Liderleri Zirvesine katıldı. Zirvede Şaban:
"Batı için Arap demek, terörist, laik olmayan, kapalı insan anlamına geliyor. Bu konsept Batı medyası
tarafından oturtulmaya çalışılıyor. Ancak bugün Mısır'a, Libya'ya, Tunus'a baktığınızda sokaklardaki
genç, dünyayı takip eden, dünyaya açık insanlar. Arap dünyasında yeni bir gelecek başlıyor."
3
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
"Bence Batı olan biteni anlamıyor değil. Bence anlamak istemiyorlar. Çünkü onlar için esas önemli
olan Arap dünyasındaki etkili kişilerin İsrail yanlısı, dostu olup olmaması. Bir tek buna bakıyorlar."
Dedi.
15 Mart – "Öfke Günü"
Suriye rejimine karşı girişilen ilk büyük çaplı ve belirgin protesto gösterileri bu tarihte gerçekleşmiştir.
Suriye’nin bir çok büyük şehrinde eş zamanlı gösteriler gerçekleşmiştir. Protestocular Haseki, Deraa,
Deyr el-Zor ve Hama gibi kentlerde bir araya gelmiştir. Muhalif grupların açıklamalarına göre bazı
çatışmalar gerçekleşmiştir.
Eski bir siyasi mahkum olan Suhair Atassi Suriye Devriminin resmi olmayan sözcüsü haline gelmiştir.
Gösterilerin ilk gününün ardından 3000 kişinin tutuklandığı ve bazı kişilerin hayatını kaybettiği
söylense de ölüm ve tutuklamalar hakkında resmi bir veri mevcut değildir.
16 Mart
Suriye'de güvenlik güçleri, İçişleri Bakanlığı önünde siyasi tutukluların serbest bırakılması için gösteri
yapan yaklaşık 150 kişilik grubu dağıttı. El Cezire’ye göre tutuklananların sayısı 25, El Arabiya’ya göre
de 32’dir.
Suriye İçişleri Bakanlığı yetkilisi Suriye’de herhangi bir gösteri gerçekleştiğini reddetmiş, Facebook
üzerinden yürütülen kampanyanın başarısızlığa uğradığını ifade etmiştir. Daha sonra ise bu ifadesini
değiştirerek bu gösterinin Esad’ı desteklemek amacıyla gerçekleştirildiğini ifade etmiştir.
17 Mart
Bir görgü tanığı, çok sayıda güvenlik gücünün göstericilere copla müdahale ettiğini ve en az bir kişinin
başından yaralandığını söyledi. Görgü tanığı, 5 göstericinin de gözaltına alındığını gördüğünü belirtti.
ABD, siyasi tutukluların serbest bırakılması için yapılan gösteriden sonra, Suriye hükümetine itidal
çağrısında bulundu.
18 Mart – "Onur Günü "
18 Mart Suriye’de isyanın başlangıç günü olarak kabul edilmektedir. Cuma namazının ardından
özellikle Suriye'nin güneyinde Ürdün sınırında yer alan Deraa ve Banyas’ta toplanan göstericiler
hükümetin yolsuzluklarının sona erdirilmesi talepleriyle Suriye’nin çeşitli kentlerinde sokağa
dökülmüştür. Güvenlik güçlerinin isyancılara kaşı şiddet kullandığı ifade edilmektedir.
4
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'nin başkenti Şam'da düzenlenen gösteride 20 kişi gözaltına alındı.
19 Mart
Suriye'nin güneyindeki Deraa kentinde düzenlenen protesto gösterilerine güvenlik güçlerinin
müdahale ettiği, şiddetli çatışmada iki göstericinin öldürüldüğü ileri sürüldü.
Suriye İçişleri Bakanlığı, Dera kentinde bazı göstericilerin ölümü ile sonuçlanan olayların
soruşturulması için bir komisyon kurulduğunu duyurdu.
Suriye'de zorunlu askerlik hizmet süresinin 3 ay düşürülmesini ön gören yasa tasarısı Devlet Başkanı
Beşşar Esad tarafından onaylandı. Böylece Suriye'deki zorunlu askerlik hizmet süresi 21 aydan 18 aya
düşürülmüş oldu.
20 Mart
Suriye'nin Dera kentinde binlerce kişinin katıldığı gösteriler devam etti. Güvenlik güçlerinin
göstericilere açtığı ateş sonucu bir kişinin öldüğü ve çok sayıda kişinin yaralandığı kaydedildi. Adliye
binası, Baas partisinin kentteki merkezi ve Esad’ın amcası Ramı Maluf’un Syriatel binası ateşe verilmiş
ve 7 polis memuru silahlı göstericiler tarafından öldürülmüştür.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad, Der'a kentinde güvenlik güçleri tarafından öldürülen 2 gösterici
için taziyelerini bildirdi.
Esad'ın taziye dilediğine ilişkin resmi haber ajansı SANA'nın haberinde, göstericilerin 'şehit' olarak
tanımlanması dikkat çekti. Taziyesini iletmesinin ardından, Esad'ın "olaylarda parmağı olanların tespit
edilerek herkesten hesap sorulacağını ve bunun için gerekli çalışmaların yapılması talimatı verdiğini"
söylediği kaydedildi.
21 Mart
Protesto gösterileri ülke geneline yayılmaya başlamıştır. Deraa’da binlerle ifade edilen göstericiler
sokaklara dökülmüş ve askerler şehre girmiştir. Kasım, Banyas, Humus ve Hama’da protesto
gösterileri gerçekleşmiştir. 11 yaşında bir çocuğun güvenlik güçlerinin göstericileri dağıtırken aldığı
yaralar nedeniyle hayatını kaybettiği kaydedilmiştir. Beyrut merkezli El Akbar gazetesi ise Lübnan’ın
vekil Başbakanı Saad Hariri’nin Gelecek Hareketini Suriyeli göstericileri finanse etmekle suçlamış
ancak Hariri bunu reddetmiştir
Dera kentinde cuma günü başlayan olayların ardından kent halkı, Vali Faysal El Kelsum'un görevden
alınması talebinde bulundu.
Suriye Cumhurbaşkanı Esad, halkın talebi doğrultusunda Dera Valisinin istifasını istedi.
22 Mart
5
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'nin Der'a kentinde Cuma günü başlayan, ölü ve yaralıların da bulunduğu olayların ardından
kent sakinleri, sükunetin sağlanmasını istiyor. Turizm şirketi sahibi Eymen El Zobi, ''halkın talepleri
olsa bile izlenen yöntemin kabul edilemez olduğunu'' söyledi.
Ümmü Halil, ''yüzleri kapalı ve silahlı kişilerin motosikletlerle dolaştıklarını ve havaya ateş açtıklarını
gördüğünü'' anlatarak, bu kişilerin ''iş yeri sahiplerini kepenk kapatmaya zorladıklarını'' kaydetti.
Der'a Devlet Hastanesi Müdürü Dr. Yaser El Ammur, yaralananların hastaneye taşınması sırasında
''provokatörlerin hastaneye saldırarak otoparktaki araçları tahrip ettiklerini'' belirtirken, acil servis
doktorlarından Heysem El Ali hastanenin acil servis giriş kapılarının saldırı sırasında kırıldığını ve
yaralılara müdahale eden doktorların taşlandığını söyledi.
BM Yüksek Komiseri Navi Pillay, Suriye güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğü söylenilen 6
protestocunun ölümlerinin soruşturulmasını istedi.
23 Mart
Güvenlik
güçleri
tarafından
Suriye’nin
güneyinde
toplam
15
protestocunun
öldürüldüğü
kaydedilmiştir.
Suriye devlet televizyonu, hükümet karşıtı gösterilerde çok sayıda kişinin öldüğü Deraa kentinde silahlı
bir grubun ambulansa saldırarak 4 kişiyi öldürdüğünü duyurdu.
Gün içinde Deraa’da telefon hatları kesilmiş ve şehrin etrafında kontrol noktaları oluşturulmuş ve
buralara askerler yerleştirilmiştir. Güvenlik güçlerinin caminin bulunduğu şehir merkezine
ambulansın girmesine izin vermediği ifade edilmiştir.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Dera Valisi Faysal Ahmet Kulsum'un görevden alınması ile ilgili
karara onayladı.
Suriye'nin Der'a kentinde yaşayanlar, 20 maddelik bir talep listesini kentteki olayları araştıran
Soruşturma Komisyonu'na teslim etti. Listede valinin görevden alınması, yolsuzlukla mücadele,
olağanüstü hal uygulamasının kaldırılması, siyasi tutukluların serbest bırakılması gibi taleplerin yanı
sıra geçici memurların kadroya alınması ve otobüs garajının taşınması gibi istekler yer alıyor.
Suriye devlet televizyonu, Dera kentindeki El Ömeri Camisinde çok sayıda silah, mühimmat ve yüklü
miktarda paranın ele geçirildiğini duyurdu. Ele geçirilen silah ve mühimmatın görüntülerini
yayımlayan devlet televizyonu, göstericilerden ölen olup olmadığına ilişkin bilgi vermedi.
Suriye resmi televizyonu, ambulans saldırısında kullanılan ve El Ömeri Camisinde sakladığı iddia
edilen silahlı mühimmat ve paraların görüntülerini yayınladı. Yayınlanan görüntülerde tabanca, tüfek,
kalaşnikof, el bombaları ve büyük miktarda Suriye parası bulunuyor. Suriyeli kaynak ele geçirilen
silahların çete üyeleri tarafından El Ömeri Camisi'nde gizlediklerini iddia etti. Kaynak açıklamasında
çete üyelerinin silah ve mühimmatları El Ömeri Camisinde sakladıklarını ve Dera'da ailelerinden
6
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
kaçırdıkları çocukları da canlı kalkan olarak kullandıklarını iddia ederek güvenlik güçlerinin
saldırganlar ile ilgili araştırmalarının devam ettiğini kaydetti.
24 Mart
Suriye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Faruk el Şara, bütün ülkeyi kapsayacak bir reform çalışması
yaptıklarını söyledi.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad ile Baas Partisi yetkililerinin yaptıkları toplantı sonucunda, ülkede
sosyal ve siyasal yaşama ilişkin çeşitli adımların atılmasına karar verildi. Bu çerçevede, ülkede 48 yıldır
uygulamada olan olağanüstü hal yasasının kaldırılması için çalışmalar yapılacak, yolsuzlukla mücadele
için etkin mekanizmalar kullanılacak, siyasi partilere ilişkin yasada düzenleme yapılacak, gelişigüzel
tutuklamalara engel olunacak.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın danışmanı, protestocuların talepleriyle ilgili olarak çok yakında
önemli kararlar alacaklarını söyledi.
İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman, İran ve Suriye'nin, Libya'dan daha tehlikeli olduğunu ileri
sürerek, Batının, bu ülkelere Muammer Kaddafi'ye yaptıkları gibi davranmaları gerektiğini iddia etti.
Suriye'nin Dera kentindeki hastaneye, güvenlik güçleriyle çıkan çatışmalarda ölen en az 25
protestocunun cesedinin getirildiği bildirildi.
Fransa Dışişleri Bakanı Alain Juppe, Libya'ya karşı yapılan bu müdahalenin Suriye ve Suudi Arabistan
da dahil benzer rejimlere bir uyarı olması gerektiğini kaydetti.
Deraa’da ölen protestocuların cenazeleri sırasında 20 bin kadar kişi yürümüştür. Suriye İnsan Hakları
Komitesi ölü sayısının 32’ye yükseldiğini ifade ederken, AFP Deraa’da 100 kişinin hayatını kaybettiğini
bildirmiştir.
25 Mart – "Zafer Cuması"
Sosyal paylaşım siteleri Cuma namazı sonrası yapılacak Zafer Cuması gösterileri için halkı sokaklara
dökülmeye çağırmıştır. 10 binlerce kişinin toplandığı ve polisin göstericileri dağıtmak için orantısız güç
kullandığı ifade edilmiştir.
Deraa’da 20 kişinin öldüğü ifade edilmiştir. Kalabalığın Mahir Esad’a seslenerek: “Korkak Mahir,
askerlerini Golan’a gönder” dediği ifade edilmektedir. Gösteriler sırasında Hafız Esad heykeli yıkılmış
ve ateşe verilmiştir. Ayrıca valinin evi de ateşe verilmiştir.
Humus, Deyr-ez Zor, Şam, Lazkiye ve Rakka’da da gösterilerin gerçekleştiği ifade edilmektedir.
Lazkiye’de bir göstericinin güvenlik güçleri tarafından vurulduğu ve bir diğerinin Humus’ta
öldürüldüğü basına yansımıştır. Ülke genelinde de onlarca göstericinin öldüğü ifade edilmiştir.
Bir görgü tanığı El Sanamayn’da güvenlik güçlerinin 20 kişiyi öldürdüğü söylemiştir. Suriye haber
ajansında ise silahlı bir çetenin ordu karargahına saldırdığını ve bunun bazı saldırganların ölümüyle
7
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
sonuçlandığını ifade etmiştir. Humus’ta bir sivilin ölümünün de silahlı bir grup tarafından
gerçekleştirildiği ifade edilmiştir.
Idlib’te Baas Partisi Merkezi ateşe verilmiştir.
Katar’da verdiği bir vaazda Şeyh Yusuf El-Karadavi “Bugün devrim treni Suriye istasyonuna ulaşmıştır.
Suriye’nin artık kendini Arap ulusunun tarihinden ayırması mümkün değildir” demiştir. Ayrıca
Suriyeli selefi Sünni din adamı Şeyh Adnan Arur Suriyeli protestocu gençlere Mısır örneğini izleyerek
şiddete dayanmalarını tavsiye etmiştir.
AFP Paris’te sürgünde olan muhalefet liderlerinin Fransa’ya Suriye devlet başkanına baskı yapması
yönünde çağrıda bulunduklarını bildirmiştir.
17 kişinin Deraa’da, 40 kişinin El Ömeri camiinin yakınlarında, 25 kişinin Humus’taki El
Sanameyn’de, 4 kişinin Lazkiye’de ve 3 kişinin de Şam’da öldüğü kaydedilmiştir.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad'ın politika ve medya danışmanı Buseyna Şaban, "Esad, emniyet
güçleri ölse bile göstericilere ateş edilmemesi talimatı verdi" dedi.
Suriye'de son günlerde yaşanan ayaklanmaların ardından Şam yönetimi, halkın sesine kulak vererek
bir dizi reform kararı aldı. Bu çerçevede, ülkede neredeyse yarım asırdır yürürlükte olan olağanüstü
hal yasasının kaldırılması için adımlar atılacak, yolsuzlukla mücadele için etkin mekanizmalar
kullanılacak, siyasi partiler yasası yeniden düzenlenecek ve gelişigüzel tutuklamalara engel olunacak.
Beyaz Saray Sözcüsü Jay Carney, Suriye hükümetinin göstericileri sindirme ve baskı altında tutma
girişimlerini şiddetle kınadıklarını belirtti. Carney, Suriye'nin insan hakları eylemcilerini tutuklamaya
son vermesini de istedi.
26 Mart
Suriye'de "çoğu İslamcı" kanattan 260 siyasi tutuklunun serbest bırakıldığı bildirildi.
Lazkiye ve Tafas kasabasındaki Baas parti binaları ve polis merkezleri ateşe verilmiştir. Suriyeli
yetkililer silahlı çeteleri ülkeyi istikrarsızlığa sürüklemekle suçlamışlardır. Suriye Haber Ajansı SANA
silahlı bir grubun Lazkiyedeki binaların çatılarından vatandaşlara ve güvenlik görevlilerine ateş
açtığını iddia etmiştir.
Deraa’da iki kişi ölmüş ve binlerce kişi yaralanmıştır.
İki ABD vatandaşının gözaltına alındığı ifade edilmiştir.
Suriye Başmüftüsü Ahmed Bedir Hassun “Her vatandaşın protesto etme ve özgürlük talep etme hakkı
vardır. Ancak bu katliamın arkasındakiler cezalandırılacaktır. Protestoculara ateş açan bir güvenlik
görevlisi yoktur, onlar sadece kendilerini korumak için karşılık vermişlerdir…” demiştir.
Humus valisi İyad Gazal Humus’ta yaşananlar nedeniyle görevden alınmıştır.
8
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, birçok şehirde protestoculara ateş açılan Suriye'nin
yönetimini şiddetle kınadığını belirtti.
Suriye'den Türkiye'ye dönmek üzere yola çıkan TIR şoförü, çatışmanın ortasında kalınca Türk bayrağı
açarak canını kurtardı. Suriye'nin Şam ve Dera bölgesinde son günlerde yaşanan olayların içinde kalan
sürücü Mehmet Kalkan (56) aracını taşlayan gruba, Türk bayrağını gösterince, grup aracı taşlamaktan
vazgeçti. Kalkan, aracının ön tarafında bulunan Türk bayrağını açtığı anda, aracına saldıran grubun,
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Türkiye lehine sloganlar atarak kendisine farklı bir yoldan
gitmesini söylediklerini söyledi.
27 Mart
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim'i arayarak, reform sürecinin
ilerlemesi yönünde atılacak adımların destekleneceğini söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, ABD'nin şu anda Libya'da olduğu gibi Suriye'de yer almayacağını
söyledi. Amerikan ABC televizyonunun "This Week" ve CBS televizyonunun "Face the Nation"
programlarına katılan Clinton "Orada (Suriye) son haftalarda yaşananlar oldukça endişe verici, ancak
kendi şehirlerini rastgele bombalamak ile hiçbirimizin görmek istemeyeceği şekilde açıkça güç
kullanımını aşan polis eylemleri arasında fark var" diye konuştu.
Suriye'de meydana gelen olaylara ilişkin Suriye yönetimine Arap dünyasından ilk destek Kuveyt Emiri
sabah El Ahmet El Cabir El Sabah'tan geldi. Esad ile bir süre telefonda görüşen El Sabah, "Kuveyt'in,
istikrar ve güvenliğini koruma mücadelesinde Suriye'ye destek verdiğini" söyledi. Kuveyt Emiri El
Sabah, "Suriye yönetimi ve halkının, ülke istikrar ve güvenliğini bozmaya yönelik girişimleri
başarısızlığa uğratacağına inandığını" kaydetti.
Suriye'nin Lazkiye kentinde çıkan çatışmalarda son iki günde 12 kişinin öldüğü bildirildi.
Syrianews adlı internet sitesinin de aralarında bulunduğu çeşitli haber siteleri, "Esad'ın yakın zamanda
halka hitap edeceğini" duyurdu.
Esad'ın politika ve medya danışmanı Buseyna Şaban, 48 yıldır uygulanmakta olan olağanüstü halin
kaldırılması dahil çeşitli reformları içeren kararların bazılarının hemen uygulamaya sokulduğunu, bazı
kararlar için ise çalışmaların başlatıldığını söyledi. Şaban'ın açıklamasında, "bazı Filistinlilerin Lazkiye
kentinde olaylara karıştıklarına ilişkin iddialar olduğunu" belirtirken, gazeteye açıklama yapan Filistin
Halk Kurtuluş Cephesi'nden Ahmed Cibril, "Şam'da yaşayan Filistinlilerin Lazkiye'deki olaylara
karışmadığını ve iddiaların resmi kaynaklarca netleştirilmesi gerektiğini" söyledi.
Reuters ajansı, Suriye'de 2 muhabirinin kaybolduğunu bildirdi.
28 Mart
9
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Reuters ajansının, Suriye'de kaybolduğunu duyurduğu 2 muhabirinin güvenlik güçlerince gözaltına
alındığı ve serbest bırakıldıkları söylendi. Muhabirlerin 2 günlük gözaltının ardından bırakıldıkları ve
Lübnan'a ulaştıkları, durumlarının iyi olduğu bildirildi.
Yaklaşık 2 haftadır süren halk ayaklanmaları sebebiyle zor bir süreçten geçen Suriye'ye bir destek
Suudi Arabistan'dan geldi. Suudi Arabistan Kralı Abdullah Bin Abdülaziz Al Suud bugün Devlet
Başkanı Beşşar Esad'ı telefonla arayarak desteklerini iletti.
Türkiye, Suriye'deki gelişmeleri büyük kaygı ile takip ederken MİT Müsteşarı Hakan Fidan dün Şam'a
sürpriz bir ziyaret gerçekleşti. Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ile görüşen Hakan'ın,
Ankara'nın kaygılarını ve tavsiyelerini Esad'a ilettiği ifade ediliyor. MİT Müsteşarı Fidan, Esad ile
yaptığı görüşmede Ankara'nın gösteri ve can kayıplarından duyduğu endişeyi ilettiği belirtiliyor. Ayrıca
Ankara'nın, reform sürecini olumlu karşıladığı ve bir an önce uygulamaya geçilmesi yönünde tavsiyede
bulunarak, bu anlamda Türkiye'nin destekleri iletildiği ifade ediliyor.
29 Mart
Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Şeyh Halife Bin Ziyad El Nahyan, Suriye Devlet Başkanı
Beşşar Esad'ı telefonla arayarak desteklerini sundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın, siyasi reformlarda daha fazla ilerleme
sağlaması ve vatandaşlarının talepleri yerine getirmesi gerektiğini belirtti.
Merkez Bankası (MB) Başkanı Durmuş Yılmaz, Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Suriye Merkez
Bankası, Lübnan Bankalar Birliği ve Ürdün Bankalar Birliği arasında bölgesel bir bankacılık işbirliği
anlaşması imzalandığını açıkladı.
Suriye'nin başkenti Şam başta olmak üzere Halep, Humus, Tartus ve Rakka gibi bir çok ilde yapılan
gösterilerde milyonlar, Devlet Başkanı Beşşar Esad'a destek için yürüdü. Ellerinde Esad posterleri ve
Suriye bayrakları taşıyan göstericiler, birlik mesajı verdi.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın Siyasi ve Basın Danışmanı Buseyna Şaban, olağanüstü halin
kaldırılması, maaşların artırılması, siyasi partiler yasası ve basın kanunun gibi bir çok yeniliğin olduğu
reform paketini açıklamasının ardından bugün Suriye hükümeti istifasını sundu. Beşşar Esad
hükümetin istifasını kabul etti. Geçici hükümete başbakanlık etmek üzere ise Naci Otri atandı.
30 Mart
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Halk Meclisin'de konuşma yaptı. Esad reform paketinin daha
önceden alınan kararlar olduğunu belirtti. Beşşar Esad, sözü edilen reformların kararlılıkla
sürdürüleceğini söyledi. Esad, reformlar ile ilgili bir zaman cetveli istendiğini belirten Esad, hızlanmak
istiyoruz. Ancak acele etmek istemiyoruz" dedi. Özellikle Dera kentinde yaşanan gösterilere değinen
Esad, Suriye'nin "büyük bir komplo" ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Beşar Esed'in konuşması
sırasında Esed yanlıları meclis önünde toplanarak, Suriye liderine destek gösterisinde bulundu.
10
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Lazkiye kentinde yönetimi destekleyen ve karşıt gruplar arasında gerginlik yaşandığı bildirildi. Devlet
başkanı Beşşar Esad'ın konuşmasını protesto eden gruplara ateş açıldığı iddia edildi.
Esad'ın konuşmasını protesto etmek için Deraa’da ptotestolar gerçekleşti.
İsyan başladığından bu yana Deraa’da 200 kişinin hayatını kaybettiği ifade edildi. Şam’daki sorgu
hakimi aktivist Suhair Atassi ve dört diğer eylemcinin serbest bırakılmasını reddetti
31 Mart
Süleyman Halidi ve Halid el-Hariri isimli iki Reuters muhabiri daha Suriye’de kayboldu.
Suriye'de yıllardır yürürlükte olan olağanüstü hal kanununun kaldırılmasına yönelik resmi bir
komitenin kurulacağı bildirildi. komisyon olağanüstü halin kaldırılmasına hazırlık kapsamında, ülke
güvenliğini, vatandaşın onurunun korunmasını güvence altına alacak ve terörle mücadele edilmesini
sağlayan bir yasa hazırlayacak. Komisyona gerekli hukuki çalışmaları yapıp yeni bir anayasa
hazırlamak için 25 Nisan'a kadar süre verildiği belirtildi.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, reform paketinde yer alan ve memur artışlarını öngören 40 sayılı
kararnamenin birinci maddesinin yeniden düzenleyen 2011 yılı 44 sayılı kararnameyi onayladı.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Dera ve Lazkiye kentlerinde çıkan olaylarda yaşanan ölümleri
soruşturmak üzere özel hukuki bir komisyon kurulmasını istedi.
Müslüman Kardeşlere yakın Londra merkezli insan hakları örgütü Lazkiye’de güvenlik güçleri
tarafından 25 kişinin öldürüldüğünü ifade etti.
NİSAN 2011
1 Nisan – "Şehitler Cuması"
Sosyal paylaşım sitelerinde “Şehitler Cuması” için halk sokaklara dökülmeye çağrılmıştır ve Suriye
birçok kentinde protesto gösterileri düzenlenmiştir. Güvenlik güçlerinin Şam’ın bir ilçesi olan
Duma’da 1000 kadar protestocuya ateş açtığı haberleri basına yansımıştır. Ancak bu konuda farklı
bilgiler mevcuttur. AFP Duma'da gösteri yapıldığını ve olaylarda 4 kişinin öldüğünü, onlarca yaralı
olduğunu duyurdu. Reuters Duma'da 3 kişinin öldüğünü, güvenlik güçlerinin gaz bombası kullandığını
duyururken Duma'da yaşayan bazı görgü tanıkları "yerleşim biriminde kayda değer bir olay
yaşanmadığını, ölü veya yaralı olmadığını ve güvenlik güçlerinin hiç kimseye müdahale etmediğini"
belirtmiştir.
Suriye'nin başkenti Şam'daki gösterilerde en az 3 kişinin öldüğü açıklandı.
Suriye resmi kaynakları, başkent Şam, ile Duma ve El Barida kentlerinde "halka ateş açan, mallarına
zarar veren ve kaos ortamı oluşturmaya çalışan iki silahlı grubun" tutuklandığını duyurdu.
Suriye'nin başkenti Şam'da gözaltına alınan Reuters muhabiri (Süleyman Halidi ve Halid el-Hariri) ile
2 Amerikan vatandaşının serbest bırakıldığı bildirildi.
11
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
2 Nisan
Golan Tepelerindeki Bukata’da 2 binden fazla kişinin Esad’ı protesto etmek için bir araya
geldiği,Suriye güvenlik güçlerinin Deraa ve Humus’ta 20’den fazla kişiyi tutukladığı bir insan hakları
grubu tarafından ifade edilmiştir.
Recep Tayyip Erdoğan Esad’a reformları hayata geçirmesi için baskı yapacağını ifade etmiştir.
Resmi haber ajansı SANA, Suriye'nin çeşitli kentlerindeki olaylarda "provokatörlerin halka ateş açması
sonucu vatandaş ve güvenlik görevlilerinin de aralarında bulunduğu ölü ve yaralıların olduğunu"
duyurdu.
3 Nisan
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, geçen hafta istifa eden hükümetin yerine yeni hükümeti kurma
görevini eski Tarım Bakanı Adil Safar'a verdi.
İnsan hakları örgütleri, Suriye'de göstericilerle polis arasında yaşanan çatışmalarda bugüne kadar 60
kişinin öldüğünü açıkladı.
Irak Başbakanı Nuri El Maliki, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a gönderdiği mektubunda
"Suriye'nin yanındayız" mesajı verdi.
4 Nisan
Esad Muhammed Halid el-Hannus’u yeni Deraa valisi olarak atadı.
Şam’ın bir kenar mahallesi olan Duma’da binlerce Suriye’li 1 Nisan’daki gösterilerde hayatını kaybeden
8 kadar Suriyelinin cenazeleri sırasında bir araya gelerek hükümet karşıtı sloganlar atmıştır
SANA haber ajansının haberine göre Lazkiye hapishanesinde bir mahkum tarafından çıkarılan bir
yangın sonucunda 8 mahkum hayatını kaybetmiş, 2 polis memuru yaralanmıştır.
5 Nisan – "Şehitler Haftası"
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, farklı şehirlerin sorunlarını dinleme programı çerçevesinde bu gün
Haseke'nin ileri gelenleri ile buluştu.
Suriye yönetiminin açıkladığı reform paketinin en önemli maddeleri arasında gösterilen siyasi partiler
kanunu ve olağanüstü halin kaldırılması ile ilgili çalışmalar yakın bir tarihte tartışılmak üzere
kamuoyuna sunulacağı belirtiliyor. Lübnan'da yayın yapan El Sefir gazetesi, Suriyeli üst düzey
yetkililere dayandırdığı bilgilere göre Suriye yönetiminin halkın beklentilerine cevap verecek her türlü
öneriyi memnuniyetle karşılayacağı belirtilerek, siyasi partiler kanunu ve terörle mücadele yasa
tasarısının çok yakında kamuoyuna sunulacağını yazdı.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, yapılan protestolar ve sonrasında can kayıpların yaşanması
sebebiyle zor bir dönemden geçen Suriye'yi ziyaret edeceği bildirildi.
12
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'de yaşayan ve sayıları 2 ile 4 bin arasında olan İngilizlerin Suriye'den olası bir savaş ortamında
tahliyesi için İngiliz Hükümeti, Hatay'ın Cilvegözü ve Yayladağı gümrük kapılarında inceleme yaptı.
Suriye Devrimi 2011 adlı facebook grubu güvenlik güçleri tarafından öldürülenlerin anısına “Şehitler
Haftası” ilan etmiştir.
Devlet Haber Ajansı Şam’da iki polis memurunun kimliği belirsiz kişiler tarafından Suriye’nin Kafr
Batna bölgesinde öldürüldüğünü bildirmiştir.
6 Nisan
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Suriye'nin başkenti Şam'a geldi. Dışişleri Bakanı, Suriye Devlet
Başkanı Beşşar Esad tarafından kabul edildi. Görüşmede Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Siyasi ve
Basın Danışmanı Buseyna Şaban ve Suriye Dışişleri Bakanı Velid El Muallim de hazır bulundu.
Suriye'de 16 Mart'tan bu yana süren olayların da değerlendirildiği görüşmede, Esad tarafından
açıklanan reform kararları da görüşüldü. Davutoğlu, Devlet Başkanı Beşşar Esad'la yaptığı görüşmenin
ardından Dışişleri Bakalığı'na geldi ve Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile görüştü.
Davutoğlu, Şam’daki temasları kapsamında Filistinli Hamas grubunun Siyasi Büro Şefi Halid Meşal'le
bir araya geldi. Davutoğlu, Meşal'le Şam'daki Türk Büyükelçiliği'nde görüştü.
Rusya Devlet Başkanı Dmitry Medvedev bugün Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ı telefonla arayarak
Esad'a Suriye yönetiminin son günlerde uygulamaya koyduğu icraatlar başta olmak üzere Suriye'nin
tanık olduğu kalkınma ve reform sürecine ülkesinin desteğini iletti.
Esad yönetimi ülkedeki öğretmenlerin peçe takma yasağını kaldırmış ve ülkedeki tek casinoyu
kapatmıştır.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, ülkenin doğusunda, Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Haseke
bölgesi halkına vatandaşlık verilmesine yönelik kararname yayınladı.
Suriye yönetimine yakın bir siyasetçi Suriye parlamentosunun Mayıs’ta olağanüstü halin kaldırılmasını
da içeren önemli reformların hayata geçirilmesine hazırlandığını ifade etmiştir.
7 Nisan
Suriye’de önemli bir protesto gösterisi gerçekleşmemiştir. Ancak Cuma günü için büyük gösteriler
planlanmıştır.
8 Nisan – "Direniş Cuması"
Direniş cuması olarak adlandırılan gösterilerin üçüncü Cuma gününde Deraa, Lazkiye, Tartus, İdlib,
Banyas, Kamışlı, Humus ve Şam’ın Harasta mahallesinde bu güne kadarki en geniş çaplı gösteriler
gerçekleşmiştir.
Deraa’da gerçekleştirilen gösterilerde polisin ateş açması sonucu en az 13 kişinin öldüğü iddia
edilirken, Dera'da Beşşar Esad'ın kardeşi Basil Esad'ın heykelinin taşlandığı bildirildi. Ayrıca Baas
13
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
partisinin El Mahatta bölgesinde bulunan binasının da ateşe verildiği belirtildi. Görgü tanıkları ölü
sayısını 13 olarak verirken, bazı hastane kaynakları ise en az 10 ölü şeklinde bilgi verdi. Suriye Ulusal
İnsan Hakları Örgütü Başkanı 16 kişinin Dara'da, 3 kişinin başkent Şam'ın dış semtlerinden
Harasta'da ve bir kişinin de Humus'ta hayatını kaybettiğini söyledi. Suriye Haber Ajansı 19 polis
memuru ve güvenlik görevlisinin öldüğünü ifade etti. Suriye İçişleri Bakanlığı yetkilisi, Dera kentinde
Cuma namazı sonrasında silahlı grupların güvenlik güçlerine ve vatandaşlara ateş açması sonucu 19
kişinin öldüğünü 75 kişinin de yaralandığını duyurdu. Yetkili açıklamasında silahlı grupların Dera'da
El Ömeri Camisinden şehir merkezine giden vatandaşlara ve silahsız güvenlik güçlerine ateş açtıklarını
ifade ederek, açılan ateş sonucu vatandaşlardan ve güvenlik güçlerinden çok sayıda ölü ve yaralı
olduğunu bildirdi.
9 Nisan
Suriye'nin Dera kentinde görevden alınan vali Faysal El Kelsum mahkemeye sevk edildi.
Avrupa Birliği, Suriye'den şiddetin derhal durdurulmasını istedi. AB Yüksek Temsilcisi Catherine
Ashton, Suriye'de özgürlük ve demokrasi için düzenlenen gösterilerde protestocuların öldürülmeye
devam edilmesini şiddetle kınadı.
ABD Başkanı Barack Obama, Suriye'de göstericilere karşı şiddet kullanılmasını çok sert ifadelerle
kınadı.
Obama yaptığı açıklamada, "Suriye hükümeti tarafından barışçıl protestoculara karşı bugün ve geçen
bir hafta içerisinde uygulanan iğrenç şiddeti şiddetle kınıyorum" dedi. Obama, göstericilerin şiddet
kullanmasını da kınayarak, "aynı zamanda protestocuların da her tür şiddetini kınıyorum" dedi.
Deraa’daki görgü tanıkları Suriye güvenlik güçlerinin bir cenaze için toplanan protestoculara karşı
gerçek mermi ve göz yaşartıcı gaz kullandığını ifade etmiştir. Lazkiye’de ise görgü tanıkları yine
güvenlik güçlerinin protestocuları dağıtmak için gerçek mermi kullandığını söylemiş ve başka bir
görgü tanığı sokaklardaki kanı temizlemek için su kamyonlarının getirildiğini ifade etmiştir.
10 Nisan
Suriye insan hakları örgütü, bir gün önceki barışçıl gösterilerde protestoculara ateş açılması sonucu 28
kişinin öldüğünü bildirdi.
Bulgaristan Dışişleri Bakanı Nikolay Mladenov'u kabul eden Esad, Suriye'nin kapsamlı bir reform
sürecinde olduğunu ve Avrupa ülkelerinin deneyimlerine açık olduklarını söyledi.
Suriye'nin başkenti Şam'da başörtülü üniversite öğrencilerinin başörtülerini çıkarmaya çalışan bir
kişinin yakalandığı bildirildi. Nizar adlı kişi, televizyonda yayınlanan açıklamasında, "Kalp hastası
olduğunu, bazı kişilerin kendisine ameliyat masraflarını karşılama sözü verdiğini, bunun üzerine kent
merkezindeki Şam Üniversitesi Mühendislik Fakültesinde bulunan bir kırtasiye dükkânına girerek
başörtülü öğrencilerin başörtülerini çektiğini" söyledi.
14
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
10 Nisan sabahı şebbiha oldukları iddia edilen silahlı kişilerin Banyas’tak, bir camiinin önündeki
protestoculara ateş açtığı ve 4 kişinin öldüğü basında yer almıştır.
Humus, Duma ve Deraa’da gösteriler gerçekleşmiştir.
Suriye ordusu mensubu 9 asker Banyas’ta öldürüldüğü ve çok sayıda askerin yaralandığı ifade
edilmiştir.
11 Nisan
Banyas’ta ölen 4 protestocunun cenazesi yeni bir protesto gösterisine dönüşmüş ve güvenlik güçleri
gösteriye müdahale etmiştir.
Suriye'nin güneyinde bulunan Dera'da güvenlik güçlerinin hükümet karşıtı protestolarda göstericilere
ateş açması sonucu 26 kişi hayatını kaybetti.
Şam’ın Baramke bölgesindeki Şam Üniversitesi Fen Fakültesi öğrencilerinin özgürlük talepleri ve
Deraa’daki isyancıları desteklemek için bir protesto gösterisi düzenlediği haberleri basında yer alsa da
Şam Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Dr. Muhammed Said Mahasni bu iddiaları reddetmiş ve
gösterinin Suriye ulusal güvenliğini istikrarsızlaştırma çabalarını reddetme ve Esad’ı destekleme
amacıyla yapıldığını ifade etmiştir.
12 Nisan
Şam Üniversitesindeki gösteri sırasında bir öğrenci polis tarafından dövüldüğünü iddia etmiştir.
Görgü tanıkları Banyas’ın Bayda mahallesinin tanklar ile kuşatıldığı ve güvenlik güçlerinin ateş açması
sonucu onlarca kişinin yaralandığını, bu sırada yakındaki Tartus’tan gelen ambulansların ve
gönderilen gıda yardımlarının mahalleye girmesine izin verilmediği ifade etmiştir.
Suriye'nin başlıca insan hakları hareketi Şam Deklarasyonu Grubu, bir aydan az süredir devam eden
protestolarda 200 kişinin öldüğünü bildirdi.
13 Nisan
Lübnanlı milletvekili Cemal El Cerrah, El Cezire Televizyonu'na yaptığı telefon bağlantısında,
"Suriye'deki olaylara karıştığı ve ülkeye silah sokulmasını organize ettiği" yönündeki iddiaların doğru
olmadığını belirtti. Suriye'deki olaylara karıştıkları gerekçesi ile sorgulanan ve devlet televizyonunda
itirafları yayınlanan kişiler "Ahmet Uda adlı biri ile temas kurduklarını, Ahmet Uda'nın ise Lübnanlı
milletvekili Cemal El Cerrah ile ilişkisi olduğunu" öne sürmüştü. İtirafçıların, El Cerrah'ın Suriye'ye
silah sokulmasını organize ettiğini söyledikleri iddia edilmişti.
Bayda kasabasında toplanan kadın protestocular Bayda’da tutuklanan 350 kişinin serbest bırakılması
için yürümüştür.
Gösteriler Halep Üniversitesinde de gerçekleşmiş ve Halep Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde
öğrenciler ile güvenlik güçleri çatışmış ve 3 öğrenci tutuklanmıştır.
15
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Şam’da da 50 kadar Hukuk Fakültesi öğrencisi özgürlük talepleri ile bir gösteri gerçekleştirmiştir.
14 Nisan
ABD, İran'ı, Suriye'deki gösterilerin bastırılmasında Suriye yönetimine yardımcı olmakla suçladı.
Suriye Devlet Başkanı Başşar Esad, son dönemde yaşanan olayların ardından ülkede istikrarın
sağlanması amacıyla olayların çıktığı kentlerin ileri gelenleri ile bir araya geliyor. Duma ve Humus'un
ileri gelenlerin Esad'dan idamın ve olağanüstü halin kaldırılması, siyasi partilere üyeliğin serbet
bırakılması ve basın özgürlüğü istedi.
Esad ayrıca Deraa’dan bir heyetle bir araya geldi. Bu Esad’ın muhaliflere yakın grupların
temsilcileriyle ilk kez görüşmesi olmuştur. Dera'lı heyetin, bir süredir ülkede devam olaylar nedeniyle
Dera kenti başta olmak üzere bazı kent ve ilçelere sevkedilen ordu birliklerinin geri çekilmesini talep
ettikleri bildirildi.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, protesto eylemine katılan ancak vatandaş ve devlete karşı suç
işlemeyen tüm tutukluların serbest bırakılmasını kararlaştırdı.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Adil Sefer Başbakanlığı'ndaki kurulan hükümeti onayladı. Devlet
Başkanı Esad'ın onayını alan yeni hükümetin ilk işi, yönetimin açıkladığı reform paketini hayata
geçirmek.
Suveyda’da 300 kişilik bir protest gerçekleşti.
15 Nisan – "Kararlılık Cuması"
Kararlılık Cuması kapsamında Banyas, Lazkiye, bayda, Humus ve Deyr-ez-Zor gibi kentlerde 10
binlerce protestocunun gösteriler gerçekleştirdiği kaydedildi.
El Cezire Duma’dan Şam’a girmek isteyen yaklaşık 50 bin protestocunun güvenlik güçleri tarafından
göz yaşartıcı gaz kullanılarak durdurulduğunu ve Şam’ın Barzeh beldesinde ise sivil kıyafeti silahlı
kişilerin bir cami önünde toplanan 250 kadar protestocunun etrafını sardığını yazmıştır
Deraa’da binlerce kişi gösteri yapsa da güvenlik güçleri müdahale etmemiştir. Yetkililerin gösteriye
izin verdiği söylenmektedir.
Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan resmi bir kaynak; ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün, protestoların
bastırılmasında İran'ın Suriye'ye yardım ettiğine dair kanıtlara sahip oldukları yönündeki iddialarını
sert bir dille yalanladı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Suriye'de bir ay kadar önce başlayan protesto hareketi sırasında
gözaltına alınan mahkumlara Suriye güvenlik birimleri ile gizli servisinin işkence yaptığını bildirdi.
16 Nisan
16
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Deraa’da gösteriler gerçekleşmiştir. Ayrıca Duma’da 1500 bir gün önce gözaltına alınan 1500 kişinin
salıverilmesi talebiyle bir oturma eylemi düzenlenmiştir.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Adil Sefer Başbakanlığı'nda kurulan yeni hükümetin yemin
etmesinin ardından bakanlar kurulu toplantısına başkanlık etti. Suriye Televizyonu'nun canlı olarak
verdiği toplantıda Suriye lideri Esad, ülkenin içinde bulunduğu durumun yanı sıra yeni hükümeti
yönelik önemli değerlendirmelerde bulundu.Hükümetin mümkün olduğunca hızlı bir şekilde
görevlerini üstlenmesini istediğini ifade eden Esad, "Çünkü geçen her gün, bir ok başarıyı
sağlayabileceğimiz bir zaman anlamına geliyor." dedi. Esad, ülkedeki gelişmeler ile ilgili olarak geçen
hafta değişik illerden gelen halkın temsilcileriyle yoğun temaslarda bulunduğunu söyledi. Esad bu
görüşmelerin diğer illerle devam edeceğini, heyetlerden Suriye'nin tanık olduğu sürece ilişkin
vizyonlarını dinlemek istediğini aktardı. Esad, heyetlerle yaptığı görüşmede, başta hükümet olmak
üzere devlette öncelik teşkil etmesi gerektiğine inandıkları noktalar hakkında görüşlerini almak
olduğunu aktardıHalkın temsilcileri ile yaptığı görüşmelere değinen Esad, devlet kurumları ile
vatandaşlar arasında bir boşluğun ortaya çıkmaya başladığına işaret etti. Esad, bu boşluğu kapatma ve
vatandaşlarla iletişim kanalları kurmanın kaçınılmaz olduğunun altını çizerek iki yönlü bir çalışmanın
yürütülmesi
gerektiğini
aktardı.
"Vatandaşlarla
iletişim
kanallarının
genişletilmesi
ve
yoğunlaştırılması yönünde etkin çabaların harcanması gerekiyor." diyen Esad, "Ayrıca devlet
kurumları ve vatandaşlar arasındaki boşluğun kapatılması büyük önem taşıyor. Bu boşluğu
kapatmanın tek yolu da vatandaşın devlet kurumlarına olan güvenidir. Bu güvende tam bir şeffaflıkla
sağlanır.
Güven
ve
şeffaflık
sağlandıktan
sonra
da
hükümete
halkın
desteği
sağlanır."
değerlendirmesinde bulundu."
"Açıkladıkları reform paketinde en önemli konulardan biri olan olağanüstü halin kaldırılması ile ilgili
olarak konuşan Suriye lideri, olağanüstü halin en geç gelecek hafta kalkacağını söyledi.
17 Nisan
Suveyda’da 300 kişilik bir gösteri güvenlik güçleri tarafından dağıtılmıştır.
Hakep, Banyas, Humus ve Hirak’da da yönetim karşıtı gösteriler yapıldığı haberleri yapılmıştır.
SANA haber ajansının haberine göre Irak’tan Suriye’ye girmeye çalışan ve Iraklı bir şoförün sürdüğü
tır aracında büyük miktarda kaçak silah yakaladı.
Suriye'nin Talbiseh kentinde, daha önceki olaylarda ölen bir kişinin cenazesine katılanlara güvenlik
güçlerince ateş açıldığı ve 3 kişinin öldüğü bildirildi.
Humus’ta bir kabile liderinin gözaltında ölmesi nedeniyle yapılan gösterilerin ardından 12 kişinin
hayatını kaybettiği ifade edilmiştir
18 Nisan
Suriye'nin Humus kentinde dün akşam saatlerinde başlayan olaylarda ölü sayısının 14'e, yaralı
sayısının da 45'e ulaştığı bildirildi.
17
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Humus’ta Suriye Ordusunda yüksek rütbeli bir subay olan Tuğgeneral Abdülkadir Tellavi’nin evinin
basılıp 2 oğlu ve yeğeniyle birlikte öldürüldüğü haberi yer almıştır. Humus Hastanesi direktörü Dr.
Hasan Tannus’un ifadesine göre kurbanların vücutlarının çeşitli kesici aletlerle kesilmiştir.
ABD'de yayımlanan Washington Post gazetesi, Wikileaks belgelerine dayanarak ABD'nin Suriye
muhalefetini finanse ettiğini yazdı. Gazetenin haberinde, gizli diplomatik belgeleri yayımlayan
Wikileaks'ten edindiği belgelere dayanarak, ABD'nin mali destek sağladığı muhaliflerden birinin,
merkezi Londra'da bulunan ve Suriye'de yönetim karşıtı haberler yayımlayan Brada televizyonu
olduğu belirtildi. Brada'nın Yazı İşleri Müdürü Malik El Abde'nin sürgündeki Suriyeli muhalif grup
Adalet ve Kalkınma Hareketi'nin kurucularından olduğu kaydedildi. Elde edilen belgelere göre, ABD
Brada TV ve Suriye'deki diğer muhalif gruplara 2006'dan bu yana en az 6 milyon dolar sağladı.
Humus’ta yaklaşık 5 bin protestocu ülkenin en büyük üçüncü kenti Humus'un en büyük meydanında
oturma eylemi düzenledi. Aktivistler, Suriye güvenlik güçlerinin Humus'taki meydanda toplanan
protestoculara göz yaşartıcı gaz ve gerçek mermilerle müdahale ettiğini söylediler. Ayrıca yine
Humus’ta 17 Nisan’da ölen hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze törenlerine binlerce Humuslu
katıldı.
Suriye İçişleri Bakanlığı Suriye’de polis, asker ve sivil ölümleri ve halkı dehşete düşüren son olayların
yaşananların radikal Selefi silahlı gruplar tarafından idare edilen silahlı bir isyan olduğunu ifade etti.
19 Nisan
Suriye Bakanlar Kurulu, yönetimin açıkladığı reform paketinin en önemli maddesi olarak gösterilen
olağanüstü halin kaldırılması ile ilgili kanun hükmündeki kararnameyi onayladı. Böylece Suriye'de 48
yıllık olağanüstü hal kaldırılmış oldu.
Suriye’de bir Hava Kuvvetleri pilotunun silahlı kişiler tarafından Humus’taki evinin önünde
öldürüldüğü bildirildi.
20 Nisan
Suriye'nin Humus kentinde silahlı kişilerin, bazı camilere saldırdıkları bildirildi. Resmi haber ajansı
SANA'nın haberine göre, silahlı kişiler, Humus'ta Halid Bin Velid Camisi başta olmak bazı camilere
saldırarak, ses sistemini ele geçirmeye çalıştı.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Suriye'deki şiddeti kınayarak, hükümetten keyfi tutuklamalara
ve işkenceye son vermesini istedi.
Muhalifler 4 bin üniversite öğrencisinin Deraa’da protesto gösteri düzenlediğini söyledi.
21 Nisan
Champress internet sitesinde yer alan ve Lübnan'da yayınlanan El Ahbar gazetesine dayandırılan
iddiaya göre Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, bir Arap ülkesinin Şam büyükelçisini "ülkesinin
Suriye'deki olaylara karıştığını gösteren kanıtları medyaya açıklamakla tehdit etti. Muallim, "bazı Arap
18
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
ülkelerinin Suriye'de, özellikle de Akdeniz kıyısındaki Lazkiye kentinde mezhepçiliği tahrik ettiğini"
söyledi. Haberde, Suriye tarafının, ülkedeki olaylara Ürdün merkezli desteğin olduğu ve Ürdün'den
bazı kişilerin karıştığına ilişkin delilleri Ürdün tarafına sunduğu belirtildi. Bunun üzerine Ürdün
yönetiminin "Suriye ile güvenliğe ilişkin sorunların çözümü için işbirliği yapmaya hazır olduğunu"
bildirdiği kaydedildi.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, bakanlar kurulunun, olağanüstü halin kaldırılmasına yönelik aldığı
kararı onayladı.
Protestocular, 22 Nisan Cuma günü için şimdiye kadar yapılacak olan en büyük gösteri için sokaklara
dökülmeye çağırdı.
22 Nisan – "Büyük Cuma"
Suriyeli protestocular, Cuma namazı sonrası ülkenin çeşitli yerlerinde gerçekleştirilen on binlerce
kişinin katıldığı hükümet aleyhtarı eylemlere güvenlik güçlerinin hakiki mermilerle müdahale etmesi
sonucu en az 60 kişinin öldüğünü ifade etti.
Beyaz Saray sözcüsü Jay Carney, "şiddete başvurulmasından dolayı derin bir endişe duyduklarını"
ifade ederek, Suriye yönetimine, "protestoculara karşı şiddet kullanımına son vermesi, vazgeçmesi"
çağrısında bulundu.
Suriye'de Devlet Başkanı Beşşar Esad'a karşı protestoları koordine eden muhalifler, ortak demokrasi
bildirisi yayımladı. Ülke genelindeki vilayetlerin temsil edildiği Yerel Koordinasyon Komiteleri, Baas
partisinin iktidardaki tekeline son verilmesini ve demokratik siyasi sistemin kurulmasını istedi.
Suriye'de protestoların başladığı 5 haftadan beri ilk kez yayımlanan ortak bildiride, "özgürlük ve itibar
sloganlarına, barışçı demokratik değişim olmadan ulaşılamayacağı" belirtildi. Bildiride, tüm siyasi
suçluların serbest bırakılması talep edilirken, mevcut güvenlik kurumlarının kaldırılması ve bunun
yerine yasalara uygun hareket eden belirli yetkileri bulunan bir kurumun oluşturulması gerektiği ifade
edildi.
23 Nisan
Suriye’de bir gün önce kişiler için düzenlenen cenaze töreninde de "rejim aleyhine" sloganlar atılırken,
törenlerin yeni bir protestoya dönüştüğü bildirildi. Cenazelerde bir görgü tanığı da güvenlik güçlerinin
açtığı ateş sonucu en az beş kişinin öldüğünü aktardı.
ABD Başkanı Barack Obama, Suriye yönetimine, göstericilere karşı şiddet kullanımına "hemen son
verme" çağrısında bulundu ve Devlet Başkanı Beşşar Esad'ı, "halkına baskı uygulamak için İran'ın
yardımını almaya çalışmakla" suçladı.
Suriye yönetimi ABD Başkanı Barack Obama'nın Suriye'deki son olaylarla ilgili yaptığı açıklamaları
"kapsamlı objektif bakış açısından uzak" şeklinde değerlendirerek açıklamaları esefle karşıladığını
duyurdu.
19
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Fransa Dışişleri Bakanı Alain Juppe, Suriye hükümetini göstericilere karşı şiddet uyguladığı
gerekçesiyle kınadı.
Dışişleri Bakanlığı, komşu ülke Suriye'de yaşanan olaylar sonucunda hayatını kaybeden vatandaşlar
için taziye mesajı yayınladı. Bakanlık, Suriye'nin istikrarı ve halkının esenliği için ülkedeki reform
sürecine destek vermeye hazır olduğunu belirtti
Suriye'deki insan hakları aktivistlerine göre, ülkede bir gün önceki gösterilere müdahalede ölenlerin
sayısı 88'e yükseldi.
Suriye'de bir milletvekilinin, gösterilerde yaşanan ölümleri protesto etmek için parlamentodan
çekildiği belirtildi.
Suriye'nin Dera kenti Neva bölgesinde silahlı grup ile askeri birimler arasında çıkan çatışmada 5'i
asker olmak üzere 8 kişinin öldüğü belirtildi. Çatışmalarda ayrıca 5'i asker 22 kişinin yaralandığı
kaydedildi.
Suriye resmi haber ajansı SANA, Şam'ın Cobar semtinde silahlı grupların yangın ihbarına giden itfaiye
aracına saldırarak 3 itfaiyeciyi yaraladığını duyurdu.
Suriyeli resmi yetkililer Şam ve Humus illerinde silahlı grupların yaptıkları saldırılar sonucu 2 polisin
öldüğünü, aralarında iki subayın olduğu 11 kişinin de yaralandığını duyurdu.
Suriye Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığından yetkili bir kaynak dün öğleden sonra, aralarında
silahlı kişilerin bulunduğu bir grubun Dera kenti yakınlarında bulunan İzra askeri bölgesine
saldırdığını duyurdu. Yetkili kaynak, Suriye haber ajansı SANA'da yer alan açıklamasında çıkan
çatışmada aralarında askerlerin bulunduğu 8 kişinin öldü 28 kişinin de yaralandığını belirtti.
Suriye Ulusal İnsan Hakları Organizasyonu, Suriye'de yönetim karşıtı gösterilerde son iki gün
içerisinde 120'den fazla kişinin öldüğü iddia etti.
24 Nisan
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Devlet Başkanı Şeyh Halife Bin Ziyad El Nahyan, bölgede ve özellikle
Suriye'deki son gelişmeler ile ilgili olarak Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a bir mektup gönderdi. El
Nahyan mektubunda ülkesinin yaşadığı süreci atlatması konusunda Suriye'nin yanında olduğununu
belirtti
Suriye Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığı yetkilisi 23 Nisan günü öğleden sonra silahlı grupların
açtığı ateş sonucu ölen asker sayısının 7'ye yükseldiğini bildirdi.
Bir Suriye İnsan Hakları Örgütü Ceble’de 9 kişinin Esad’a bağlı güvenlik güçleri tarafından
öldürüldüğünü bildirdi.
25 Nisan – "Deraa ve Duma Kuşatması"
20
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'de tankların desteğindeki yüzlerce asker, Deraa'da terörist gruplar tarafından uygulanan
yıldırma eylemlerinin sonlandırılması, güvenlik ve sükunetin sağlanması amacıyla kente girdi. Bir
Deraalı protestocuların askerlere ait bir otomobili yaktığını ve bir askeri rehin aldığını ifade etmiştir.
Duma'da, güvenlik güçleri ve milis kuvvetlerin silahsız sivillere ateş açtığı iddia edildi. Reuters'in,
insan hakları savunucularına dayandırdığı habere göre, çok sayıda kişi de düzenlenen baskınlarda
tutuklandı. Bölgeyle telefon irtibatının da koparıldığı öne sürüldü.
Suriye'nin Deraa kentinde meydana gelen olaylarda en az 25 kişinin öldüğü iddia edildi. Çok sayıda
kişinin de yaralandığı ya da kaybolduğu da gelen bilgiler arasında.
Suriye İnsan Hakları Örgütü, yönetim karşıtı ayaklanmaların başladığı geçen aydan bu yana Suriye'de
400 sivilin öldüğünü açıkladı.
Suriye'deki bir insan hakları örgütü (Seveysiya Örgütü) hükümetin yönetim karşıtı protesto
gösterilerini bastırmak için Dera kentine tanklar yolladığı dünden bu yana ülke genelinde yaklaşık 500
muhalifin gözaltına alındığını bildirdi.
Amerikan Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Tommy Vietor, göstericilere Şam yönetimi tarafından
uygulanan şiddetin bir karşılığı olarak üst düzey Suriyeli yöneticileri kapsayan yaptırım uygulamasının
planlandığını açıkladı. İngiltere Dışişleri Bakanı Willam Hague, Şam yönetiminin göstericilere karşı
şiddet kullanmaya devam etmesi durumunda bu ülkeye yaptırım uygulanması için çalışacaklarını
söyledi. Hague, Suriye'yi ikna konusunda müttefiklerle görüşme halinde olduklarını ifade etti. Hague,
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a hükümet karşıtı göstericilere yönelik saldırıları durdurması
çağrısı yaptı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Suriye'de şu anda yaşanan sürecin rahatsız edici olduğunu
belirterek, "Çünkü orada da biz antidemokratik bir uygulamanın, özellikle otoriter, totaliter dayatmacı
bir yapının olmasını asla arzu etmiyoruz, beklemiyoruz." dedi.
Suriye'de patlak veren iç çatışmalardan bu güne kadar zarar görmeyen Türklere ilk saldırı Dera'da
yaşandı. Suriye'den plastik ham madde getiren 5 tıra ateş açıldı. Tır şoförleri güvenlik önleminin
alınmadığı yolda canlarını zor kurtardı. Tır şoförlerinden alınan ilk bilgiye göre Dera'da bir Türk
tırının yakıldığı, 3 şoförün de rehin alındığı öğrenildi.
Beyaz Saray, ABD Başkanı Barack Obama ile Başbakan Recep Tayyip Erdoğan arasında dün yapılan
telefon görüşmesinde Suriye ve Libya meselelerinin ele alındığını bildirdi.
27 Nisan
Dera kenti ve kırsalında operasyonlarını sürdürdüğünü belirtildi. Bunun yanında son 3 günde 500
kişinin tutuklandığı ifade edildi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, rejim karşıtı gösterilerin başladığı 18 Mart'tan bu yana üçüncü kez
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esed'i aradı. Erdoğan'ın önceki akşam ABD Başkanı Barack Obama ile
21
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
yaptığı telefon konuşmasının ardından gerçekleşen görüşmede, Suriye'de meydana gelen son olaylar
çerçevesinde fikir alışverişinde bulunuldu. Erdoğan, Suriye'nin içinde bulunduğu bu dönemde azami
teenni ile hareket edilmesi yönünde çağrı yaptı. Erdoğan Suriye liderine mevcut gelişmelerden
duyduğu rahatsızlığı ifade ettiğini söyledi. Suriye yönetiminin, 48 yıldır yürürlükteki olağanüstü hali
kaldırmasının güzel bir başlangıç olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını belirten Başbakan,
"Suriye'de atılması gereken daha çok adımlar var. Çünkü orada da biz antidemokratik bir
uygulamanın, özellikle otoriter, totaliter dayatmacı bir yapının olmasını asla arzu etmiyoruz,
beklemiyoruz. Temennimiz odur ki, böyle bir şeye fırsat verilmez ve demokratikleşme süreci hızla
devam eder." dedi. Erdoğan, bu çerçevede yarın Şam'a özel bir temsilci göndereceğini de açıkladı.
Temsilcinin, reformlar konusunda hazırlanan bir planı da Suriye hükümetine sunacağını kaydetti.
İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Suriye'deki gelişmeler konusunda Türkiye ile sürekli iletişim
halinde olduklarını belirtti. Hague, Türkiye'nin Suriye ve Batı ile arasındaki iletişimi sağlayan en
önemli "arabulucu ülke" olduğunu kaydetti.
Arap Birliği, tarihi bir çıkış yaparak Arap dünyasını etkileyen demokratik gösterilere destek verdi. Arap
Birliği üyesi pek çok ülkede göstericilere karşı saldırıların yoğunlaştığı bir dönemde örgütten yapılan
açıklamada, demokrasi yanlılarına karşı güç kullanılması kınandı ve "Onlar kurşunları değil, desteği
hak ediyor." denildi.
BM İnsan Hakları Konseyi'nin 29 Nisan 2012 günü Suriye'deki durum konusunda özel oturum
yapacağı bildirildi.
Gittikçe ısınan Suriye'deki 500 Türk TIRının sınır kapılarındaki bekleyişine son verebilmek için
Hatay'ın Cilvegözü sınır kapısından bir heyet Suriye'ye gitmek üzere yola çıktı.
Suriye'de iktidarda bulunan Baas partisinden 203 kişinin daha, halka yönelik uygulamalar nedeniyle
partiden ayrıldığı bildirildi.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki Moon, göstericilere karşı tank ve gerçek mermi kullanan
Suriye hükümetini kınadı.
28 Nisan
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Suriye hükümetinin göstericilere karşı kullandığı şiddeti kınayan
ortak bir açıklama üzerinde mutabakata varamadı.
Güvenlik Konseyi üyelerinden Rusya, batılı hükümetlere Suriye'ye dışarıdan yapılacak bir
müdahalenin bölgesel istikrarı tehdit edeceği uyarısını yaptı. Suriye hükümetinin göstericilere
müdahalesinin bölgesel barış için tehlike oluşturmadığını söyleyen Rusya, bu nedenle uluslararası
müdahalenin meşru olmadığını ifade etti.
Suriye'deki insan hakları örgütü Savasiah, ülkedeki protestolar sırasında güvenlik güçleri tarafından
öldürülen sivil sayısının 500'e çıktığını açıkladı.
22
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'de, ordu birlikleri arasında çatışmaların olduğu iddia edildi. Ülke içindeki ve dışındaki bir grup
muhalifin sözcülüğünü yapan Usame Munacid, Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın Dera'ya asker
göndermesinden bu yana, birlikler arasında çatışma haberleri aldıklarını söyledi. Suriye askeri
kaynakları, bir kısım medya organlarında son zamanlarda ordu birlikleri arasında bölünmelerin
olduğu yönündeki iddiaların gerçekle bir ilgisi olmadığını belirtti. İddiaların, asılsız haberlerden ibaret
olduğunu aktardı.
El Cezire Suriye’de sivillerin yardım ettiği yaralı askerlerin görüntülerini yayınladı. El Cezire
görüntülerin gerçek olup olmadığını doğrulamasa da bu görüntüler Suriye ordusundan ayrılan askerler
olduğu iddialarının gündeme gelmesine sebep olmuştur.
El Cezire televizyonu, Suriye'deki faaliyetlerini askıya aldığını bildirdi. Uluslararası Gazetecileri
Koruma Komitesi de El Cezire'nin, kendilerine, kanallarına yönelik Şam yönetiminin yaptığı
kısıtlamalar ve çalışanlarına karşı düzenlenen saldırılar üzerine bu adımı attığını haber verdiğini
kaydetti. El Cezire'nin Şam bürosuna son üç gündür kimliği belirlenemeyen kişilerce saldırı
düzenlendiği, yumurta ve taş atıldığı anlatılan açıklamada, sivil giyimli kişilerce büro çalışanlarını
sindirme girişimlerinde bulunulduğu belirtildi.
Suriye'de, rejim karşıtı gösterilerin merkezi Dera kentinde insani durumun kötüleştiği belirtiliyor.
nsan hakları eylemcisi Abdullah Abazid, kentte durumun kötüleştiğini, doktor, ilaç ya da çocuklar için
süt bulunmadığını, elektriğin halen kesik olduğunu ve sularının kalmadığını söyledi. Öte yandan
yüzlerce Suriyelinin komşu Lübnan'a yaya olarak kaçtığı bildiriliyor.
Suriye'ye MİT Müşteşarı Hakan Fidan ve DPT Müsteşarı Kemal Madenoğlu başkanlığındaki bir heyet
gönderildi. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, tarafından kabul edilen heyetin, Suriye'deki son
gelişmelerden Ankara'nın duyduğu kaygıyı ifade ederek, Suriye yönetiminin açıkladığı reform
paketinin kararlılıkla hayata geçirilmesi tavsiyesinde bulundukları ifade ediliyor.
29 Nisan – "Öfke Cuması" – " Deraa ile Dayanışma Günü"
Suriye'de muhalif internet siteleri, halka cuma namazı sonrası Dera'a kentindeki göstericilerle
dayanışma için sokağa çıkmaları çağrısı yaptı.
Suriye'nin başkenti Şam ile diğer kentlerde hükümet aleyhtarı gösteriler patlak verdi. Cuma namazı
ardından, çok sayıda askerin ve güvenlik görevlisinin protestocuları bastırmak üzere Şam sokaklarında
konuşlandırıldığı, göstericilere karşı göz yaşartıcı bomba kullanıldığı bildirildi. Kuzeydeki Humus
kentinde ve kıyı kentlerinde de gösteriler düzenlendiği haberleri verildi. Gösterilerin başladığı 18
Mart'tan bu yana sessizliğini koruyan Müslüman Kardeşler hareketi de "öfke günü" olarak ilan edilen
dün düzenlenen gösterilere destek verdi.
Hapisteki avukat Muhannad el Hasani tarafından kurulan Suriye insan hakları örgütü Seveysiya,
ülkede çapında düzenlenen gösterilerde 2'si çocuk en az 24 kişinin öldürüldüğünü bildirdi.
23
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'nin doğusunda yaşayan Kürt asıllı vatandaşların da gösteri düzenlediği bildirildi. Muhalif
isimlerden Habib İbrahim, Dera'daki göstericilere destek vermek amacıyla Kürt bölgelerinde gösteri
düzenlendiğini açıkladı.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (BMİHK) toplantısında, BM'nin Suriye'deki olayları
soruşturması yönünde karar kabul etti. BMİHK ayrıca Suriye'den acil olarak siyasi mahkumları serbest
bırakmasını ve gazeteciler ile internete uygulanan sınırlamaların kaldırılmasını talep etti.
ABD Başkanı Barack Obama, aralarında Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın küçük erkek kardeşi
Mahir Esad'ın da bulunduğu rejimin bazı yetkililerine ekonomik yaptırımlar uygulanmasını
kararlaştırdı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, "Suriye'deki insan hakları ihlalleri" dolayısıyla
kararlaştırılan yaptırımların, Suriye ordusu yetkilisi Mahir Esad ile istihbarat teşkilatı başkanı Ali
Memluk ve rejim karşıtı hareketin merkezi Dera bölgesinin eski istihbarat yetkilisi Atıf Necib'i
hedeflediği belirtildi.
Pekin yönetimi, Suriye'de hükümet ve protestocular arasında çıkan çatışmalarla ilgili olarak,
anlaşmazlığın siyasi diyalog yoluyla çözülmesi çağrısında bulundu.
Suriye'nin Türkiye sınırına yakın bazı köylerde yaşayan ve ülkelerindeki baskıdan kurtulmak istediği
öne sürülen bir grup, Hatay'ın Yayladağı sınırındaki tel örgüyü aşarak Türkiye'ye girdi.
Sınır karakolundan jandarma kontrolünde Türkiye'ye Suriyeliler, Yayladağı Kapalı Spor Salonuna
minibüslerle taşınıyor. Suriye vatandaşlarından kimliğini ibraz eden kadın, yaşlı ve çocuklar polis
kontrolünde detaylı bilgileri alındıktan sonra salona yerleştirildi. Suriye'nin Türkiye sınırına yakın bazı
köylerde yaşayan ve ülkelerindeki baskıdan kurtulmak istedikleri iddiasıyla, Hatay'ın Yayladağı
sınırındaki tel örgüyü aşarak Türkiye'ye giren ve daha sonra ilçe merkezindeki spor salonuna getirilen
ve kayıt altına alınan Suriye vatandaşlarının sayısının 234 olduğu bildirildi.
Suriye'nin Humus şehrinde yaşanan olaylarda biri subay olmak üzere 3 güvenlik görevlisinin öldüğü
bildirildi.
Suriyeli bir askeri kaynak çeşitli medya organlarında açıklanan ölü sayısının gerçeği yansıtmadığını
belirterek, olayların başından beri 78'i güvenlik mensubu 70'i de sivil vatandaş olmak üzerek 148
kişinin öldüğünü duyurdu.
30 Nisan
Suriye yönetiminin, kuşatma altındaki Dera kentine takviye asker gönderdiği bildirildi.
Reuters'ın, Suriye İnsan Hakları İzleme grubuna dayanarak Amman'dan verdiği haberine göre
Suriye'nin Banyas kentinde binlerce kişinin katıldığı bir gösteri düzenlendi.
Suriye resmi haber ajansı SANA, acil koduyla geçtiği haberde, bugün Dera kentinde 6 teröristin
öldürüldüğünü aktardı.
24
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Hatay'da bir grup Suriyelinin Türkiye'ye geçmesini değerlendiren Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu,
"Komşu ülkelerdeki bütün halklar, bütün topluluklar bizim kardeşimizdir. Onların herhangi bir insani
ihtiyacı söz konusu olduğunda bizim buna mesafe koymamız söz konusu olamaz." dedi.
Suriyeliler için Yayladağı'nda çadır kent kurulmaya başlandı.
Resmi haber ajansı SANA'nın haberine göre, Başbakan Adil Sefer, reformların; siyasi, güvenlik ve yargı
alanında yapılacak reformlar, ekonomi ve sosyal politikalara ilişkin reformlar ve hükümet çalışmaları
ile idari yapıya ilişkin reformlar olmak üzere üç ana başlık altında gerçekleştirileceğini söyledi.
Reformların uygulama aşamasının planlanması için üç komisyon kurulacağını belirten Sefer,
komisyonlarda, uzmanların ve toplumun farklı kesimlerini temsil eden kişilerin yer alacağını kaydetti.
Tank birlikleri ve helikopter destekli Suriye güvenlik güçlerinin, ülkenin güneyindeki Dera kentinin
tarihi kesiminde bulunan ve demokrasi yanlısı göstericilerin buluşma noktası haline gelen Ömeri
Camisi'nin kontrolünü ele geçirmek üzere düzenledikleri baskının 90 dakika sürdüğü ve açılan ateş
sonucu 4 kişinin öldürüldüğü bildirildi.
Suriye insan hakları grubu Savasiya, ülkede hükümet karşıtı protestoların başlangıcından beri geçen 6
haftalık süre içerisinde güvenlik güçlerince öldürülen sivillerin sayısının 560'a ulaştığını ileri sürdü.
Mayıs 2011
1 Mayıs
Hatay'ın Yayladağı ilçesi sınırındaki tel örgüyü aşarak Türkiye'ye giren 252 Suriyeli, spor salonundan
Türk Kızılayının çadırlarına nakledildi. Nakil işlemi esnasında yine aynı yolla Türkiye'ye sığınma
talebinde bulunan 11 Suriyeli daha Yayladağı'na getirildi. Böylece son 3 günde Suriye'deki iç
karışıklıktan kaçarak Türkiye sığınan Suriyelilerin sayısı 263'e yükseldi.
Dera kentinde güvenlik birimleri tarafından yapılan operasyonda ikisi asker 12 kişinin hayatını
kaybettiği bildirildi.
Suriyeli Kürt bir kaynak, Kürt muhalifler Abdülkadir El Kaznavi ve Abdülsamet Ali'nin, bölgedeki
protesto gösterilerinde rol oynadıklarını ve güvenlik güçleri tarafından tutuklandıklarını söyledi.
Suriye İnsan Hakları İzleme örgütü de Kaznavi ve Ali'nin dün Kamışlı'da tutuklandıklarını doğruladı.
10 Mayıs
AB içinde Mahir Esad’ın da yer aldığı 13 Suriye devlet görevlisini yaptırım listesine aldı.
Haziran
6 Haziran
Suriye’nin kuzey batısındaki Cirz El-Şuğur kasabasına operasyon düzenleyen güvenlik güçleri pusuya
düşürüldü. Suriye devlet televizyonu pusuda 120’den fazla asker ve polisin öldüğünü duyurdu.
25
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Olaylarla ilgili bir açıklama yapan İçişleri Bakanı İbrahim El-Şaar saldırganlara gerekli cevabın
verileceğini söyledi.
9 Haziran
Suriye’deki olaylar nedeniyle son 24 saat içinde 1050 kişinin daha Türkiye’ye sığındığı bildirildi.
10 Haziran
Suriye Ordusunun, Türkiye sınırı yakınındaki Marat el Numan ve Cisr Eş Şuğur bölgesinde
operasyonlar başlattığı bildirildi.
Özellikle İdlib’ten Türkiye’ye mülteci akını sürdü. İdlib’teki eylemciler 23 Suriyelinin, Suriye ordusu
tarafından gerçekleştirilen helikopter saldırıları sonucu öldüğünü iddia etti.
Halep, Lazkiye ve Şam’da gösteriler gerçekleşti.
Halep’te 50 öğrencinin gözaltına alındığı, 9 göstericinin Lazkiye’de vurulduğu ve Şam’da 4 göstericinin
öldüğü iddia edildi.
İngiltere ve Fransa BM’ye sunmak üzere Suriye’deki gösterilerin şiddete dayalı yöntemlerle
bastırılmasını kınayan bir yasa tasarısı hazırladı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Suriye ordusunu şiddete başvurmakla suçlayarak Suriye’de
yaşananları kınadı.
12 Haziran
Suriye Ordusu Cisr-el Şukur’u kontrol altına aldı. Binlerce Suriyeli Türkiye’ye kaçtı. Bunu takip eden
haftada 12 bin kişi Türkiye’ye sığındı.
16 Haziran
Suriye ordusunun Deyr-el Zor, Cisr-el Şukur ve Deraa’daki kuşatması devam ederken Suriye ordusu
Irak sınırındaki el-Bukemal kasabası, Han Seyhun kasabası ve Marat el Numan şehrini de kuşatmaya
girişti. Marat el Numan’daki halkın şehri boşalttığı ifade edildi.
Esad’ın kuzeni, Suriye’nin en zengin işadamı ve Syriatel’in sahibi olan
Rami Maluf iş hayatını
bıraktığını artık kendisine kazanç sağlayacak hiçbir işe girişmeyeceğini açıkladı.
BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon Esad yönetimini kınadı.
Suriye muhalifleri, Cuma gösterileri için 20. Yüzyıl başlarında Fansa’ya karşı bağımsızlık mücadelesi
veren Nusayrilerden Salih el Ali’nin adını seçtiler. Bununla Nusayriler de protestolara çekilmek
istenmiştir.
17 Haziran
26
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Deraa, Deyr el Zor, Humus, Kisva ve Hama başta olmak üzere ülke genelinde protesto gösterileri
yapıldı. İsyancılar ülke genelinde 19 protestocunun güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü ifade
etti. Lübnan’ın Trablusşam şehrinde de Suriye rejimi karşıtı gösteriler gerçekleşti. Sünni ve Aleviler
arasında gerçekleşen çatışmalarda 2 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi.
Cisr-el Şukur’da bugüne kadar 2000 kişinin tutuklandığı ve 130 kişinin öldürüldüğü iddia edildi.
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SİHG) Humus’ta 5000 kişilik bir gösteriye polisin
müdahale etmesiyle 5 kişinin öldüğünü belirtirken, Suriye resmi haber ajansı SANA bir güvenlik
görevlisinin öldüğünü ve 30’unun yaralandığını açıkladı.
18 Haziran
Suriye ordusunun Türk sınırına 2 kilometre uzaklıktaki Bdama’yı kuşatarak kontrol altına aldığı
bildirildi.
Ordunun şiddet kullanmasına karşı Ebu Kemal, Deyr el Zor, Madaya, Humus, Hama, Lazkiye ve Şam’n
bazı ilçelerinde protestoların gerçekeştiği ifade edildi.
19 Haziran
Eylemcilerin sözcüsü Cemil Saib, Türkiye sınırı yakınında Fransız Haber Ajansı AFP'ye verdiği
demeçte, "Suriye Devrimine önderlik edecek Ulusal Konsey'in kurulduğunu açıklıyoruz. Bu Konsey'de,
Suriye içinde ve dışındaki tüm toplulukların ve ulusal siyasi güçlerin temsilcileri yer alacak."
dedi.Suriye güvenlik güçlerinin Türkiye’ye kaçmak isteyen Suriyelilere ateş açarak engellemeye
çalıştığı iddia edildi.
20 Haziran
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, devlet televizyonunda yaptığı konuşmada Suriye'nin sürekli
komploların hedefi olduğu belirtti. Esad: "İçeriden de bir takım desteklerle gerçekleştirilmiş
komplolardır bunlar. Ben bunlara "Mikroplar" diyeceğim, her yerdeler. Bu olayların faillerinin kimler
olduğu ortaya çıkarılmalı, ülkemiz mikroplardan temizlenmeli." dedi. Esad sorunlarını dile
getirenlerle, provokatörler arasında ayrım yapılması gerektiğini belirterek, "Reform isteği elde silahla
yapılamaz." ifadelerini kullandı. Beşşar Esad "Bu şekilde devam edemeyeceğimiz ortada, talepleri
dikkate almalıyız. Uzun yıllardır süren sorunların farkındayız ve çözmek için adımlar atıyoruz." dedi.
Esad ayrıca Esad, 20 Haziran'a kadar işlenmiş her türlü suçu af kapsamına aldığını açıkladı.
Esad'ın konuşmasının ardından çok sayıda destekçisi başkent Şam sokaklarında destek gösterileri
düzenledi. Fransız Haber Ajansı AFP'ye göre başkentte toplanan on binlerce kişi Suriye bayrakları
sallayarak "Canımız sana feda olsun Beşar" sloganları attı.
22 Haziran
Halep’te güvenlik güçlerinin Halep Üniversitesini kuşatma altına aldığı ve onlarca kişiyi gözaltına
aldığı bildirildi.
27
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
24 Haziran
İlk defa Şam’da Cuma namazı çıkışı hükümet karşıtı gösteriler düzenlendi ve bu gösterilerde 6 kişinin
öldüğü söylendi. Ayrıca Şam’ın bir ilçesi olan Zabadani’de de ilk kez gösteriler yapıldı.
Hama’da 200 bin kişinin katıldığı söylenen bir hükümet karşıtı gösteri gerçekleşti.
AB Suriye’ye yaptırımlarını genişletme kararı aldı.
25 Haziran
Suriye ordusu Suriye’nin kuzeyindeki köylere girmeye başladığı söylendi ve korkuya kapılan halk
Türkiye’ye kaçtı. Suriye askerinin Türk sınırına yerleşmesi Türkiye’ye bir örtülü tehdit yarattığı
yorumlarına yol açtı.
29 Haziran
En az 500 bin kişi Hama’da protestolara katıldı. Muhaliflere göre isyanın başlamasından bu yana
gerçekleşen en büyük protesto gösterileri olmuştur.
Suriye ordusunun İdlib’teki köylere saldırılarının devam ettiği ve Rameh köyünde 4 kişinin öldüğü
iddia edildi. Suriye ordusu ayrıca Marayn, İhsim, Barsun ve el Bara’ya doğru ilerledi.
Temmuz
1 Temmuz
Hama’da yarım milyon kişinin toplandığı bugüne kadarki en büyük gösteri gerçekleşti.
Halep’te ise 10 bin kişilik şimdye kadarki en büyük çaplı bir gösteri yapıldı.
Ürdün Amman’da ise Suriye Büyükelçiliğinin önünde Esad yanlısı bir gösteri gerçekleşti.
Çoğunluğu İdlib’te olmak üzere 28 kişinin öldüğü bildirildi.
2 Temmuz
Humus’ta bir gün önce öldürülen 5 isyancının cenazesine 7 bin kişi katıldı.
Hama, Deyr el Zor, Duma, Lazkiye, Talbiseh, Halep’İn Adhamiya ilçesi ve kuşatmaya rağmen İdlib’te
yönetim karşıtı gösteriler gerçekleşti.
3 Temmuz
Rejime ait tanklar ve askerler Hama’da konuşlandırılmaya başlandı.
5 Temmuz
Şam’da onlarca kişinin tutuklandığı ve Suriye ordusunun Hama’da 11 kişiyi öldürdüğü iddia edildi.
28
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
6 Temmuz
Uluslararası Af Örgütü, Suriye güçlerinin mayıs ayında Tel Kelak'ta protestoları bastırırken insanlığa
karşı suç işlemiş olabileceğini bildirdi.
Gölge Mossad olarak bilinen İsrail Debkafile sitesinin Washington ve Ortadoğu’daki kaynaklarına
dayandırılan haberde, ABD, İngiltere, Fransa ve Türkiye’nin, Beşar Esad’ın akrabaları ile siyasi ve
askeri danışmanlarından oluşan destek yollarını tıkayıp, bu kişilerin yerine “ılımlı muhalif” figürlerin
getirilmesi, bununla birlikte Esad’ın başkanlık görevine devam etmesinin sağlanması adına bir plan
hazırladığı öne sürüldü.
7 Temmuz
ABD'nin Şam'daki Büyükelçisi Robert Ford'un en az 23 sivilin hayatını kaybettiği Hama kentini ziyaret
ettiği bildirildi. Suriye, iktidar karşıtı gösterilerin sürdüğü Hama kentine giden ABD'li Büyükelçi
Robert Ford'u “sabotajcılarla görüşmekle” suçladı.
Muhalifler yapılacak Cuma protestolarına “Diyalog yok Cuması” adını verdiler.
8 Temmuz
Hama’da Fransız ve ABD büyükelçilik görevlilerinin katılımıyla şimdiye kadarki en büyük çaplı gösteri
olduğu söylenen bir gösteri gerçekleşti.
Humus, Deyr-el Zor, Lazkiye, Kamışlı ve Dera’da da gösteriler gerçekleşirken ilk kez protestolar Şam’a
da sıçradı.
Ülke genelindeki Cuma gösterilerinde 13 kişinin öldüğü 40’dan fazla kişinin yaralandığı bildirildi.
10 Temmuz
Suriye güçlerinin dün gece Humus ve Hama kentlerinde baskınlar düzenledikleri bildirildi. Görgü
tanıkları, Suriye güçlerinin tanklar ve zırhlı araçlar desteğinde, ülkenin üçüncü büyük kenti Humus'ta
dün gece başlattıkları baskında en az 1 sivilin öldüğünü, 20'sinin yaralandığını belirtti.
Suriye ordusunun Humus’a bir kişinin öldüğü bir baskın gerçekleştirdiği iddia edildi.
Cuma gösterilerine katılan Amerikalı ve Fransız diplomatlar Suriye Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.
Suriye rejimi, anayasa değişikliği ve çok partililiğe geçiş konusundaki yasa projesini değerlendirmeye
yönelik bir toplantı düzendi. Muhalifler toplantıyı protesto etti.
11 Temmuz
Esad yanlıları Fransız ve ABD Büyükleçiliklerine taşlarla saldırdı. Herhangi bir yaralanma ya da can
kaybı gerçekleşmedi.
29
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
ABD Dışişleri Bakanı Hilary Clinton, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın ABD'nin gözünde
meşruiyetini yitirdiğini açıkladı. Hükümet, Clinton'ın açıklamalarını "şiddetle kınadığını, Clinton'ın
ifadelerinin iç kargaşanın sürmesini amaçladığını" belirtti.
12 Temmuz
Fransa, Suriye'deki büyükelçilik binasına yönelik saldırıyla ilgili olarak BM Güvenlik Konseyi'nin
toplanarak, kınama kararı almasını istedi.
Suriye’nin doğusundaki iki büyük doğalgaz botu hatları bombalı saldırıya uğradı. Gece yaşanan
patlamaların, Deir El-Zor kentinin doğusundaki büyük güvenlik önlemlerinin mevcut olduğu El
Tayana ve Busayra bölgelerinde gerçekleştiği ifade edildi. Irak’ın Sünni bölgesine yakın bulunan bölge,
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimini hedef alan isyanlara sahne oluyordu.
13 Temmuz
Cebel el Zaviye köyünde 4 kişinin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğü bildirildi.
BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Suriye'de Amerikan ve Fransız elçiliklerine
yapılan saldırıları kınadı.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, önceki gün Şam’daki ABD Elçiliği’ne yapılan saldırının ardından,
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın meşruiyetini kaybettiğini ve Esad’ın vazgeçilmez olmadığını
söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'dan sonra Başkan Barack Obama da Suriye Devlet Başkanı Beşar
Esad'ın "meşruiyetini kaybettiğini" söyledi.
14 Temmuz
Deyr el Zor’da 2, Humus’ta 2 ve Halep’te bir isyancı hayatını kaybetti.
İsyancılar Suriyelileri
“Rehinelere Özgürlük Cuması” adını verdikleri Cuma gösterine katılmaya
çağırdı.
15 Temmuz
Protesto gösterileri Şam’ın ilçeleri, Humus, kamışlı, Deraa, Lazkiye, İdlib ve Rakka’da gerçekleşti.
Hama’da Şehitler Meydanında 700 bin kişi, Deyr el Zor da 350 bin kişi ve Halep’te 20 bin kişinin
katıldığının söylendiği gösteriler gerçekleşti.
Suriyeli muhalifler tarafından düzenlenen, “Ulusal Kurtuluş Konferansı”, İnsan Hakları ve Mazlumlar
için Dayanışma Derneğinin ev sahipliğindeİstanbul'da yapıldı. Suriyeli muhalifler düzenledikleri
konferansta Esad rejimine karşı birlik çağrısı yaptı.
Suriye muhalefetinin yaklaşık 350 temsilcisinin katılımıyla toplanan Suriye Ulusal Kurtuluş
Konferansı'nda, Beşşar Esad yönetiminin devrilmesinin başarılması halinde iktidar boşluğunu
30
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
dolduracak geniş tabanlı bir gölge hükümetin oluşturulması amacıyla çalışacak bir Konsey kuruldu.
Muhalif liderlerden Heysam el Malih, bir gün süren toplantının ardından Reuters'a yaptığı
açıklamada, "Ülkemizi, sahip olduğumuz demokratik vizyona kavuşturmaya yönelik olarak, diğer
muhalif gruplara ulaşmak üzere çalışma yürüteceğiz" dedi. Verilen bilgiye göre toplantıda, "bekleme
halinde bir kabine kurulması mı, bekle gör politikası izlenmesi mi gerektiği" gibi çeşitli konularda
görüş ayrılıkları çıktı. Bazı aşiret liderleri kendilerine yeterince önem verilmediğinden yakınırken, bazı
Kürt siyasi oluşumları da toplantıyı terk etti. Sonuçta 25 üyeli bir Konsey, 11 üyeli bir komite
oluşturulmasına karar verildi. Bu komitenin, gölge hükümetin kurulması hedefiyle toplanacak yeni bir
Konferans'ın organize edilmesi için çalışma yürütmesi öngörüldü. Bu gölge hükümet veya "bekleme
halindeki kabinenin", Suriye'deki rejimin devrilmesi halinde ülkede başlayacak geçiş döneminin
yönetimini üstlenmesi hedeflendi.
16 Temmuz
Irak sınırındaki Ebu Kemal kasabasına 5 isyancının öldürüldüğü iddia edildi.
İsyancılar Suriye ordusundan tank ve bazı zırhlı araçlar ve silahları ele geçirdiklerini iddia ettiler.
İsyancılar ile ordu arasında yapılan anlaşma sonucu bu silahların bir kısmının iade edildi söylendi.
17 Temmuz
Suriyeli muhalif yazar Ali Abdullah'ın başkent Şam'ın güneyindeki Katana kentinde gözaltına alındığı
bildirildi.
Humus’taki çatışmalarda 30 kişinin öldüğü bildirildi. İsyancılar internetten Suriye ordusunun Şam’ın
kırsal bölgelerindeki bazı köylere girdiğini iddia etti.
İçlerinde 100 Hava Kuvvetleri personelinin bulunduğu bazı askerlerin muhaliflere katıldığı iddia
edildi.
19 Temmuz
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), ülkelerindeki olaylar nedeniyle
Türkiye'ye sığınan Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşlarından 7 bin 440'ının geri döndüğünü bildirdi.
21 Temmuz
Kıbrıs Rum Yönetimi’nin, Interpol tarafından kırmızı bültenle aranan Suriye Devlet Başkanı Beşar
Esad’ın yeğeni Rami Mahluf’a vatandaşlık verdiği iddia edildi.
İsyancılar halkı Halid bin Velid Cuması adını verdikleri Cuma protestolarına katılmaya çağırdı.
22 Temmuz
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye'ye bugüne kadar 15 bin 834 Suriyelinin
geldiği, bunlardan 7 bin 583'ünün Suriye'ye döndüğü, Türkiye'de bugün itibarıyla halen 8 bin 251
Suriye vatandaşının bulunduğu belirtildi.
31
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Deyr el Zor’daki 450 bin kişilik ve Hama’daki 650 bin kişilik gösteriler başta olmak üzere ülkede çeşitli
protesto gösterileri gerçekleşti. Cuma gösterilerinde toğlam 8 kişinin öldüğü bildirildi.
23 Temmuz
Suriye’nin kuzeyinde yer alan Humus'ta, sabotajcı bir grubun tren yolunu yerden sökmesi, içinde 400
yolcunun olduğu bir trenin raydan çıkmasına neden oldu.
25 Temmuz
Şam hükümeti, iktidardaki Baas Partisi dışında ülkede başka siyasi partiler de kurulabilmesine imkan
veren yasayı kabul etti.
26 Temmuz
Suriye ordusu Şam’ın dışındaki Kanakar mahallesine girdi ve 8 kişinin öldüğü iddia edildi.
Güvenlik güçlerinin Şam’da muhalefeti bastırmak için 250’den fazla kişiyi tutukladığı bildirildi.
28 Temmuz
Güvenlik güçlerinin tekrar Şam mahallelerine gireredk tutuklamalara giriştiği söylendi.
İsyancılar internetten “sessizliğiniz bizi öldürüyor” adını verdikleri Cuma gösterilerine katılım için
çağrıyaptı.
29 Temmuz
Çoğu Deyr el Zor’da olmak üzere 20 isyancı öldürüldü.
Suriye ordusunun gösterilere tank ve gerçek mermilerle müdahale ettiği iddia edildi.
Şam’daki tutuklamalar devam etti.
Suriye ordusuna mensup bir albau yüzlerce askeri personelle birlikte ordudan ayrıldığını ve Deyr el
Zor’da Özgür Suriye Ordusu adını verdiği bir grup oluşturduğunu bildirdi.
30 Temmuz
Suriye’de muhalefetin “Ramazanda her gün daha büyük eylemler yapacağız” tehdidine Esad rejimi
ama dahil dört kente girerek cevap verdi. Hama şehrine dün sabah şafak vaktinde tanklarla
desteklenmiş Suriye ordusu girdi. Suriye ordusu Doğudaki Deyr Ezzur ile güneydeki Harak ve El
Bukamel şehirlerinde de eşzamanlı operasyonlar düzenlendi. SURİYE’de rejim karşıtı gösterilerin
başladığı mart ayından bu yana en kanlı günlerden biri yaşandı. am merkezli Uluslararası İnsan
Hakları Örgütü’nden Ammar Kurabi’ye göre Hama’da en az 95, Deyr Ezzur’da 19, Harak’ta 6, El
Bukamel’de 1 kişi öldü.
32
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye yönetimi askeri önlemlerin silahlı çetelerin halka saldırıları ve onları isyan etmeye zorlamaları
sonucu gerçekleştiğini ifade etti.
Suriye ordusunun Ramazan’dan önce ülkeyi kontrol altına almaya çalıştığı yorumları basında yer aldı.
31 Temmuz
ABD Başkanı Barack Obama, Suriye hükümetinin Hama'da kendi halkına karşı sergilediği şiddet
nedeniyle dehşete düştüğünü belirterek, Devlet Başkanı Beşşar Esad yönetiminin izole edilmesi
konusunda, diğer devletler ile birlikte çalışacaklarını bildirdi.
Ağustos
1 Ağustos
BM Güvenlik Konseyi'nin, Suriye'de artan şiddeti tartışmak üzere kapalı kapılar ardında toplanacağı
bildirildi.
Dışişleri
Bakanı
Ahmet
Davutoğlu,
Suriye'de
muhaliflere
yönelik
operasyonların
"hem
zamanlamasının hem yönteminin son derece yanlış" olduğunu söyledi. Davutoğlu, Suriye ordusunun,
Ramazan arifesinde gerçekleştirdiği operasyonun Türkiye'yi hayal kırıklığına uğrattığını söyledi.
2 Ağustos
İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, dün başta Hama olmak üzere Suriye'deki birçok kentte
muhaliflere yönelik askeri operasyon düzenleyen Şam yönetimi üzerindeki uluslararası baskının
artırılması gerektiğini belirtti.
3 Ağustos
BM Güvenlik Konseyi, Suriye hükümetinin gösterileri bastırmakta kullandığı şiddeti kınadı.
Hama’da 45 kişinin öldüğü bildirildi.
Suriye devlet televizyonunda yayınlanan bir videoda görülen bazı silahların, Türk yapımı pompalı av
tüfekleri olduğu iddia edildi. Marka ve model adı da veren Esad yanlılarının bu iddiası, birçok Suriyeli
kullanıcı tarafından sosyal ağlarda paylaşıldı. “Syria’s Youth Mail” rumuzlu Facebook kullanıcısı, “Bu
durum Türkiye’nin işin içinde olduğunu kanıtlıyor” dedi.
Suriye tankları, Hama kentine yönelik ağır bombardımanın ardından, kentin iç kesimindeki ana
meydanı ve Devlet Başkanı Beşar Esad yönetimine karşı 5 aydır düzenlenen sokak gösterilerinin ana
mekanı olan Orontes’e girdi.
4 Ağustos
33
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Almanya’nın Münih şehrinde yayımlanan Süddeutsche Zeitung gazetesi, İran’ın Suriye’ye göndermek
istediği silahları taşıyan bir konvoyun Türkiye’de durdurulduğunu bildirdi. Gazete, silahların
Hizbullah’a gönderilmek istendiğini öne sürdü.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, müttefik ülkelerle birlikte, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad
yönetimine karşı baskının arttırılması stratejileri üzerinde çalışmakta olduklarını söyledi.
Devlet Başkanı Beşar Esad çok partili siyasi sistemi kabul eden yasa tasarısını onayladı.
Rusya Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ı reform yapması ve
muhaliflerle uzlaşması konusunda uyararak, "aksi halde sonu hüsran olacak" dedi.
31 Temmuz’dan bu yana Hama’da ölenlerin sayısının 200’ü geçtiği bildirildi. Hama’da elektrik
sıkıntısının yanında temel gıda maddeleri, ilaç ve tıbbi malzemelere ulaşım sıkıntısı çektiği bildirildi.
İsyancılar, halkı adını “Allah Bizim Yanımızda Cuması” adını verdikleri Cuma protestolarına çağırdılar.
5 Ağustos
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İran'dan Suriye'ye giden bir kamyonun Türkiye'de durdurulduğu
iddialarıyla ilgili olarak, böyle bir bilginin kendilerinde de olduğunu, gerekli tahkikatın yapıldığını
söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri, ülkedeki gösterileri bastırmada şiddet kullanmaya devam eden Suriye'ye
karşı yaptırımların kapsamını genişletti.
Deyr el Zor ve Hama başta olmak üzere ülkede büyük çaplı protesto gösterileri düzenlendi.
5’i Şam’da olmak üzere 24 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi.
6 Ağustos
Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, vatandaşlara bu yıl bitmeden “özgür ve adil” seçimlerin
yapılacağı sözünü verdi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Suriye konusunu bir dış mesele olarak, bir dış sorun olarak
görmüyoruz. Suriye meselesi bizim bir iç meselemizdir” dedi.
Erdoğamn Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nu sıcak gelişmeleri görüşmek üzere Suriye’ye
yollayacağını belirterek, “Mesajımızı Suriye’ye net olarak ileteceğiz. Önümüzdeki süreci onlardan
gelecek yanıt belirleyecek ve adımlar ona göre atılacak” dedi.
Suriye ordusunun tanklarla Humus ve Dey el Zor’a girdiği bildirildi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nu Suriye'ye göndereceğini
belirterek, “Kendileriyle orada gerekli olan görüşmeleri yapacaklar. Bu görüşmelerde mesajlarımız
34
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
artık kendilerine kararlı bir şekilde iletilecektir. Bundan sonraki süreç, verilecek cevaba ve uygulamaya
göre şekillenecektir” dedi.
Körfez İşbirliği Konseyi ortak bir bildiri ile Suriye’deki şiddeti kınadı. BM genel Sekreteri Ban ki Moon
da aynı şekilde Suriye’de yaşanan şiddeti kınayan bir açıklama yaptı.
7 Ağustos
Beşar Esad’ın Siyaset ve Medya Danışmanı Dr. Buteyna Şaban, Suriye'ye gitmesi beklenen
Davutoğlu’nun Şam’a “sert bir mesaj” götürmesi beklentileri üzerine, “Eğer Türk Dışişleri Bakanı
Ahmet Davutoğlu Suriye’ye sert bir mesaj iletecek olursa sivillere, ordu ve polis üyelerine karşı silahlı
terörist grupların acımasız öldürmelerini ve cinayetlerini kınamayan Türkiye’nin tutumu konusunda
daha sert bir yanıt alır." sözleriyle tepkisini belirtti.
Suriye hükümetinin, Devlet Başkanı Beşer Esad’ın eşi Esma Esad’in Vogue dergisinde yayımlanacak
biyografisinin hazırlanması için uluslararası bir halkla ilişkiler şirketiyle anlaşma imzaladığı ortaya
çıktı.
Tank destekli Suriye askeri birliklerinin doğudaki Deyr el Zor kentine yönelik başlattıkları
operasyonda 50 sivilin öldüğü, ölü sayısının giderek arttığı bildirildi.
Yerel insan hakları örgütleri Suriye’de 70’den fazla kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Bunların
50’sinin Deyr el Zor’da olduğu ifade edildi.
Arap Birliği ilk kez Suriye yönetimini kınadı.
8 Ağustos
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Suriye’yi ziyaret edecek olan Türk mevkidaşı Ahmet
Davutoğlu’ndan “Orduyu kışlasına geri göndermesi için Şam hükümetine baskı yapmasını” istedi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Savunma Bakanı Ali Habib Mahmud'u görevden aldı. SANA haber
ajansı görevden alınan Mahmud'un yerine Genelkurmay Başkanı General Davud Raciha'nın savunma
bakanı olarak atandığını duyurdu. Ali Habib Mahmud'un görevden alınmasının gerekçesinin bozulan
sağlığı olduğu bildirildi.
Hama'nın ve İdlib kentine bağlı Muaaret el Numan ilçesinin çevresine tanklar konuşlandırıldı.
Suudi Arabistan Kralı Abdullah ral Abdullah, El Arabiya TV tarafından yayımlanan yazılı
açıklamasında riye yönetiminin protestoculara karşı orantısız güç kullanmakla suçladı, bu ülkedeki
büyükelçilerini geri çağırdıklarını açıkladı. Açıklamada, "Suriye, çok geç olmadan geniş düşünmeli ve
sadece sözle değil, pratikte de reformları başlatmalı ve uygulamalı" denildi. Kral Abdullah
açıklamasında, ''Suriye'nin ya aklın yolunu seçeceğini, ya da kargaşa ve kayıpların derinliklerine
sürükleneceği'' uyarısını da kaydetti.
35
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Kuveyt ve Bahrayn de Suudi Arabistan’ın ardından büyükelçilerini geri çağırdıklarını açıkladı ve
Körfez İşbirliği Örgütü’nün yakın zamanda Suriye’ye karşı ortak bir politika belirlemek için bir araya
geleceğini ifade ettiler.
SİHG Deyr el Zor’a yapılan taaruzda bir anne ve iki çocuğunun hayatını kaybettiğini iddia etti.
Taaruzun öğlene kadar devam ettiği söylendi. Askerlerin doğudan Suriye’nin kuzeyindeki Marat en
Numan’a girerek kordon altına alarak kasabaya giriş ve çıkışları engellediği bildirildi.
Deraa’da bir cenazede çıkan çatışmalarda 7 kişinin öldüğü bildirildi. Bu olay üzerine gece yarısı şehirde
protestolar gerçekleşti.
Hacker grubu Anonymous Suriye Savunma Bakanlığı web sitesine sızdı ve sitenin içeriğini hükümet
karşıtı videolarla değiştirdi.
9 Ağustos
Davutoğlu’nun kritik ziyareti öncesi Ankara ile Washington arasında 2 kez temas oldu. İlk temas ABD
Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın, Davutoğlu’nu önceki gün telefonla aramasıyla gerçekleşti. Clinton,
ABD’nin, “Suriye ordusu en kısa zamanda kışlasına dönmeli ve muhalif görüşleri nedeniyle tutuklanan
tüm mahkumlar serbest bırakılmalı. ABD Suriye’deki reform sürecine desteğini vermeyi sürdürecek”
yönündeki görüşlerinin Esad’a iletilmesini istedi. ABD ile ikinci temas Dışişleri Bakanlığı ile
Başbakanlık’ta gerçekleşti. Daha önceden planlanan bölge turu kapsamında Türkiye’ye geldiği
belirtilen ABD Dışişleri Bakanlığı Suriye Masası Şefi Fred Hof, Dışişleri’nde Ortadoğu’dan sorumlu
müsteşar yardımcısı Halit Çevik, Başbakanlık’ta da Başbakan Erdoğan’ın dış ilişkilerden sorumlu
Başmüşaviri İbrahim Kalın’la görüştü.
Bir muhalif grup Suriye güçlerinin İdlib’e bağlı Sarmin kasabasına saldırdığını ve kasaba sakinlerini
tutukladığını iddia etti. Tankların İdlib’in içinde ve dışında konuşlandığı söylendi.
Deyr el Zor’un kuşatması bugün de devam etti. El Havika mahallesinde ve İdlib’in diğer
mahallelerinde tanklardan açılan ateş sonucunda en az 15 kişinin öldüğü iddia edildi.
Hama’da 5 kişinin öldüğü söylendi.
Muhalif web siteleri Suriye eski Savunma Bakanı Ali Habib Mahmud’un evinde ölü bulunduğunu iddia
etti. Bir Suriye hükümet yetkilisi Habib’in hastalık sonucu öldüğünü açıklasa da muhalifler Suriye
hükümetini sorumlu tuttu. Muahliflere göre, Ali Habib, ordudan muhaliflere katılmanın artmasından
korkarak ordunun şehirlere girmesine karşı çıkmıştı ve bu nedenle infaz edilmişti. Ancak saatler sonra
Habib Suriye Devlet Televizyonuna çıkarak öldüğünü ya da kovulduğunu redderek hastalığı sebebiyle
emekliye ayrıldığını açıkladı.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Beşşar Esad’la bir araya geldi ve 2 saatten fazla Esad ile ve diğer
Suriyeli yetkililerle ise 4 saat görüştü. Görüşmeden sonra herhangi bir açıklama yapılmadı. Suriye
resmi haber ajansı SANA, Esad’ın Davutoğlu’na “Terörist grupların peşini bırakmayacağız” dediğini
duyurdu. Suriye resmi haber ajansı SANA, Esad’ın Davutoğlu’na “Terörist grupların peşini
36
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
bırakmayacağız” dediğini duyurdu. SANA’nın haberine göre görüşmede Esad Suriye'nin uygulamakta
olduğu kapsamlı reform sürecini tamamlamada ısrarlı ve kararlı olduğunu ifade ederek, bu bağlamda
dost ve kardeş ülkelerden yardım almaya açık olduğunu söyledi. Habere göre, Davutoğlu ise hiç
kimseden bir mesaj taşımadığını belirterek, Türkiye’nin Suriye'nin güvenlik ve istikrarına özen
gösterdiğini vurguladı. Davutoğlu, Suriye ve Türkiye arasındaki stratejik ilişkilerin kat ettiği sürecin,
iki ülke yönetimlerinin, ülkelerden birinde yaşanan bir durumu diğerinin iç mesele olarak görmelerine
yol açtığını belirtti. Haberde ayrıca Davutoğlu’nun yönetimin kararlaştırdığı reform adımlarını
uygulamasıyla Suriye'nin Arap aleminde bir model teşkil edeceğini ifade ettiğine dikkat çekildi.
Davutoğlu Türkiye’ye dönmesinin ardından hükümetin Şam ile ilişkileri sürdüreceğini ancak
kendisinin Esad’dan şiddeti sona erdirmek için somut adımlar atmasını istediğini söyledi, ancak
Esad’ın kendisine ne cevap verdiğini belirtmedi.
Anonymous’un Suriye Savunma Bakanlığı sitesini hacklemesinin ardından Suriye yönetimi yanlısı bir
grup Anonymous tarafından oluşturulan siteye bir karşı saldırı düzenleyerek, bunların Müslüman
Kardeşler tarafından öldürülen Suriye askerleri ve sivilleri olduğunu ifade eden bir mesajla birlikte
yanmış cesetlerle dolu fotoğraflar yayınladı.
10 Ağustos
SİHG, Suriye ordusunun Suriye’nin kuzeybatısındaki Sarmin ve Taftanaz kasabalarında yaptığı
operasyonlarda 1 kişinin öldüğü 13 kişinin yaralandığını duyurdu.
Suriye ordusu Hama kuşatmasını sona erdirerek tanklarını şehir merkezinden çekti. Başbakan
Erdoğan, Türkiye'nin girişimlerinin başarılı olduğunu söyledi. Hükümet ayrıca Ariha’dan da
çekildiğini ilan etti.
Humus’ta çatışmalarda 17 kişinin öldüğü ve 20 kişinin yaralandığı bildirildi.
Suriye'nin BM Daimi Temsilcisi Beşar Caferi İngiltere’de süren gösterilerle Suriye’deki durum arasında
benzerlik kurarak Suriye hükümetinin de demokratik olarak seçildiğini bir “rejim” olarak
nitelendirilemeyeceğini söyledi.
Suriye’de Esad ailesi ile yakınlığı ile bilinen eski Suriye Enformasyon Bakanı Muhammed Salman
liderliğinde eski Baas üyeleri ve halen görevde bulunan hükümet yetkililerinden oluşan 41 kişi siyasi
dönüşüm için bir girişim başlattıklarını ilan etti ve gösterilerin şiddete dayalı yöntemlerle
bastırılmasının sona ermesini istedi.
11 Ağustos
Suriye zırhlı araçlarının Türkiye sınırındaki operasyonlarını sürdürdükleri öne sürüldü. Suriye
ordusunun bugünkü hedefinin İdlib bölgesindeki rejim karşıtı gösterilerin düzenlendiği SuriyeTürkiye sınırına yakın olan Sarakib kasabası olduğu iddia edildi.
Humus vilayetine bağlı Kusayr’da 11 kişinin, Hama’da 2 kişinin öldüğü iddia edildi.
37
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
ABD’nin Suriye konusundaki söylemlerini günden güne sertleştirmesi, Obama yönetiminin Esad’ın
istifasını isteyeceği beklentilerini artırdı. Ancak Beyaz Saray’dan yapılan bir açıklamada sadece Suriye
liderinin görevini bırakmasının, halkının “saygınlık ve özgürlüğe” kavuşmasına yardımcı olacağı
belirtilen açıklamada, Esad’ın meşruiyetini yitirdiği ve Suriye’nin “Esad’sız daha iyi bir yer” olacağı
ifade edildi.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu aracılığıyla Suriye Devlet Başkanı
Beşar Esad’a gönderdiği yazılı mesajda reformların hayata geçirilip uygulanması gerektiğini vurguladı.
Gül’ün Esad'a gönderdiği mektupta, “Bir gün geriye baktığınızda yaptıklarınızın çok geç ve çok az
kaldığı şeklinde hayıflandığınızı görmek istemem” dediği belirtildi.
Suriye ordusunun tankları ve ağır silahları çektiğini açıklamasının ardından Hama'da incelemelerde
bulunacak yerli ve yabancı basın kuruluşlarına mensup 10 gazeteci Hatay'dan yola çıktı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, Suriye'de hükümet karşıtı gösterilerde halka karşı
şiddet kullanımının sona erdirilmemesi halinde, yaptırım listesinin genişletileceğini söyledi.
ABD, Suriye’nin en büyük ticari bankası olan Commercial Bank of Syria ile mobil telefon operatörü
Syriatel’e yaptırım uygulama kararı aldığını bildirdi. Kuzey Kore’ye mali hizmet sunduğu suçlamasıyla
Suriye’nin devlet kontrolündeki bu en büyük bankasına yaptırım kararı alan ABD, uygulayacağı
yaptırımlar çerçevesinde bu bankanın ABD’deki para ve malvarlıklarını donduracak ve Amerikan
şirket ile vatandaşlarına bu banka ile iş yapmalarını yasaklayacak.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile telefonda görüştü. Görüşmede
Suriye'deki olaylar ele alınırken, İki lider, Suriye'de akan kanın derhal durması ve halka yönelik
şiddetin son bulması gerektiğine dair görüş birliğine vardı.
Muhalifler “Allah’tan Başka Hiç Kimseye Boyun Eğmeyeceğiz Cuması” adını verdikleri Cuma
protestolarını organize ettiler.
12 Ağustos
Ülke genelinde 23 kişinin öldüğü, bunların 5’inin Şam’ın kenar mahalleleri Sakba ve Duma’da Cuma
namazı çıkışı gerçekleştiği bildirildi.
Muhalif kaynaklar Deraa, Deyr el Zor, İdlib, Hama, Humus ve diğer bölgelerde çatışmalar olduğunu
bildirdi. Şam’ın Midan mahallesinde göstericilere ateş açıldığı iddia edildi. Halep’te ise hükümetin
milis güçleri şebbihaların protestocuları dövdüğü ve bıçakladığı iddia edildi.
Humus’ta Cuma namazı sonrası 20 bin kişinin katıldığı bir protesto gösterisi yapıldığı bildirildi.
13 August
Hatay’ın 80 km güneyinde, Akdeniz kıyısındaki Lazkiye’de ağır silahlarla yeni bir operasyon başlatıldı.
Londra merkezli “Suriye İnsan Hakları İzleme” kuruluşunun başkanı Rami Abdülrahman, Lazkiye’nin
38
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Filistinlilerin çoğunlukta olduğu ve önceki gün gösterilerin düzenlendiği El Ramel semtine 20 kadar
tank ve zırhlı personel taşıyıcı yerleştirildiğini söyledi.
Hürriyet Daily News, adı açıklanmayan bir hükümet yetkilisine dayandırdığı haberde Suriye’ye
Türkiye tarafından yapılacak bir müdahalenin bir seçenek olarak görüldüğünü iddia etti.
14 Ağustos
Görgü tanıkları, Suriye donanmasının Lazkiye'yi bombaladığını söyledi. Suriye İnsan Hakları İzleme
Örgütü adlı sivil toplum kuruluşu, ölü sayısının en az 21 olduğunu, birçoğu ağır olmak üzere onlarca
kişinin yaralandığını belirtti. Askerler ve tankların yanısıra, iki ayrı savaş gemisi de, operasyonda görev
aldığı iddia edildi.
Ülkenin diğer bölgelerinde 8 kişinin daha öldüğü bildirilirken, Suriye’nin resmi kanalları ise 2 polis ve
6 silahlı teröristin Lazkiye’de öldürüldüğünü bildirdi.
15 Ağustos
Suriye'nin orta kesimlerindeki Humus bölgesinde bu sabah tankların desteğindeki askerlerin
operasyon düzenlediği bildirildi.
ABD yönetiminin, yabancı paranın Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad yönetimine destek
oluşturmasından ötürü, çeşitli ülkelerin Suriye ile parasal bağlarını kesmesini sağlamaya çalıştığı
bildirildi.
Lazkiye’de davem eden kuşatma sonucu 4-6 kişinin öldüğü kaydedildi.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, sivil kayıplara yolaçan operasyonların kabul edilemez olduğunu
söyledi ve “Operasyonları derhal durdurun. Durmazsa konuşacak bir şey kalmaz” dedi.
Almanya, AB’yi Esad yönetimine karşı daha güçlü önlemler almaya çağırdı.
Suriye ordusunun bombalamalarının hedefleri arasında bir Filistin mülteci kampının da yer alması
üzerine Filistin Kurtuluş Örgütü Suriye yönetimini kınadı.
16 August
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, gece gündüz çalışarak Suriye'yi iç çatışmaların, zulmün, karşılıklı
husumetin arttığı bir ülke olmaktan çıkarmak için elden geleni yapacaklarını, gerekli uyarıları
yaptıklarını ve bundan sonra da yapacaklarını bildirdi.
İspanya'nın El Pais gazetesi, Başbakan Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun, geçen temmuz ayında Şam'a
gönderdiği bir danışmanı aracılığıyla Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a İspanya'da siyasi sığınma
hakkı teklif ettiğini ve bunun halen geçerli olduğunu iddia etti.
39
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
El Ramel mahallesi sakinleri Filistin mülteci kampının bulunduğu mahallede şebbihaların yağmalama
yaptıklarını ve cesetleri ve diğer çatışma izlerini yok ettiklerini iddia etti. Ayrıca binlerce kişinin
kaçmaya çalışırken gözaltına alındıklarını iddia etti.
Humus, Ebu Kemal ve Şam’ın kenar mahalleri başta olmak üzere akşam geç saatlerde protestoların
geçekleştiği söylendi.
17 Ağustos
Suriye askeri güçlerin Deyr el Zor’dan çekilmeye başladığı bildirildi. Resmi haber ajansı SANA’ya
konuşan bir ordu yetkilisi, Suriye ordu birliklerinin “Deyr El Zor şehrini vatandaşları korkutan, kamu
mallarına ve özel mülke zarar veren silahlı terörist gruplardan temizledikten sonra” barakalarına
çekilmeye başladığını söyledi.
Suriye yönetimi Lazkiye ve Deyr el Zor’dan çekildiğini iddia etse de Türkiye Dışişleri Bakanı Davutoğlu
Suriye askerinin halen Deyr el Zor’da ve protestoların gerçekleştiği diğer bölgelerde bulunduğunu
iddia etti. Davutoğlu Suriye’de akan kanın durması gerektiği ve Türkiye’nin Suriye’de yaşananlara
kayıtsız kalamayacağını tekrar etti.
Recep Tayyip Erdoğan ise Suriye’deki durumu Libya’daki iç
savaşla karşılaştırdı ve Türkiye’nin duruma kayıtsız kalamayacağını ifade etti.
Tunus’taki geçici hükümet Şam’daki büyükelçisini istişareler için merkeze çağırdı.
BM Genel Sekreteri Ban ki Moon Esad ile telefon görüşmesi yaptığını ve Esad’ın ülkedeki gösterilere
karşı girişilen tüm polis ve askeri operasyonları sona erdirdiğini söylediğini açıkladı. Esad’ın iddiasına
rağmen muhalifler Humus’ta 9-16 protestocunun öldürüldüğünü bildirdi.
Al Arabiya kanalı Halep’te o güne kadarki en büyük protesto gösterisinin gerçekleştiğini yazdı.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, ABD’nin Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın gitmesi gerektiğini
söylemesinin tek başına çok anlamlı olmayacağını belirtip, “Eğer bunu Türkiye söylerse, Kral Abdullah
söylerse, diğer insanlar söylerse, Esad rejimi bunu görmezden gelemez” dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Suriye
seyahatini, Devlet Başkanı Beşşar Esad'a son bir şans vermek için yaptığını ama “Esad'ın bu son şansı
boşa harcadığını” söyledi.
Suriye'de yerli ve yabancı gazeteciler, Enformasyon Bakanlığı yetkililerinin rehberliğinde, uzun
zamandır yönetim karşıtı olayların devam ettiği Deyr el Zor kentine götürüldü.
18 Ağustos
Kanada, Fransa, Almanya, İngiltere ve ABD hükümetleri Esad’a istifa çağrısında bulundu. Tarafsız
ülke olmasına rağmen İsviçre de büyükelçisini geri çağırarak, Suriye’de yaşananları kınadı.
El Ramel mahallesinde bazı çatışmalar yaşandığı bildirildi.
YKK Deyr el Zor’da tutuklamaların sürdüğünü ancak bir çatışma olmadığını bildirdi.
40
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
BM Suriye yönetiminin insanlığa karşı suç işlemiş olabileceğine ve işkence, infaz, sivillere karşı güç
kullanma, keyfi tutuklamalar gibi taktiklere başvurmuş olabileceğine dair bir rapor hazırladı.
İsyancıları halkı Zaferin Başlangıcı Cuması adını verdikleri Cuma protestolarına katılmaya çağırdı.
20 Ağustos
BM İnsan Hakları Yüksek Temsilcisi Navi Pillay, Suriye'de insanlığa karşı suç işlendiğine dair
"delillerin" bulunduğunu söyledi.
İsrail basınında Suriye muhalefet liderlerinin, Esad sonrası dönemde ülkelerini yönetecek geçici bir
‘ulusal konseyi’ kurmak amacıyla İstanbul’da bir araya geldiği söylendi.
21 Ağustos
Humus kentinde son 24 saatte 15 kişinin öldüğü bildirildi.
Beşar Esad, ülkede aylardır süren iç karışıklıkta ilk kez televizyonda canlı röportaja katıldı. Askeri
operasyonların sona erdiğini tekrarlayan Esad, Şubat 2012’de çok partili seçimlerin gerçekleşeceğini
söyledi. Esad, BM Güvenlik Konseyi’nin yaklaşımları ve yabancı güçlerin olası müdahalesi hakkında,
“Suriye’ye karşı yapılacak bir hamle katlanamayacakları çok büyük sonuçlara neden olabilir” ifadesini
kullandı. Esad, “Ben Batı tarafından değil, Suriye halkı tarafından göreve getirildim” dedi. Esad
Türkiye ilgili bir soru üzerine ise “İki halkın hafızasındaki olumsuz kanaatleri silmek istedik. Bunda da
başarılı olduk. Gerçek niyetin ne olduğunu bilemediğimiz için ihtiyatlı davranmak istiyoruz. Suriye’nin
kararlarına dışarıdan kimsenin müdahale etmesini istemeyiz” dedi.
22 Ağustos
Suriyeli güvenlik güçleri 11 gün önce gözaltına alınan, Suriye İnsan Hakları Birliği Başkanı Abdül
Kerim Rihavi’yi serbest bıraktı.
Hükümet güçlerince açılan ateşte bugün iki muhalifin hayatını kaybettiği, dört kişinin de yaralandığı
bildirildi.
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), bugün itibariyle Türkiye'deki Suriye
Arap Cumhuriyeti vatandaşı sayısının 6 bin 915 olduğunu bildirdi.
24 Ağustos
Koordinasyon Komiteleri'nin üyesi bir eylemci, görgü tanıklarına dayandırdığı açıklamasında, Suriye
ordusuna ait tankların, bu sabah Deyr el Zor'a girdiğini kaydetti. Eylemci, kentte tutuklananlar
olduğunu söyledi.
İngiltere, Fransa, Portekiz ve Almanya'nın Suriye'ye yeni yaptırımlar öngören ve özellikle Devlet
Başkanı Beşar Esad'ın hedeflendiği bir karar tasarısını BM Güvenlik Konseyine sunduğu bildirildi.
25 Ağustos
41
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Hizbullah'ın Lübnan'dan yayın yapan televizyon kanalı El Manar'a konuşan İran Cumhurbaşkanı
Ahmedinejad, "Suriye hükümeti ve halkının bir anlaşmaya varması gerekiyor. Halkla lider arasında bir
sorun olduğunda iki tarafın oturup bir çözüme ulaşması gerekir" dedi.
Koordinasyon Komiteleri'nin sözcüsü Suriyeli eylemci Ömer İdilbi, güvenlik güçlerinin, hükümet
karşıtı karikatürist Ali Ferzat'a bu sabah aracındayken saldırdığını, karikatüristi aracından çıkarıp
dövdükten sonra yol kenarında bırakıp gittiklerini söyledi.
26 Ağustos
Suriye'de "Sabır ve Israr Cuma'sı" olarak adlandırılan ve ülkenin çeşitli kentlerinde düzenlenen
yönetim karşıtı gösterilerde 7 kişinin öldüğü bildirildi.
İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Suriye konusunda Türkiye'nin Batılı ülkelerin "karmaşık
komplolarına" düşmemesi için dikkatli olması gerektiğini söyledi
Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı Faysal el Mikdat, yerel seçimlerin ve Şubat 2012’ye kadar genel
seçimin yapılacağını, yeni parlamentonun çoğulcu olacağını söyledi. Miktad, “Bizim modelimiz ne
Libya’daki ne Türkiye’deki model olacak. ABD’nin bize dayattığı modelleri kabul etmeyeceğiz, Suriye
modeli geliştireceğiz” dedi.
Suriye'nin başkenti Şam'da, gece bir camiye düzenlenen operasyonda bir kişinin öldüğü, onlarca
kişinin de yaralandığı bildirildi.
27 Ağustos
Lübnan'daki Şiilerin lideri Şeyh Hasan Nasrallah, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad yönetimine destek
verdi. Nasrallah televizyonda yaptığı konuşmada Suriye'nin İsrail karşıtı direniş gruplarını desteklediği
için ülkeyi istikrarsızlaştırmak isteyen yabancılarca düzenlenen gizli bir tertibin kurbanı olduğunu
savundu ve “Suriye'yi mezhep çatışmasına doğru itenler ülkeyi parçalamak istiyor” dedi.
29 Ağustos
Suriye ordusunun ülkenin iç kesimlerindeki Humus yakınlarında bulunan Rastan kentini kuşattığı
bildirildi.
30 Ağustos
Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Suriye'de son dönemde yaşanan gelişmelerin Türkiye'den
Suriye'nin çeşitli merkezlerine ve Suriye üzerinden diğer ülkelere seyahat etmekte olan vatandaşların
can ve mal güvenliklerini olumsuz etkilemeye başladığının gözlemlendiği belirtildi.
Suriye'nin çeşitli kentlerinde bayram namazının ardından düzenlenen iktidar karşıtı gösterilerde 7
kişinin öldüğü bildirildi.
31 Ağustos
42
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Obama yönetimi, Suriye’nin Batı’yla ilişkilerinde en önemli iki arabulucu isim olan Dışişleri Bakanı
Velid Muallim ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın üst düzey siyaset ve basın danışmanı Buteyna
Şaban’ı da ekonomik yaptırımlar kapsamına aldı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, Muallim
için diplomatik teamüllere uymayan bir dil kullanarak, Suriye dışişleri bakanının "utanmaz bir piyon
ve Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın avukatı" olduğunu söyledi.
Eylül
1 Eylül
Suriye Yönetimi’nin çektiği tanklar, Sünnilerin kalesi diye bilinen Hama’ya geri döndü.Aktivistlere
göre, Suriye güçlerinin dün Hama’da düzenlediği operasyonlarda bir kişi öldü, 20 kişi ise yaralandı.
2 Eylül
Suriye’nin sattığı petrolün yüzde 95’ini ithal eden Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin, 15 Kasım itibarıyla
ülkeyle arasındaki tüm petrol alışverişini keseceği söylendi.
Hama’nın Başsavcısı Adnan Bakkur muhaliflere katıldı. YouTube’ta yayımlanan videosunda insanlık
suçları işlendiğini anlattı. Bakkur, Suriye’nin “onu isyancılar kaçırdı” açıklamasını yalanladı.
Bakkur’un istifası Suriye rejimi 5 aylık isyanda en üst düzey fire olarak nitelendirildi.
4 Eylül
Muhalif kaynaklarına göre ülkenin Humus kenti başta olmak üzere ve diğer bölgelerde emniyet güçleri
tarafından başlatılan ve isyancıları hedef alan operasyonlarda 13 kişinin öldüğü, 24 kişinin yaralandığı
iddia edili.
5 Eylül
Ülkelerindeki iç karışıklık yüzünden Türkiye’ye kaçak olarak geçmek isteyen bir grup Suriyeli’nin
üzerine Suriyeli askerler tarafından ateş açıldığı, 1 kişinin öldüğü, 2 kişinin de yaralandığı öne sürüldü.
Bu iddia üzerine yaklaşık 300 Suriyeli Türkiye'ye geçiş yaparken, Hatay’ın Yayladağı İlçesi’ndeki çadır
kentlerde bulunan Suriyeliler de protesto gösterisi yaptı. Hatay Valisi Celalettin Lekesiz, iddiaların
doğru olmadığını açıkladı.
6 Eylül
Uluslararası Kızılhaç Komitesi yetkililerinin, Suriye'nin başkenti Şam'daki merkez hapishanesine
girmesine ilk kez izin verildi.
7 Eylül
Suriye'nin birçok kentinde düzenlenen yönetim karşıtı gösterilerde ölü sayısının 12'ye yükseldiği
bildirildi.
43
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil el Arabi'nin Suriye'ye bugün yapacağı ziyaret, Şam yönetiminin
isteği üzerine ertelendi.
8 Eylül
İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Suriye hükümetinin protestocularla görüşmesi
gerektiğini söyledi.
Suriye'nin birçok kentinde düzenlenen yönetim karşıtı gösterilerde ölü sayısının 28'ye yükseldiği
bildirildi.
9 Eylül
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimine karşı mücadele eden aktivistler, ülkeye uluslararası
gözlemci gönderilmesini istedi. El Arabiya'nın haberine göre aktivistler, sosyal paylaşım sitesi
facebook'taki "Suriye Devrimi" sayfasından, BM'ye, Suriye'ye uluslararası gözlemci göndermesi
çağrısında bulundu.
Suriye'de, yönetim karşıtı gösterilerde 8 kişinin öldüğü bildirildi.
10 Eylül
Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil El Arabi'nin, Suriye'de Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüştüğü
bildirildi. Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil El Arabi, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile ülkedeki
olayları sona erdirme konusunda bir dizi önlemler üzerinde uzlaşma sağladıklarını bildirdi.
Terör örgütü PKK’nın, Suriye’de çıkabilecek olası bir savaşın ardından, Kuzey Irak’taki gibi bir Kürt
özerk bölgesinin oluşması için yoğun bir çaba içine girdiği belirtildi.
12 Eylül
Başta Avrupa olmak üzere dünyanın çeşitli kentlerinden gelen Suriyeli muhalifler İstanbul’da son
birkaç ayda gerçekleştirdikleri bir dizi toplantının ardından uzlaşmaya vardı. Muhalifler tarafından
oluşturulan Suriye Milli Hazırlık Komitesi Sözcüsü Besma Kadmani İstanbul’da düzenlediği basın
toplantısında 1-2 gün içinde çalışmaların tamamlanacağını ve Perşembe günü konseyin kuruluşunun
ilan edileceğini söyledi.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay, Suriye'deki olaylarda ölenlerin
sayısının en az 2600 olduğunu belirtirken, Esad yönetimi ise bu sayıyı 1400 olarak ifade etti.
13 Eylül
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, bir Mısır gazetesiyle yaptığı röportajda, Suriye'de Alevi ve Sünniler
arasında bir iç savaş çıkmasından korktuğunu söyledi.
15 Eylül
44
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Dünya'nın çeşitli ülkelerinden ve Suriye'den gelerek İstanbul'da buluşan muhalifler, ayaklanmaların
6'ncı ay dönümünde düzenledikleri bir toplantıda Suriye Ulusal Koseyi'nin kuruluşunu ilan etti.
Amerikan Dışişleri Bakanlığı, Suriye'deki ABD vatandaşlarına ülkelerine geri dönme çağrısında
bulundu.
16 Eylül
Birkaç ay önce Suriye ordusundan ayrılıp isyan hareketine katılan ve daha sonra da Türkiye’ye sığınan
Yarbay Hüseyin Harmuş, haftalar sonra Suriye'de ortaya çıktı. Türkiye tarafından Suriye'ye iade
edildiği öne sürülen Harmuş, "Ülkeme gönüllü döndüm" dedi. Suriye devlet televizyonu dün akşam
saatlerinde Harmuş'la yapılan bir röportaj yayınladı. Harmuş röportajda Suriye'ye gönüllü döndüğünü
söyledi. Hiçbir zaman sivillerin vurulması yönünde emir almadığını söyleyen Harmuş, hükümetin
tezini destekleyerek, ölümlere silahlı grupların neden olduğunu ifade etti.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı ülkede reform yapacağına yönelik
verdiği sözlerine yerine getirmemekle suçladı.
Suriyeli aktivistler, ülkenin Hama, Humus kentleri ile Cebel El Zaviye'de yapılan operasyonlarda,
güvenlik güçlerinin ateş açması sonucu hayatını kaybedenlerin sayısının 47 olduğunu belirtti.
Ulusal Koordinasyon komitesi tarafından gerçekleştirilen bir toplantıda 200 muhalif Şam’ın
ilçelerinden birinde bir araya geldi.
17 Eylül
Suriye muhalefeti, Esad yönetimine başkaldırıp Türkiye’ye kaçan Yarbay Hüseyin el Harmuş’un PKK’lı
teröristlerle takas edildiğini iddia etti.
19 Eylül
Suriye'nin Resmi Haber Ajansı SANA'da yer alan habere göre, Rusya Federasyon Konseyi'nden bir
heyeti dün kabul eden Devlet Başkanı Esad, "atılan reform adımları daha çok gerilimi tırmandırma ve
dış baskılarla karşılık buldu" dedi. Esad, atılan reform adımlarının Suriye'nin içişlerine müdahale etme
çabaları, asker, polis ve sivil vatandaşlara yönelik silahlı terör eylemleriyle sabote edilmeye çalışıldığını
söyleyerek, dış müdahalelerin ülkelerin parçalanmasına ve küçük kantonlara ayrılmasına neden
olacağını ve bunun da "fanatizm" tehlikesi yaratacağını ileri sürdü.
BM insan hakları bürosu, Suriye'deki demokrasi yanlısı protestolarda ölenlerin sayısının 2700'e
yükseldiğini bildirdi.
20 Eylül
Suriye Resmi Haber Ajansı SANA, “Türkiye’deki kampların tecavüz ve işkence dolu tecrit merkezlerine
dönüştüğü” başlığıyla bir haber yayınladı. Türk Dışişleri Bakanlığı’nın büyük tepkisini çeken, gerilime
45
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
yol açan haberde dört çocuk annesi, soyismi belirtilmeyen Fatima, Türkiye’deki kamplarda ilk iki gün
iyi ağırlandığını, ancak altı günden sonra kötü muamele gördüğünü iddia etti.
21 Eylül
ABD Başkanı Barack Obama, New York'ta başlayan Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantısındaki
konuşmasında BM Güvenlik Konseyi'nin Suriye yönetimine karşı yaptırım kararı almasını istedi.
AB hükümetleri, Avrupalı şirketlerin Suriye’nin petrol sanayisine yeni yatırımlar yapmasını yasakladı.
Yaptırımlarla, Suriye’de adı açıklanmayan bazı kuruluş ve kişilerin mal varlıklarının dondurulması,
seyahat yasağı getirilmesi ve AB şirketleriyle iş yapmalarının engellenmesi hedeflendi.
22 Eylül
Suriye devlet televizyonu, Dera'da silahlı bir grubun polis otobüsüne saldırarak 5 polisi öldürdüğünü
duyurdu. CNN Arapça'nın bildirdiğine göre ise saldırıda 22 güvenlik görevlisi hayatını kaybetti.
24 Eylül
Başbakan Tayyip Erdoğan, Suriye’ye havadan ve denizden uygulanan silah sevkıyatı ambargosuna
karadan da başlandığını açıklayarak, “Böyle bir girişim olursa durdurur el koyarız” dedi.
Hürriyet Gazetesi, Şam Yönetimi’nin Suriyeli kadınların tecavüze uğradığını iddia ettiği Hatay’daki
çadırkentlere gidip yönetici ve kamp sakinleriyle konuştu. Kamp yöneticileri, tecavüz iddiasını ortaya
atan Fatima Amene isimli kadının hiç kamplara gelmediğini belirtti. Kışa hazırlanan kamp sakinleri de
böyle bir iddiayı duymadıklarını, kadını da tanımadıklarını anlattı.
Avrupa Birliği (AB), Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın rejim karşıtlarına baskıyı artırması üzerine
bu ülkeye ek yaptırım kararı aldı. AB Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton,
ülkedeki petrol sektörüne yatırımların yasaklanmasını kararlaştırdıklarını söyledi. Ashton, yeni
önlemin, 2 Eylül'de alınan, Suriye'den ham petrol ithalatı yasağını pekiştirmek amaçlı olduğunu
belirtti.
Suriye, Türkiye'den yaptığı ithalatı büyük ölçüde durdurma kararı aldı.
Ülkede meydana gelen olaylarda en az 13 kişinin öldüğü ileri sürüldü.
26 Eylül
Suriye'nin Lübnan sınırı yakınındaki Kuseyr kasabasının dışında silahlı kişilerin kurduğu pusuda 6
asker öldürüldü.
Çeşitli bölgelerde düzenlenen operasyonlarda 13 kişinin öldüğü bildirildi.
27 Eylül
46
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
ABD'nin Şam Büyükelçisi Robert Ford, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a karşı ayaklanan bazı
muhaliflerin silahlanarak, güvenlik güçlerine ateş açtığını doğruladı.
28 Eylül
Avrupa ülkeleri BM'ye sundukları yeni karar tasarısında Suriye'de Esad rejimine karşı derhal yaptırım
taleplerinden geri adım attı. İngiltere, Fransa, Almanya ve Portekiz'in hazırladığı ABD'nin de
desteklediği tasarı protestoculara yönelik baskı sona ermezse yaptırım tehdidinde bulunuyor. Geri
adımın amacının yaptırımlara karşı çıkan Çin ve Rusya'nın desteğini kazanmayı hedeflediği bildirildi.
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde Suriye’deki vahşete yönelik yeni bir karar alınması
konusunda fikir ortaklığı olmasına rağmen, dün 15 üyeli konseyde yapılan görüşmeler bir sonuç
getirmedi. Batılı devletler Rusya’nın Beşar Esad yönetiminin sivillere yönelik şiddetiyle muhalefetin
gösterdiği şiddeti birbirine denk göstermesine karşı çıkarken, Rusya’nın Suriye’de rejim değişikliği
yapmak için gizli girişimlerde bulunduğunu savunarak, bu girişimleri eleştirdi.
Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, BM’de yaptığı konuşmada ülkesindeki kaostan Batı’yı suçladı.
Esad rejimi, operasyonlarını Türkiye yolu üzerinde bulunan El Rastan kasabasında yoğunlaştırdı.
Genellikle ordudan kaçan firarilerin sığındığı kasabada ilk belirlemelere göre dört kişi öldü.
29 Eylül
Rusya elindeki tek uçak gemisi olan Amiral Kuznetsov'un öncülüğündeki Kuzey Filosu'nu, önümüzdeki
aylarda Akdeniz'e göndereceği bildirildi.
Suriye'nin başkenti Şam'da bulunan Avrupa Birliği Temsilciliği önünde Suriye Devlet Başkanı Beşar
Esad yanlıları tarafından protesto gösterisi düzenlendi. Temsilcilik önünde toplanan 100 kişilik grup,
AB ülkelerinin Suriye'ye yönelik tutumunu protesto etmek amacıyla AB ülkeleri ve Başbakan Recep
Tayyip Erdoğan aleyhinde sloganlar attı.
Bir grup Esad yanlısı ABD Şam Büyükelçisi Robert Ford ve yanındaki diplomatları taş ve domates
atarak protesto etti. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, ABD'nin Şam Büyükelçisini hedef alan taşlı
ve domatesli saldırıyı kınadı.
30 Eylül
The Guardian gazetesi, Türkiye’nin Suriye’ye yaptırımları uygulamaya koyacağını belirttiği haberinde,
Avrupa’nın, BM Güvenlik Konseyi’nden Rusya, Çin ve Güney Afrika’nın muhalefeti nedeniyle bir
yaptırım kararı geçirememesine rağmen Ankara’nın “tek başına” Esad Rejimi’ni cezalandırması
beklendiğini yazdı.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Suriye'nin Türkiye'den gerçekleştirdiği her türlü ürünün ithalatını
durdurma kararı aldığı yönündeki haberlere ilişkin, “Bu bana göre üzerinde düşünülmemiş, üzerinde
iyi çalışılmamış, sonuçları iyi değerlendirilmemiş bir düşünce” dedi.
47
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Şam’da muhaliflerin önde gelen isimlerinden Hasan Abdülazim’i evinde ziyaret eden Ford, Esad
taraftarları evin önünde protesto gösterisi düzenleyince iki saat mahsur kaldı.
Suriye, 25 Eylül'den itibaren Türkiye'den yaptığı ithalatı durdurdu.
EKİM
1 Ekim
Suriye ordusu, rejim karşıtı isyanın merkezlerinden Rastan’da beş günlük çatışmanın ardından
kontrolü büyük ölçüde sağladı.
2 Ekim
Suriye, ABD'nin Suriye Büyükelçisi Robert Ford'a, ülkenin işlerine karışmasına hoşgörü
gösterilmeyeceği uyarısında bulundu.
3 Ekim
Gaziantep Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı (GESOB) Ömer Küsbeoğlu, komşu olan Gaziantep ve
Halep kentleri arasında ciddi şekilde diyalogların olduğunu ancak Suriye'de yaşanan olaylar ve
sıkıntılardan dolayı ilişkiler ile ticaretin tamamen durduğunu bildirdi. Küsbeoğlu, Suriye'deki iç savaş
ortamının iki ülke arasında geçişleri de etkilediğini, esnafın da bu sıkıntıdan payını aldığını belirtti.
Venezüella lideri Hugo Chavez, dünyanın karşısında olduğu Kaddafi ve Esad'a destek verdiğini
açıkladı.
4 Ekim
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Moskova’nın, Birleşmiş Milletler’in (BM) Suriye konusunda alacağı bir
yaptırım kararını desteklemeyeceğini duyurdu. Açıklamada karar taslağı “kabul edilemez” olarak
nitelendirildi, ancak Rusya’nın veto hakkını kullanıp kullanmayacağı belirtilmedi.
Haber Ajansı SANA'da yer alan habere göre, kabinenin bugünkü oturumunda, vergisi yüzde 5'in
üzerinde olan malların ithalatının durdurulmasına yönelik olan kararın iptal edilmesinin
kararlaştırıldığı belirtildi.
ABD Savunma Bakanı Leon Panetta, Suriye’deki Esad rejiminin yıkılmasının an meselesi olduğunu
söyledi.
5 Ekim
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde Esad rejiminin hükümet karşıtlarına uyguladığı şiddeti
sona erdirmemesi ve reformları hayata geçirmemesi halinde Suriye’ye uluslararası yaptırımlar
uygulanmasını öngören karar tasarısı, Rusya ve Çin’in veto etmesiyle reddedildi.
48
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Suriye’ye yaptırım
uygulanması teklifinin Çin ve Rusya’nın vetolarıyla reddedilmesinin Türkiye’yi etkilemeyeceğini
belirterek, “Biz şu anda bir yaptırım paketini ister istemez devreye sokacağız” dedi.
Kanada Dışişleri Bakanı John Baird, ülkesinin Suriye için yeni yaptırımlar uygulama kararı aldığını
açıkladı. Bakan Baird, BM Güvenlik Konseyi;nin Suriye konusunda henüz bir karar almamış olmasını
da, “hayal kırıklığı" olarak nitelendirdi.
Türk Genelkurmay Başkanlığı, her yıl düzenli olarak yapılan Yıldırım 2011 Seferberlik Tatbikatı’nın
adresini Hatay olarak açıkladı. İnternet sitesindeki açıklamada, tatbikatın 5-13 Ekim tarihleri arasında
Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı 39. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı tarafından yapılacağı
bildirildi. Özellikle Suriye’yle son dönemde yaşanan gerginliklerden sonra tatbikatın adresinin Suriye
sınırındaki Hatay olması ise dikkat çekti.
6 Ekim
Uluslararası Af Örgütü’nün 27 Temmuz’da gözaltına alındıktan sonra öldürüldüğünü bildirdiği Zeyneb
olduğu söylenen bir kadın, öldüğü yolundaki iddiaları yalanladı, kimliğini kameraya gösterip,
“Öldüğüm yolundaki haberler Batının çıkarları için üretildi” iddiasında bulundu.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komisyonu, Suriye’de yaklaşık 6 ayda yaşanan çatışmalarda,
ölü sayısının 2 bin 900’den fazla olduğunu bildirdi.
Suriye'nin Türkiye sınırı yakınlarındaki İdlib kentinde askerlerle, ordudan ayrılarak isyan hareketine
katılan silahlı güçler arasında çıkan çatışmalarda 12 kişinin öldüğü bildirildi.
Merkezi Londra'daki Suriye İnsan Hakları Örgütü'nden yapılan açıklamada, Cebel El Zaviye
bölgesindeki çatışmalarda yedi askerin hayatını kaybettiği belirtildi. Örgüt, çatışmalarda ölenlerden
beşinin ise Suriye ordusundan kaçan askerler veya siviller olduğunu ifade etti. Suriye'de ordudan kaçıp
kendilerine "Özgür Suriye Ordusu" adını veren bir grubun, muhaliflerin taleplerini aylardır şiddetle
bastıran Şam yönetimine karşı ilk silahlı mücadeleyi başlattığı bildiriliyor.
Suriye güvenlik güçlerinin bugün Lübnan'a girerek, sınır yakınlarındaki Bekaa'da yaşayan bir
Suriyeli'yi öldürdükleri bildirildi.
7 Ekim
Suriyeli Kürt muhalif Mişal El Tammo'nun, Suriye'nin doğusundaki Kamışlı kasabasında uğradığı
silahlı saldırıda öldüğü bildirildi.
Suriye silahlı kuvvetlerindeki görevini terk ederek taraf değiştiren en üst düzey subay olan Albay Riyad
el Esad Reuters’a yaptığı açıklamalarında, Devlet Başkanı Esad’ı devirmenin tek yolunun güç
kullanmak olduğunu söyledi. Albay Esad, uluslararası kamuoyuna da yardım çağrısı yaptı. Suriye’de
yabancı ülkelerin güçlerini görmek istemediklerini ancak uluslararası kamuoyunun isyancılara silah
yardımı yapıp ülkenin hava sahasını uçuşa kapatması gerektiğini belirten Albay Esad, “Eğer bize bunu
49
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
vermezlerse rejim devrilene kadar tırnaklarımızla savaşırız. Buradan Beşar Esad’a sesleniyorum: Halk
senden daha güçlü” dedi. Ülkesinden kaçtıktan sonra Hatay’a sığınan Esad, aralarında subaylar da
bulunan 15 bin kadar askerin şimdiden taraf değiştirdiğini ve Suriye toprakları içinde harekete geçmek
için kendisinin komutasını beklediğini belirtti.
Rusya'nın devlet haber ajansı RIA Novosti'nin haberine göre Medvedev, Batılı devletlerle arası iyi
olmayan ülkelerin yönetimlerini değiştirmeye yönelik Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını
engelleyecekleri uyarısında bulundu. "Rusya, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin tek taraflı
onayıyla meşrulaştırılan, çeşitli ülkelerdeki rejimleri devirme teşebbüslerinin karşısında duracaktır"
diyen Medvedev, Suriye hükümetinin reformları gerçekleştiremediği taktirde yönetimi bırakması
gerektiği görüşünü de dile getirdi.
8 Ekim
Nusaybin Kaymakamı Murat Girgin, dün akşamdan bu yana Suriye tarafında yaşanan olaylardan
dolayı bugün Nusaybin Sınır Kapısı'ndan Türk vatandaşlarının Suriye yetkililerince Suriye tarafına
geçişine izin verilmediğini söyledi.
Lübnan’ın El Manar televizyonunun internet sitesinde İslam el Rihani imzasıyla yayımlanan haberde,
Esad’ın geçtiğimiz günlerde kendisini ziyaret eden bir grup Lübnanlı politikacıya bölgede yaşanan
gelişmelerle ilgili yorumlarını aktardığı belirtildi. Esad, görüşmede Türkiye’nin Suriye’yle aynı siyasi,
ekonomik ve mezhepsel yapıyı paylaştığını, dolayısıyla aynı durumla karşı karşıya olduğunu söyledi.
Almanya'nın
Hamburg
kentinde
yaklaşık
30
Suriyeli
rejim
karşıtı,
Suriye'nin
Hamburg
Başkonsolosluğu'nu basarak, giriş kapısını ve pencereleri kırdı, ayrıca binanın alt katındaki çalışma
odalarını talan etti.
9 Ekim
Meşal Tammo’nun suikasta uğramasının ardından Kamışlı kasabasında 50 bin kişinin katıldığı cenaze
töreninde çıkan çatışmalarda 5 kişi öldü. AB ve ABD, suikasta tepki gösterdi.
10 Ekim
Independent, Türkiye'ye sığınan ve Türk yetkililer tarafından korunduğunu söylediği Suriyeli Albay
Riyad el Esad'ın, Beşar Esad rejimini devirmek için gerilla tipi saldırılar ve suikastlar planladığını
belirtti.
Suriye medyası, Beşar Esad yönetimine karşı önde gelen muhaliflerden Suriye Kürt Müstakbel
Hareketi lideri Meşal Tammo’nun geçen cuma öldürülmesinin arkasında “Türkiye’nin olduğu”
propagandası yapmaya başladı.
Libya'daki geçiş yönetimi, Suriyeli muhaliflerin kurduğu Suriye Ulusal Konseyi'ni tanıdı. Suriye Ulusal
Konseyi'ni ilk olarak UGK tanımış oldu.
11 Ekim
50
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a muhalif bir grup Suriyeli, mevcut yönetim devrildiğinde
uygulamaya konulacak bir yol haritası geliştirmek için "teknokratlar ittifakı" kurdu. ABD'de yaşayan
doktor ve aktivist Ayham Haddad ve temmuz ayında kapatılan ancak yayınını Birleşik Arap
Emirlikleri'nden sürdüren Orient TV'nin sahibi Gasan Abud tarafından kurulan "Suriye Demokrasi
İttifakı"nın, yapısal bir muhalefetin oluşturulmasındaki yavaşlığın yol açtığı hayal kırıklığının
neticesinde ortaya çıktığı belirtildi.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Suriye'ye reform sözlerini kısa zamanda hayata geçirmesi uyarısında bulundu.
12 Ekim
Suriye'nin başkenti Şam'da bir araya gelen Esad yanlıları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde
Suriye aleyhinde karar çıkmasını engelleyen Rusya ve Çin'e teşekkür etmek için düzenlenen mitinge
katıldı. Topluluk ABD, AB ve Türkiye karşıtı sloganlar attı.
14 Ekim
Birleşmiş Milletler (BM), Suriye'de Mart ayından bu yana süren iktidar karşıtı gösterilerde hayatını
kaybedenlerin sayısının 3 bini geçtiğini açıkladı.
15 Ekim
Suriye'de Devlet Başkanı Beşar Esad'ın yeni bir anayasa hazırlanması için komisyon kurulmasını
öngören kararı onayladığı bildirildi.
16 Ekim
Türkiye’de mülteci kampından alınıp Suriye’ye iade edildiği konuşulan isyancı komutan Albay Hüseyin
Harmuş’un eşi Gufran Hicazi, CNN’e verdiği röportajda, “Eşimi, 29 Ağustos’tan beri görmedim.
Kocamı bir Türk, Suriye’ye teslim etti” dedi.
17 Ekim
Arap Birliği, , Mısır'da yapılan olağanüstü dışişleri bakanları toplantısında Suriye'nin üyeliğinin askıya
alınması çağrılarını reddetti. Birlik Suriye hükümetiyle muhalefet güçleri arasında 15 gün içinde
görüşmelere başlanması çağrısında bulundu.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye muhalefetine mensup grupların oluşturduğu Suriye Ulusal
Konseyi (SUK) temsilcilerini kabul etti.
19 Ekim
Suriye askerlerinin, rejim muhaliflerinden 8 kişiyi Lübnan sınırını geçerek öldürdükleri ileri sürüldü.
Suriye'de silahlı gruplarla çatışmalarda en az 7 askerin öldüğü, çok sayıda askerin yaralandığı
bildirildi.
51
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
20 Ekim
Libya'daki Ulusal Geçiş Konseyi (UGK), Suriye'de muhalefete mensup grupların oluşturduğu Suriye
Ulusal Konseyi'ni (SUK) resmi olarak tanıdığını açıkladı.
22 Ekim
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, "Son 24 saatte 35 isyancı devlet başkanı Beşar Esad’ı destekleyen
emniyet güçleri kurşunuyla hayatını kaybetti" açıklamasını yaptı.
23 Ekim
Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay ile Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Hatay’ın Altınözü İlçesi’ndeki
çadır kampları ziyaret edip, Suriyelilerin sorunlarını dinledi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın, rejim karşıtı gösterilerin yoğun olduğu İdlib ve Şam valilerini
değiştirdiği bildirildi.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Victoria Nuland, yaptığı açıklamada, "Suriye hükümetinin, ABD'nin Şam
Büyükelçisi Robert Ford aleyhinde aldatıcı propaganda ve karalama kampanyası yapmaya bir an önce
son vermesi gerektiğini" söyledi.
24 Ekim
ABD'nin Şam Büyükelçisi Robert Ford'un, güvenlik nedenleriyle geri döndüğünü açıkladı.
25 Ekim
Yönetim karşıtı protesto gösterilerinin 7 aydan fazla bir süredir devam ettiği Suriye'de, askeri konvoya
yapılan silahlı saldırı sonucu 7 askerin hayatını kaybettiği bildirildi.
Uluslararası Af Örgütü, Suriye hükümetinin hastaneleri muhalif eylemleri sindirmek için kullandığı
araçlardan biri haline dönüştürdüğünü öne sürdü.
28 Ekim
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'la görüşen Arap Birliği heyeti, Suriye yönetiminin ülkede 7 aydır
devam eden krizi bitirme konusunda istekli olduğunu söyledi.
Cuma eyleminde, göstericiler “uçuşa yasak bölge ilanı” için sokaklara döküldü. Suriye İnsan Hakları
Gözlem Örgütü’ne göre, güvenlik güçleri camileri kuşatıp cuma namazından sonra göstericilere ateş
açtı. En az 42 kişinin öldürüldüğü iddia edildi. El Cezire televizyonuna telefon ile bağlanan aktivistler,
Humus kentinin özellikle Kusayr bölgesinde bir savaş hali yaşandığını söylerken, Deraa kenti
semalarında savaş uçaklarının alçak uçuş yaptığını ileri sürdü.
29 Ekim
52
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Devlet Başkanı Beşar Esad’ın siyasi danışmanı Buteyna Şaban, Türkiye’yi eleştirdi. İngiltere’de yayın
yapan Independent gazetesine konuşan Şaban, Türkiye’nin kendileri hakkında takındığı sert tavra
anlam veremediğini vurgulayarak, “Türkiye’nin duruşunu esrarengiz buluyorum. İyi bir arkadaşınız
olduğunda - ki Arapların ön kapısını Türklere açan Suriye’ydi, Türklerin buraya vizesiz gelmelerine
izin verdik, Suriye Türk ürünleriyle dolup taştı - başkalarının politikalarına ayak uydurmak zorunda
hissetmezsiniz” dedi.
Arap Birliği Suriye yönetimine bir gün önceki protestolarda yaşanan can kayıplarını kınayan bir mesaj
gönderdi.
30 Ekim
İngiliz The Sunday Telegraph gazetesine konuşan Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, “rejime yönelik
bir müdahalenin 'yeni Afganistan'lar yaratacağı" uyarısında bulundu. Esad, “Suriye'deki herhangi bir
sorun bütün bölgeyi yakar. Eğer plan Suriye'nin bölünmesi ise, bu bütün bölgenin bölünmesi
demektir” dedi.
31 Ekim
Katar Dışişleri Bakanı Hamid bin Casim, Arap Birliği’nin, Suriye’de yedi aydan beri süren kanlı isyanın
sona erdirilmesi amacıyla Şam hükümetine bir plan sunduğunu belirtti. Birlik, Şam hükümetinin
"tankları sokaklardan çekmesini" istedi.
NATO
Genel
Sekreteri
Anders Fogh Rasmussen, Suriye'ye Libya
benzeri bir müdahale
gerçekleştirilmesinin söz konusu olmadığını söyledi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Sunday Telegraph’a verdiği röportajda, “Suriye bölgenin fay hattı.
Zeminle oynarsanız, deprem olur. Suriye’deki bir sorun tüm bölgeyi yakar. Plan Suriye’yi bölmekse,
tüm bölge bölünür. Onlarca Afganistan olur” dedi.
Kasım
1 Kasım
Fransa’nın Le Figaro gazetesi, sürgündeki bir Suriyeli muhalifin verdiği bilgilere dayanan haberinde,
İran ve ABD hükümetlerine ait temsilcilerin Suriye’deki isyanın daha da kötü bir hal almasını
engellemek için değerlendirmede bulunduklarını öne sürdü.
Suriye'de nükleer silah üretimi için tasarlandığı iddia edilen yeni bir tesis ortaya çıkarıldı. BM
müfettişlerinin El Hasakah kentinde olduğunu belirlediği, daha önce varlığı bilinmeyen tesisin,
Suriye'nin nükleer silah üretimi konusunda Pakistan'daki nükleer silah üretiminin babası olarak kabul
edilen Pakistanlı bilim insanı Abdül Kadir Han ile birlikte çalıştığı şüphelerini güçlendirdiği bildirildi.
Nükleer silah üretme arayışında olduğu iddialarını sürekli olarak reddeden Suriye hükümetinden de
henüz konu hakkında bir yorum gelmediği belirtildi.
53
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriyeli bir yetkili ve görgü tanıkları, Şam yönetiminin, Lübnan sınırına mayın yerleştirdiğini bildirdi.
Söz konusu mayınların, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın 7 aydır karşı karşıya olduğu ayaklanma
sırasında sınırdan silah kaçakçılığını önleme amacı taşıdığını söyledi.
Suriye'de, Kurban Bayramı dolayısıyla son olaylarda tutuklanan ve öldürme olaylarına karışmamış
kişiler için af kararı çıktığı bildirildi.
2 Kasım
Suriye, Arap Birliği'nin geçen pazar günü Katar'da Suriye'ye ilettiği çözüm planını koşulsuz kabul etti.
Suriye devlet televizyonunda yapılan açıklamada “Suriye ve Arap Birliği, Suriye’de mevcut durum
hakkında bir belge üzerinde nihai anlaşmaya varmışlardır” dendi.
Suriye'nin Rakka ve Hama illerinde Devlet Başkanı Beşşar Esad'a destek gösterileri düzenlendiği
bildirildi.
4 Kasım
Suriye'nin, Van'daki depremzedelere 40 ton insani yardım malzemesi gönderdiği bildirildi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ülkedeki rejim muhaliflerine silah taşıyan, satan ve dağıtan kişilerin
bir hafta içinde karakollara teslim olmaları durumunda affedilip derhal serbest bırakılacaklarını ilan
etti.
5 Kasım
Merkezi Kahire'de bulunan Arap Birliği'nden yapılan yazılı açıklamada, Genel Sekreter Nebil El Arabi
Şam yönetimini Suriye'de şiddetin sona ermesi ve ulusal diyaloğun başlatılmasını öngören planın
hayata geçirilmesi için hemen harekete geçme çağrısında bulundu. Açıklamada, Suriye'den "akan
kanın durdurulması" istendi.
Suriye devlet televizyonu, ülkede meydana gelen olaylara katılan ancak öldürme suçuna karışmayan
553 tutuklunun, Kurban Bayramı dolayısıyla serbest bırakıldığını duyurdu.
Suriye İnsan Hakları İzleme Örgütü, ülkenin orta kesimlerinde yer alan Humus kentinin Bab Amro
bölgesinde, güvenlik güçlerinin operasyonlarında 3 kişinin hayatını kaybettiğini ve birçok kişinin
yaralandığını belirtti.
6 Kasım
Esad Yönetimi’nin ‘Silahları teslim edin, affedelim’ çağrısına ABD’den uyarı geldi. ABD Dışişleri
Bakanı Sözcüsü, “Kimseye şu an rejim yetkililerine teslim olmasını tavsiye etmem” dedi. Şam, ABD’nin
açıklanmasına sert tepki gösterdi.
7 Kasım
54
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriyeli muhalif yapılanmalardan "yerel koordinasyon komiteleri", güvenlik güçlerinin bugünkü
operasyonlarında, Humus, Hama ve Lazkiye kentlerinde 8 kişinin öldürüldüğünü ve çok sayıda kişinin
yaralandığını kaydetti.
Suriye resmi haber ajansında yer alan habere göre, bugün Rakka ilinde bulunan ve bayram namazını
buradaki Nur camisinde kılan Esad, Rakka kenti valilik binası önünde toplanan vatandaşlara seslendi.
Esad, "bağımsızlığımızı ve ulusal hür kararımızı hedef alan her çatışmada kazanmaktan başka
şansımız yok" dedi.
9 Kasım
Fransa’nın etkili gazetesi Le Figaro, Suriye hükümetinin, ülkedeki Kürtleri, Türkiye’ye tehdit unsuru
oluşturması için desteklemeye başladığını öne sürdü. Gazetenin muhabiri Pierre Prier imzasını taşıyan
haber-analizde, Esad’ın 1 milyon 900 bin Kürt kökenlinin yaşadığı kuzey bölgesine uyguladığı
baskının, diğer bölgelerle kıyaslanamayacak kadar ağır olduğunun bütün gözlemciler tarafından tespit
edildiği vurgulandı. Bu baskının Ortadoğu’nun hassas dengeleri üzerine oynanan ‘incelikli bir siyasi
planın parçası’ olduğunu vurgulayan gazetede, “PKK’nın Suriye versiyonu” olarak sunduğu
Demokratik Birlik Partisi (PYD) Lideri Muhammed Salih Müslim’in sürgünden geri gelmesine izin
verilmesinin de Türkiye’ye yönelik ‘açık mesaj’ olduğunun altını çizildi.
12 Kasım
Arap Birliği’nin Suriye’de sekiz aydır yaşanmakta olan protestolara şiddetle yanıt veren Şam
hükümetine tepki olarak Suriye’nin üyeliğini askıya alacağı bildirildi. Arap Birliği ayrıca Suriye'ye
yönelik yaptırım uygulanmasını kabul etti.
Türkiye'nin Şam Büyükelçiliği yetkililerinden alınan bilgilere göre, saat 20.00 sularında büyükelçilik
binası önünde toplanmaya başlayan ve daha sonra sayıları bine ulaşan göstericiler, Türkiye aleyhine
slogan atmaya, elçiliğin duvarlarına tırmanmaya ve ana giriş kapısını zorlamaya başladı. Daha sonra
büyükelçilik binasına taş ve pet şişe atan göstericilere Suriye polisi müdahale ederek gözyaşartıcı
bomba kullandı.
13 Kasım
Yerel isyancılar, başta başkent Şam'ın banliyöleri olmak üzere Hama, Humus, İdlib, Dera kentinde
düzenlenen operasyonlarda güvenlik güçlerinin açtığı ateşte 26 kişinin yaşamını yitirdiğini, onlarca
kişinin de yaralandığını belirtti.
Ankara Suriye'deki diplomatik misyonlarına yapılan saldırılara "en sert duruşla" yanıt vereceğini
söyledi.
55
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Şam'daki büyükelçilik çalışanlarının ailelerinin Türkiye'ye döndü. Dışişleri Bakanlığı saldırılarla ilgili
Suriye'ye nota verildiğini açıklarken, vatandaşlara zorunlu olmadıkça bu ülkeye gitmemeleri uyarısı
yapıldı.
Şam'da ise bir basın toplantısı düzenleyen Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim saldırılardan dolayı
Türkiye'den özür dilediklerini açıkladı.
14 Kasım
Irak, Arap Birliği'nin toplantılarına Suriye'nin katılmasını askıya alma kararını "kabul edilemez" olarak
niteledi.
Rus silah firması Rosoboroneksport’un Genel Müdür Yardımcısı Vyaçeslav Dzirkaln, "Rusya, hiçbir
sınırlama olmadan, Suriye ile arasındaki tüm silah anlaşmalarından doğan tüm yükümlüklerini yerine
getirecek" dedi.
Suriye'nin Ürdün sınırı yakınlarında Devlet Başkanı Beşşar Esad güçleriyle direnişçiler arasında bugün
çıkan çatışmada en az 40 kişinin öldüğü bildirildi.
Ürdün Kralı Abdullah, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın kendi ülkesinin çıkarları açısından istifa
etmesi gerektiğini söyledi.
15 Kasım
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, hafta sonunda Suriye'deki hükümet yanlılarının
gerçekleştirdiği ve ülkedeki diplomatik misyonları hedef alan saldırıları kınadı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile Suriye
devletine ait petrol şirketinin, altı kuyuda yürüttüğü ortak arama çalışmalarının durdurulduğunu
açıkladı.
Suriye’deki farklı muhalif kaynaklar, Daily Telegraph gazetesine verdikleri bilgide, İran’ın yaklaşık bir
ay önce Suriye’deki “ılımlı” muhalif liderlerle temasa geçtiğini belirtti. İranlı yetkililerin, Demokratik
Değişim için Ulusal Koordinasyon Örgütü veya Ulusal Koordinasyon Komitesi olarak bilinen grubun
temsilcisi Haytham Manna ve diğer üyeleriyle bir araya geldiği belirtildi. İran, muhalifleri temsil eden
en büyük grup olan Suriye Ulusal Konseyi yerine, Ulusal Koordinasyon Komitesi’ne yakınlaşmayı daha
uygun bulduğu ifade edildi.
Suriye Devlet televizyonu, “bazı olaylara karışmış ve eli kana bulaşmamış” bin 180 tutuklunun serbest
bırakıldığını duyurdu.
16 Kasım
Fransa, Suriye'deki diplomatik misyonlarına yönelik saldırıların ardından Şam'daki büyükelçisini geri
çekti. Türkiye'nin Şam Büyükelçiliği'ndeki personel ise bugünden itibaren çalışmalarını Büyükelçi
Ömer Önhon'un konutunda sürdüreceği belirtildi.
56
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye’nin, bugün Fas’ın başkenti Rabat’ta düzenlenecek Arap Birliği dışişleri bakanları toplantısına
katılmama kararı aldığı bildirildi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Suriye’ye elektrik resti çekerek, “Suriye’ye verdiğimiz
elektrikte önümüzdeki günlerde duruma göre gözden geçirme yapabiliriz” dedi.
Özgür Suriye Ordusu"nun, Şam’ın mahallelerinden birindeki bir istihbarat kompleksine saldırdı. Bu o
ana kadar muhaliflerin hükümetin güvenlik güçlerine karşı gerçekleştirdiği en cesur saldırılardan
biriydi. Bu olay, Suriyeli muhaliflerin elinde ne denli gelişmiş silahlar olduğunu ortaya çıkardı.
17 Kasım
Suriye Müslüman Kardeşler örgütünün sürgündeki liderlerinden Muhammed Riad Şakfa, Suriye’deki
iç karışıklığın çözülmesi için Türkiye’nin olası “müdahalesini” destekleyebileceklerini söyledi.
Fas da Şam'daki büyükelçiliğinin saldırıya uğramasının ardından büyükelçisini geri çekti.
Arap Birliği, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a sivil halka yönelik sert muamelesini durdurması için
üç gün süre verirken, Esad'ın gitmesine yönelik planın ayrıntıları da ortaya çıktı. Sabah gazetesinin
haberine göre, Suriyeli muhalifler-Arap Birliği ve Türkiye arasında görüşülen, Suriye Devlet Başkanı
Beşar Esad'a yönelik plan, ilk etapta Halep'in kuzeyinde, Türkiye sınırında 5 kilometrelik uçuşa yasak
bölge oluşturulmasını öngörüyor. Suriyeli muhaliflerin Ankara-Kahire temasları sonucunda ilettiği
talebe göre yasağı Birleşmiş Milletler (BM) koyacak, Türkiye uygulayacak, Arap Birliği de
destekleyecek. Süreç içinde NATO'nun kesinlikle bir müdahalesi olmayacak. Plan, Suriye içerisindeki
Esad karşıtı halkanın aşama aşama genişlemesini ve Suriye ordusunda bölünmenin de böylece
güçlenmesini öngörüyor.
19 Kasım
Türkiye ve Arap Birliği'nin, Suriye hükümeti ve toplumu üzerinde Washington'dan daha fazla etkiye
sahip olduğunu söyleyen ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Şam'a baskı sürecinin, Arap Birliği ve
Türkiye'nin öncülüğünde yürütülmesi gerektiğini ifade etti.
21 Kasım
Başkent Şam’da Sunday Times Gazetesi’ne konuşan Suriye lideri Esad, “Askeri müdahale
dedikodularının gerçekleşmesi halinde savaşıp ölmeyi göze alır mısınız” sorusuna şu yanıtı verdi: “O
durumda kesinlikle, söylemeye gerek yok, mutlaka öyle olacaktır.” Dış saldırının Ortadoğu’yu
sallayacağını da söyleyen Esad, “Size garanti ederim ki, Suriye diz çökmeyecek ve üzerinde uygulanan
baskıya direnmeye devam edecek” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bazı Batı ülkelerinin Suriye'deki muhaliflere Esad ile diyaloga
geçmeme çağrısı yapmasını "kışkırtma" olarak nitelendirdi
İnsan Hakları Gözlem örgütünden yapılan açıklamada, güvenlik güçlerinin Humus ve Hama
kentlerindeki operasyonlarında ölenlerin sayısının 12'ye çıktığı belirtildi.
57
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suudi Arabistan'dan dönen Türk hacıları taşıyan bir otobüsün Suriye'de silahlı saldırıya uğradığı
bildirildi.
22 Kasım
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a seslenerek, “Daha fazla kan
dökmeden, daha fazla zulmetmeden, halkının, ülkenin ve bölgenin selameti adına artık o koltuktan
çekil” dedi.
23 Kasım
İsrail istihbaratına yakınlığıyla bilinen Debka sitesinin iddiasına göre, Rusya üç savaş gemisini Suriye
karasularına gönderdi.
Terör örgütü PKK’nın iç karışıklığın yaşandığı Suriye’de, Türkiye sınırındaki Resulyan İlçesi’nde yeni
bir kamp kurduğu öne sürüldü.
24 Kasım
Suriye, Suudi Arabistan'dan dönen Türkleri taşıyan bir yolcu otobüsüne hafta başında yapılan
saldırıyla
ilgisi
olmadığını
ve
söz
konusu
saldırının
silahlı
terörist
gruplar
tarafından
gerçekleştirildiğini belirtti.
Fransa, Suriye'de "sivillerin korunması için güvenli bir bölge" oluşturulması çağrısı yaptı. Böylece, ilk
kez Batılı büyük bir devlet Suriye'ye müdahale konusunda somut bir çağrıda bulunmuş oldu.
25 Kasım
Sınırlarını yabancı gözlemcilere açması için Suriye'ye baskı yapan Arap Birliği'nin Şam'a tanıdığı süre
TSİ 13.00'te doldu. Ancak Arap hükümetlerinin, Suriye'ye gün sonuna kadar şans vereceği belirtildi.
Arap Birliği, Şam'a ağır yaptırımlar uygulamaya hazırlanırken, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu
Suriye'nin önemli bir şansı kaçırdığını söyledi.
Sınırlarını yabancı gözlemcilere açması için Suriye'ye baskı yapan Arap Birliği'nin Şam'a tanıdığı süre
TSİ 13.00'te doldu. Ancak Arap hükümetlerinin, Suriye'ye gün sonuna kadar şans vereceği belirtildi.
Arap Birliği, Şam'a ağır yaptırımlar uygulamaya hazırlanırken, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu
Suriye'nin önemli bir şansı kaçırdığını söyledi.
Suriye devlet televizyonunda yayınlanan açıklamada, “Silahlı bir terörist grup Humus ile Palmira
arasında bulunan bir hava üssüne şeytani bir suikast gerçekleştirmiştir. Saldırıda altı pilot, bir teknik
yetkili ve üç personel şehit edilmiştir” denildi.
Rusya'dan sonra ABD'nin de savaş gemilerini Suriye açıklarına konuşlandırdığı öne sürüldü. Rus
haber sitesi Voice of Russia'nın iddiasına göre, ABD Donanması'nın en yeni uçak gemisi olan USS
George H.W. Bush öncülüğündeki Amerikan filosu, Basra Körfezi'nden Suriye'ye kaydırıldı.
27 Kasım
58
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Arap Birliği’nin, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimine karşı uygulamayı öngördüğü politik ve
ekonomik yaptırım paketi, Kahire’de düzenlenen toplantıda onaylandı. Yaptırım paketinde, Suriyeli
üst düzey yetkililerin Arap Birliği ülkelerinin bankalarındaki hesaplarının dondurulması da yer alıyor.
Suriye Dışişleri Bakanı Velid El Muallim, Kahire’de toplanan komitenin aldığı karara tepki göstererek,
“Suriye’deki çatışmaları uluslararası boyuta taşımak istedikleri” suçlamasında bulundu.
Arab Press adlı haber sitesine konuşan Esad, Türkiye’nin Şam hükümetine yönelik eleştirilerine cevap
vererek, “Türkiye’de bazıları Osmanlı’yı yeniden canlandırma hayaline sarılmış durumda” dedi.
Suriyeli isyancılar, çoğunluğu Humus kentinde olmak üzere, Dera, Deyr el Zor ve başkent Şam'ın
banliyölerinde güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda ve çıkan çatışmalarda ölü sayısının
36'ya çıktığını, çok sayıda kişinin de yaralandığını belirtti.
Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani, Batı’nın ya da Türkiye’nin Suriye’ye askeri müdahalesine karşı
olduklarını söyledi.
Beşar Esad yönetimine Arap Birliği toplantısından 9 maddelik yaptırım kararı çıktı. Yaptırımlar
arasında “Suriyeli yetkililerin Arap ülkelerindeki mal varlıklarının dondurulması, Suriye merkez
bankasıyla ilişkilerin durdurulması ve stratejik malların dışında ticaretin durdurulması” yer aldı.
28 Kasım
Daily Telegraph'te yer alan bir haberde Libya'da Kaddafi rejimini deviren milislerle, Suriye'deki Esad
karşıtı silahlı güçler arasında Türkiye'de kurulan temastan bahsedildi. Haberde yeni kurulan Libya
yönetiminin ülkedeki önde gelen İslamcı milis liderlerinden birini, Suriyeli muhalif silahlı birlikle
görüşmeye yolladığı söylendi.
İran’ın İngilizce yayın yapan devlet kanalı Press TV’nin Ankara muhabirine göre Suriye, Rus yapımı
SCUD füzelerini Türkiye istikametine çevirdi.
Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırım getirme kararı alan Arap Birliği'nin yaptığı oylamada çekimser
kalan Lübnan, Şam'a yaptırım uygulamayacağını açıkladı.
BM'nin Bağımsız Suriye Soruşturma Komisyonu'nun hazırladığı raporda, "Komisyon, Suriye Arap
Cumhuriyeti'nde incelemenin yapıldığı dönem içerisinde farklı yerlerde insanlığa karşı suç işlendiği
konusunda derin kaygılar taşımaktadır" denildi.
29 Kasım
Türkiye, Suriye’ye yaptırım uygulama kararı aldı. Bu kapsamda Esad yönetiminin Türk bankalarındaki
hesaplarına da el konulacağı belirtildi.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, “Türkiye’de birileri Osmanlı hayali kuruyor” diyen Suriye Devlet
Başkanı Beşar Esad’a, “Osmanlı Türkler kadar Arap halklarının da geçmişini yansıtır” yanıtını verdi.
59
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'ye silah ambargosu uygulanmasına karşı olduğunu belirten Rusya, uluslararası kamuoyunun da
Şam'a ültimatom vermeyi bırakması gerektiğini ifade etti.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından basına yapılan açıklamada Suriye karasularına girmiş gibi
gösterilmeye çalışılan Rusya’nın yegâne uçak gemisi “Amiral Kuznetsov”un şu sıralar Rusya Kuzey
Filosu deniz üssü Barents Denizi’nde bulunduğu duyuruldu. Açıklamada şu an için Tartus deniz
üssünde görevli personel dışında Rusya’nın Suriye’de savaş gemisi bulundurmadığı belirtildi.
Arap Birliği’nin Suriye’ye uygulanacak yaptırımları basına açıklamasının hemen ardından sokaklara
inen Devlet Başkanı Beşar Esad yanlıları, dün de ülkenin birçok kentinde gösteriler düzenledi.
30 Kasım
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye'ye yönelik bir dizi yaptırım açıkladı.
Beyaz Saray, Türk hükümetini Suriye'ye yönelik açıkladığı yaptırımlardan dolayı kutladığını bildirdi.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye sınırında tampon bölge kurulmasının şu an için gündemde
olmadığını belirterek, “Şu an için gündemimizde sadece Arap Ligi’yle geliştirdiğimiz inisiyatifler var”
dedi.
Suriye muhalefetinin en büyük çatı kuruluşu olan Suriye Ulusal Konseyi’nin (SUK) Başkanı Burhan
Galyun, Suriye’de ordudan ayrılan askerlerin kurduğu “Özgür Suriye Ordusu”nu Türkiye’den yöneten
Albay Riad El Esad’la Hatay’daki mülteci kampında bir araya geldi. Türk Dışişleri’nin bilgisi dahilinde
gerçekleştirilen görüşmede, Suriye muhalefetinin siyasi kanadının başkanı Galyun, Özgür Suriye
Ordusu lideri Albay Riad El Esad’a “destek olma” sözü verdi.
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Suriye’ye uygulanan ambargo
çerçevesinde Suriye halkının daha fazla etkilenmemesi için alternatif güzergâh üzerinden taşıma
yapılacağını bildirdi.
Aralık
1 Aralık
Suriye'de yeni af kararı kapsamında 912 kişinin serbest bırakıldığı bildirildi.
2 Aralık
Suriye'nin Gaziantep Konsolosluğu faaliyetlerini durdurdu.
Suriye hükümetinin ülkede sekiz aydan fazladır süren iktidar karşıtı gösterileri bastırmak için son
olarak iPhone kullanımını yasakladığı bildirildi.
Suriye Ulusal Konseyi Başkanı Burhan Galyun, Suriye için bir “koridor” veya "tampon bölge”
kurulmasıyla ilgili en uygun mekanizmaların ne olduğunu görmek için Türkiye ile de görüşeceklerini
söyledi.
60
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Rusya'nın, Esad rejimiyle yapılan anlaşma kapsamında Suriye’ye sesten hızlı füzeler gönderdiği öne
sürüldü.
3 Aralık
Arap Birliği, Suriye yönetimine muhaliflere uyguladığı şiddeti durdurması için hazırladığı planınkabul
etmesı için bir kez daha süre verdi.
5 Aralık
Merkezi Londra'da bulunan Suriye İnsan Hakları İzleme Merkezi'nden yapılan açıklamada, bölgedeki
bir insan hakları savunucusunun, “rejim yanlısı Şabiha milisleri tarafından bugün kaçırılan 34 sivilin
cesedini Humus kentinin El Zehra mahallesi yakınında gördüğü” bilgisini verdiği belirtildi.
Suriyeli yerel isyancılar, çoğunluğu ülkenin orta kesiminde yer alan Humus kentinde olmak üzere ülke
genellinde düzenlenen operasyonlarda güvenlik güçlerinin açtığı ateşte biri kadın olmak üzere toplam
22 kişinin hayatını kaybettiğini belirtti. Humus'ta düzenlenen operasyonlarda çok sayıda kişinin
yaralandığı ve onlarca kişinin de güvenlik güçlerince kaçırıldığını kaydeden aktivistler, kentte birçok
insanın da idam edildiğini ileri sürdü.
Cilvegözü Sınır Kapısı'ndan geçen Türk tırlarının, Suriye girişte değişen gümrük vergilerinin yeniden
hesaplanması nedeniyle uzun kuyruklar oluşturduğu bildirildi.
Suriye Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Şam yönetiminin Arap Birliği’nin ülkeyi gözlemcilere açma talebine
“olumlu yanıt” verdiğini söyledi. Suriye, gözlemcilere ilişkin protokolün Şam'da imzalanmasını,
protokolün imzalanması halinde, "üyeliğinin askıya alınması" ve "ekonomik yaptırım" kararlarının
geçersiz sayılmasını istedi.
6 Aralık
Türkiye’nin yaptırımlarının ardından Suriye de Türkiye’ye karşı ekonomik yaptırım uygulama kararı
aldı.
Arap Birliği, gözlemcilerin ülkeye gönderilmesine olumlu yaklaşan, ancak bunun için koşullar öne
süren Suriye'nin şartlarını kabul etmedi.
Suriye’nin resmi haber ajansı SANA’da yer alan habere göre 35 kişilik bir “terörist grup”, İdlib
yakınlarından Suriye topraklarına sızmaya çalıştı. Ancak bu grubu farkeden Suriye askerleri ateş açtı.
Bazı yaralılar, ‘Türk ordusundan yardım aldıkları’ Türkiye’ye geri döndü. Yaralılar, ‘Türk askeri
araçlarıyla’ götürüldü. SANA, “Suriyeli muhafızlarda yaralanan ya da ölen olmadı. Muhafızlar,
Suriye’nin ve halkının güvenliğine el uzatacağı düşündükleri herkesi durduracakları uyarısında
bulundular” dedi.
7 Aralık
61
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, ABC News’e verdiği röportajda "Dünyada hiçbir hükümet, bir deli
tarafından idare edilmediği sürece kendi insanlarını öldürmez" dedi. İstifasını talep eden
protestocuların şiddete başvurularak bastırılması emrini verdiğini reddeden Esad, çatışmalarda
hayatını kaybedenlerin çoğunluğunun destekçileri ve Suriye askerlerinden oluştuğunu savundu.
Suriye’nin dün Türkiye sınırından ülkeye giriş yapmaya çalışan silahlı "teröristleri" engellediğini
açıklamasının ardından bugün bir Türk diplomat, Türkiye'nin topraklarının başka ülkelere saldırılar
düzenlenmesi için kullanılmasına izin vermesinin mümkün olmadığını söyledi.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Suriye'nin vergi koyduğu mallara Türkiye'nin de vergi
koyacağını açıkladı.
Suriye'nin Türkiye ile serbest ticaret anlaşmasını askıya almasıyla sınırda 5 gündür bekleyen tırlara
geçiş izni çıktı. Ancak, daha önce sıfıra yakın olan gümrük vergisi yüzde 30'a yükseltildi.
Muhalifler, ülkenin kuzey kesiminde yer alan İdlib kentinde ve orta kesimlerindeki Humus'ta güvenlik
güçlerinin rejim karşıtlarına düzenlediği operasyonlarda dördü işkenceden olmak üzere toplam ölü
sayısının 15'e çıktığını söyledi.
8 Aralık
Suriye, Mardin’in Nusaybin İlçesi’nden Türkiye’ye açılan Nusaybin ile Şanlıurfa'dan açılan Akçakale
sınır kapılarını bu sabahtan itibaren bakım ve onarım yapıldığını gerekçe göstererek giriş-çıkışlara
kapattı. Öte yandan Dışişleri Bakanlığı, Suriye'nın Türkiye sınırına yakın bölgelerinde yaşanan
güvenlik sorunu nedeniyle zorunlu durumlar dışında karayoluyla yolculuk yapılmaması uyarısını
yineledi.
Rus savunma bakanlığı, 6 gemiden oluşan Rus deniz gücünün Akdeniz’e doğru yolu çıktıklarını
açıkladı. Kuzey Filosu’nun Suriye’nin Tartus limanına da uğrayacağı belirtildi.
Wall Street Journal’a konuşan üst düzey bir Hamas yetkilisi, Hamas’ın Suriye’den ayrılması için
Türkiye ve Katar’ın “baskı” yaptığını iddia ederken “Bize, ‘Utanmıyor musunuz? Yeter. Hemen oradan
çıkın’ dediler” ifadelerini kullandı.
9 Aralık
Suriye'de birçok kentte cuma namazından sonra çıkan gösterilerde güvenlik güçlerinin müdahalesi
sonucunda ölenlerin sayısının 44'e yükseldiği bildirildi.
Dışişleri Bakanlığı, Suriye'deki çatışmaların son günlerde Türkiye sınırına yakın bölgelerde de yol
güvenliği açısından tehlike arzettinin gözlendiğini belirterek Türk vatandaşlarına, özellikle Humus ile
Babül Hava-Cilvegözü sınır kapıları arasındaki yolun güvenli olmaması nedeniyle Suriye'ye mutlak
zorunluluk bulunmadıkça seyahat etmemeleri uyarısında bulundu.
11 Aralık
62
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
İsyancıların, Beşar Esad rejimine karşı yürüttüğü silahlı direniş sebebiyle yaşanan çatışmalar, ilk kez
Suriye sınırını aşarak Ürdün'e sıçradı. Bir grup Suriyelinin, Amman'daki kendi büyükelçiliklerine
saldırarak ikisi diplomat altı kişiyi yaraladığı bildirilirken, saldırganlardan dokuzunun Ürdünlü
güvenlik güçlerince yakalandığı açıklandı.
Esad rejimi üzerindeki baskıyı artırmak isteyen rejim karşıtları birçok kentte genel greve gitti.
12 Aralık
Suriye’de, halk yerel seçimler için sandık başına gitti.
Suriye'den Türkiye'ye dönmekte olan Türk TIR'ına, sınıra 15 kilometre kala sivil giyimli kişiler
tarafından ateş açıldı. Tır şoförü saldırıdan yara almadan kurtuldu.
İngiliz Guardian gazetesi, Türkiye’den Suriye’ye her gün kaçak silah gönderildiğini yazdı. Gazetenin
bölgeye giden muhabiri Ghaith Abdul-Ahad, sınırdaki tel örgülerin kesilip plastik paketler içindeki
silah ve mühimmatın katırlara yüklenerek Suriye’nin kuzeyine gönderildiğine tanıklık ettiğini bildirdi.
Eski sigara kaçakçılarının şimdi silah kaçakçısı olduğunu, günde üç posta silah nakliyatı yapıldığını
iddia eden muhabire konuşan Hamid adlı firari bir asker ise Türkiye’de sadece çadırda oturup TV
izlediklerini, savaşmak için üç ay sonra Suriye’ye geri döndüğünü söyledi. “Özgür Suriye Ordusu diye
bir şey yok, gerçek savaşçılar burada, Suriye’de” dedi.
13 Aralık
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay, Suriye'deki isyan hareketinde hayatını
kaybedenlerin sayısının 5 binin üzerinde olduğunu söyledi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, bugün ülkenin kuzey kentlerinden biri olan İdlib kentinde, ordudan
ayrılıp muhaliflerin safına geçen askerlerin, güvenlik güçlerine yönelik düzenlediği saldırıda 7 güvenlik
görevlisinin yaşamını yitirdiğini kaydetti
14 Aralık
Suriye'nin kuzeyindeki İdlib kentinde bir Türk vatandaşının silahlı saldırıda öldürüldüğü bildirildi.
Suriye’de meydana gelen olaylarda ölen 30 kişinin arasında bulunan Türk vatandaşının Hataylı, 46
yaşındaki Münir Dural olduğu belirtildi.
Bakanlar Kurulu Kararı ile Suriye, İthalat Rejimi ekinde bulunan, “Genelleştirilmiş Tercihler
Sisteminden Yararlanacak Ülkeler Listesi”nden çıkarıldı.
Suriye’deki rejim karşıtlarını temsil eden ve merkezi İstanbul’da bulunan Suriye Ulusal Meclisi, Esad
karşıtlarını daha etkin bir şekilde temsil etmek adına İstanbul’da bir büro açtı.
15 Aralık
Suriye'de ordudan ayrılan askerlerin, ülkenin güneyinde çıkan çatışmalarda 27 asker ve güvenlik
personelini öldürdüğü bildirildi.
63
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Dışişleri Bakanlığı’nın uyarısı üzerine Hatay’ın Reyhanlı İlçesi’ndeki Cilvegözü Gümrük Kapısı’ndan
Suriye’ye seyahat etmek isteyen Türk vatandaşlarının çıkışlarına izin verilmedi. Suriye’de mahsur
kalan 183 TIR da Öncüpınar Sınır Kapısı’ndan Türkiye’ye giriş yapmaya başladı.
16 Aralık
Rusya, BM Güvenlik Konseyi'nin Batılı üyelerini şaşırtan bir hamleyle, Suriye'deki krizi sona erdirmeyi
amaçlayan bir karar taslağı önerdi. Taslakta, Suriye'de hem hükümetin ve hem de muhalefetin şiddeti
kınanırken, yaptırımdan söz edilmiyor. Batılı ülkeler, Rusya'nın teklifinin yeterli olmadığını, ama
üzerinde çalışmaya hazır olduklarını açıkladı.
18 Aralık
Hama, Humus, Deyr el Zor, Kamışlı ve Şam’ın bazı banliyölerinde düzenlenen gösteriler sırasında
çatışmalar çıktı, beş kişi hayatını kaybetti. İsyanın merkezi sayılan Humus’ta, onbinlerce kişinin
katıldığı eylemde bazı aktivistlerin Türk bayrağı taşıması dikkati çekti. Bu arada Arap Birliği,
uluslararası bağımsız gözlemcilerin Suriye topraklarına girmesine izin vermesi için Esad rejimine
çarşamba gününe kadar süre tanıdı.
19 Aralık
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad hükümetinin, saf değiştiren 21 Suriyeli askeri idam etmeyi
planladığını açıklaması üzerine, isyancı güçler, “sert misilleme” tehdidinde bulundu.
Suriye, dokuz aydan bu yana süren iç karışıklığın sona erdirilmesi için Arap Birliği’nin teklifini kabul
ederek, yabancı gözlemcilerin ülkeye davet edilmesini kabul etti. Suriye Dışişleri Bakanı Velid
Muallim, Arap Birliği protokolünü imzalarken Rusya'nın tavsiyesine uyduklarını belirtti. Muallim,
Ekim ayında Suriye’yi hedef alan yaptırım taslağını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde veto eden
Rusya’nın, yabancı gözlemci teklifini desteklediğini belirtti. Muallim, “Türkiye ile Suriye arasında şu
an herhangi bir görüşme olmadığını, bunun nedeninin de AK Parti hükümetinin politikaları olduğunu”
söyledi. Muallim, "10 yılda iyi ilişkiler kurduk, ancak Türkiye bu ilişkileri bozdu, Suriye için hayırlı
olmayan gruplara kucak açtılar" ifadelerini kullandı. Muallim, Adana İttifakı'nın hala geçerli olduğunu
da sözlerine ekledi.
20 Aralık
Aktivist gruptan yapılan açıklamada, ülkenin güneyinde yönetim karşıtı muhaliflerin kurduğu pusuda
Devlet Başkanı Beşşar Esad'a bağlı güvenlik güçlerinden 14 kişi dahil ölü sayısının en az 47 olduğu
açıklandı.
Suriye ordusunun, füze sistemleri ve hava gücünü deneme amaçlı bir askeri tatbikat düzenlediği
bildirildi.
21 Aralık
64
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Şam Yönetimi, teröristlere “silah temin” edenlere idam cezası getirdi. SANA Haber Ajansı’na göre, yeni
yasa silah kaçakçılığı yapanlara da ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesini öngörüyor.
Türkiye sınırında Suriye ordusundan ayrılan muhaliflerle Beşar Esad’ın ordusu arasında çıkan
çatışmalarda en az 100 kişinin öldüğü ya da yaralandığı öne sürüldü. Suriye ordusu, olası saldırılara
karşı tatbikatlar yaptığını duyurdu.
Suriyeli muhalifler, Esad güçlerinin gerçekleştirdiği "katliamların durdurulması için" Birleşmiş
Milletler (BM) Güvenlik Konseyi ve Arap Birliği'ni acil olarak harekete geçmeye çağırdı.
İran devlet televizyonu Press TV, elektrik santrali yapımında çalışan İranlı 8 teknisyenin, Suriye'nin
Humus kentinde silahlı kişilerce kaçırıldığını duyurdu.
22 Aralık
Suriyeli muhalif eylemciler ülkede son iki günde yaşanan çatışmalarda 200’den fazla kişinin
öldürüldüğünü ileri sürdü.
Dışişleri Bakanlığı, Suriye yönetiminin Arap Birliği girişimi çerçevesinde imzalanan protokole rağmen
şiddet uygulamalarını artırarak sürdürmesinin gerçek niyeti hakkında ciddi kuşkulara yol açtığını
belirterek, "Suriye yönetiminin kendi halkını hedef alan ve ülkeyi kan gölüne çeviren baskı
politikalarını" kınadı.
Arap Birliği’nden bir ön heyet bugün Suriye’nin uluslararası gözlemcilerin incelemelerine hazır olup
olmadığını incelemek için bu ülkeye gitti.
23 Aralık
Şam’da iki güvenlik binasını hedef alan ve 44 kişinin ölümüyle sonuçlanan ikiz bombalama eylemi
gerçekleştirildi. Yetkililer saldırıların arkasına El Kaide’nin olduğunu ifade etti. Muhalifler ise
hükümeti suçladı.
İsviçre'nin Suriye Devlet Başkanı Beşsar Esad ve diğer üst düzey yetkililere ait 53 milyon dolarlık
hesapları dondurduğu bildirildi.
24 Aralık
Suriye’de dün düzenlenen ikiz saldırılarda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreni Esad
yanlılarının gövde gösterisine dönüştü. İkiz saldırıları Müslüman Kardeşler’in üstlendiği iddiası ise
örgütün sözcüsü tarafından yalanlandı. Sözcü saldırıyla ilgili açıklamanın yapıldığı sitenin sahte
olduğunu öne sürdü.
26 Aralık
Ülkesinde aylardır süren iç çatışmaların bir türlü önüne geçemeyen Suriye Devlet Cumhurbaşkanı
Beşar Esad'ın, Rusya'ya kaçma planları yaptığı iddia edildi.
65
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'de, Türkiye'den ithal edilecek olan Türk menşeli ürünlerden yüzde 30 oranında vergi alınmasını
öngören karar tasarısının onaylandığı bildirildi.
27 Aralık
Arap Birliği'ne bağlı gözlemci heyeti, hükümet karşıtı protestoların en yoğun yaşandığı Suriye kenti
Humus'a girdi. AP haber ajansına konuşan Humuslu aktivist Muhammed Salih, heyetin Humus'a
varmasından kısa süre önce kentteki bombardımanın durduğunu ve tankların sokakları terk etmeye
başladığını söyledi.
Suriye ordusuna mensup askerlerin, Türkiye sınırından giriş yapmak isteyen bir “silahlı terörist
grubu”yla çatışmaya girdiği, “terörist”lerin birçoğunun etkisiz hale getirildiği bildirildi.
28 Aralık
CNN televizyonunun internet sitesinde yer alan habere göre, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden
(HRW) dün yapılan açıklamada, Suriye yönetiminin gözlemcileri ülkedeki protestolar üzerindeki
baskının sona erdiğine ikna etmek amacıyla gösteriler sırasında gözaltına alınan muhalifleri askeri
tesislerde gizlediğini iddia etti.
29 Aralık
Gözlem gücünün başkanı General Mustafa el Dabi, Humus'taki ilk günlerinde durumun 'güven telkin
ettiğini' söyledi. Ancak el Dabi, fazla ayrıntı vermeden kentin bazı bölgelerinin iyi durumda olmadığını
belirtti. Sudanlı general ayrıca, kentte dünün görece sükunet içinde geçtiğini ve çatışma yaşanmadığını
da ifade etti.
Suriye yetkilileri, hükümet aleyhtarı eylemlere katıldıkları için gözaltına alınan 755 kişinin serbest
bırakıldığını duyurdu. Ancak Suriye televizyonundan yapılan açıklamada, serbest bırakılanlar arasında
'eli kanlı' kişilerin bulunmadığı vurgulandı
30 Aralık
Özgür Suriye Ordusu, Arap Birliği gözlemcilerinin Suriye'ye gelmesiyle birlikte rejim güçlerine silahlı
saldırıları durduracağını açıkladı.
31 Aralık
Ulusal Demokratik Değişim Koordinasyon Komitesi ile Suriye Ulusal Konseyi'nin, Suriye'deki rejimin
devrilmesi durumunda bir geçiş sürecine yönelik siyasi bir anlaşma sağladıkları bildirildi.
Suriye'de incelemelerde bulunan Arap Birliği gözlemcileri, eylemcilere ateş açan keskin nişancılar
konusunda kaygılarını Şam yönetimine ilettiler.
2012
1 Ocak
66
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Arap Birliği danışma komitesi Arap Parlamentosu, Şam yönetiminin devam eden şiddet ve kötü
muameleleri gizlediği gerekçesiyle Arap Birliği'nin gözlemci misyonunun acilen Suriye'den çekilmesi
çağrısında bulundu.
Humus kentinde 5, Hama'da 3 olmak üzere yönetime karşı düzenlenen gösterilerde güvenlik
güçlerinin ateş açması sonucunda toplam 8 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.
2 Ocak
Le Figaro'nun haberine göre, Arap Birliği içinde, Esad yanlısı ve karşıtları arasında bir bölünme
yaşanıyor. Deraa şehrinde keskin nişancılar gördüğünü iddia eden bir Arap Birliği gözlemcisinin
açıklamaları, Arap Birliği'nin Suriye konusunda yaşadığı fikir uyuşmazlığını iyice gözler önüne serdi.
Gözlemcinin, "Keskin nişancıları gözlerimizle gördük. Suriye hükümetine, onları hemen geri çekmesini
söyleyeceğiz" açıklaması üzerine, gözlemci heyetin lideri Sudanlı General Muhammed el Dabi,
sessizliğini bozarak itiraz etti. BBC'ye konuşan El Dabi, gözlemcinin yaptığı açıklamayı, "Keskin
nişancı görmedi, 'görsem haber verirdim' dedi" sözleriyle yalanladı.
Suriye'nin
Gaziantep Başkonsolosluğu, tamamen
kapatılarak eşyaları bu
ülkenin İstanbul
Konsolosluğu’na götürüldü.
3 Ocak
Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Ahmed Bin Heli, Arap Birliği gözlemcileri Suriye'de olduğu halde
Suriyeli güvenlik güçlerinin yönetim karşıtı protestocuları öldürmeye devam ettiği yönündeki haberler
üzerine gözlemcilerin geri çekilip çekilmemesiyle ilgili karar vermek üzere acil toplantı yapılması
çağrısında bulunduklarını söyledi.
4 Ocak
ransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Fransız ordusuna seslendiği konuşmasında, “Esad iktidardan
gitmeli” dedi.
5 Ocak
Suriye devlet televizyonu, dokuz aydır devam eden rejim karşıtı gösteriler sırasında tutuklanan 552
kişinin serbest bırakıldığını duyurdu.
6 Ocak
BM sözcüsü Martin Nesirky, BM insan hakları uzmanlarının, Suriye'deki durumu değerlendirmeleri
amacıyla Arap Birliği gözlemcilerini eğitebileceklerini söyledi.
Şam'da, güvenlik güçlerine yönelik intihar saldırısında en az 25 kişi hayatını kaybetti.
Suriye'nin çeşitli kentlerinde cuma namazından sonra çıkan gösterilerde güvenlik güçlerinin
müdahalesi sonuncunda 22 kişinin öldüğü bildirildi.
67
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
9 Ocak
Arap Birliği'ne üye devletlerin dışişleri bakanları Kahire'de yaptıkları toplantıda Suriye'deki gözlemci
heyetin görevine devam etmesi ve heyet üyelerinin sayısının artırılması kararlaştırıldı.
10 Ocak
Yaklaşık dört ay sonra ilk kez halka seslenen Esad, Şam Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada, "Suriye'yi
istikrarsızlaştırmayı amaçlayan" dış güçleri suçladı. "Bu amaçla hareket eden bölgesel ve uluslararası
tarafların artık gerçekleri çarpıtamayacağını" söyleyen Esad, medyanın da yardımıyla Suriye’ye karşı
küresel çapta bir korku kampanyası başlatıldığını ifade etti. Esad, yaklaşık 100 dakika süren
konuşmasında, Suriye'ye demokrasi ve reform dersi vermekle itham ettiği Arap Birliği ülkelerini de
eleştirdi. "Suriye'de ilk parlamento 1917'de açıldı. Bize tavsiyede bulunan ülkeler o zamanlar
neredeydi" diyen Esad, "Bunların durumu, ağzında sigara olan bir doktorun, hastasına sigarayı
bırakması için tavsiyede bulunmasına benziyor" ifadesini kullandı.
Suriyeli muhalifler, bugün halka seslenen Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a İstanbul'dan cevap verdi.
Merkezi İstanbul'da bulunan Suriye Ulusal Konseyi'nin (SUK) Başkanı Burhan Galyun, Esad'ın
açıklamalarını eleştirdi. Galyun, "Esad'ın açıklamaları Arap Birliği'nin barış planının yolunu kesmiştir.
Reform vaatleri hayalidir, boştur. Halkın isteği Esad'ın gitmesidir" dedi.
Arap Birliği, Suriye’nin Lazkiye şehrinde yaşanan ve uluslararası gözlemcileri hedef alan saldırılardan
dolayı Şam hükümetini sorumlu tuttu.
11 Ocak
Fransız, France 2 Kanalı muhabiri Gilles Jacquier, Humus’ta gerçekleştirilen bir havan topu
saldırısında hayatını kaybetti. Hükümet muhalifleri, muhalifler hükümeti sorumlu tuttu.
17 Ocak
Muhalifler, ordunun bir dağ kasabası olan Zabadani’de muhalif savaşçılarla ateşkes yapmayı kabul
ettiğini ifade etti.
22 Ocak
Arap Birliği Esad istifa çağrısı yaptı. Suudi Arabistan Arap Ligi izleme misyonu sonlandırdı.
25 Ocak
Suriye Arap Kızılhaçı Lideri İdlib otobanında vurularak öldürüldü.
28 Ocak
Arap Birliği izleme askıya aldı.
4 Şubat
68
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Rusya ve Çin'in BM Güvenlik Konseyi kararını veto etti.
Bir askeri kontrol noktasına gerçekleştirilen saldırının ardından ordunun Humus’taki muhaliflerin
kontrol ettiği yerlere saldırı başlattığı söylendi. Muhalifler çok sayıda kişinin hayatını kaybettiğini
söyledi.
6 Şubat
ABD Suriye'de büyükelçiliğini kapatıyor.
10 Şubat
Suriye basını Halep’te askeri istihbarat binasında gerçekleştirilen patlamalardan sonra onlarca kişinin
öldüğünü kaydetti Hükümet saldırılardan teröristleri sorunlu tuttu.
18 Şubat
Muhalifler, Şam’ın Mazze ilçesinde ölüdürülen isyancıların cenazesinde Suriye güvenlik güçlerinin ateş
açtığı ve binlerce kişinin öldüğünü kaydetti.
22 Şubat
Sunday Tİmes Savaş muhabiri Marie Colvin ve Fransız foto muhabiri Remi Ochlik’in Humus’un Bama
Amr mahallesindeki bombalamada öldüğü açıklandı.
1 Mart
Muhalifler bir ay süren çatışmaların ardından Bab-ı Amr’dan çekildiklerini açıkladı.
14 Mart
Suriye Hükümeti günler süren çatışmaların ardından kuzeyde İdlib’i kontrol altına aldı.
16 Mart
El-Rakka’da Esad karşıtı gösteriler gerçekleşti.
17 Mart
Suriye basını Şam’da gümrük binasını ve Hava Kuvveleri İstihbarat Birimi binasını hedef alan bombalı
saldırılarda 27 kişinin öldüğünü ifade etti. Yetkililer saldırılardan teröristleri sorumlu tuttu.
19 Mart
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, (AFAD) 16 bin 446 Suriye vatandaşının Türkiye'de
barındırıldığını açıkladı.Dün ve bugün 55 Suriye vatandaşının kendi istekleriyle ülkelerine döndüğü ve
279 kişinin Türkiye'ye giriş yaptığı belirtildi.
20 Mart
69
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
İstanbul'da gerçekleştirilecek "Suriye'nin Dostları" konferansının tarihinin bir gün öne çekilerek 1
Nisan'a alındığı belirtildi.
Rusya, Kofi Annan’ın Suriye’de şiddetin sona erdirilmesi için ortaya koyduğu plana destek veren
Birleşmiş Milletler kararını desteklemeye hazır olduğunu açıkladı.
İnsan Hakları İzleme örgütü Suriye'deki silahlı muhaliflerin, Esad'a bağlı ordu mensuplarını ve rejim
destekçilerini kaçırdığını, işkence yaptıktan sonra bu kişileri infaz ettiğini açıkladı.
İdlib ilinin Türkiye sınırında Özgür Suriye Ordusu’ndan bağımsız bir “birliği” yöneten “Ebu Süleyman”
AFP’ye verdiği demeçte “Esad’ın tankları bu dağlık alana giremiyor. Türkiye korkusundan uçak da
gönderemiyorlar” dedi.
21 Mart
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, BM ve Arap Birliği temsilcisi Kofi Annan’ın Suriye’de acil barış
planına “tam destek” veren başkanlık açıklaması üzerinde anlaştı. Rusya ve Çin dahil BMGK’nın tüm
üyelerince desteklenen başkanlık açıklamasında, Suriye lideri Beşar Esad’ın Annan’ın şiddetin sona
ermesiyle ilgili altı maddelik planına uymaması halinde 15 üyeli konseyin “ileri adımlar atacağı”
belirtilirken, Suriye’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne ise destek
verildi.
22 Mart
Suriye’den Türkiye’ye geçişler sürerken, Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Ortadoğu Sorumlusu
Hamit Şanverdi, Suriye’de yaşanan iç çatışmalar nedeniyle Türk TIR şoförlerinin ölüm korkusuyla
evlerinde oturmak zorunda kaldığını, acilen Ortadoğu’ya alternatif yollar bulunması gerektiğini
söyledi.
Suriye'de rejim karşıtları yeni bir ordu daha kurduklarını duyurdu.Halid Muhammed el-Habus adlı
muhalif albay, sosyal bir paylaşım sitesinde yayınlanan konuşmasında, "Askeri Meclis" adlı yeni bir
ordu kurduklarını bildirdi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, BM ve Arap Birliği temsilcisi Kofi Annan’ın Suriye’de acil barış
planına “tam destek” veren başkanlık açıklaması üzerinde anlaştı. Rusya ve Çin dahil BMGK’nın tüm
üyelerince desteklenen başkanlık açıklamasında, Suriye lideri Beşar Esad’ın Annan’ın şiddetin sona
ermesiyle ilgili altı maddelik planına uymaması halinde 15 üyeli konseyin “ileri adımlar atacağı”
belirtilirken, Suriye’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne ise destek
verildi.
23 Mart
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın eşi ile üç
yakın akrabasını da kapsayan yaptırım paketini kabul etti.Adı geçen kişilerin varlıkları donduruldu ve
AB ülkelerine seyahatleri yasaklandı.
70
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
24 Mart
BM'nin Suriye'deki insan hakları ihlallerini soruşturmak için atadığı Bağımsız Uluslararası Soruşturma
Komisyonu üyeleri, Lübnan'da 15 bin, Türkiye'de ise 16 bin kayıtlı Suriyeli sığınmacının bulunduğunu
söyledi.
Suriyeli bir hava kuvvetleri pilotunun, dün askeri güvenlik binasını bombaladıktan sonra Türkiye’ye
sığındığı iddia edildi.Şam yönetimi iddiaları yalanladı.
25 Mart
Suriye' de açılan ateş sonucu yaralanan tır şoförü Suphi Ezer tedavi gördüğü Gaziantep' teki hastanede
hayatını kaybetti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Suriye'deki reformların Şam yönetimi tarafından
sürdürülmesi kararının ardından Arap Birliği de, Devlet Başkanı Beşar Esad'a git demeyeceğini
açıkladı.
26 Mart
Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) önceki gün, 10 generalli yeni bir konsey kurdu. Konseyin başına da, Suriye
Ordusu’ndan kaçan en yüksek rütbeli asker olan General Mustafa El Şeyh getirildi. Albay Riyad el
Esad, ÖSO’nun operasyonel lideri oldu.
27 Mart
Suriye ordusu ile muhalifler arasındaki çatışmaların Lübnan'a sıçradığını bildirildi.
Şam yönetiminin BM ve Arap Birliği Özel Temsilcisi Kofi Annan'ın altı maddelik çözüm planını kabul
ettiği açıklandı.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad, Humus’un Babaamro Semtinin sokaklarında dolaşıp, meydana
gelen yıkımı yerinde inceledi. Semt sokakları ve caddelerinde dolaştığı sırada etrafında toplanarak
terör grupları tarafından yaşadıkları acıları şikayet eden semt sakinlerine Beşşar Esad, devletin
vatandaşlarını korumada üstüne düşen görevi yerine getirmede geç yada geri kalmadığını söyledi.
Esad, doğru yoldan sapanlara yeniden doğru yola dönmeleri, silahlarını bırakmaları ve vatani
duygularla davranmalarına mümkün olduğunca geniş bir fırsat vereye büyük özen gösterdiğinin altını
çizdi.
Müzakereleri yürütmek için Katar ve Türkiye’den davet alan muhalif gruplara mensup 300 Suriyeli,
dün akşam Pendik’teki bir otelde beraber akşam yemeği yedi. Kendi aralarında bölünmeler ve
anlaşmazlıklar yaşayan Suriyeli muhalifler İstanbul’da uzlaşma görüşmelerine başladı.
Suriyeli muhalif komutanların Hatay’ın Yayladağ ilçesindeki Apaydın köyünde eğitim aldıklarını iddia
eden CHP Hatay Milletvekili Refik Eryılmaz, “Burada MOSSAD, CIA ajanları var. Değişik ülkelerden
getirilip eğitilen insanların kontrolü Türkiye’nin elinde değil” dedi.
71
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Türkiye’nin Şam Büyükelçisi Ömer Önhon ve beraberindeki az sayıda personelin önceki gün
Suriye’den karayoluyla gizlice çıktıkları anlaşıldı.
28 Mart
Hatay'da Suriyeli sığınmacıların barındığı iki kampa gelen Suriye uyruklu iki ziyaretçinin üzerinde
elektrikli fünyeler ele geçirildi.
Batılı devletler, Suriye lideri Beşar Esad'ın, BM özel temsilcisi Kofi Annan tarafından hazırlanan barış
planını kabul etmesine şüpheyle yaklaştı. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Cumhurbaşkanı
Esad'ın geçmişte verdiği sözleri tutmadığını belirterek, somut adımlar görmek istediklerini söyledi.
Başbakan Tayyip Erdoğan, BM’de Suriye’ye yaptırım kararlarını veto eden Rusya Devlet Başkanı
Dmitry Medvedev’e, “Esad ile olmayacağını artık görün” dedi.
29 Mart
Suriye'nin başkenti Şam ile en büyük kenti Halep'te silahlı kişilerce düzenlenen saldırılarda Suriye
ordusunda görevli 2 albayın öldürüldüğü, bir hava tümgeneralinin kaçırıldığı bildirildi.
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları İzleme Örgütü, ordunun çeşitli kentlerde yönetim karşıtlarına
karşı başlatığı operasyonlarda 31 kişinin öldüğünü duyurdu.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, ülkesinin BM ve Arap Birliği'nin Suriye özel Temsilcisi Kofi
Annan'ın hazırladığı planı kabul ettiğini ve başarılı olmasını istediğini belirtti.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay, Suriye lideri Beşar Esad'ı yargılamak için yeterli kanıt
bulunduğunu söyledi.
30 Mart
Suriyeli Kürtlerin Pazar günü İstanbul’da yapılacak olan Suriye’nin Dostları toplantısına ‘Kürt Ulusal
Konseyi’ sıfatıyla katılmak istedikleri ancak Ankara’nın bu talebi reddettiği ortaya çıktı.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye için Suriye meselesine müdahil olmanın "bir tercih değil
zorunluluk" olduğunu söyleyerek, "Olaylara zamanında müdahil olmazsak ve bu olaylar eğer benim
geleceğimi de etkiliyorsa o zaman bir tutum belirlemekle karşı karşıya kalırız. Bu bir zorunluluk
meselesi, yoksa bir tercih meselesi değil" diye konuştu.
BM-Arap Birliği'nin Suriye özel temsilcisi Kofi Annan, Esad güçlerinin acilen ateşkes uygulaması
gerektiğini belirtti. Annan'ın sözcüsü Ahmed Fevzi, Suriye için "son tarih şu an" ifadesini kullandı.
31 Mart
Başbakan Erdoğan, "Suriye'nin Dostları" toplantısı öncesinde Suriyeli muhaliflerle bir araya geldi.
72
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cihad Makdessi, Beşar Esad rejimine karşı Suriye'de bir yıldır süren
isyanın sona erdiğini, ancak Suriye ordusunun, güvenlik sağlandıktan sonra şehirlerden çekileceğini
bildirdi.
1 Nisan
Suriye Halkının Dostları Grubu’nun ikinci konferansı, bugün Türkiye’nin evsahipliğinde İstanbul’da
düzenlendi.
İstanbul’da düzenlenen Suriye Halkının Dostları Grubu’nun toplantısı sonucunda Suriyeli muhalifler
istediklerinin büyük bir bölümünü almayı başardı. Ancak muhalif grupların çatı kuruluşu Suriye
Ulusal Konseyi’nin (SUK), Suriye halkının tek temsilcisi olarak tanınma isteği kabul edilmedi.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Suriye rejiminin, Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği Özel
Temsilcisi Kofi Annan’ın teklifini kabul etmesinden bu yana bir haftaya yakın zaman geçtiğini
hatırlatarak, “Esad tutulmamış sözler listesine yeni eklemeler yaptı” dedi. Clinton, ABD’nin “Esad
gitmeli” çağrısını da yineledi.
2 Nisan
Birleşmiş Milletler-Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan, BM Güvenlik Konseyi’nden Suriye
barış planının kısmen uygulanması için son tarihin 10 Nisan olarak kabul edilmesini istedi. Bu tarihin,
Esad yönetimi tarafından da kabul edildiği bildirildi.
Rusya'nın Sivastopol Deniz Üssü'nden geçen hafta hareket eden ve yerel kaynaklara göre Suriye'nin
Tartus Limanı'na gideceği belirtilen Rusya Federasyonu Karadeniz Filosu'na ait savaş gemisinin
İstanbul Boğazı'na yakın bir yerde olduğu bildirildi.
AFET ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), 1- 2 Nisan tarihlerinde 118 Suriye vatandaşının
kendi istekleriyle ülkelerine döndüğünü, 395 kişinin Türkiye’ye giriş yaptığını açıkladı. Bugün
itibariyle 18 bin 780 Suriye vatandaşının Türkiye’de barındırıldığı belirtildi.
Amerikan Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi Başkanı Mike Rogers, CNN'e yaptığı açıklamada,
Suriye liderinin, Suriye muhalefetinin tanınması için devam eden uluslararası barış çabalarına karşın
yönetimi devirmeye çalışan muhalefete karşı "kazanan" kişi olduğunu düşündüğünü ifade etti.
3 Nisan
Suriye'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Beşar Caferi, İstanbul'da düzenlenen "Suriye
Halkının Dostları" toplantısını sert dille eleştirdi. Caferi, "Türkiye'nin komşu bir ülkenin egemenliğini
ihlal etme amaçlı bir toplantıya ev sahipliği yaptığını ve bunun savaş ilanı sayılacağını" söyledi.
4 Nisan
Ülkelerindeki iç karışıklıktan kaçan yaklaşık 400 Suriyeli'nin mayınlı bölgeden geçerek, Türkiye’ye
giriş yaptığı bildirildi. Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin sayısı ise 20 bine yaklaştı.
73
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a bağlı askerlerin, nispeten sakin olan kentlerden çekilip üslerine
dönmeye başladığı öne sürüldü. Adının açıklanmasını istemeyen bir hükümet yetkilisi tarafından
yapılan açıklamada, söz konusu kentlerdeki askerlerin üslerine dönmeye başladığı, gerilimin yüksek
olduğu kentlerde ise güvenlik güçlerinin dış mahallelere çekildiği belirtildi.
5 Nisan
Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan'ın isteğiyle, gözlemler yapmak
üzere Suriye'ye gönderilen öncü heyetin Şam'a vardığı açıklandı.
Suriye'nin Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin ülke çapında insani yardımlara başlamasına izin verdiği
bildirildi.
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye'de toplam 21 bin 285 Suriye
vatandaşının bulunduğunu bildirdi.
6 Nisan
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, sabaha karşı saat 02.00'da BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun'u
telefonla arayarak, sınırın Suriye tarafında yaşanan gelişmelere ilişkin elindeki bilgileri Ban'a iletti.
Suriyelilerin Türkiye'ye kaçışları artarken, komşu ülkenin savaş helikopterlerinin sınıra yakın bölgede
uçuş yapması dikkat çekti.
7 Nisan
Türkiye sınırındaki Suriye kenti İdlib'in Teftenaz köyünde çekildiği iddia edilen fotoğraflarda, 20'ye
yakın kişinin kazılan toplu mezarla toprağa verildiği görüldü. Söz konusu görüntüleri geçen
uluslararası haber ajansları, Suriyeli muhaliflerden aldıkları fotoğrafların gerçek olup olmadığını
doğrulayamadıklarını not düştü.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, tüm askerlerini ve ağır silahlarını yerleşim bölgelerinden 10 Nisan'a
kadar çekme taahhüdüne rağmen masum sivilleri öldürmeye devam eden Suriye hükümetini şiddetle
kınadı.
Katar sermayeli El Cezire kanalının Beyrut bürosunda çalışırken, Suriye haberlerinin taraflı olduğu
gerekçesiyle istifa eden Musa Ahmed'in anlattıkları tartışma yarattı. Reuters'a konuşan Ahmed, El
Cezire'nin Suriye'de yaşanan olaylara dair yaptığı haberlerin, muhabirlerin aktardıklarına değil,
editörlerin kendi görüşlerine göre yapıldığını söyledi. Kanalda yayınlanan görüntülerin de montaj
olduğunu belirten Ahmed, "Gerçekler, El Cezire'nin anlattığından tamamen farklı" diye konuştu.
8 Nisan
Suriye yönetimiyle sürekli olarak temasta olduğunu vurgulayan Annan, tarafların kan dökmeye son
vermesini ve diyaloğa başlamasını istedi. Annan, iki tarafla diyalog halinde olan ülkelere, bu yönde
74
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
çaba harcamaları için çağrıda bulunurken, ateşkes için son tarihin 12 Nisan sabahı, Şam saatiyle 06.00
olduğunu söyledi.
Los Angeles Times gazetesi, Türkiye’ye kaçan Suriyelilerin iddialarının da yer aldığı bir makaleyi
sayfalarına taşıdı. Mültecilerin bir kısmının geldiğine pişman olduğu belirtilirken, Türkiye'nin binlerce
mülteciyi barındırabilmek için “hazır olmadığı” ifade edildi.
9 Nisan
Kilis Valisi Yusuf Odabaş, Suriye tarafından gelen serseri kurşunlar sonucunda biri Türk, ikisi Suriyeli,
üç kişinin yaralandığını açıkladı. Dışişleri Bakanlığı gelişmeleri şiddetle kınayarak, olayların
yinelenmesi durumunda gerekli tedbirlerin alınacağı uyarısında bulundu.
10 Nisan
Kilis’in Öncüpınar Gümrük Kapısı karşısındaki Esseleme Sınır Kapısı yakınlarında mevzilenen Suriyeli
askerler, saat 18.30 sıralarında Türkiye’ye mayınlı sahadan geçmek isteyen 10 kişilik grubun üzerine
ateş açtı.
11 Nisan
Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan’ın çabalarıyla varılan, Suriye’deki
olayların sona erdirilmesini öngören altı maddelik ateşkes anlaşmasının uygulamaya geçişi için verilen
süre dün dolarken, Annan, BM Güvenlik Konseyi’ne ülkedeki son durumu özetleyen bir mektup
gönderdi. Başta Türkiye, tarafların merakla beklediği mektubunda Annan, Suriye Rejimi’nin
anlaşmaya rağmen askerlerini kentlerden geri çekmediğini ve tam tersine Türkiye’ye doğru artan
mülteci akınının Suriye’deki yükselen şiddetin kanıtı olduğunu açıkladı. Annan, dün 15 üyeli Konsey’in
kapalı toplantısında okunan mektubunda, “15 Aralık’tan 15 Mart’a kadarki dönemde Türkiye’ye
Suriye’den günde ortalama 96 mülteci geçiş yapıyorken, bu sayı son 9 günde 707’ye ulaştı” dedi.
Ardından Suriye’nin ateşkes planına uyup güçlerini kentlerden çekmesi için son bir tarih daha
açıklayarak, 12 Nisan günü yerel saatle sabah 6.00’ya kadar Esad Rejimi’ne mühlet verdi.
Suriye hükümeti, ülkede ateşkes sağlanması için kendisine verilen sürenin dolmasına 12 saat kala
önemli bir açıklama yaptı. Suriye devlet televizyonunun haberine göre, Savunma Bakanlığı, ordunun
yarın sabahtan itibaren askeri operasyonları durduracağını duyurdu. Haberde buna karşın Suriye
ordusunun herhangi bir saldırıya karşı alarm halinde olacağı ifade edildi.
Lübnan ordu istihbaratı farklı amaçla yürüttüğü bir soruşturmada, askerlerinin kışlalardan silahlar
çalıp, kaçakçılara sattığını belirledi. İstihbarata göre bu silahlar Bekaa Vadisi üzerinden Suriye'ye
sokuluyor.
Rusya’da temaslarda bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Türkiye’yi yasadışı Suriyeli
grupları silahlandırmakla suçladı.
75
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
12 Nisan
BM arabuluculuğunda gerçekleştirilen ateşkes yürürlüğe girdi. Hem muhaliflerin hem de yönetimin
şiddet eylemlerinin gerçekleştirildiğini bildirse de durum sakin gözükmüştür.
13 Nisan
Başbakan Erdoğan, Suudi Arabistan Kralı Abdullah Bin Abdülaziz Al Suud ile görüşmek üzere Riyad’a
gitti. Görüşmede Suriye konusu önemli bir yer tuttu.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin Suriye'den gelenler için uluslararası yardım almaya
başladığını açıkladı.
Fransa ve BM ve Arap Birliği Özel Temsilcisi Kofi Annan, Suriye'de insani koridorlar açılması
çağrısında bulundu.
Türkiye'nin Suriye konusunda işaret ettiği "NATO beşinci madde" tartışmalarına Brüksel'den yanıt
verdi. NATO Sözcüsü Carmen Romero, NATO'nun müttefiklerini koruma sorumluğununu "fazlasıyla
ciddiye aldığını" söyledi.
Protestocular, şiddetin yatışmasını fırsat bilerek Suriye genelinde büyük gösteriler gerçekleştirmiştir.
14 Nisan
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde yapılan oylamada Suriye'ye gözlemci heyeti gönderilmesiyle
ilgili yasa tasarısı oybirliğiyle kabul edildi. Konsey'den yapılan açıklamada, Şam hükümetinin şiddet
olaylarına son vermemesi durumunda "daha ileri adımlar"ın değerlendirilebileceği belirtildi. Konsey'in
açıklamasında ayrıca, Suriye'nin "insan hakları ihlalleri" ve "silahlı gruplar"ın her türlü suiistimali
kınandı.
15 Nisan
Humus’a yapılan bombardıman devam etti ve 28 kişi hayatını kaybetti
18 Nisan
BM ve Arap Birliği Suriye Özel temsilcisi Kofi Annan'ın planı dahilinde Suriye'ye gelen gözlemci
heyetinin Humus kentinde incelemelerde bulunduğu bildirildi.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, Suriye’de bulunan gözlemcilerinden aldığı rapora göre, ateşkese
“genel itibariyle” uyulduğunu söyledi. Ancak çok daha geniş bir gözlemci heyetinin kabul edilmesine
ihtiyaç duyduklarını anlatan Ban, “mevcut durumu ve yüzölçümünün büyüklüğünü gözönünde
bulundurursak, 250 gözlemci yetersiz” dedi.
Radikal gazetesinden Fehim Taştekin, Humus'ta muhaliflerin eylemlerinin vurduğu sivillerle konuştu.
Taştekin'in konuştuğu kişilerden Abdullah Ebutamir, "Kendini polis olarak tanıtan iki kişi evimizi
basıp iki oğlumu kaçırdı. Cesetleri parçalanmış halde bulundu. Bunu 'özgürlükçüler' yaptı" dedi.
76
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
ABD Yönetimi, kendisine tanınan süre geçen hafta dolduğu halde altı maddelik Annan Planı’nı halen
tam olarak uygulamayan Suriye Yönetimi’ne yönelik bir tampon uygulanmasının zor olduğunu ilk defa
açıkça dile getirdi. Esad Rejimi’nden kaçarak Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin sayısı 23 bine ulaştığı ve
ülkedeki insani koşulların düzelmediği bir ortamda başta Kofi Annan’ın sözcüsü bazı çevrelerin Suriye
içinde tampon bölge ya da insani koridor oluşturma önerilerini değerlendiren ABD Dışişleri Bakanlığı
Sözcüsü Mark Toner şöyle dedi: “Tampon bölge, oldukça karmaşık bir girişim ve açıkçası uygulanması
da kulağa geldiği kadar kolay değil. Türk Hükümeti yetkililerinin bazı tampon bölge seçeneklerine
işaret ettiğini biliyorum. Masadaki her türlü fikri dinlemeye kesinlikle istekliyiz ama görmek
istediğimiz, odaklandığımız, ateşkes ve bu bölgelerde umutsuzca ihtiyaç duyulan insani yardıma
erişim.”
Suriye’ye silah göndermek için İran’ın kiraladığı iddia edilen Atlantic Cruiser adlı kuru yük gemisi,
İskenderun Limanı açıklarına demirledi.
Humus, İdlib ve Şam’da en az 32 kişinin öldüğü bildirildi.
19 Nisan
27’si Humus’ta olmak üzere 42 kişinin öldüğü bildirildi.
20 Nisan
BM-Arap Birliği'nin Suriye ortak özel temsilcisi Kofi Annan'ın sözcüsü Ahmed Fevzi, Suriye'deki
durumun "iyi olmadığını" söyledi. Fevzi, Cenevre'de gazetecilere yaptığı açıklamada, ateşkesin "çok
kırılgan" olduğunu vurgulayarak ölümlerin sürdüğünü belirtti.
21 Nisan
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, Suriye'deki gözlemci sayısının 30'dan 300'e çıkarılmasını
öngören karar tasarısını oy birliğiyle onayladı.
Humus ve Deraa’da yaşanan çatışmalarda 40 kişi hayatını kabetti.
22 Nisan
Şam kırsalında Suriye ordusu tarafından gerçekleştirildiği ileri sürülen bombalama sonucu 22 kişinin
öldüğü bildirildi.
Suriye ordusuna karşı savaşan Tunuslu gönüllülerin de çatışmalarda öldüğü bildirildi.
23 Nisan
Hama’da Suriye ordusu tarafından 38 sivilin öldüğü bir katliamın gerçekleştirildiği iddia edildi. Ayrıca
Suriye ordusunun Duma’da gerçekleştirdiği bombalamada 20 sivilin öldüğü iddia edildi. Ayrıca Dera,
İdlib ve Humus’ta da toplam 22 kişinin öldüğü söylendi.
24 Nisan
77
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Humus ve Şam kırsalında olmak üzere 38 kişinin öldüğü bildirildi.
25 Nisan
Hama bir binaya yapılan roketli saldırıda çoğunun çocuk olduğu söylenen 69 kişinin öldüğü bildirildi.
27 Nisan
Şam’ın El Midan mahallesindeki Cuma namazının ardından bir caminin yakınında bir intihar eylemi
gerçekleştirildi ve en az 11 kişinin öldüğü ve 28’inin yaralandığı kaydedildi.
Lazkiye kentinde orduya ait bir askeri birliğe dün gece silahlı kişilerce denizden saldırı düzenlendiği
bildirildi. Suriye resmi haber ajansı SANA, saldırganların, Akdeniz sahilindeki birliğe şişme botlarla
yanaştığını belirtti. SANA, çıkan çatışmada çok sayıda Suriyeli askerin öldüğünü ancak saldırganların
püskürtüldüğünü ifade etti.
28 Nisan
İtalya Başbakanı Mario Monti ile Roma’da biraraya gelen Kuzey Atlantik Paktı (NATO) Genel Sekreteri
Rasmussen, Suriye’nin sınır ihlali konusunu yakından izlediklerini, ancak askeri müdahalenin söz
konusu olmadığını söyledi.
29 Nisan
Suriye İnsan Hakları İzleme Örgütü, Devlet Başkanı Beşar Esad’a ait yazlık sarayın yakınında çatışma
çıktığını öne sürdü.
30 Nisan
Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesinde Suriye sınırından Türkiye'ye yasadışı geçen ve terör örgütü PKK üyesi
olduğu iddia edilen 4 kişi yakalandı.
İdlib kentinde güvenlik güçlerine yönelik düzenlenen saldırılarda 20'nin üzerinde kişi hayatını
kaybetti.
1 Mayıs
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Suriye'nin kuzeyindeki İdlib kentinde bir gün önce düzenlenen
intihar saldırısını ve bir önceki hafta Şam'da meydana gelen bombalı saldırıları kınadı.
2 Mayıs
Suriye'nin kuzeyindeki Halep kentinde ikisi albay 15 askerin, muhaliflerce kurulan pusu sonucu
öldürüldüğü bildirildi.
Birleşmiş Milletler (BM), Suriye'de hem rejim güçlerinin de hem de silahlı muhaliflerin ateşkesi ihlal
ettiğini açıkladı.
78
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Başbakan Tayyip Erdoğan ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, şimdiye kadar yaptıkları
en uzun görüşmede, ateşkesin bozulduğu Suriye konusunda hareket planını masaya yatırdılar. Özel’in
Türkiye’nin Suriye sınırındaki asker durumuyla ilgili brifingi 3 saat sürdü.
3 Mayıs
Muhalifler güvenlik güçleri ve bıçaklı öğrencilerin Halep Üniversitesinde gerçekleştirilen bir gösteriye
müdahale etmesinin ardından 4 öğrencinin öldüğü 200 kişinin yaralandığını bildirdi.
9 Mayıs
BM gözlemcilerine eşlik eden bir konvoy Deraa’ya giderken yol kenarına yerleştirilen bir bomba
patlamış ve ekipten 6 kişi yaralanmıştır.
10 Mayıs
İçişleri Bakanı Şam’daki bir istihbarat merkezinin yakınındaki iki patlamada en az 55 kişinin öldüğünü
açıkladı.
25 Mayıs
Humus’un Hula kasabasında BM gözlemcilerinin de bölgede bulunduğu bir zamanda içerisinde 108
kişinin öldürüldüğü bir katliam gerçekleştirilmiştir.
28 Mayıs
Suriye için Birleşmiş Milletler özel temsilcisi, Kofi Annan , Houla merkezi Suriye köyde en az 108
sivilin katledilmesi sonrasında bir BM barış planı desteklemek amacıyla Şam'a geldi.
29 Mayıs
Suriye krizini konu alan uluslararası diplomasi, Hula ilçesinde meydana gelen ve 108 kişinin hayatına
mal olan katliamlar sonrası bir üst vitese geçti. Batılı ülkeler Suriye büyükelçilerini geri gönderme
kararı aldı. BM’in ve Arap Birliği’nin Suriye özel temsilcisi Kofi Annan ise katliamları takip eden
saatlerde soluğu Suriye’de aldı.
30 Mayıs
Batılı ülkelerin ardından Türkiye de 30 Mayıs'tan itibaren 72 saat içinde Suriyeli diplomatların
ülkelerine geri dönmelerini istedi.
6 Haziran
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad eski Tarım Bakanı Riyad Hicabi’yi başbakan olarak atadı.
Suriyeli muhalif kaynaklar Hama’nın el- Kubeyr köyünde 20’den fazlası çocuk olmak üzere en az 80
kişinin daha rejim güçleri Şebbihalar tarafından öldürüldüğü söylendi.
79
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
22 Haziran
Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir McDonnell Douglas F-4 Phantom II savaş uçağı Suriye tarafından
düşürüldü.
Türkiye Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç yaptığı basın toplantısında uçağın Suriye tarafından
düşürüldüğünü açıklamıştır.
24 Haziran
Suriye hükûmet sözcüsü vurdukları savaş uçağının Türk uçağı olduğunun farkında olmadıklarını ve
sadece hava sahalarını ihlal eden "kimliği belirsiz" bir uçağa karşı meşru egemenlik haklarını
kullandıklarını ifade etmiştir.
Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, düşürülen Türk askeri uçağının ''uluslararası hava
sahasında vurulduğunu'' söyledi.
26 Haziran
Türkiye’nin çağrısı üzerine olağanüstü olarak toplanan NATO, Türkiye’nin soğukkanlı duruşunu övdü.
Ancak “Bir üyemize saldırıldığında, bütün üyelerimize saldırılmış sayarız” ilkesinin benimsendiği 5.
maddenin uygulanmayacağını açıkladı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Suriye'nin bir Türk savaş uçağını düşürmesinden sonra Şam
yönetiminin artık Türkiye için bir tehdit haline geldiğini belirterek Suriye'yle ilgili askeri angajman
kurallarının değiştirildiğini açıkladı.
27 Haziran
Suriye Enformasyon Bakanı Omran El Zubi, A Haber’e konuştu ve “Türk uçaklarıyla İsrail uçakları
birbirine benziyor. Uçak İsrail uçağı sanılmış olabilir, biz Türk uçağını düşürmek istemedik” dedi.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SİHG) , Şam'a sekiz kilometre uzaklıktaki Kadsaya
ve El Hama'da Cumhuriyet Muhafızları merkezlerinde şiddetli çatışmaların yaşandığını duyurdu.
Ordunın Şam’ın banliyölerinden Duma’yı topçu ateşine tuttuğu bildirildi. Ülkede 16 ayı geçen şiddet
olaylarında dün en kanlı günü yaşandı. İnsan hakları eylemcileri dün ülke genelinde en az 180 kişinin
öldüğünü söyledi
30 Haziran
Cenevre Görüşmeleri gerçekleşti. Görüşmelere Amerika, Rusya, Çin, İngiltere Fransa,Arap Birliği
ülkeleri ve Türkiye’den dışişleri bakanları katıldı.
3 Temmuz
80
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, geçen ay düşürdükleri Türk savaş uçağını uçaksavar bataryası ile
vurduklarını belirterek, "Türkiye'ye ait olduğunu düşürdükten sonra öğrendik. Yüzde yüz 'Keşke
düşürmeseydik' diyorum" şeklinde konuştu.
4 Temmuz
Suriye muhalefeti Kahire toplantısını gerçekleştirdi. Suriye muhalefetinin Kahire'de düzenlediği ve
geçiş dönemini masaya yatırdığı toplantıda tüm görüş ayrılıklarına rağmen muhalifler geçiş
hükümetinde Esad'ın yer almaması konusunda görüş birliği sağladı.
Suriye’nin Şam kırsalındaki Duma bölgesinde bir silah deposu ortaya çıkarıldi
5 Temmuz 2012
Wikileaks Suriyeli siyasetçilerin e-postalarını yayımladı.
7 July
YKK 71 kişinin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğünü rapor etti. Bunların 21’i Deyr el Zor’da.
SİHG ise 37 sivilin (15’i Deyr el Zor, 6’si Hama’da) öldüğünü ve 5 cesetin de Hamuriye’de
bulunduğunu ifade etti. 5’i Halep’te olmak üzere 13 isyancının öldürüldüğünü, bir firari yüzbaşının da
Halep’te öldürüldüğünü ifade etti. Bunun yanında İdlib’te bir yarbayın bomba sonucu ölürken bir
başçavuşun da Şam kırsalında öldürüldüğünü kaydetti
21 asker öldürüldü
İsyancıların bir gözetleme uçağını düşürdüğü iddia edildi.
8 Temmuz
YKK 57 sivil ve 3 isyancının Suriye ordusu tarafından Şam kırsalı ve Humus’ta öldürüldüğünü ifade
etti.
SİHG 11’i Hama’da, 9’u Deyr el Zor’da olmak üzere 53 sivilin ölümünü bildirdi. Şam’da bir doktor
öldürüldü. 5’i Humus’ta 17 isyancı öldürüldü. Deraa’da bir muhalif operasyonu sırasında bir isyancı
lider öldürüldü.
Ülke genelinde 36 asker öldürüldü.
9 Temmuz
10’u İdlib’te, 7’si Halep’te 51 sivil öldürüldü. 5 isyancı bir firari askerle birlikte öldürüldü.
Biri subay 36 asker İdlib’teki bir saldırıda öldürüldü. 10 asker Deyr el Zor’da askeri araçların geçiş
töreni sırasında hedef alınarak öldürüldü.
81
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
NBC isyancıların son haftalarda birçok bölgeyi ele geçirdiğini ve artık kırsal bölgelerinin büyük bir
kısmını kontrol ettiklerini ifade etti.
10 Temmuz
PKK Suriye’de Rohani TV adıyla bir televizyon kurdu ve Suriye PKK, yaralılar için 2 hastane tesis etti.
Barzani Suriye Kürtlerine Esad karşıtı politika izlerlerse her türlü yardımı yapacağını söyledi.
19’u Deyr el Zor ve 11’i Şam kırsalında 68 sivil Suriye ordusu tarafından öldürüldü.
18 asker ve 9 isyancı öldürüldü.
11 Temmuz
Suriye’nin Irak büyükelçisi Navaf el Faris muhaliflerin safına katıldı. Bu tarihe kadar muhaliflerin
safına katılan en üst düzey diplomat oldu.
Suriye ordusunun 78 kişinin ölümüne sebebiyet verdiği söylendi. Bunın 22’si Humus’tan ve 13’ü
Filistin Özgürlük Ordusu üyesi
SİHG’e göre Üçü subay 28 asker öldü. 9 isyancı ve 44 sivil Suriye ordusu tarafından öldürüldü.
12 Temmuz
İsyancıların Hama’da askeri bir konvoyu pusuya düşürmesinin ardından ordu karşı saldırıya geçti ve
Özgür Suriye Ordusu ile Tremse’de bir çatışma gerçekleşti. 10larca isyancının ve sayısı bilinmeyen
sivilin öldüğü söylendi. İki gün sonra BM Gözlemcileri ordunun isyancı ve muhaliflerin evlerini hedef
aldığını ifade eden bir bildiri yayınladı. Böylelikle daha önce BBC’nin öne sürdüğü katliam haberleri de
yalanlandı
4 gün sonra ÖSO 200 olarak ifade ettikleri ölü sayısını geri alarak, bu sayının yüksek olarak ifade
edilmesinin nedenini yaralıların da ölü olarak sayılmasına bağladı ve ölü sayısını 68-103 arası olarak
ifade etti
YKK Tremse Çatışması ile birlikte bu tarihteki ölü sayısının 287 olduğunu söyledi.
13 Temmuz
ABD’li yetkililer Suriye’nin kimyasal silahları dağıtmaya başladığını iddia etti.
Özellikle Humus ve İdlib’te 71 kişi Suriye ordusunun açtığı ateş ve bombalamalar sonucu öldü.
Halep, şam, şam’ın mahalleleri, Hama, Deraa, İdlib ve Deyr el Zor’da büyük protestolar gerçekleşti.
SİHG 59 sivilin öldüğünü söyledi. Bunların 13’ü Şam’da, 12’si İdlib’te. 32 isyancının öldürüldüğünü
bunlardan birinin Halep’teki bir üsteğmen olduğu kaydedildi. 18 isyancı İdlib’te yönetimin bölgedeki
köylere müdahalesi sonucu öldü.
82
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
37 asker hayatını kaybetti.
14 Temmuz
SİHG 49 sivilin öldüğünü bildirdi. Bunların 13’ü Şam kırsalında, 11’i Deyr el Zor’da.
Hama’nın El Karama mahallesinde bir okulda patlayan el yapımı bomba sonucu 2’si çocuk 4 sivil
öldü. Ülke genelinde 24 sivil öldü, bunların 8’i Halep’te. Humus’ta içinde bir yarbayın olduğu 10
isyancı öldü. Deyr el Zor’da bir başçavuş öldürüldü.
39 Suriyeli asker öldü; bunların 13’ü Halep’te-içlerinden bir tanesi subay. 12 asker de İdlib’te bir Zil
kamyonuna yapılan saldırıda
20’si Humus’ta olmak üzere 75 sivil öldürüldü.
15 Temmuz
SİHG 59 sivilin hayatını kaybettiğini duyurdu. Bunların 16’sı Humus’ta, 8’i Deraa ve Deyr el Zor’da.
Deraa’da bir mülteci kampı bombalandı. 16 isyancı öldürüldü.
YKK’e göre 72 kişi Humus, Hama ve İdlib’te öldü.
İsyancılar Şam’ı özgürleştirmek için Şam Volkanı ve Suriye Depremi adı adlındaki operasyonları
başlattıklarını duyurdular.
16 Temmuz
Şam’In güneyindeki Midan ve Tadhamon mahallelerinde yoğun çatışmalar ikinci gününe girdi. Suriye
ordusu isyancıları kuşatmaya almayı başardı ve mahalleye tank ve zırhlı araçları gönderdi.
Devlet televizyonuna göre ordu 80 kadar isyancı savaşçıyı öldürdü. İsyancılar ise ertesi gün 70 asker
ve hükümet yanlısı milisi öldürdüklerini ve bir askeri helikopteri düşürdüklerini iddia etti.
Yerel Koordinasyon Komiteleri (YKK) 30’u Hama’da, 21’İ Humus’ta, 13’ü Halep’te, 11’i Şam’da ve 3’ü
İdlib’te olmak üzere 97 kişinin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğünü ifade etti.
SİHG ise 43ü Hama’da olmak üzere 84 sivilin öldüğünü ifade etti. Bunların 34’ü rejimin ilerlemesi
sonucu Hamidiye mahallesindeyfi. 14 sivil Humus’ta. 28 isyancı, 5 firari asker Hama’da bir tedavi
merkezinde öldürüldü.
Ülke genelinde 2’si subay olan 41 asker öldü.
Suriye ordusunun eski kimyasal silahlar sorumlusu Adnan Silu muhaliflerin safına katıldı. Silu
muhaliflerin ülkenin yüzde 60’ını kontrol ettiğini, Esad’ı devirmeleri için NATO’nun sınırlı bir askeri
operasyonunun yeterli olacağını ifade etmiştir. Silu; NATO’dan tek istediğimiz Başkanlık Sarayına
yapılacak iki hava saldırısı demiştir.
83
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
İçinde subayların da bulunduğu 525 Suriye’li Türkiye’ye sığınmıştır. Bunlar arasında bir tuğgeneral
vardır. Böylelikle Türkiye’deki general sayısı 18’e ulaşmıştır.
17 Temmuz
İsrail İstihbarat Şefi Suriye askerlerinin Golan Tepelerinden Şam’a ve diğer çatışma bölgelerine
yöneldiğini ifade etti.
Suriye ordusunun 23’ünün Şam’da olmak üzere 82 sivili ve 6 ÖSO mensubunu öldürdüğü ifade edildi.
SİHG 9’u Humus’ta, 8’i Şam kırsalında 54 sivilin öldüğünü kaydetti. 16 sivil Şam’da, 12’si yoğun
çatışmaların yaşandığı Şam’ın El Kabun mahallesinde. 20 isyancı, bir firari yüzbaşı Halep^teki 2 firari
askerle birlikte öldü. Bir firari astsubayın Dera’da işkence yapılarak öldürüldüğü söylendi. 3 firari
subay da Yabrud’da gerçekleşen bir patlamada öldü. Bir firari başçavuş ise Humus’ta öldürüldü. 29
asker öldürüldü.
18 Temmuz
Şam’da Ulusal Güvenlik Merkezinde gerçekleştirilen bombalı saldırıda Suriye Savunma Bakanı
General Davud Raca ve yardımcısı Asıf Şevket ve ski Savunma Bakanı ve Esad’ın danışmanı Hasan
Türkmeni öldü. Ağır yaralanan Suriye Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tümgeneral Hişam Bahtiyar
ağır yaralandı ve daha sonra hayatını kaybetti.
600 Suriye’li Türkiye’ye sığındı, içlerinde iki tane tuğgeneral bulunmakta. Böylelikle muhaliflerin
safına geçen general sayısı 20’ye yükseldi.
Orient TV’ye göre eski Suriye Başkan Yardımcısı Faruk El Şara da Ürdün’e sığınan 13 kişi arasında.
Günün sonunda Suriye ordusu tarafından 188 sivilin öldürüldüğü, bunun 60’ının Şam, Set Zeyneb
mahallesinde helikopterlerin bir cenaze törenini bombalaması sonucu gerçekleştiği söylendi. SİHG 62
asker ve 28 isyancının öldüğünü ifade etti.
19 Temmuz
Kürt Şehri Ayn el Arab’ın Suriye ordusunun çekilmesinin ardından Kürt Halk Savunma Komiteleri
tarafından çatışmasız ele geçirildiği söylendi.
İsyancılar Halep’in Azaz kasabasını ele geçirdiklerini iddia ettiler.
Türkiye ile 3 sınır kapısının isyancıların kontrolüne geçtiği söylendi.
Irak İçişleri Bakanı yardımcısı Adnan el Asadi Suriye ve Irak arasındaki tün sınır kapılarının
muhaliflerin kontrolüne geçtiğini ifade etti. 21-22 sınır muhafızı, sınırın diğer tarafındaki Irak
askerlerinin gözleri önünde öldürüldü.
84
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Yerel Koordinasyon Komiteleri 217 kişinin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğünü kaydetti. Bunların
70’i Deyr el Zor’da, 40’ı ise Şam genelinde.
Suriye İnsan Hakları Örgütüne göre ise rakam 280’den fazla. 124’ü sivil, 33ü Şam kırsalı, 10’u Şam
şehir merkezinde. 20 kişi Şam kırsalındaki İrben kasabasında havan topu saldırısında öldü. Şam
kırsalında Ceyd el Has’ta bir otomobilde gerçekleşen patlama sonucu bir çocuk öldü. Deyr el Zor’da 22
, Hama’da 14 sivil hayatını kaybetti. Bunun yanında içinde bir gazetecinin olduğu 14 kişi Humus’ta
öldü.
63 isyancı; 15’i Hama’da, 15i İdlib te. 14 Şam kırsalında. İçinde bir isyancı komutanın bulunduğu 6
isyancı Humus’ta öldü.
98 asker öldü.
20 Temmuz
Son iki gün içinde 30 binden fazla Suriyelinin sınırdan Lübnan’a geçtiği bildirildi.
Cuma namazının ardında özellikle Halep ve Şam’da, Halep ve Şam’ın dışındaki mahallelerde ve
İdlib’te gösteriler gerçekleşti.
85 kişinin Suriye ordusu tarafından özellikle Şam ve Şam’ın kenara mahallelerinde öldürüldüğü
kaydedildi.
21 Temmuz
YKK 18’i ordudan firar etmiş eski askerler olan 131 kişinin ölüdüğünü kaydetti Humus’ta 34, Şam’da ve
Şam’ın dışındaki mahallelerde 28 sivilin ölüdüğü söylendi.
Esad’a bağlı kuvvetlerin Şam’ı tekrar kontrol altına aldığı söylendi.
ÖSÖ Halep’te ilk kez geniş çapta bir mücadeleye girişti ve bazı Halep’in bölgelerini ele geçirdikleri
söylendi.
SİHG Suriye genelinde 164 kişinin ölüdğünü bildirdi. Bunların 86’sı sivil, 49’u asker ve 29 isyancı.
22 Temmuz
Akşam saatlerinde 111 sivilin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğü iddia edildi. Bunların 65’i Şam ve
Şam’ın kırsal bölgelerinden.
23 Temmuz
175 sivilin öldüğü iddia edildi. 90’ı Şam ve kırsal bölgelerinden.
24 Temmuz
85
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Kıbrıs’ın Suriye Büyükelçisi Lamia el Hariri’nin muhaliflerin safına katılması ile muhaliflerin tarafında
geçen büyükelçi sayısı üçe ulaştı. Lamia el Hariri Suriye Başkan Yardımcısı Faruk el Şara’nın da
yeğeni. İsveç eski büyükelçisi Besim İmadi Almany, Çek Cumhuriyeti ve Belarus büyükelçilerinin daha
önce muhaliflerin tarafına geçtiğini fakat bunların açıklanmadığını söyledi.
150 sivilin öldüğü iddia edildi. Bunun 46’sı Hama’dan ve bunların 30’unun Latamna’daki katliamda
öldürüldüğü söylendi.
Yönetime ait MİG 23lerin Suriye’nin doğusunu bombaladığı söylendi. Böylelikle ilk kez Esad’ın savaş
gemileri kullandığı iddia edildi.
25 Temmuz
Türkiye güvenlik gerekçeleriyle Suriye ile tüm sınır kapılarını kapattı.
Suriye’nin
BAE büyükelçisi Katar’a geçerek muhalif kanada geçti. Ayrıca Suriye’nin Umman
büyükelçiliği askeri ateşesi de muhaliflerin safına geçti. Bunun yanında 2 tuğgeneral de Türkiye’ye
sığındı ve böylelikle muhalif generallerin sayısı 27’ye ulaştı.
129 sivilin öldürüldüğü bildirildi. Bunların 27’si Şam ve Şam’ın dış mahallelerinden ve çoğunun
Kabun’daki katliamda öldürüldüğü söylenmekte. Çatışmalar güneydeki Kadam mahallesinde devam
etti.
Suriye ordusuna ait tankların İdlib ve Hama’dan Halep’e doğru yola çıktığı iddia edildi.
26 Temmuz
Halep Milletvekili İhlas El Bedevi Esed yönetimine bayrak açarak yönetimden ayrıldı ve Türkiye’ye
geldi.
ÖSO’nun kontrolü altında olduğu söylenen Halep’in batı ve doğu mahallelerinin Esad ordusu
tarafından MİG 25 Rus savaş helikopterleri ile bombalandığı iddia edildi.
Suriye’nin en büyük kenti olan Halep’teki çatışmalar altıncı gününe girerken Esad yönetiminin sert bir
misillemesi beklentisi arttı. Temmuz ayının isyanın başından bu yana en kanlı ay olduğu
27 Temmuz
30’u Deraa’da olmak üzere 100 sivilin öldürüldüğü kaydedildi.
Suriye’nin Belarus büyükelçisi muhaliflerin saflarına katıldı.
Ülkenin çeşitli yerlerinde protesto gösterileri gerçekleştirilirken, Suriye ordusunun Halep’e bir
operasyon hazırlığında olduğu söylendi.
28 Temmuz
86
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Özellikle Halep, Deraa ve Şam kırsalında olmak üzere 180’den fazla kişinin hayatını kaybettiği
söylendi.
Esad’a bağlı kuvvetlerin Halep’te ÖSO’nun kontrolü altındaki bölgeleri bombaladığı söylendi. Ancak
ÖSO’nun da roket güdümlü el bombaları ile tanklara karşılık verdiği ifade edildi.
29 Temmuz
41’i Şam ve Şam kırsalında, 36’sı da Şam’ın dışındaki Mudamiye kasabasında gerçekleştirildiği
söylenen katliamda olmak üzere 114 kişi öldü.
Suriye yönetimi Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye’yi ülkesine zarar vermekle suçladı ve isyancıları
yeneceğini ifade etti.
Suriye ordusuna bağlı güçler Halep’in mahalleleri tank ve top mermileri ile vurdu.
30 Temmuz
10 saat süren bir çatışmanın ardından isyancılar Halep ve Türkiye arasındaki kontrol noktasını ele
geçirdi.
İçlerinde Lazkiye’den bir polis amir yardımcısı ve bir tuğgeneralin de 11 Suriyeli yetkili Türkiye’ye
sığındı.
Suriye Avustralya büyükelçiliğini kapattı.
Suriye Maslahatgüzarı Halid el Eyyubi İngiliz Dışişleri Bakanlığını Suriye’nin Londra’daki
büyükelçiliğndeki görevini bıraktığını bildirdi. Gerekçesini “kendi halkına karşı zalim ve baskıcı
politikalar izleyen bir rejimi daha fazla temsil etmek istememesi” olarak ifade etti.
30’unun Şam kırsalı ve 25’inin Halep’te olduğu bildirilen en az 100 kişinin hayatını kaybettiği iddia
edildi.
31 Temmuz
Suriyeli isyancılar Halep’te iki karakolu en az 40 polis memurunu öldürerek ele geçirmiştir.
Selahaddin ve Hamdaniye ilçelerinde top ve ağır silahlara karşı muhaliflerin karşı koyduğu kaydedildi.
Suriyeli isyancılar Halep’in yakınındaki El-Bab askeri üssünü ele geçirdikleri ve hükümet güçlerinin
burayı terk ettikleri kaydedildi.
97 sivilin hayatını kaybettiği ifade edildi. Bunların 22’si Halep’te ve 15’i Humus’tadır.
Suriye’nin Ermenistan konsolosu Hüssam Hafız’ın muhaliflerin safına geçtiği bildirildi.
Agustos 2012
1 Ağustos
87
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Internet’te isyancıların dört Esad yanlısını bir duvarın önüne dizerek infaz ettiği görüntüler yayınlandı.
Human Rights Watch (İnsan Hakları izleme Örgütü) bunu isyancılar tarafından işlenen bir savaş suçu
olarak nitelemiştir.
Şam’da ise Esad askerleri en az 35 kişinin ölümünden sorumlu tutulmuştur.
Reuters Selahaddin’de yoğun çatışmaların devam ettiğini ve ne isyancıların ne de Esad yönetiminin
kontrolü sağlayamadığını kaydetmiştir. NBC isyancıların iki düzineye yakın karadan havaya füze ele
geçirdiğini bunların Türkiye üzerinden kendilerine ulaştırıldığını bildirmiştir. Ancak bir ÖSO sözcüsü
bu iddiaları reddetmiştir.
CNN’de isyancıların bir okulu hapishane olarak kullandıkları ve buraya yakaladıkları yönetim yanlısı
milisleri yerleştirdiklerini iddia etmiştir.
Bölgedeki BM gözlemcileri Suriye Hava Kuvvetlerine ait jetlerin 1 Ağustos’ta isyancıların
kontrolündeki bölgeleri bombaladıklarını gördüklerini ifade etmişlerdir.
Yönetim dış bölgelerdeki düzenli Suriye askerlerini Halep’e çektikçe, bu bölgelerde bir güç boşluğu
oluşmuştur. Kuzey Suriye’nin Kürt yerleşimlerinin yoğun olduğu bazı bölgelerde Demokratik Birlik
Partisi (PYD) ve diğer bazı daha küçük fraksiyonlar kontrolü ele almıştır. PYD lideri Salih Müslim
BBC’ye strateji ve hedefleri hakkında demeç vermiş; “Kendi kendimizi yönetebiliriz ve bunun için
yeterli güce sahibiz” demiştir. Müslim bu aşamada dikkatli bir tutum izleyerek bu aşamada bağımsız
bir Kürdistan hedefleri olmadığını, yeni bir demokratik Suriye’de özerk bir bölge taleplerini ifade
etmiştir.
Bu tarih itibarıyla Kürt milislerin Kuzey Suriye’de en az 4 kasaba ve kenti kontrol altında tuttuğu
düşünülmektedir. Bunlar Kamışlı, Afrin, Tirbesi ve Ayn el Arab’tır. Bu bölgelerde bazı küçük çapta
çatışma ve can kaybı olsa da büyük bir çatışma olmadan ele geçirilmiştir.
Günün sonunda YKK 170’ten fazla sivil can kaybı bildirmiştir. Bunların büyük bir kısmı Şam
kırsalındadır ve Şebbihaların ve 4. Bölüğün Artuz ve Yalda’da iki katliam gerçekleştirdiği iddia
edilmiştir.
SİHG 115 sivilin öldüğünü; bunların 52’sinin Şam kırsalında, 15’inin İdlib’te olduğunu bildirmiştir.
Halep’te 12 sivilin, aralarında firar etmiş bir binbaşı ve bir isyancı liderin bulunduğu 3 isyancının
öldüğü kaydedilmiştir. Ülke genelinde 18 isyancı ölmüştür.
45 Suriye askeri ölmüştür.
2 Ağustos
Kofi Annan BM Suriye özel elçiliği görevinden istifa ettiğini açıklamıştır.
Al Jazeera Ürdün ve Suriye orduları arasında sabah saatlerinde Deraa’da silahlı çatışmaların
gerçekleştiğini bildirmiştir.
88
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
SİHG 113’ten fazla sivilin öldüğünü açıklamıştır. Bunun yanında Hama’nın el-Arbayn mahallesinde 50
civarında sivilin öldüğü ancak bölge ile iletişim kurmanın güçlüğü nedeniyle SİHG’in ölü sayılarını tam
olarak belirleyemediği ifade edilmiştir.
29 kişi Şam merkezde, 12 kişi de Şam’ın kırsal bölgesinde ölmüştür. Yarmuk Kampının havan saldırısı
ile vurulmasının ardından 21 sivilin
öldüğü, 65’inin yaralandığı bildirilmiştir. Görgü tanıkları
Reuters’e telefonla insanların iftar için hazırlandıkları sırada havan toplarının kalabalık bir sokağa
isabet ettiğini söylemişlerdir.
Deraa’da 26 kişi öldürüldü, bunların 13’ünün Büşra el Harir’deki bombalamada ölüdüğü söylendi
YKK 130 sivilin öldüğünü ifade etti.
28 isyancı öldürüldüğü söylendi bunların 8’i İdlib’te.
43 asker hayatını kaybetti.
3 Ağustos
New York Times’ta yazılan bir makalede 2,3 milyon Suriyeli Hıristiyanın bilinçli olarak hedef alındığı
ve ÖSO ve hükümet karşıtı milisler tarafından ortadan kaldırılma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu
iddia edildi. Yazara göre ülkedeki her unsur rejim değişikliğini istese de artık isyanın kontrolü El Kaide
savşçılarının etkinlik kazandığı ve Suudi parasının akıtıldığı silahlı gruplara geçmiştir ve halk bundan
oldukça hoşnutsuzdur. Ayrıca aynı makalede Mart ayında Humus’taki evlerini terk etmek zorunda
kalan Hıristiyanların artık geri dönme konusunda hiçbir umutları kalmadığını söyledi.
Suriye’de mülteci kampının bombalanması sonucu 15 sivil hayatını kaybetmiştir.
Hama’da Suriye ordusu tarafından bir katliam gerçekleştirildiği ve 62 kişinin öldüğü iddia edildi.
Halep ve Şam’da çatışmalar devam etti. Görgü tanıkları ve muhaliflere göre rejim askerleri Şam’ın
güneyindeki Tadamon kasabasını bolmbaladı.
Birleşmiş Milletler 66. Genel Kurulunda Suriye sorunuyla ilgili karar onaylandı. rda, Suriye
hükümetinin BM Güvenlik Konseyi'nin ilgili kararlarına aykırı davranmak ve insan haklarını ihlal
etmekle suçlandığı belirtildi. Şam yönetiminden ağır silah kullanmayı durdurması istenen kararda,
muhaliflerin insan haklarını ihlal eden eylemlerine de yer verildi. Karar tasarısı hakkında 133 ülke
"evet" ve 12 ülke "hayır" oyu kullanırken, 31 ülke "çekimser" kaldı.
Suriye Askeri Konseyi, Suriye ordusundan Tuğgeneral Ahmet Tlas ile Askeri Akademi Müdürü
Tümgeneral Muhammed El Haj Ali’nin Suriye ordusundan ayrılarak muhaliflerin safına geçtiğini
duyurdu. Tuğgeneral Tlas'ın Suriye ordusuna ait silah anlaşmalarının yanı sıra orduya ait önemli
sırlara sahip olduğu ifade edildi.
73’ü Hama’da- bunların çoğu Hama’nın Arbain mahallesinde gerçekleştiği söylenen katliamda- olmak
üzer 137 sivilin öldüğü ifade edildi.
89
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
4 Ağustos
YKK 53’ü Şam kırsalında olmak üzere 145 sivilin öldüğünü kaydetti.
5 Ağustos
BBC tarafından yayınlanan bir haberde Suriyeli muhaliflerin Türkiye'nin Adana ilçesindeki bir eğitim
kampında eğitilip Suriye'ye gönderildiği iddia edildi. Özgür Suriye Ordusu Suriyeli militan Thwaiba
Kanafani BBC’ye Türkiye'de eğitildiğini açıkladı. Türkiye'de, kendisi gibi olanlar için özel bir eğitim
programı düzenlendiğini ve Türk ordusunun yönettiği gizli merkezler olduğunu söyledi.
YKK 37’si Şam kırsalında olmak üzere 80 sivilin öldüğünü kaydetti.
6 Ağustos
Suriye Başbakanı Riyad Hicab ve üç bakanın muhaliflere katıldığı bildirildi. rdün kaynakları Hicab´ın
ailesiyle birlikte Ürdün´e kaçtığını iddia etti.
Şam’da bir Televizyon binası muhalifler tarafından bombalandı.
YKK 54’ü Halep’te ve 33’ü Şam kırsalında olmak üzere 164 kişinin öldüğünü kaydetti.
7 Ağustos
İçlerinde bir tuğgeneral ve 11 subayın bulunduğu 1300’den fazla Suriyelinin Türkiye’ye kaçtığı
bildirildi.
Suriye ordusu Şam'ın Yelda semtinde, yıkıntıların altında yakılmış en az 20 insan cesedi buldu.
Suriyeli muhalifler hükümet güçlerinin başkent Şam'a düzenlediği bombardımanda üç İranlı rehinenin
öldüğünü iddia etti.
BM güvenlik gerekçesiyle Halep’teki tüm gözlemcilerini çekti.
35’i Humus’ta, 33’ü Şam kırsalında olmak üzere 170 kişinin ölüdürüldüğü bildirildi.
8 Ağustos
Muhalifler Rus General Vladimir Kuzheyev’i öldürdüklerini iddia ettiler. Ancak Rus general
Moskova’da gazetecilerin karşısına çıktı ve "hayattayım" dedi.
Suriye’de ordu birlikleri ile muhalif güçler arasındaki silahlı çatışmanın sesleri saat 21.30 sıralarında
Hatay Yayladağı Gümrük Kapısı’ndan da duyuldu. Çatışmaların sınır kapısına 200 metre uzaklıktaki
Kesep Gümrük Kapısı civarında gerçekleştiği öne sürüldü. Silah sesleri üzerine gümrük kapısındaki
sınır birliği alarm düzeyine geçti. Gümrük kapısında ve sınır karakolunda karartma yapılırken, askerler
de hazır vaziyette gelişmeleri bekledi. Çatışmanın Türkiye sınır kapısına dayanması üzerine
Yayladağı’nda bulunan 3’ncü Hudut Tabur Komutanlığı’ndan sınıra takviye birlikler sevk edildi. Tabur
Komutanı Yarbay Salim Afgün’ün de gelişmeleri yerinde takip etmek üzere sınır karokoluna gitti.
90
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK 30’u Şam’da, 33’ü Şam kırsalında, 30’u Halep’te ve 22’si Hama’da olmak üzere 141 kişinin
ölüdürüldüğü bildirdi.
9 Ağustos
YKK 40’ı Şam kırsalında, 33’ü Halep’te olmak üzere 142 kişinin ölüdürüldüğü bildirdi.
Suriye ordusu, 20 bin askerle kuşattığı Halep’te muhaliflerin kalesi durumundaki Selahaddin
mahallesini geri aldı.
10 Ağustos
YKK 75’i Halep’te olmak üzere 180 kişinin ölüdürüldüğü bildirdi.
Halep ve Şam ağırlıklı olmak üzere Humus, Hama, İdlib ve Deraa’dA Cuma gösterileri gerçekleşti.
11 Ağustos
Suriye ordusunun Ürdün sınırına yakın Tel Shihab Turra bölgesinde ateş açmasıyla iki ülke askerleri
arasında çatışma çıktı.
İsrail’in Debka adlı istihabarat stesi “Suriyeli isyancılara ilk parti FIM-92 Stinger havasavar füzelerinin
Türkiye tarafından sağlandığını” iddia ederken Beşar Esad’ın da misilleme olarak kimyasal silahlara
başvurabileceğini öne sürdü.
Resmi haber ajansı SANA’nın muhabirlerinden Ali Abbas, başkentin Caydet Artuz semtindeki evinde
suikaste kurban giderek can verdi. SANA, suikasti “silahlı bir terör grubu”nun gerçekleştirdiğini
duyurdu; ama başka ayrıntı vermedi. Suriye krizinde etkili olan televizyon kanallarından El
Arabiya’nın Şam’daki muhabiri Beraa Yusuf el-Buşi ise dün haber kovalamaya gittiği El-Tal semtindeki
patlama sırasında can verdi. Suriye Ordusu’ndan firar eden El-Buşi, bir süredir gazeteci olarak görev
yapıyordu.
YKK 29’u Şam kırsalında olmak üzere 101 kişinin ölüdürüldüğü bildirdi.
12 Ağustos
45’i Şam kırsalında, 26’sı Şam’da olmak üzere 110 kişinin öldüğü bildirildi.
13 Ağustos
Suriye'de görev yapan BM Gözlemciler Heyeti Başkanı General Babacar Gaye; gözlemcilerin,
Uluslararası Güvenlik Konseyinin 2059 sayılı kararı doğrultusunda Suriye'deki görev ve çalışmalarını
sürdürdüklerini söyledi. Gaye ayrıca, Suriye’de iki tarafın savaşında masumların öldüğünü ifade etti.
Muhalifler sosyal paylaşım sitelerine yükledikleri görüntülerde Suriye ordusuna ait Rus MİG 23 savaş
uçağını düşürdüklerini duyurdu.
91
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
İngiltere’de yayımlanan The Sunday Times gazetesi İstanbul’da bulunan Suriyeli muhaliflere
dayandırdığı haberinde ABD’nin istihbarat teşkilatı CIA’in Türkiye sınırından Suriye’ye silah akışının
kontrolünü tamamen ele aldığını yazdı. Habere göre CIA, ileride ABD’nin müttefiklerine karşı
kullanılmaları ya da İslamcıların eline geçmesinden endişe ettiği için son dönemde silah akışını kıstı.
64’ü Şam kırsalında olmak üzere 111 kişinin öldüğü kaydedildi.
14 Ağustos
Suriye'nin eski Başbakanı Riyad Hicab, Esad rejiminin ülkenin sadece yüzde 30'una hakim olduğunu
söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Yakındoğu Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov El Vatan adlı Suudi Arabistan
gazetesine Suriye ile ilgili verdiği röportajda Suriye Başkanı Beşar Esat’ın kardeşinin yaralanmasına
çok üzüldüğünü ve Suriye’deki sürekli kötüleşen durumdan dolayı istifaya hazır olduğu yönünde
açıklama yaptığı iddia edildi. Ancak Bogdanov söz konusu gazeteye röportaj verdiğini reddetti.
23’ü Şam kırsalında ve 20’si Deraa’da olmak üzere 100 kişinin öldüğü kaydedildi.
15 Ağustos
El Vatan gazetesi Bogdanov’la yaptığı röportaja ait ses kayıtlarını MP3 formatında yayınladı. Ancak
AFP MP3’teki sesin Bogdanov’a ait olmadığını ifade etti.
Suriye hava kuvvetlerinin saldırısı Halep’te bir hastaneye isabet ettiği ve bir kişinin yaralandığı ileri
sürüldü. İnsan Hakları İzleme Örgütü bu saldırıyı uluslar arası hukuka aykırı olarak niteledi.
Suriye'nin başkenti Şam'da BM gözlemcilerinin kaldığı Dama Rose Oteli yakınlarında meydana gelen
bombalı saldırıda en az beş kişi yaralandı. Saldırıyı Özgür Suriye Ordusu üstlendi.
Suriye'de görev yapan Birleşmiş Milletler gözlemcilerinin Suriye’de yaşananlar hakkında hazırladığı
raporda her iki tarafın da savaş suçu işlediklerini açıklandı. Raporda Hula'da yarıdan fazlası çocuk
olmak üzere 100'den fazla insanın öldürüldüğü katliamla ilgili olarak Şam yönetimi ve Şebbihalar
sorumlu tutuldu.
Türkiye sınırına yakın bölgedeki Azaz kasabasına savaş uçaklarıyla operasyon düzenledi. Gün boyunca
devam eden operasyonda 37 kişi hayatını kaybederken 150'den fazla kişi de yaralandı. Saldırıda
yaralanan 13 kişi ise tedavi için getirildiği Kilis'te yaşamını yitirdi.
ABD Genelkurmay Başkanı General Martin Dempsey, İran'ın Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'a
yardımcı olmak için Suriye'deki milislere eğitim verdiğini söyledi.
Lübnan'daki Şii Mikdat aşireti, 20 Suriyeli isyancıyı kaçırdı. Kaçıralanlar arasında Türk işidamı Aydın
Tufan Tekin ve bir Suudi vatandaşının bulunduğu belirtildi. Aşiret tarafından yapılan açıklamada,
"Özgür Suriye Ordusu tarafından Suriye'de rehin alınan 'akrabalarımız' serbest bırakılan kadar
Suriyelileri bırakmayacağız" denildi
92
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK 80’i Azaz’daki bombalama nedeniyle olmak üzere 205 kişinin öldüğünü bildirdi.
16 Ağustos
Esad kabineye 3 yeni bakan atadı.
Suriye savaş uçaklarının Türkiye sınırı yakınlarındaki Azez kasabasına düzenlediği hava saldırısında
40'tan fazla kişinin öldüğü bildirildi. Çok sayıda evin yıkıldığı bombardımanda muhaliflerce kaçırılan
yedi Lübnanlı'nın da yaralandığı, dördününse kayıp olduğu iddia edildi.
Suriye silahlı kuvvetlerinin bir hafta önce Şam kırsalındaki el-Tel Bölgesinde muhalifler tarafından
kaçırılan El İhbariye televizyonunda çalışan Yara Salih, Abdullah Tabra ve Hüsam İmad isimli
gazetecileri kurtardığı öğrenildi
Suriye'nin İslam İşbirliği Teşkilatı'nın üyeliği askıya alındı.
YKK 123’ü Şam kırsalında olmak üzere 238 kişinin öldüğünü açıkladı. Bu rakamın içinde Katana’da
bulunan 60 ceset de yer almakta.
17 Ağustos
Birleşmiş Milletler Genel Sekrereteri Ban Ki-mun, yaptığı açıklamada, BM ve Arap Birliği Suriye Özel
Temsilcisi görevinden ayrılan Kofi Annan'ın yerine Cezayirli diplomat Lahdar Brahimi'nin atandığını
açıkladı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde dün yapılan oturumda, Suriye’de ilan edilen ancak
uygulanmayan ateşkesi denetleyen gözlemcilerin 19 Ağustos’ta sona erecek görev süresinin
uzatılmamasına karar verildi.
İstanbul’da 15-20 Kasım 2003 tarihlerinde gerçekleştirilen kanlı saldırıyı organize ettiği gerekçesiyle
ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Baki Yiğit, Suriye’de ordu güçlerince öldürüldü. El
Kaide’nin öldürülen lideri Usame Bin Ladin’le yaptığı kahvaltıyla ismi gündeme gelen Yiğit, örgütün
Türkiye’deki üst düzey yöneticileri arasındaydı.
Cuma namazından sonra Halep, Şam, Hama, İdlib, Dera ve Humus’ta hükümet karşıtı gösteriler
gerçekleşti.
Farklı kaynaklarda ülkede 72-168 kişinin öldüğü yer aldı.
18 Ağustos
Türkiye sınırı yakınlarındaki bir kasabada hava saldırısı nedeniyle 8 kişinin öldüğü ve 20 kişinin
yaralandığı iddia edildi.
Suriye ordusu tarafından toplamda 148 sivilin öldürüldüğü iddia edildi. Bunun 57’si Şam kırsalında.
Ayrıca El Tal kasabasında da 40 ceset bulundu
93
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
İsyancılar ordunun Türkiye sınırındaki Bab-al Hava kapısını ele geçirme çabalarını önledi.
Türkiye'ye sığınan Suriyeli sayısının 65 binin üzerine geçmesi üzerine, hükümet Suriyeli sığınmacılara
"sınırın 0 noktasında yardım yapılması" konusunda karar verdi. Karar, "tampon bölgeden önce son
adım" olarak nitelendirildi.
Suriye’nin Kamışlı İlçesi yakınlarındaki 250 kuyuda petrol üretimi, ülkedeki iç savaş nedeniyle durdu.
19 Ağustos
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yapılan açıklamada, Türkiye'ye sığınan
Suriyelilerin sayısının 69 bin 828'e ulaştığı bildirildi.
51’i Deraa’da olmak üzere 170 sivilin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğü iddia edildi.
20 Ağustos
BM Suriye gözlemci misyonu sona erdi.
54’ü Şam’ın kırsal bölgelerinde olmak üzere 150 sivilin öldürüldüğü söylendi.
Japon gazeteci Mika Yamamoto Halep’te açılan ateş nedeniyle hayatını kaybetti.
ABD'de yayımlanan Washington Post gazetesi ise Halep'te El Kaide'nin Suriye ve Irak'ta faaliyet
gösteren El Nusra Cephesi adlı yan örgütüyle görüştü. Özgür Suriye Ordusu'nun yerine bu tür
grupların yükseldiğine dikkat çekilen haberde, militanların farklı tür silahlar kullandıkları ve
komutanlarının lüks araçlara bindiğine yer verildi. Halep'te farklı uluslardan 300 militana komuta
ettiğini belirten El Nusra Cephesi komutanı, Türkiye'den kendilerine yardım geldiğini doğruladı. El
Nusra cephesi, 29 Mayıs'ta Deyr el Zor kentinde 13 işçinin boğazlarının kesilerek öldürülmesi gibi
katliamları üstlenmişti.
Suriye Hava Kuvvetleri'ne ait bir uçağın, Türkiye sınırındaki bir kasabayı bombaladığı öne sürüldü.
Muhaliflerin iddiasına göre, bombardımanda sekiz kişi öldü, 20 kişi de yaralandı.
21 Ağustos
Suriye ordusu tarafından 230 sivilin öldürüldüğü iddia edildi. Bunların 104’ü Şam kırsalında olduğu ve
çoğunun Mudamiye’de gerçekleştirildiği iddia edilen katliamda öldürüldüğü söylendi.
ABD Başkanı Obama, Esad Rejimi’nin kimyasal silah kullanması durumunda “Hesaplarım değişir”
diyerek ABD’nin askeri müdahalede bulunacağını açıkladı.
22 Ağustos
Independent muhabiri Robert Fisk, iki ayrı yazısında silahlı muhaliflerin halk arasında büyük bir
desteğe sahip olmadığını ve şehrin ordunun kontrolünde olduğunu belirtti. Kent sakinleri ise Fisk'e
muhaliflerin bir kısmının Türkçe konuştuğunu söyledi.
94
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye Başbakan Yardımcısı Kadri Cemil, Şam hükümetinin Devlet Başkanı Beşar Esad’ın istifasını
görüşmeye hazır olduğunu ancak istifanın müzakereler için önkoşul olamayacağını söyledi.
YKK 184 sivilin Suriye ordusu tarafından öldürüldüğünü kaydetti. Bunların 100’ü Şam ve Şam’ın kırsal
bölgelerinde gerçekleştiği çoğunun da Kfar Suseh ve Kabun’da gerçekleştirilen infazlarda
ölüdürüldüğü kaydedilmiştir.
23 Ağustos
YKK 200 sivilin Suriye ordusu taarfından öldürüldüğünü kaydetti. Bunların 96’sı Şam ve kenar
mahallelerinden olduğu ifade edilmiştir.
Bazı Halep sakinleri Suriye ordusunun Halep’in Hıristiyan bölgelerini kontrol altına aldığını ifade
etmiştir. Ayrıca Suriye ordusu herhangi bir direnişle karşılaşmadan isyancıların kaçtığı Şam’ın güney
bölgelerinden Darya’ya ilerlemiştir.
İsyancılar Deyr-ez Zor’a bağlı Irak sınırındaki Bukemal ilçesinde rejim güçleri ile sert bir çatışmaya
girmişlerdir. Bu çatışmalarda isyancılar Esad’a bağlı güçlerin savaş uçakları ile gerçekleştirdiği
bombardımana rağmen bazı karakolları ele geçirmişlerdir.
Suriye'nin Halep kentine giren New York Times gazetesi muhabiri muhaliflerin işlediği savaş suçunu
ortaya çıkardı. Muhabirin geçtiği görüntülere göre, Halep'te esir değişimi kapsamında serbest
bırakılacağı söylenilen bir Şam yönetimi yanlısı, intihar komandosu olarak kullanıldı.
Rusya'nın Suriye’de 40 yıldan beri deniz üssü olarak kullandığı Tartus liman tesislerinde görev yapan
Rus personelin, güvenlik endişesiyle tahliye edildiği iddia edildi.
Halep'in El Cedide bölgesindeki çatışmada Türk vatandaşı Fahrettin Konuralp Memeoğlu'nun Suriye
ordusu tarafından öldürüldüğü bildirildi. Suriye kaynakları, Memeoğlu'nun da aralarında bulunduğu
17 kişinin silahlı çatışmada ölü olarak ele geçirildiğini belirtti.
24 Ağustos
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) yaptığı açıklamaya göre, Türkiye,
Lübnan, Irak ve Ürdün’deki Suriyeli mültecilerin toplam sayısı 200 bini aştı.
Rusya Savunma Bakanlığı kaynakları, Suriye’deki Tartus deniz üssünü güç kullanarak muhafaza
edemeyeceklerini idrak ettikleri için Tartus’u kapatmadıklarını, ancak geçici bir süre bu limanı
kullanmayacaklarını açıkladı.
BBC, Suriyeli silahlı muhaliflerin tutsakları canlı bomba olarak kullandığına dair büyük yankı
uyandıran haberini gerekçe göstermeden yayından kaldırdı.
YKK’nin kayıtlarına göre 206 sivil ölmüştür. Bunların 55’i Şam’ın mahallelerinde, 45’i Deyr-ez Zor’un
Mayadin semtinde bir binanın top atışı sonucu çökmesi nedeniyle gerçekleşmiştir.
25 Ağustos
95
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK günün sonunda 440 sivilin öldüğünü bildirdi.
Esad’a bağlı kuvvetlerin Şam’ın güneybatısındaki fakir Sünni mahallesi olan Deraya’yı bombaladığı ve
bunun sonucunda 200 kişinin öldüğü iddia edilmiştir. Ancak bu sayı doğrulanamamıştır.
Suriye'de kaçırılan 11 Lübnanlı hacıdan biri, serbest bırakılarak Türkiye'ye teslim edildi. Lübnan'da
kaçırılan iki Türk vatandaşının kaderinin Suriye’de rehin tutulan Lübnanlıların serbest bırakılmasına
bağlı olduğu belirtiliyordu. Türk işadamı Aydın Tufan Tekin'i kaçıran Lübnanlı aşiret ise, “Kardeşimiz
bırakılana kadar Türk işadamını bırakmayacağız” açıklaması yaptı.
26 Ağustos
Deraya mahallesinden bir başka katliam haberi ortaya atılmıştır. Ölü sayısının 300-600 arasında
olduğu iddia edilmiştir. BM Genel Sekreteri Ban ki Moon olayın soruşturulmasını istemiştir.
YKK günün sonunda 244 sivilin hayatını kaybettiğini ifade etmiştir. Bunların 85’i Şam’da, 76’sı da
Büşra el Şam’da gerçekleştirildiği söylenen katliamda hayatını kaybetmiştir.
Suriye Devlet Başkan Yardımcısı Faruk el Şara, saf değiştirerek muhaliflere katıldığı iddiasını
yalanlamak için haftalar sonra ilk kez görüntü verdi.
İsyancıların Suriye ordusuna ait bir helikopteri düşürdüğü iddia edilmiştir.
27 Ağustos
Muhalifler Suriye'nin başkenti Şam'da askeri helikopter düşürdükleri öne sürerken Suriye Devlet
televizyonu ise helikopterin teknik arızadan düştüğünü savundu.
Suriye’de kaybolan Türk gazeteci Cüneyt Ünal’ın, Esad rejimine bağlı güçlerce kaçırıldığı netleşti.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Suriye'nin başkenti Şam'ın banliyösü Daraya'daki yüzlerce sivilin
ölümünün hızla ve bağımsız olarak soruşturulması çağrısında bulundu.
Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, ülkesinin, Suriye'de tampon bölge kurulmasına ilişkin
müttefikleriyle çalıştığını söyledi.
Mısır Devlet Başkanı Muhammed Mursi, ülkesinin bölgede üstlenmeyi hedeflediği yeni liderlik rolü
doğrultusunda Suriye’deki krizin sona erdirilmesi için devreye girdi. Mursi, bu bağlamda İran’da
temaslarda bulunacağı açıklandı. Mursi’nin girişiminin temelinde, Türkiye ve Suudi Arabistan’ın da
katılımıyla oluşturulması öngörülen dört ülkelik komite yer aldığı ifade edildi.
Günün sonunda 231 sivilin hayatını kaybettiği, bunların 148’inin Şam’da ve kenar mahallelerinde
olduğu söylenmiştir.
28 Ağustos
96
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Suriye'nin başkenti Şam'da Hıristiyan ve Dürzilerin yoğun olarak yaşadığı bir semtteki cenaze törenini
hedef alan saldırıda 12 kişinin öldüğü bildirildi.
Independent muhabiri Robert Fisk, Suriye'nin başkenti Şam'da Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile
görüştü. Kabun semtindeki çatışma seslerinin geldiği salonda, Muallim ülkesindeki krizden ABD'yi ve
ona alet olmakla suçladığı Türkiye'nin de aralarında bulunduğu ülkeleri sorumlu tuttu.
ABD ve İngiltere’nin, Suriye’de savaşan rejim karşıtı muhalifleri İstanbul’da Haliç manzaralı
apartmanların denize nazır teras katlarında eğittiği öne sürüldü.
Suriye'nin başkenti Şam'ın güneyindeki çatışmalarda ordu kritik Daraya'yı ele geçirirken, kasabada
katliam işlendiğine yönelik iddialar yükseldi. Muhalifler ve Şam yönetimi karşılıklı olarak birbirlerini
suçladı.
İran meclisinin Milli Güvenlik ve Dış Politika Komitesi Başkanı Alaaddin Brucerdi ile Şam'da bir araya
gelen Suriye Devlet Başkanı Esad, dış güçlerin Ortadoğu'daki planlarını hayata geçirmek için Suriye'yi
baltalamaya çalıştığını savundu. Esad, ülkesini değil, bölgesini de dış güçlerin planlarından
koruduğunu söyledi.
Günün sonunda 140 sivilin hayatını kaybettiği, bunların 54’ünün Şam’da ve kenar mahallelerinde
olduğu söylenmiştir.
29 Ağustos
Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) Hür Şamlılar Tugayı, Suriye'nin kuzeybatısında yer alan İdlib'in Taftanaz
beldesinde Suriye ordusuna ait askeri havaalanını ele geçirdiğini ve havaalanındaki 10 helikopteri
imha ettiğini açıkladı.
Özgür Suriye Ordusu’nun internet sitesinde ordunun “ana üssü”nün
Hatay olarak belirtilmesi,
Türkiye hatlı bir telefon numarası ve e-postanın verilmesi Türkiye’de tartışma yarattı.
Günün sonunda 136 sivilin hayatını kaybettiği, bunların 66’sının Şam’ın mahallelerinde olduğu
söylenmiştir
30 Ağustos
Suriyeli muhalifler, Türkiye sınırında rejime ait bir savaş uçağını düşürdüklerini iddia etti. Reuters'ın
haberine göre, Suriye Şehitleri Tugayı tarafından yapılan açıklamada, uçağın El Hayabiya kasabası
yakınlarında düşürüldüğü belirtildi. El Arabiya televizyonunda yayınlanan ve düşürülen uçağa ait
olduğu belirtilen görüntülerde, pilotların paraşütle yere indiği görüldü.
Ünlü İngiliz gazeteci Robert Fisk, 25 Ağustos 2012 günü en az 245 cesedin bulunduğu Suriye’nin
Daraya kasabasına giren ilk Batılı gazeteci oldu. Fisk, muhaliflerin iddiasının aksine ölümlerden Suriye
ordusunun sorumlu olmadığını savundu.
97
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Günün sonunda 164 sivilin hayatını kaybettiği, bunların 72’sinin İdlib’te olduğu söylenmiştir
31 Ağustos
Özgür Suriye Ordusu, 3 Eylül'den itibaren Şam ve Halep’teki sivil havalimanlarına saldıracağını
açıkladı. Özgür Suriye Ordusu'nun Facebook sayfasından yaptğı açıklamada buna gerekçe olarak,
Suriye savaş uçaklarının bu havalimanlarını kullanması ve Rusya, Irak, İran ile Lübnan’dan gelen sivil
uçakların Esad rejimine silah taşıdığından şüphelenilmesi gösterildi. Moskova’dan açıklamaya sert
tepki geldi. Rusya’nın resmi RIA haber ajansı 20 adet seyyar uçaksavar rampasının Ağustos ayı
başında Türkiye üzerinden Suriye muhalefetine teslim edildiğini, finansmanın ise Katar ve Suudi
Arabistan’dan geldiğini öne sürdü.
Hatay'da, kendilerini 'Suriye Emperyalist Müdahaleye Hayır Platformu' üyesi olarak tanıtan yaklaşık 3
bin kişi, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a destek yürüyüşü yaptı.
Eylül 2012
1 Eylül
Hatay'da, kendilerini 'Suriye Emperyalist Müdahaleye Hayır Platformu' üyesi olarak tanıtan yaklaşık 3
bin kişi, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a destek yürüyüşü yaptı.
Özgür Suriye Ordusu, 3 Eylül'den itibaren Şam ve Halep’teki sivil havalimanlarına saldıracağını
açıkladı.
ABD Genelkurmay Başkanı Martin Dempsey, Paralimpik Oyunları için geldiği Londra’da gazetecilere
yaptığı açıklamada NATO’nun Suriye’de tampon bölge kurmasına karşı çıkarken, ittifakın bunun
altından kalkamayacağını söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Suriye konusunda Rusya’nın tavır değiştirmediğini ve
değiştirmeyeceğini bir daha dile getirerek batılı ülkeleri Suriye krizinde sadece kendi jeopolitik
çıkarları doğrultusunda hareket etmekle eleştirdi.
2 Eylül
Suriye'nin başkenti Şam'da Genelkurmay Başkanlığı'nı hedef alan ve iki ayrı bombanın patlatıldığı bir
saldırının düzenlendiği iddia edildi. Saldırıyı Özgür Suriye Ordusu'na bağlı Ahfad-ı Resul Tugayı
üstlendi. saldırının Genelkurmay Başkanlığı'na 200 metre uzaklıkta inşaat halindeki boş bir binaya
düzenlendiğini, patlamada dört askerin yaralandığını bildirildi.
Özgür Suriye Ordusu'nun internet sitesindeki tartışma yaratan bilgilerin bir kısmı değiştirildi. Grubun
sitesinde "ana üs" adresi olarak "Hatay, Türkiye” yerine "Şam, Suriye" yazıldı.
3 Eylül
Birleşmiş Milletler'in yeni Suriye Özel Temsilcisi Lakhdar Brahimi kendisine verilen görevin neredeyse
imkansız olduğunu söyledi.
98
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK, 60’ı Halep’te ve 60’dan fazlası da Deraa savaş uçaklarının bombalaması sonucu olmak üzere
250 kişinin öldüğünü bildirdi.
4 Eylül
YKK, 80’i Şam kırsalında olmak üzere 155 kişinin öldüğünü bildirdi.
5 Eylül
Suriye ordusu ve isyancılar arasında Şam’ın banliyölerinde ve Halep’te sert çatışmalar yaşandı.
SİHG Şam’ın banliyölerinden Tadamon’da üzerlerinde işkence izleri olan 6 adet cesedin bulunduğunu
ifade etti.
YKK, 67’si Şam kırsalında ve 115’i Halep’te olmak üzere 260 kişinin öldüğünü bildirdi.
6 Eylül
YKK, 88’i Şam kırsalında olmak üzere 159 kişinin öldüğünü bildirdi.
Suriye ordusu Dera'nın Tel Şehab kasabasını isyancıların elinden geri aldı.
7 Eylül
YKK, 44’ü Şam kırsalında ve 28’i Halep’te olmak üzere 140 kişinin öldüğünü bildirdi.
Suriye-Irak sınırındaki El Enbar iline bağlı El Kaim ilçesinde havan topu saldırıları sonucu 4 yaşındaki
bir kız çocuğunun öldüğü, 4 kişinin yaralandığı söylendi.
8 Eylül
YKK 89’u Halep’te olmak üzere 178 kişinin öldüğünü bildirdi.
9 Eylül
YKK 40’ı Şam’da olmak üzere 160 kişinin öldüğünü bildirdi.
10 Eylül
Halep’te hastanelerin yakınlarında iki ayrı bombalı saldırı düzenlendi. Saldırılarda ilk belirlemelere
göre 17 kişinin öldü 40 kişi de yaralandı.
73’ü Şam’da olmak üzere 136 kişinin öldüğünü bildirdi. Bunların 36’sının Tadamun’da
gerçekleştirildiği iddia edilen katliamda öldüğü iddia edildi.
11 Eylül
YKK 43’ü Halep’te ve 34’ü Şam kırsalında olmak üzere 130 kişinin öldüğünü kaydetti.
12 Eylül
99
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK 67’si Halep’te olmak üzere 173 kişinin öldüğünü kaydetti.
13 Eylül
Halep’te gerçekleştirilen bir hava saldırısı sonucu en az 11 kişi öldü.
Suriye yeni özel temsilcisi Lahdar Brahimi Suriye krizinin çözümüne yönelik temaslarda bulunmak
üzere Şam'a gitti.
YKK 57’si Şam kırsalında olmak üzere 165 kişinin öldüğünü kaydetti.
El Kaide lideri Eyman el Zevahiri yaptığı açıklamada bütün Müslümanları, Esad'ı devirmek için
mücadele eden Suriyeli muhaliflere destek olmaya çağırdı.
14 Eylül
YKK 66’sı Şam kırsalında olmak üzere 165 kişinin öldüğünü kaydetti.
Lübnan Ordusu hafif ve orta ağırlıkta silah ve askeri teçhizat yüklü bir kamyon yakaladı ve Suriyeli 8
vatandaşı tutukladı.
15 Eylül
YKK 67’si Şam kırsalında olmak üzere 164 sivilin öldüğünü kaydetti.
16 Eylül
Alman Der Spiegel dergisi Suriye rejiminin Halep yakınlarında kimyasal silah testi yaptığını iddia etti.
Dergide ayrıca İranlı ve Kuzey Koreli bilim adamlarının da Suriye’deki kimyasal silah deneme
merkezinde çalıştıkları iddia edildi.
İran Devrim Muhafızları Komutanı Tümgeneral Muhammed Ali Caferi, Kudüs gücüne bağlı birliklerin
Suriye'de bulunduğunu açıkladı. İranlı askerlerin yalnızca "danışmanlık" hizmeti verdiğini kaydeden
Caferi, Suriye'ye askeri müdahale olduğunda İran'ın da sıcak çatışmaya girmekten kaçınmayacağını
vurguladı.
YKK 60’ı Şam kırsalında ve 50’si Halep’te olmak üzere 167 sivilin öldüğünü kaydetti.
17 Eylül
YKK 50’si Şam kırsalında olmak üzere 147 sivilin öldüğünü kaydetti.
18 Eylül
YKK 67’si Şam kırsalında olmak üzere 160 sivilin öldüğünü kaydetti.
19 Eylül
100
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Şanlıurfa Akçakale Sınır Kapısı'nın karşısında yer alan Tel Abyad Sınır Kapısı muhaliflerin eline geçti.
Muhaliflerin sınırdaki gümrük binasını ele geçirdikleri bildirildi. el Abyad bölgesinde çıkan
çatışmalarda Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesindeki bazı evlerin de isabet aldığı bildirildi.
Bir dönem Suriye'nin kimyasal silahlar programını yöneten, daha önceden ülkeden kaçan Tümgeneral
Adnan Sillu, ülkeden kaçışından sonra verdiği ilk röportajında ülkede görev yaptığı dönemde kimyasal
silah kullanımı için toplantılar yapıldığını belirtti.
İran Meclis Başkanı Ali Laricani Suriye'de krizin çözümü adına İranlı diplomatların Suriye muhalefeti
içinde yer alan Müslüman Kardeşler, Selefi gruplar ve liberal gruplarla bir araya geldiğini ve onları
barış çerçevesi demokratik reformları kabul etmeleri konusunda cesaretlendirdiklerini söyledi.
Dubai merkezli El Arabiya televizyon kanalı, Beşar Esad'ın kız kardeşi Büşra Esad'ın Suriye'den
kaçtığını bildirdi.
20 Eylül
Suriye devlet televizyonu, başkent Şam'ın güneydoğu banliyösü Duma'da bir askeri helikopter
düştüğünü duyurdu.
Suriyeli muhalifler, Türkiye sınırındaki Rakka kentindeki bir benzin istasyonunun hava saldırısında
vurulduğunu iddia etti.
SİHG, Suriye ordusunun ağır silahlarla düzenlediği operasyonlarda 80 kişinin hayatını kaybettiğini
duyurdu.
Mısır'da yayın yapan El-Ahram el-Arabi gazetesine konuşan Suriye Lideri Beşar Esad, Türkiye'nin
"kendi halkının çıkarlarıyla ilgilenmediğini, sadece 'Yeni Osmanlı' olmayı da içeren ihtiraslarına
odaklandığını" savundu.
YKK gün sonunda 71’i Rakka’daki benzin istasyonuna yapılan saldırıda olmak üzere250 sivilin
öldüğünü bildirdi.
21 Eylül
SİHG 34’ü Şam kırsalında olmak üzere 98 sivilin öldüğünü bildirdi. 17 isyancı, aralarında bir de
albayın bulunduğu 32 Suriye Ordusu askeri nin öldüğünü bildirdi.
Muhaliflerin, İdlib yakınlarındaki Atarib kasabası civarında bulunan bir askeri üsse düzenledikleri
saldırıda, Esad güçlerine ait bir askeri jeti düşürdüğü öne sürüldü.
22 Eylül
Özgür Suriye Ordusu (ÖSO), komuta merkezini Türkiye'den Suriye'ye kaydırdığını açıkladı.
22 Eylül
101
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Akçakale’de incelemelerde bulunan Al Jazeera muhabiri Andrew Simmons merkezini Şam’a taşıyan
ÖSO’nun hala Türk ikmal hatlarına bağımlı olduğunu ve isyancıların Suriye’nin sadece 5 km kadar
içine ilerleyebildiklerini ifade etti.
YKK 66’dı Şam kırsalında olmak üzere 220 sivilin öldüğünü bildirdi.
23 Eylül
Guardian'ın Suriye'deki çatışmaları izleyen muhabiri, Esat karşıtı güçler arasında bir çok yabancının
bulunduğunu bunlar arasında Türk savaşçıların olduğu bu kişilerin Suriye'ye çoğunlukla Türkiye
üzerinden girdiğini, Suriyeli savaşçıların da bunları topluca 'Türkiyeli kardeşler' olarak andıklarını
yazdı.
Guardian, “Suriye: Yabancı güçler Esad’a karşı savaşa katılıyor” başlıklı haberinde Suriye’de Esad’a
karşı savaşan bir Türkiye vatandaşının öldürüldüğünü yazdı.
SİHG Türkiye-Suriye sınırındaki köy ve kasabaların yüzde 80’ine yakınının muhaliflerin eline geçtiğini
iddia etti.
YKK 22’si Şam kırsalında olmak üzere 85 sivilin öldüğünü bildirdi.
24 Eylül
Suriye’de içsavaş sürerken, Devlet Başkanı Beşar Esad’ın tek kızkardeşi olan Büşra Esad’ın, ülkeyi terk
ederek Dubai’ye yerleştiği doğrulandı.
Akçakale’de Suriye tarafından gelen serseri kurşun önce 5 yaşındaki Zehra’yı, ardından 35 günlük
bebeğini emziren annesi Hedle’yi vurdu.
Ülkelerindeki iç karışıklıklardan kaçan, aralarında 2 general, 1 albay ve 16 yaralı ile Türkmenlerin de
bulunduğu 550 Suriyeli Türkiye'ye sığındı.
YKK 42’si Halep’te, 37’si Şam kırsalında olmak üzere 123 sivilin öldüğünü bildirdi.
25 Eylül
M Genel Kurulu’nda konuşan Katar Emiri el Tani, Arap ülkelerinin Suriye’ye tek taraflı müdahaleye
girişmesini istedi.
YKK 44’ü Şam kırsalında olmak üzere 148 sivilin öldüğünü bildirdi.
26 Eylül
ABD Başkanı Obama, BM’deki konuşmasında “Gelecek, halkını katleden bir diktatöre ait olmamalı”
diyen Obama, muhalefete baskı uygulamakta ısrar etmesi durumunda Suriye rejiminin “yaptırımlara
maruz kalması gerektiğini” kaydetti.
102
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Özgür Suriye Ordusu’nun ele geçirdiği Akçakale Sınır Kapısı’nın hemen karşısındaki Telebyad’da rejim
yanlıları ile muhalifler arasındaki çatışmalar aralıklarla devam etti.
Özgür Suriye Ordusu (ÖSO), grubun komutanlarından Albay Kasım Saadeddin’in rejim güçlerinin
suikast girişiminden yara almadan kurtulduğunu duyurdu.
Başkent Şam'daki Genelkurmay Başkanlığı binasını hedef alan iki bombalı saldırı düzenlendiğini
bildirdi. Saldırılarda dört askerin öldüğü belirtildi.
Şam’da gerçekleştirilen saldırıda Press TV muhabiri Maya Nasır hayatını kaybetti. Maya Nasır, son
dönemde ÖSO ile Türkiye ilişkilerini araştırıyordu.
26 Eylül, Suriye’de isyanın başladığından bu yana en fazla ölümün gerçekleştiği gün oldu. SİHG ve
YKK 300’den fazla sivil ölüm bildirdi.
Suriye’de Beşar Esad güçlerine karşı savaşan Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) üst düzey
komutanlarından Albay Ahmed Hicazi, Türkiye’nin ÖSO’yu topraklarından kovduğunu iddia etti.
Guardian gazetesinde yer alan bir haberde, İstanbul’daki Lübnanlı bir iş adamının aracılığı ve Türk
istihbaratının işbirliği ile Türkiye'den Halep'teki Suriyeli muhaliflere mühimmat ulaştırıldığı iddia
edildi.
Suriye'de rejim yanlısı askerler ile muhalifler arasında 8 gündür, Telebyatta devam eden çatışma
nedeniyle çocuklarını okulla gönderemeyen ve iş yapamaz duruma gelen Akçakaleliler, can
güvenlikleri olmadığı gerekçesiyle kaymakamlığa yürüdü.
27 Eylül
Suriye ordusundan isyancılara , "Oyun bitti. İsyancılar, silahları bırakın" yazan, bir mesaj attığı
söylendi.
YKK 35’i Şam kırsalında olmak üzere 133 sivilin öldüğünü bildirdi.
SİHG 108 sivil, 14 isyancı, 35 askerin öldüğünü bildirdi.
28 Eylül
Suriye'nin Rakka kentine bağlı Tel Abyad İlçesi'nde çıkan çatışmada ateşlenen top mermisi,
Şanlıurfa'nın Akçakale İlçesi'ndeki bir mahalleye düştü. Bazı ev ve işyerleri hasar gördü.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, BBC'ye verdiği röportajda, Suriye'de güvenli bölge oluşturulması
için savaş riskinin göze alınabileceğini ima etti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi Suriye güvenlik güçleri tarafından işlenen insan
hakları ihlallerini kınayarak, savaş suçları ile ilgili yürütülen soruşturmayı 6 ay uzattığını bildirdi.
BM'de 47 üyeli İnsan Hakları Konseyi Suriye konusundaki kararı 41 ülke desteklerken Rusya, Çin ve
Küba reddetti. Üç ülke ise çekimser oy kullandı.
103
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK 57’si Halep’te olmak üzere 167 sivilin öldüğünü bildirdi.
29 Eylül
64’ü Şam’ın banliyölerinde olmak üzere 126 kişinin öldüğü bildirdi.
El Arabiya Gazetesi Suriye ’de 22 Haziran’da düşen Türk uçağındaki iki pilotun sağ kurtulduğu ve
Suriyeli yetkililer tarafından öldürüldüğünü iddia etti.
30 Eylül
El Nusra Cephesi, Suriye güçlerine destek için savaştıklarını belirttiği 5 Yemenli subayı yakaladığını
duyurdu.
76’sı Şam’ın banliyölerinde olmak üzere 154 kişinin öldüğü bildirdi.
EKİM
1 Ekim
YKK 12’si çocuk olmak üzere 164 kişinin öldürüldüğünü bildirdi.
Amerikan Al Monitor haber sitesine konuşan Muallim, Suriye'de dökülen kandan Türk hükümetini
sorumlu tuttu.
Üç aydır şiddetli çatışmaların yaşandığı Halep'te tarihi El Medine çarşısı, çıkan yangında harabeye
döndü. Muhalifler orduyu suçladı.
2 Ekim
Lübnan’ın Esad rejimi yanlısı tavrıyla bilinen El Diyar gazetesi Beşar Esad’ın helikopterle Halep’e
gelerek Türkiye sınırına kadar olan bölgenin muhaliflerden “temizlenmesine” yönelik operasyon için
bizzat emir verdiğini öne sürdü.
İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden Independent, Suriye’deki hükümet karşıtı isyancıların
ellerinde uçaksavar ve tanksavar füzeleri gibi ağır silahlar olduğunu ancak isyancı grupları arasındaki
ayrışma ve çatışmalardan ötürü silahların dağıtılmadığını bildirdi. Gazete silahların şu an Türkiye
topraklarında tutulduğunu öne sürdü. Independent'ın haberine göre, yapılan üst düzey görüşmelerde,
Katarlı ve Türk tedarikçiler muhalefet temsilcilerine, ülkedeki farklı gruplar kendi aralarında tutarlı bir
komuta yapısına kavuşmadığı takdirde, ağır silahların dağıtılmayacağını bildirdi.
3 Ekim
Beşar Esad’ın dün helikopterle Halep’e gelerek Türkiye sınırına kadar olan bölgenin muhaliflerden
“temizlenmesine” yönelik operasyon için bizzat emir verdiği öne sürüldü.
104
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Birleşmiş Milletler Göçmenlik Yüksek Komiserliği (BMGYK), Suriye'deki şiddetten kaçan göçmen
oranının son üç ayda üç katına çıktığını, komşu ülkelere sığınan mevcut göçmen sayısının 300 bini
aştığını açıkladı.
Lübnan Hizbullah Hareketi komutanlarından Ali Hüseyin Nassif'in, Suriye'de muhaliflerle girdiği
çatışmada öldüğü bildirildi. Nassif ile birlikte iki üst düzey Hizbullah mensubunun daha Suriye
sınırları içinde öldürüldüğü bildirildi.
Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesine Suriye tarafından düşen top mermisi nedeniyle 4'ü çocuk 1'i kadın 5 kişi
hayatını kaybetti. Ölenlerin anne ve çocukları olduğu öğrenildi. 2'si ağır 10 kişi ise yaralandı. Olay
üzerine Başbakanlık'tan yapılan yazılı açıklamada Akçakale'deki patlamadan sonra Suriye'de radarla
tespit edilen bazı noktaların vurulduğu belirtildi.
4 Ekim
Londra
merkezli
Suriye
İnsan
Hakları
Gözlemevi'nden
yapılan
açıklamada,
Türkiye'nin
gerçekleştirdiği top ateşinde çok sayıda Suriyeli askerin öldüğü bildirildi. İnsan Hakları Gözlemevi,
Suriye'den atılan havan mermilerinin Türkiye'ye düşmesi üzerine yapılan top atışında Tel Abyad
sınırındaki bir ordu karakolunun vurulduğunu öne sürdü. Muhaliflere yakınlığıyla bilinen kuruluş,
karakoldaki çok sayıda askerin hayatını kaybettiğini iddia etti.
Suriye Enformasyon Bakanı Umran Zubi, Akçakale'deki olayla ilgili Türkiye'ye başsağlığı dilerken
soruşturma başlatılacağını da belirtti. Zubi’nin ölenler için "şehit" ifadesini kullanması dikkat çekti.
5 Ekim
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Akçakale’de yaşananlardan dolayı Suriye’yi kınadı.
TBMM Genel Kurulu’nda, hükümete, Suriye konusunda, TSK’nın yabancı ülkelere gönderilmesi ve
görevlendirilmesine ilişkin bir yıl süreyle izin verilmesini öngören Başbakanlık Tezkeresi, 129 ret
oyuna karşılık 320 oyla kabul edildi.
TBMM'den sınır ötesi operasyon tezkeresinin çıkarılmasıyla Türk ordusu Suriye sınırına askeri
sevkiyata başladı.
Suriye'nin BM'deki temsilcisi Büyükelçi Beşar Cafari, hükümetinin ölümler nedeniyle özür
dilemediğini, zira top ateşinin kaynağı ile ilgili soruşturmanın sonucunu beklediklerini söyledi.
Muhalifler, başkent Şam’da füzelerin saklandığı bir hava savunma üssünü ele geçirdiklerini öne sürdü.
Muhaliflerin füzeleri kullanmak için gerekli teknolojiye sahip olma olasılıklarının düşük olduğu, ancak
patlayıcılardan bombalar üretebilecekleri kaydedildi.
YKK 36’sı Halep’te ve 28’i Şam kırsalında olmak üzere 127 kişinin öldüğünü kaydetti.
6 Ekim
105
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
Hatay'ın Yayladağı İlçesi kırsalına top mermilerinin saat 07:00’de 11.00'de ve son olarak 15.45'de
düşmesi üzerine Türkiye anında karşılık verildi.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi Direktörü Rami Abdulrahman’ın açıklamasına göre, isyancılar
Suriye’nin kuzeybatısında Cisr el Şuğr yakınlarındaki Hirbat el Coz köyünü ele geçirdi. Çatışmalarda
40 Suriye askeriyle 9 isyancının öldüğü belirtildi.
YKK 95 sivil, 10 ÖSO askerinin öldüğünü bildirdi.
7 Ekim
Suriye tarafından atılan bir top mermisi Akçakale ilçe merkezine birkaç yüz metre mesafedeki Toprak
Mahsulleri Ofisi yakınlarına düştü. Olay sonucunda herhangi bir ölüm ya da yaralanma gerçekleşmedi.
Türkiye anında karşılık vererek Suriye'ye top atışı yaptı.
Şam'ın Fehama bölgesindeki polis merkezi yakınında meydana gelen bombalı saldırıda bir kişinin
öldüğü bildirildi.
Suriye Halk Kurtuluş Cephesi, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'in amcasının oğlu Hüsam Esad'in
Humus'ta gözaltına alındığını duyurdu.
YKK 62’si Şam kırsalında olmak üzere 121 kişinin ölüdüğünü kaydetti.
8 Ekim
Hatay'ın Altınözü İlçesi'nin sınıra yakın bölgesine üçüncü havan mermisi düştü. Olayda can ve mal
kaybı yaşanmazken, hudut birlikleri tarafından anında misliyle karşılık verildiği bildirildi.
ABD Savunma Bakanı Leon Panetta, Peru’nun başkenti Lima’yı ziyareti sırasında yaptığı açıklamada,
Türkiye ve Suriye sınırında yaşanan gelişmelerden endişe duyduğunu belirterek Suriye’deki
çatışmanın diğer komşu ülkelere sıçrayabileceği uyarısında bulundu.
YKK 40’ı Halep’re ve 37’si İdlib’in Marat el Numan ilçesinde olmak üzere 170 sivilin öldüğünü bildirdi.
9 Ekim
BM Genel Sekreteri Ban Ki-Mun, Suriye yönetiminden tek taraflı ateşkes ilan etmesini ve muhalif
güçlerin de bu ateşkese uymasını istedi.
BBC, Ukrayna'da silah üreticisi bir firma tarafından Suudi Arabistan ordusu için hazırlanan silahların
Suriyeli muhaliflere gönderildiğine dair kanıtlara ulaştı. Üzerinde Suudi Arabistan ordusunun adresi
bulunan üç kasa, Halep'te muhalif güçlerin kullandığı bir üste görüldü.
İsyancıların Halep’i Şam’a bağlayan karayolu üzerindeki stratejik bir kasaba olan Marat-el Numan’ı ele
geçirdikleri söylendi.
YKK 65’i Şam kırsalında olmak üzere 197 kişinin öldüğünü bildirdi.
106
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
10 Ekim
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, beraberindeki Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral
Hayri Kıvrıkoğlu ve 2. Ordu Komutanı Orgeneral Galip Mendi ile birlikte 2'nci Ordu Komutanlığı
bünyesinde bulunan Suriye sınırındaki birliklerde incelemelerde bulundu.
NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, NATO Savunma Bakanları Zirvesi öncesi yaptığı
açıklamada, ittifakın gerekirse Türkiye'yi savunmaya hazır olduğunu söyledi.
Suriye Havayolları'na ait Moskova-Şam seferini yapan yolcu uçağı, Türkiye hava sahası üzerindeyken
Türk savaş uçakları tarafından Rus yapımı silah taşıdığı şüphesiyle Ankara Esenboğa Havalimanı'na
indirildi.
İsyancılar Suriye ordusunun stratejik öneme sahip Marat el Numan kasabasını geri alma çabalarını
engelledi. Çatışmalarda 30 isyancının ve çok sayıda askerin öldüğü bildirildi.
YKK 197 kişinin öldüğünü kaydeti.
11 Ekim
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı açıklamada zorla Ankara’ya indirilen Suriye uçağının
Moskova’dan Şam’a mühimmat taşıdığını bildirdi.
Türkiye askeri malzeme taşıyarak sivil havacılık kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle Suriye'ye nota
vermiştir.
YKK gün içinde 47’si İdlib’te olmak üzere 210 sivilin öldüğünü bildirdi.
12 Ekim
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yaptığı açıklamada, Türkiye tarafından indirilen uçakta
uluslararası hukuka aykırı herhangi bir kargo olmadığını iddia etti. Lavrov, Türkiye'den uçakta
bulunan Rus vatandaşlarına yönelik uygulama nedeni ile açıklama talep etti.
YKK 40’ı Halep’te olmak üzere 100’den fazla kişinin öldüğünü bildirdi.
13 Ekim
Esenboğa Havalimanı’na indirilen Suriye yolcu uçağıyla ilgili istihbaratın NATO tarafından iletildiği
öğrenildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un indirilen
Suriye yolcu uçağına ilişkin açıklamalarına yanıt verirken, Moskova’nın Suriye politikasını sert
biçimde eleştirdi. ABD'li diplomat, Rusya'yı dolaylı yoldan ahlaksız ve sorumsuz olarak niteledi.
Suriye’deki yerel basın organları Suriye Dışişleri Bakanlığı’nın Türkiye ile yaşanan gerginliği sona
erdirmek için diyalog kurmaya hazır olduğunu iddia etti.
107
Suriye’de İsyanın Kronolojisi
YKK 143 kişinin hayatını kaybettiğini kaydetti, bu sayının büyük bir kısmı Şam’ın kırsal bölgelerinde.
14 Ekim
Suriye hava sahası üzerinde uçmalarına izin verilmeyeceğini duyurmasının ardından Türk Dışişleri
Bakanlığı, Türk hava sahasının tüm Suriye uçuşlarına kapatıldığını duyurdu.
ABD’nin New York şehri merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch – HRW), bugün
yayınladığı raporda, Suriye ordusunun son günlerde sivillere karşı Rus yapımı misket bombaları
kullandığını gösteren delillere bulunduğunu açıkladı.
Özgür Suriye Ordusu 3 gün süren çatışmaların ardından Türkiye sınırındaki Azmarin kasabasını ele
geçirdi.
1 kAsım
Muhalifler Sarakeb kentindeki üç askerî üssü ele geçirdi. Sarakib, Halep’in başkent Şam ve Lazkiye
şehirleriyle olan bağlantı yolları üzerinde bulunması nedeniyle büyük stratejik önem taşıyor.
4 Kasım
Ebu Rummane'deki İşçi Sendikası binasının yakınına yerleştirilen bombanın patlatılması sonucu en az
7 kişi yaralandı.
Saldırının düzenlendiği sendika binası, sıkı güvenlik önlemlerinin bulunduğu askeri binaların ve bir
otelin çok yakınında bulunuyor.
……..
24 Şubat
Suriye dışişleri bakanı Velid Muallim Suriye yönetiminin silahlı muhalefetle diyaloğa girme
konusundaki iradesini ifade etti.
108