Donanması Olmayan İmparatorluk

advertisement
Evrensel Bakış Açısı
BD OCAK 2017
Gürbüz Evren
Donanması
Olmayan
İmparatorluk
Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında, her alanda
yaşanan çürümüşlük ve tükenmişlik, neredeyse yok denilecek hale gelmiş deniz kuvvetlerinde de daha açıkça
görülüyordu.
B
u durum, 1911 yılındaki
Trablusgarp ve 1912-1913
yıllarındaki Balkan Savaşları’nda açıkça ortaya çıkmıştı.
Padişah 2. Abdülhamit döneminde, özellikle de 1897’deki
Osmanlı-Yunan Savaşı, donanmanın içler acısı halini gözler önüne
sermesi bakımından önemlidir.
Dönemin Donanma Komutanı
Hasan Rami Paşa, Padişaha sunduğu 31 Mart 1898 tarihli bir raporda,
“Donanmamızın İstanbul’da olması 2 nedenden ötürü çok sakıncalıdır. Birincisi, Haliç’te demirleyen
harp gemilerinde görev yapan
yüksek rütbeli subaylarımız, hiçbir
sosyal ve askeri kurala uymadan,
herhangi bir faaliyette bulunmadan vakit geçirmektedir. İşsiz geçen
55
BD OCAK 2017
da olabildiğince geç
aktardılar. Böylelikle de,
Osmanlı Donanması’nın
savaşa hazırlanması için
değil de hazırlanmaması
için çalıştılar. İngiliz
eğitim heyetinin asıl
ihaneti ise Balkan Savaşları sırasında ortaya
çıkacaktır. Bu savaşlarda, Yunan gemilerinde
sadece danışmanlık
değil ateş idare subaylığı da yaparak, deniz
Hasan Rami Paşa
kuvvetlerini geliştirmek
üzere görevlendirildikleri Osmanlı’nın aldığı büyük yenilgide pay
önemin uzmanları da,
sahibi oldular.
Osmanlı Donanması için
Balkan Savaşı sırasında Osman“Büyük savaş gemileri çok
lı Donanması’nın Karadeniz’de
yaşlı bu nedenle de yavaş kalıbulunması ve burada asker taşıma
yor, ayrıca denizcilikten ve deniz
işine önem vermesi, Ege Denizi’nin
savaşlarından anlayan subayları,
komuta heyeti yok” değerlendirme- tamamen Yunan Donanması’na kalmasına yol açmıştı. Savaş sırasında
sini yapmaktadır.
deniz yolları kapatılan Osmanlı, siBirçok alanda reforma giden
lah temin edemez duruma düşmüşOsmanlı, İkinci Meşrutiyet sontü. Yunanlar ise önce Limni adasını
rasında Donanmayı yenileme
aldılar. Ada’da bulunan yaklaşık
işini İngiltere’ye vermişti. Amiral
kırk askerden oluşan
Limpus’un başkanlık
Türk birliği, 20 Ekim
ettiği İngiliz subayla1913 tarihinde çıkartrından oluşan bir heyet
ma yapan Yunan alayı
İstanbul’a gelmişti.
karşısında direnemeAncak İngilizlerin
di. Yunanlar, çevgerçek niyeti Balkan
redeki 6 adayı daha
Savaşları döneminde
alarak, Limni’nin
ortaya çıkacaktı. İngiMondros Limanı’nda
lizler, deniz savaşları
bir üs kurdular.
stratejisini, teknik ve
Midilli ise adadaki
taktik birikimlerini
Türk yöneticilerin
Türk subayları ile ya
Yunan istilasına karşı
eksik paylaştılar ya
Amiral Limpus
zamanları onları birçok
alanda geri bırakmaktadır. İkinci sorun ise
Donanma’nın, Haliç’te
kalması nedeniyle subay
ve askerlerimizin eğitim
yapamamasıdır. Bu da,
savaş gemilerini hareket
ve faaliyet kabiliyetini
sıfırlamaktadır. Söz konusu iki sorun, Osmanlı
Deniz Kuvvetleri’nin
geri kalmasında rol
oynayan önemli nedenlerdir” demektedir.
D
56
BD OCAK 2017
8 Ocak 1913 tarihinde
yapılan Mondros Deniz
Savaşı’nın Yunanlar
tarafından kazanılmasında en önemli rolü yine
İngilizler oynamıştır.
yaptığı hazırlık
nedeniyle biraz
daha fazla direniş
gösterdi. Yunan
donanması adaya
21 Kasım 1903
tarihinde, topçu
ateşi desteği altında
büyük bir güç çıkardı. Kıyılara yakın
olması nedeniyle Anadolu’dan
yardım geleceğini düşünen Türk
askerleri, bir yandan çekilerek diğer
yandan da direnerek, olası takviye
güçlerin rahatça çıkması için adanın
2 limanını korumaya çalıştı. Ancak
beklenen yardım gelmedi ve 1 aylık
direnişin ardından 20 Aralık 1913
tarihinde, Midilli, Yunanistan’ın
eline geçti. Sakız ve Sisam’da da
aynı son yaşandı. Sakız Adası’na 24
Kasım 1913 tarihinde çıkan Yunan
güçlerine karşı Türk askerleri 2
ay direndi. Anadolu’dan beklenen
yardım bu adaya da gelmeyince,
Sakız da düştü. Sisam’da da büyük
bir direniş gösteren sınırlı sayıdaki Türk askerinin gücü tükenince
Yunanlar, birkaç ay gibi kısa sürede,
stratejik önemi çok büyük adaları
ele geçirdiler.
Anadolu kıyılarına yüzme
mesafesi yakınlıktaki, stratejik
önemi büyük bu 4 adanın, Osmanlı
Devleti’nin tarihine ve büyüklüğüne
yakışmayan bir şekilde kaybedilişinin acı bir tarafı daha vardır. O
da, bu adalarda yaşayan Türklerin
tahliye edilemeyip, Yunanların insafına bırakılması ve öldürülmelerine
adeta göz yumulmasıdır.
Balkan Savaşı’nın Deniz Cephesi’nde, sonucu belirleyen savaş
ise Mondros’ta olmuştur. 8 Ocak
1913 tarihinde yapılan Mondros
Deniz Savaşı’nın Yunanlar tarafından kazanılmasında en önemli rolü
yine İngilizler oynamıştır. İngiliz
subaylar Yunan gemilerinde bizzat
komutanlık yaparak, savaşmıştır. Bu
durum, savaşa katılan bazı İngiliz
subayların itirafları ile de kanıtlanmıştır. Örneğin, Ekim 1928’de
yayınlanan Times gazetesine röportaj veren İngiliz Amiral Maker,
Mondros Deniz Savaşı’nda Yunan
Donanması’nı komuta ettiğini
açıklamıştır.
Balkan Savaşı öncesine dönersek, 1911 yılındaki Trablusgarp Savaşı da, Osmanlı’nın deniz kuvvetlerinin eksikliğini en çok hissettiği
savaş olmuştur. Öyle ki, Trablusgarp’a gönderilen ve aralarında
Mustafa Kemal’in de bulunduğu
birçok Türk subayı, bölgeye Mısır
üzerinden gidebilmiştir. Osmanlı
yönetimi, İtalyan donanmasının
sadece Akdeniz’de değil Ege’deki
deniz yollarını kesmesi nedeniyle
Trablusgarp’a subay ve asker göndermekte çok zorlanmıştır. Hatta
57
BD OCAK 2017
bazı Türk subayları,
merset Arthur Gough
Marsilya’ya giderek,
Calthorpe, anılarında
buradan kalkan yolcu
gerçekleri acı bir şegemileri ile Trabluskilde dile getirmiştir.
garp’a ulaşmıştır.
İtilaf Devletleri
Trablusgarp yani buadına 30 Ekim 1918
günkü Libya nedeniyle
tarihinde Mondyaşanan Osmanlı-İtalros Mütarekesi’ni
yan savaşının başlangıimzalayan, Kurtuluş
cından sonunda kadar,
Savaşı sırasında da
Osmanlı Donanması
İstanbul’da İngiliz
Çanakkale Boğazı’nda
Yüksek Komiseri
Amiral Calthorpe
bekletilmiştir.
olarak bulunan Amiral Calthorpe,
Savaş tarihçileri, gerek Trablus“Karada harika işler yapan Türk
garp gerekse Balkan Savaşları’nın
ordusunun, son 3 yüz yıldır, denizi
kaybedilmesinde, Osmanlı’nın
ihmal etmesi, gelişmelerin gerisinDeniz Kuvvetleri’nin bir köşede
de kalması, donanması olmayan
beklemesinin büyük rol oynadığı
bir devlet haline gelmesi, sonunu
konusunda birleşirler.
hazırlayan nedenlerden biridir.
Trablusgarp ve Balkan Savaşları Denizi ihmal etmenin sonuçlarını
sırasında Osmanlı Donanması’nı
dağılarak ödemiştir” demektedir. •
yakından izleyen İngiliz Amiral Sogurbuzevren@butundunya.com.tr
Dünya neden kaoslar silsilesi yaşıyor?
Dünya kaosları kötü kişiler ve kararlardan dolayı
değil olanları durup seyreden ve onlara ses
çıkarmayanlar yüzünden yaşıyor.
Dünya nereye gidiyor?
Einstein’a
Sorular ve
Yanıtları...
3. Dünya Savaşı doğal kaynak eksikliğinden çıkacaktır. O savaşta hangi silahların kullanılacağını bilmiyorum ama 4. Dünya Savaşı’nda taş ve sopalar olacağını biliyorum.
Siz atomu keşfettiniz, Hiroşima ve Nagazaki’nin tepesinde atom
bombası patlattılar. Ne düşünüyorsunuz?
Her savaş, insanlığın ilerlemesini engelleyen kötülük zincirine bir halka ekler. Ben atomu
insanlığın yararı için keşfettim. Ama insanlar atomla birbirlerini öldürüyorlar. Böyle
olacağını bilseydim, bir ayakkabı tamircisi olurdum.
Başarının formülü nedir?
A=X+Y+Z (A: Başarı, X: Çalışmak, Y: Çalıştığı konuyu oyun gibi görmek Z: Konuşmak
yerine üretmek.)
Bilimin en son ulaşabileceği nokta ne olmalı?
Dünyada tek bir çocuk dahi mutsuz olduğu sürece, büyük icatlar ve ilerlemeler yoktur.
Ne zaman dünyanın sırrına ereceğiz?
Bir kum tanesinin sırrını çözmeyi başarsaydık, bütün dünyanın sırrını öğrenmiş olurduk.
58
Download