Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu, Temmuz II

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER
ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
TEMMUZ 2006 / II
HAZIRLAYANLAR
Mustafa ŞİMŞEK
Mustafa TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ
Temmuz 2006
Temmuz ayının ikinci ve üçüncü haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun
piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir.
Piyasaları Etkileyen Yurtiçindeki Gelişmeler
•
Hazine, IMF ile mevcut stand-by anlaşmasının 3. ve 4. gözden geçirmeleri
kapsamında IMF’ye verilecek niyet mektubunun 7 Temmuzda imzalanarak IMF’ye
gönderildiğini açıkladı. Temmuz ayı içerisinde toplanması beklenen IMF İcra
Direktörleri Kurulu’nun gözden geçirmeleri onaylaması halinde yaklaşık 1,2 milyar
SDR’lik (1,9 milyar dolar) kredi diliminin serbest bırakılması bekleniyor.
•
IMF analistleri, dünya ekonomisindeki dalgalanmanın Türkiye’ye etkilerinin birkaç
ay daha süreceğini ve dalgalanmanın etkisini azaltmak için Merkez Bankası’nın
dikkatli hareket etmesi gerektiğini belirtti. IMF ayrıca, özel sektör kuruluşlarının
bilançolarını güçlendirmesi ve dövizle borçlanmayı terk etmesi gerektiğinin altını
çizdi.
•
Bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılmasının finansmanı çerçevesinde
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) Hazine’ye, özel tertip Devlet İç
Borçlanma Senetlerinden (DİBS) doğan alacaklarından ötürü, 200 milyon dolar
karşılığı ödemede bulundu. 2004 ve 2005 yılı içinde imzalanan protokollerin
revizyonu ve artan tahsilat performansı sayesinde TMSF tarafından Hazine’ye
aktarılan kaynak miktarı, 2005 ve 2006 yılı içerisinde nakit ve DİBS olmak üzere 5
milyar 336 milyon YTL (yaklaşık 3 milyar 905 milyon dolar) seviyesine ulaşmıştır.
•
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 20 Temmuz tarihli toplantısında gecelik
faizleri 25 baz puan yükseltti. Buna göre Merkez Bankası borçlanma faiz oranı
%17,25’ten %17,50’ye, borç verme faiz oranı da %22,25’ten %22,50’ye çıktı.
Enflasyondaki yükselişin döviz kurunun gecikmeli etkileriyle Temmuz ayında da
devam edeceği ve Merkez Bankası’nın Haziran ayı içinde aldığı tedbirlerin
önümüzdeki dönemde enflasyon üstündeki baskıyı azaltacağını ifade eden
Kurulun yaptığı açıklamada; “Bununla birlikte, petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki
artışların devam ettiği ve bekleyişlerin orta vadeli hedeflerle henüz uyumlu
olmadığı göz önüne alındığında, enflasyona ilişkin temkinli olma gereği
sürmektedir. Para Politikası Kurulu, 2007 yıl sonu enflasyon hedefine odaklanmış
olduğundan, bütün bu unsurları göz önüne alarak ölçülü bir parasal
sıkılaştırmanın gerektiği değerlendirmesini yapmıştır” görüşlerine yer verildi.
•
Yerli yatırımcıların finansal yatırım araçlarından elde ettiği kazanç ve iratlara
uygulanan stopaj oranını %15’ten %10’a düşüren Bakanlar Kurulu kararı, Resmi
Gazete’nin 23 Temmuz 2006 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
•
BDDK, bankacılık sektörüne yönelik 2006-2008 yıllarını kapsayan stratejik planını
açıkladı. Buna göre, finansal faaliyetlerin hız kazanması ve artan rekabet
karşısında bankaların ürün çeşitliliğine ve birleşmeye yönelmelerinin beklendiği
ifade edildi.
1
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
•
ABD Haziran ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi, 55 olan beklentilerin altında ve 53,8
olarak açıklandı. Bu verinin 50’nin üzerinde bulunması üretimde canlılığı ifade
etmektedir.
•
ABD’de Haziran ayında sanayi üretimi, ‰4’lük beklentilerin üzerinde ‰8 oranında
arttı. Kapasite kullanım oranı ise %82,4 düzeyinde gerçekleşti.
•
ABD’de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Haziran ayında beklentilere paralel
olarak ‰2 artış gösterdi. 12 aylık TÜFE artışı da %4,3 olarak gerçekleşti. Gıda ve
enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise ‰3
olarak açıklandı.
•
ABD’de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Haziran ayında ‰3’lük beklentilerin
üzerinde ‰5 oranında arttı. 12 aylık ÜFE artışı %4,9 seviyesinde gerçekleşti.
Çekirdek üretici fiyatları ise beklentilere paralel olarak ‰2 artış kaydetti.
•
Temmuz ayının ilk haftasında Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve İngiltere Merkez
Bankası’nın gösterge faiz oranlarını değiştirmeme kararlarından sonra, 13-14
Temmuz tarihlerinde toplanan Japon Merkez Bankası (BOJ) Para Politikası
Kurulu oybirliği ile aldığı kararla, 6 yıl aradan sonra gecelik faiz oranlarını sıfıra
yakın düzeyden beklentiler doğrultusunda ‰2,5’e yükseltti. Kurulun toplantı
sonrası yaptığı açıklamada, faiz oranlarının muhtemelen bir süre çok düşük
seviyelerde kalacağı ifade edildi. BOJ’un aldığı faiz artırım kararının ardından,
beklentilerin önceden fiyatlara yansıması nedeniyle, yen, dolar ve euro karşısında
geriledi.
•
AB’nin resmi istatistik kurumu Eurostat’ın yayınladığı verilere göre, ortak para
birimi euro’yu kullanan 12 ülkede AB ortalamasının üzerinde seyreden yıllık
enflasyon, Haziran ayında değişmeyerek %2,5 seviyesinde kaldı. Enflasyon
verilerinin beklentiler doğrultusunda geldiği euro bölgesinde Mayıs ayı sanayi
üretiminin beklentileri aşarak bir önceki aya göre %1,6, son 12 ayda ise %4,9
oranında arttığı açıklandı. Enflasyon hedefini orta vadede %2 seviyesinin altı
olarak belirleyen Avrupa Merkez Bankası’nın, üretim artışını ve rekor
seviyelerdeki petrol fiyatlarını da dikkate alarak Ağustos ayı başındaki
toplantısında çeyrek puanlık faiz artırımına gitmesi bekleniyor.
•
Euro Alanı 2006 yılı I. Çeyrek geçici GSYİH verisi ‰6 artış gösterdi. 2005 yılının
son çeyreğinde GSYİH artışı ‰3 olarak açıklanmıştı.
•
Euro Alanı Mayıs ayı geçici sonuçlarına göre dış ticaret açığı 3,2 milyar euro
düzeyinde gerçekleşti. Nisan ayında 1,9 milyar euro açık veren dış ticaret
dengesi, bir önceki yılın aynı döneminde ise 2,3 milyar fazla vermişti.
•
ABD’de Haziran ayında perakende satışlar bir önceki aya göre ‰4’lük artış
beklentilerinin aksine ‰1 oranında düşüş gösterdi. Çekirdek olarak kabul edilen
otomobil hariç perakende satışlar ise bir önceki aya göre ‰3 arttı.
•
ABD dış ticaret açığı, Mayıs ayında 65 milyar dolarlık beklentilerin altında, 63,8
milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
•
Çin İstatistik Bürosu tarafından yapılan açıklamaya göre, 2006 yılının ilk
çeyreğinde %10,3 oranında büyüyen Çin ekonomisindeki büyüme hızı, yılın ikinci
2
çeyreğinde %11,3’e yükseldi. Açıklamada, Çin ekonomisinin yılın ilk yarısında
geçen yılın aynı dönemine göre %10,9 oranında büyüdüğü belirtildi. Diğer yandan
Çin’in Haziran ayı dış ticaret fazlası 14,5 milyar dolar ile aylık bazda rekor
düzeyde gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemine göre ihracatta %23 artış
görülürken, ithalattaki artış oranı %19 oldu. Ülkede yüksek ekonomik büyüme ve
artan dış ticaret fazlası, ekonominin aşırı ısındığı yönündeki kaygıları artırırken,
Pekin yönetiminin makro ekonomik kontrolleri sıkılaştıracağı beklentisi de
güçlendi. Bu bağlamda diğer büyük ekonomilere paralel olarak Çin’in de faiz
oranlarını yükseltmesinin, küresel likiditeyi daha da sıkılaştıracağı belirtiliyor.
•
ABD hükümet yetkilileri tarafından 423 milyar dolar olarak tahmin edilen 2006 yılı
bütçe açığının, kurumlar vergisindeki artış nedeniyle 127 milyar dolar düzeyinde
bir azalışla 296 milyar dolar olarak öngörüldüğü belirtiliyor.
•
Rusya’nın St. Petersburg kentinde yapılan G-8 zirvesinin sonuç bildirisi
yayınlandı. Bildiride, küresel büyümenin “yaygın ve güçlü” olduğu vurgulandı.
•
OECD, üye ülkelerin, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) bazında bu yılın ilk
çeyreğindeki büyüme oranlarını açıkladı. Buna göre Türkiye, ilk çeyrekte
kaydettiği %6,4’lük GSYİH büyüme oranıyla, diğer OECD ülkelerini açık farkla
geride bıraktı. İlk çeyrek büyüme oranında OECD ülkeleri içinde Türkiye’nin en
yakın takipçisi %2,8’le Yunanistan oldu. Bu ülkeyi de %2’lik büyümeyle Çek
Cumhuriyeti ve %1,9’luk büyüme oranıyla İzlanda izledi. 2001 yılında yaşanan
ağır ekonomik krizde GSYİH bazında yılın tümünde %9,5, GSMH bazında da
%7,5 küçülen Türkiye ekonomisi, 2002 yılından bu yana ise 17 çeyrek dönemdir
kesintisiz ve yüksek oranlı büyüme trendi yaşıyor.
•
Ortadoğu’da yaşanan gerilim, dünya borsaları ve finans piyasalarını olumsuz
yönde etkiliyor. İsrail ile Lübnan arasında patlak veren çatışmaların, dünya
petrolünün %25’ini karşılayan Ortadoğu’dan sevkıyatı etkileyebileceği
beklentisiyle ham petrol fiyatları zirve yaparken, enerji fiyatlarındaki artışın
şirketlerin kârlılıklarını azaltacağı endişesiyle başta gelişmekte olan borsalar
olmak üzere tüm dünya borsalarında endeksler geriledi. Buna karşılık
yatırımcıların bu ortamda güvenilir yatırım araçlarına yönelmeleriyle altın fiyatları
da yükselişe geçti. Diğer yandan aynı gerekçelerle yatırımcıların dolara
yönelmeleri sonucunda dolar, başlıca para birimleri karşısında yükseldi.
•
FED Başkanı Bernanke’nin enflasyonun önümüzdeki dönemde yavaşlayabileceği
yönündeki açıklamaları, FED’in faiz artırımlarına ara verilebileceği beklentilerine
yol açtı. Sözkonusu açıklama sonrasında dünya borsalarında yükselişler
görülürken dolar geriledi.
3
Son Açıklanan Veriler
•
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan geçici verilere göre;
2006 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre ihracat ve ithalat miktar endeksleri
sırasıyla %14,9 ve %7,5 oranında artarken, ihracat ve ithalat birim değer
endeksleri sırasıyla %3,4 ve %3,6 oranında artış göstermiştir.
Ana sektörlere göre ihracat
Dış Ticaret Hadleri (%)
fiyatları, tarım ve ormancılık ve
%
balıkçılık
sektörlerinde
102,0
101,0
sırasıyla %9,1 ve %4 oranında
100,0
gerilerken,
madencilik
ve
99,0
imalat sanayii sektörlerinde
98,0
97,0
sırasıyla
%8,8
ve
%3,8
96,0
oranında
artmıştır.
Buna
95,0
karşılık,
ihracat
miktar
94,0
93,0
endeksleri, balıkçılıkta %31,6
92,0
oranında gerilerken, tarım ve
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
ormancılıkta %5, madencilikte
Aylar
2005
2006
%24,1 ve imalat sanayiinde
%15
oranında
artış
göstermiştir. Mayıs ayında ithalat fiyatları, madencilik ve balıkçılık sektörlerinde
sırasıyla %0,1 ve %4 oranında gerilerken, madencilik ve imalat sanayii
sektörlerinde sırasıyla %8,8 ve %3,8 oranında artmıştır. Buna karşılık, ithalat
miktar endeksleri, madencilik sektöründe %13,5 oranında gerilerken, tarım ve
ormancılık ve imalat sanayii sektörlerinde sırasıyla %7,2 ve %12,3 oranında
artmıştır.
2005 yılının Ağustos ayından bu yana ithalat lehine bir durum sergileyen dış
ticaret hadlerinde, 2006 yılının Mart ayında ihracat lehine görülen hafif düzelme
eğilimi, Nisan ayında ithalat fiyatlarının ihracat fiyatlarına göre yaklaşık dört kat
artmasıyla tekrar ithalat lehine dönüşmüş ve bu durum Mayıs ayında da ithalat
lehine devam etmiştir.
•
Ödemeler dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2006 yılı Mayıs ayında
cari açık, bir önceki yılın aynı ayına göre, özellikle dış ticaret açığının %50
oranında büyümesi nedeniyle, %73,8 oranında artarak 4,0 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir. Cari açığın bu kadar fazla artmasında, Mayıs ayı net turizm
gelirlerinin, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,1 oranında azalarak, 983 milyon
dolara inmesi de etkili olmuştur. Böylece, 2005 yılı Ocak-Mayıs döneminde 11,1
milyar dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı döneminde
%49,8 artışla 16,6 milyar dolara ulaşmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre cari
transferler %3,4 oranında artarak 549 milyon dolara ulaşırken, yatırım geliri
dengesi de %6,5 oranında azalarak 2,4 milyar dolar net ödemeyle
sonuçlanmıştır.
•
2006 yılı Ocak-Mayıs döneminde; rezerv hariç finans hesaplarında gerçekleşen
net sermaye girişi, 2005 yılının aynı dönemine göre %63,6 oranında artarak 15,6
milyar dolar olmuştur. Bu dönemde, cari işlemler dengesindeki 16,6 milyar
dolarlık açığa karşılık, doğrudan yatırımlarda 8,1 milyar dolar ve diğer
yatırımlarda 13,8 milyar dolar net sermaye girişi gerçekleşirken, portföy
4
yatırımlarında 114 milyon dolar net sermaye çıkışı olmuştur. Doğrudan
yatırımlardaki artış, Telsim ve Petrol Ofisi satışları nedeniyle Mayıs ayındaki net
6,5 milyar dolarlık yabancı sermaye girişinden kaynaklanmıştır. Ödemeler
dengesindeki bu gelişmeler sonucu resmi rezervler, 2006 yılı Ocak-Mayıs
döneminde toplam 6,2 milyar dolar artış göstermiştir.
•
Gümrük Müsteşarlığı’nın işlenen gümrük beyannamelerinden oluşturduğu geçici
dış ticaret verilerine göre; haziran ayında 7,8 milyar dolar ihracat ve 11,5 milyar
dolar ithalat yapılarak 3,6 milyar dolar dış ticaret açığı verilmiştir. Yılın ilk altı aylık
dönemindeki toplam açık ise 25,7 milyar dolara yükselmiştir.
•
TÜİK, Türkiye’yi ziyaret eden yabancı turist sayısının, Ocak-Haziran 2006
döneminde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %8,0 oranında düşüşle
7.876.153’e gerilediğini açıkladı.
•
2006 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle; 10.769 adet yabancı sermayeli şirket ve
şube kurulmuş olup, 2.274 adet yerli sermayeli şirkete de yabancı sermaye
iştiraki gerçekleşmiştir. Toplamda 13.043 adet yabancı sermayeli şirket
ülkemizde faaliyette bulunmaktadır. T.C.MB ödemeler dengesi istatistiklerine
göre; 2005 yılı Ocak-Mayıs döneminde 905 milyon dolar olan yabancı yatırım fiili
girişi, 2006 yılında yüzde 793,4 oranında artarak, 8,1 milyar dolara ulaşmıştır.
2006 doğrudan yabancı yatırım fiili girişinin yüzde 82’si (6,6 milyar dolar) Mayıs
ayında gerçekleşmiştir.
•
TÜİK tarafından açıklanan
Aylık
Sanayii
Üretim
Endeksi sonuçlarına göre;
sanayii üretim endeksi 2006
yılı Mayıs ayında, bir önceki
yılın aynı ayına göre, %9,0
oranında arttı. Geçen yılın
mayıs ayında ise sanayii
üretimi %2,4 oranında artmıştı.
Yılın ilk beş ayındaki sanayii
üretim
artışı da %5,4 ile,
geçen yılın aynı dönemindeki
%5,1’in üzerine çıkmıştır.
(%)
Aylık Sanayii Üretim Endeksi Artışı
20,0
10,7 9,8
10,0
5,9
5,0
0,0
3,4
7,4
5,0
9,0
10,0
2,4
1,8
6,8
7,0
8,3
7,5
-1,4
-6,0
-10,0
1
2
3
4
5
6
Aylar
7
8
9
10
2005
11
12
2006
2006 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik sektörü %8,3,
imalat sanayii sektörü %9,1, elektrik, gaz ve su sektörü ise % 7,7 artış
göstermiştir. 2006 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek
üretim artışı yine %258,4 ile büro, muhasebe, bilgi işlem makineleri imalatında
gerçekleşmiştir. Sanayi üretim endeksi bir önceki aya (Nisan) göre ise %4,9
oranında artmıştır.
•
Merkezi yönetim bütçesi, Mayıs ayındaki 4,3 milyar YTL’lik fazladan sonra,
2006 yılı Haziran ayında da 2,1 milyar YTL fazla verdi. Böylece bütçe 1984
yılından bu yana ilk kez ocak-haziran döneminde, 2,4 milyar YTL ile, fazla vermiş
oldu. Faiz dışı bütçe dengesi ise; 2006 yılı Haziran ayında bir önceki yılın aynı
ayına göre, %68,9 oranında artarak 4,9 milyar YTL’ye ve 2006 yılı Ocak-Haziran
döneminde de bir önceki yılın aynı dönemine göre %29,5 oranında artarak 25,3
milyar YTL’ye ulaşmıştır. Böylece, haziran sonu itibariyle 2006 yıl sonu faiz dışı
fazla hedefinin %78,4’üne ilk altı ayda ulaşılmış oldu.
5
2006 yılı Ocak-Haziran döneminde bütçe harcamaları 81,6 milyar YTL, bütçe
gelirleri ise 84,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, geçen yılın aynı
dönemine göre, faiz dışı harcamalar %39,9 oranında artarak 58,7 milyar YTL’ye
ulaşırken faiz harcamaları %2,3 oranında azalarak 22,9 milyar YTL olarak
gerçekleşmiştir. Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin %79’unu oluşturan vergi
gelirleri ise %35,8 oranında artarak 66,0 milyar YTL’ye ulaşmıştır.
•
TÜİK, Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi haziran ayı sonuçlarını açıkladı. Buna
göre, imalat sanayi üretim
(%)
değeri
ağırlıklı
kapasite
İmalat Sanayii KKO
88
kullanım
oranı
haziran
ayında, geçen yılın aynı
83,2
ayına göre 1,8 puan artarak
83
%83.2 ile geçen yılın ve bu
yılın en yüksek seviyesine
81,4
78
çıktı. Haziran ayında en
yüksek kapasite kullanım
oranı, %94,4 ile yine kok
73
kömürü, rafine edilmiş petrol
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
ürünleri imalatında görüldü.
2005
2006
Aylar
Sözkonusu
ayda
imalat
sanayii kapasite kullanım
oranı kamu sektöründe %90,3, özel sektörde ise %82,0 olarak gerçekleşti.
İşyerlerinde tam kapasite ile çalışamama nedenleri arasında talep yetersizliği ilk
sırada yer alırken, hammadde yetersizliği, mali imkansızlıklar, işçilerle ilgili
meseleler ve enerji yetersizliği diğer nedenler olarak sıralanmıştır.
•
Haziran 2006 sonu itibariyle Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 155,4 milyar
doları iç borç, 64,2 milyar doları da dış borç olmak üzere toplam 219,6 milyar
dolar düzeyinde gerçekleşti. Toplam borç stoku, geçtiğimiz yılın aynı dönemine
göre YTL bazında %8,7 oranında artarken, dolar bazında ise %9,0 oranında
azalış göstermiştir. Borç stokunun YTL bazında artışına karşın Dolar bazındaki
azalışında, özellikle son dönemde YTL’nin dolar karşısındaki değer kaybının etkili
olduğu düşünülmektedir.
İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda, 2005 yılı sonuna
göre giderek artan piyasaya olan payının Haziran ayında da, bir önceki aya göre
%69,7 düzeyinde sabit kaldığı görülmektedir. İç borç stokunun ortalama vadeye
kalan gün sayısı Haziran 2006 itibariyle, bir önceki aya göre 0,2 ay azalışla, 24,5
ay düzeyine gerilemiştir. Bunda, haziran ayı borçlanmasında ortalama vadeye
kalan gün sayısının 5,6 ay gerilemesinin etkisi büyüktür. İç borç stokunun döviz
ve faiz yapısına baktığımızda ise; %80’inin nakit, %20’sinin nakit dışı olduğu ve
ayrıca iç borç stokunun %15,8’inin döviz cinsinden veya dövize endeksli olduğu
görülmektedir.
•
TÜİK’in üçer aylık dönemler itibariyle her ay açıkladığı Hanehalkı İşgücü
Anketinin, Mart-Nisan-Mayıs 2006 dönemini kapsayan, Nisan 2006 sonuçlarına
göre; işsizlik oranı mevsimselliğin de etkisiyle, geçen yılın aynı dönemine göre
0,1 puan ve önceki aya göre 1,0 puan düşerek %9,9 oldu. İşsizlik oranı kentlerde
%12,2, kırsalda %6,5 olurken, nisan ayında Türkiye geneli işsiz sayısı geçen yılın
aynı dönemine göre 3 bin kişi azalarak 2 milyon 436 bin kişiye düşmüştür.
6
•
T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; mayısta 103,5’e kadar
düşen Reel Kesim Güven Endeksi, haziranda bir önceki aya göre 0,9 puan
artarak 104,4’e yükseldi. Reel kesimin, genel gidişat konusundaki görüşlerinde
yaşanan olumsuzluğa rağmen, hammadde stok ve toplam sipariş eğilimleriyle
ihracat imkanları beklentisindeki olumlu gelişmeler güven endeksinin haziranda
yeniden yükselmesini sağlayan unsurlar olmuştur. Endeks, 2005 yılı Haziran
ayına göre ise 3,3 puan artmıştır.
•
T.C. Merkez Bankası’nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği
Temmuz ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre, bir önceki dönem
beklenti anketi sonuçlarıyla kıyaslandığında, yıl sonu büyüme oranı, cari açık ve
enflasyon oranı tahmini yükseltilirken dolar kuru beklentisi geri çekilmiştir. Buna
göre; Türkiye ekonomisinin 2006 yılında %4,5 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının
%10,28 oranında artacağı, cari işlemler açığının 25,7 milyar dolar ve dolar
kurunun 1,5969 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki
12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %8,07 ve %6,07
düzeyindedir.
•
Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık
Tüketici Eğilim Anketi’ne göre, 2006 yılı Mayıs ayında 100,07 olan Tüketici
Güven Endeksi, 2006 yılının Haziran ayında, Mayıs ayına göre %7,90 oranında
azalarak, 92,17 değerine geriledi. Ankete göre, Güven Endeksindeki düşüş,
tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem
genel ekonomik duruma ve iş bulma olanaklarıyla mevcut dönemin dayanıklı
tüketim malı satın almak için uygunluğuna dair değerlendirmelerinin
kötüleşmesinden kaynaklandı.
•
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.)
AKTİFLER
1.DIŞ VARLIKLAR
2.İÇ VARLIKLAR
PASİFLER
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev.
1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı
2.MERKEZ BANKASI PARASI
2.1. REZERV PARA
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot
2.1.2. Bankalar Mevduatı
2.1.3. Diğer Kalemler
2.2. DİĞER MB PARASI
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar
2.2.2. Kamu Mevduatı
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
29.07.05
30.06.06
14.07.06
80.825
62.293
18.532
80.825
45.562
24.217
21.345
8.870
12.475
35.263
26.204
17.397
8.670
137
9.059
5.444
3.615
39.959
107.027
96.918
10.109
107.027
62.111
27.437
34.674
16.541
18.133
44.917
36.780
23.276
13.344
160
8.136
5.066
3.070
56.732
106.989
96.717
10.272
106.989
62.805
27.545
35.260
18.683
16.577
44.184
37.489
24.026
13.344
119
6.695
5.222
1.473
57.561
Kaynak: TCMB
7
Değişim
Son Yıl
26.164
34.424
-8.260
26.164
17.243
3.328
13.915
9.813
4.102
8.921
11.285
6.629
4.674
-18
-2.364
-222
-2.142
17.602
Dönem
-38
-201
163
-38
694
108
586
2.142
-1.556
-733
709
750
0
-41
-1.441
156
-1.597
829
30 Haziran-14 Temmuz 2006 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilançosu aktif
büyüklüğü ‰0,4 oranında daralarak 106.989 milyon YTL seviyesine gerilemiştir.
Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi ‰2,1 oranında azalış gösterirken, İç Varlıklar
kaleminde %1,6 düzeyinde artış gerçekleşmiştir.
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası
Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %1,12 oranında arttığı görülmektedir. Toplam
Döviz Yükümlükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlükler ‰3,9
oranında artış kaydederken, İç Yükümlükler kaleminin %1,69 seviyesinde
genişlediği görülmektedir.
Merkez Bankası rezerv parasının %1,93 düzeyinde azaldığı bu dönemde, Açık
Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi %3,1 oranında artış göstermiştir.
Buna karşılık Kamu Mevduatı kalemi ise Temmuz ayının ilk yarısında %52 gibi
yüksek bir oranda azalış kaydetmiştir.
Haziran ayının ikinci yarısında %2,73 oranında gerileyen TCMB brüt döviz
rezervleri, Temmuz ayının ilk yarısında 829 milyon dolar düzeyinde artarak
57.561 milyon dolara yükselmiştir.
•
Tahvil-Bono Piyasası
•
21.07.06
19.07.06
17.07.06
15.07.06
13.07.06
11.07.06
09.07.06
07.07.06
05.07.06
03.07.06
01.07.06
29.06.06
Getiri oranı (%)
Tahvil-bono piyasası gösterge
kağıdı yıllık bileşik faizi,
Gösterge Tahvilin Yıllık Bileşik Getirisi
Temmuz
ayının
ikinci
23
haftasında,
Mayıs
ayı
22
başından beri izlediği volatil
21
seyre göre oldukça dar bir
20
aralıkta hareket etti. Temmuz
19
ayının ikinci haftasına %19,70
18
seviyesinden
başlayan
17
piyasanın gösterge kağıdı
16
niteliğindeki 9 Nisan 2008 itfa
15
tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi,
18 Temmuz tarihine kadar
%19-20
bandı
içerisinde
Tarih
gerçekleşti. Ancak Ortadoğu’da
süren çatışmaların yarattığı
gerginlik ile tüm dünya piyasalarında görülen düşüşlerin tahvil-bono piyasasına
satış olarak yansıması sonucunda gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi, %20
seviyelerini aşarak 21 Temmuz kapanışı itibariyle %20,99 düzeyine kadar
yükseldi. Hazine’nin 18 Temmuz tarihinde gerçekleştirdiği ihale sonrasında
16 Temmuz 2008 itfa tarihli tahvil, piyasanın yeni gösterge kağıdı niteliği
kazanmış olup, 21 Temmuz tarihi itibariyle yıllık bileşik faizi %20,41’dir.
Döviz Piyasası
Temmuz ayının ikinci haftasına 1,5550 YTL seviyelerinden başlayan dolar kuru,
hafta ortasına kadar bu düzeyini korudu. Ancak İsrail ile Lübnan arasındaki
çatışmalara bağlı olarak alternatif piyasalara gelen satışlar, döviz piyasasına
alım yönünde yansıdı ve bu alımlar dolar denge kurunun 1,59 YTL seviyesinin
üzerine çıkmasına neden oldu. Temmuz ayının üçüncü haftasında ise ABD
Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke’nin ABD Kongresi’nde yaptığı
konuşmanın satır başları piyasanın yönünü belirledi. Sözkonusu konuşmada
8
24.07
20.07
18.07
14.07
12.07
10.07
06.07
04.07
30.06
Bernanke’nin enflasyonun önümüzdeki çeyreklerde düşmesini beklediğini
belirtmesi, piyasa analistleri
YTL
ABD Dolar Denge Kuru
tarafından, FED’in Ağustos 1,65
ayındaki toplantısından sonra
faiz
artırımlarını
keseceği 1,6
şeklinde yorumlandı. Buna 1,55
bağlı olarak dünya piyasaları
gibi yurt içinde de değer 1,5
kaybeden dolar, 21 Temmuz 1,45
tarihli
Merkez
Bankası
gösterge kuru itibariyle 1,5508 1,4
YTL seviyesine kadar geriledi.
10-24 Temmuz döneminde
Tarih
doların YTL karşısındaki değer
kaybı ‰1 olarak gerçekleşirken, aynı dönemde eurodaki değer kaybı %1,4
düzeyine ulaştı.
Temmuz ayının ikinci haftasına 1.2792 seviyesinden başlayan €/$ paritesi,
Ortadoğu’daki çatışmaların doların değer kazanmasına neden olması sonucu
1,25’in altına inerek 1,2495 düzeyine kadar geriledi. Ancak ilerleyen günlerde
Bernanke’nin yaptığı konuşma sonrasında doların değer kaybetmesi, €/$
paritesinin 21 Temmuz tarihi itibariyle 1,2672 seviyesine yükselmesine neden
oldu.
•
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
•
24.07
21.07
20.07
19.07
18.07
17.07
14.07
13.07
12.07
11.07
10.07
07.07
06.07
05.07
04.07
03.07
30.06
29.06
Endeks
Temmuz ayının ikinci haftasına 36.202 puan seviyesinden başlayan İMKB Bileşik
Endeksi,
haftanın
ilk
İMKB Bileşik Endeksi
günlerinde
dar
bir
bant
içerisinde hareket etti. Ancak
37500
ilerleyen günlerde Ortadoğu’daki
çatışmaların şiddetlenmesine
35000
bağlı olarak tüm dünya
borsaları gibi İMKB de yoğun
32500
satışlarla karşılaştı ve bu
satışlar
İMKB
Bileşik
30000
Endeksinin gün içerisinde
32.195
puana
kadar
Tarih
gerilemesine
neden
oldu.
Temmuz
ayının
üçüncü
haftasında ise Bernanke’nin yaptığı konuşma ile tırmanışa geçen İMKB Bileşik
Endeksi, 35.347 puana kadar yükseldi. 24 Temmuz tarihi itibariyle 34.959
puandan kapanan İMKB Bileşik Endeksinin %3,35 oranında değer kaybettiği bu
dönemde, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payında kaydedilen azalma
dikkat çekmektedir. 07 Temmuz tarihi itibariyle %65,75 olan yabancı portföylerin
piyasa içerisindeki payı, 21 Temmuz tarihinde %65,44 seviyesine gerilemiştir.
Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
Haziran ayı sonu itibariyle 290 milyar YTL seviyesini geçen bankacılık sektörü
toplam mevduat hacmi, son iki hafta içerisinde %1,4 oranında azalarak 286
milyar YTL düzeyine gerilemiştir. Bu dönemde YTL mevduatlardaki azalma %1,3,
yabancı para cinsinden mevduatlardaki azalma ise %1,6 oranında
9
gerçekleşmiştir. Bu durum mali piyasalarda artan belirsizlik ortamının bireylerin
başta repo gibi kısa vadeli yatırım araçlarına yönelmesine yol açtığı şeklinde
yorumlanabilir. Nitekim bu dönemde bankalar ve aracı kurumların müşterilerle
yaptıkları repo hacmi %30,9 oranında artış kaydetmiştir.
2005 yılı sonundan günümüze kadar geçen dönemde, mevduat hacminin
oldukça üzerinde bir oranla artış kaydeden toplam kredilerin, bu dönemde de
artışını sürdürdüğü görülmektedir. Toplam kredilerde görülen bu artışlar
sonucunda bankacılık sektörü kredi/mevduat oranı, %70 seviyesine yaklaşmıştır.
Toplam kredilerin dağılımına bakıldığında ise YTL kredilerin ‰5 oranında artış
kaydettiği bu dönemde, yabancı para cinsinden kredilerin ‰4 gerilediği
görülmektedir. 2005 yılı sonundan günümüze kadar geçen dönemde %30,5
oranına ulaşan toplam kredilerdeki artışın, 30 Haziran – 17 Temmuz dönemi
itibariyle ivme kaybettiği görülmektedir. Bu durum bankaların kredi faiz
oranlarındaki artışa bağlı olarak önceki dönemlere göre kredi kullanımındaki
cazibenin azalması şeklinde yorumlanabilir.
Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.)
30.12.05 30.06.06 17.07.06
MEVDUAT
TOPLAM MEVDUAT
YTL
YP
YP Mevduat/Toplam Mevduat (%)
KREDİLER
TOPLAM KREDİLER
YTL
YP
YP Krediler/Toplam Krediler (%)
*
Krediler /Mevduat (%)
Takipteki Alacaklar (Brüt)
Takipteki Alacaklar / Krediler (%)
Menkul Değerler Portföyü
MDP/ Mevduat (%)
Değişim (%)
Yıl Sonuna
Dönem
Göre
251.869
159.328
92.541
36,7
290.243
181.614
108.629
37,4
286.091
179.240
106.851
37,3
13,6
12,5
15,5
-1,4
-1,3
-1,6
153.101
108.101
45.001
29,4
63,8
7.486
4,66
142.853
56,7
199.398
135.831
63.567
31,9
68,7
7.566
3,66
159.501
55,0
199.835
136.518
63.317
31,7
69,9
7.598
3,66
160.039
55,9
30,5
26,3
40,7
0,2
0,5
-0,4
1,5
0,4
12,0
0,3
(*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt)
Kaynak: BDDK
Haziran ayının ikinci yarısında %1,9 gerileyen bankacılık sektörü menkul kıymet
portföyü hacmi, bu dönemde ‰3 oranında artış kaydetmiştir. Son dönemlerde
DİBS faiz oranlarında kaydedilen volatilite artışlarına bağlı olarak bankaların
menkul kıymet pozisyonlarında bir hareketlilik yaşanmakta olduğu görülmektedir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi
Müdür
0312 4179200/2340
oktay-k@tkb.com.tr
Mustafa Şimşek
Müdür Yardımcısı
0312 4179200/2340
m-simsek@tkb.com.tr
Fulya Bayraktar
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2356
f-bayraktar@tkb.com.tr
Mustafa Tosun
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2355
mustafa-t@tkb.com.tr
10