Göz, Göbek ve Ağız Bakımı
advertisement
3. DERS Yenidoğanın Göz, Göbek ve Ağız Bakımı Temel Yenidoğan Bakımı Eğitimi Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Dairesi Öğrenim hedefleri 1. Yenidoğana doğumda neden göz için proflaksi gerektiğini söyleyebilmek 2. Doğumda göz bakımının ve proflaksisinin nasıl yapıldığını söyleyebilmek 3. Gözyaşı kanalı tıkanıklığını düşündüren bulguları sayabilmek 4. Yenidoğanda göz enfeksiyonlarında bakım prensiplerini sayabilmek 5. Göbek kordonunun işlevi, yapısı ve boyutları konusunda bilgi sahibi olmak 6. Doğumda kordun ne zaman ve nasıl kesilebileceğini söyleyebilmek 7. Göbeğin damarsal yapılarını tanımlayabilmek 8. Doğum sonrası kordun kanama kontrolünün yapılması gerektiğini kavrayabilmek Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 2 Öğrenim hedefleri 9. Doğumdan sonra kordun kuru tutulmasının önemini kavrayabilmek 10. Göbek güdüğünün düşme zamanını söyleyebilmek 11. Ev doğumlarında göbek bakımının nasıl olacağını anlatabilmek 12. Bebeğe hangi durumlarda tetanoz proflaksisi yapılması gerektiğini söyleyebilmek 13. Yenidoğanın ağız bakım prensiplerini anlatabilmek 14. Pamukcuğun önlenmesi için yapılacakları kavramak ve aileye eğitim verebilmek 15. Pamukçuk tedavi prensiplerini kavramak 16. Ağız bakımında bikarbonat kullanımın risklerini ve korunma önlemlerini sıralayabilmek Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 3 Konjunktivit • Yenidoğanlarda ilk ay, göz kapağında ve gözde şişlik, kızarıklık ve akıntı ile karakterize olan konjunktivit gelişme riski vardır • Bu enfeksiyona yol açan etkenler doğum eylemi sırasında annenin doğum kanalından bulaşabilirler Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 4 Yenidoğan konjunktiviti tehlikeli midir? • Bazı konjunktivitlerde korneada ülserasyon, perforasyon, endoftalmi ve körlük gibi çok ciddi komplikasyonlar, nadiren ölümler gelişebildiği bildirilmiştir • Bu nedenle doğumdan hemen sonra tüm yenidoğan bebeklere göz bakımı yapılmalı ve proflaksi uygulanmalıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 5 Yenidoğanın göz bakımı Göz proflaksisi için ilaç seçimi: • Yenidoğan bebeklerde profilaksi için sağlık kuruluşu tarafından uygun bir preparat seçilebilir • Türkiye Oftalmoloji Derneği eritromisin %0.5 veya %2.5 luk povidone iodine veya azitromycin göz damlası önermektedir • %0.5’lik gümüş nitrat (AgNO3) uygulaması yapılmamalı Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 6 Doğumda göz bakımı ve proflaksi uygulaması • Göz çevresi ve göz kapakları steril (distile) su veya SF ile ıslatılmış steril gazlı bez ile dıştan içe doğru silinir • Göz kapakları hafifçe açılır ve konjunktivaya göz damlası uygulanır • İşlem sonrası kapak serbest bırakılarak damlanın tüm konjunktivaya yayılması sağlanır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 7 Proflaksi ne zaman yapılmalı? Uygulama, doğum sonrası ilk bir saat içinde yapılmalıdır Yenidoğanlarda doğumdaki göz bakımından sonra, izlem sırasında gözlerde çapaklanma yoksa özel göz bakımı gerekmez! Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 8 Gözyaşı • Gözyaşı gözümüzü sürekli ıslak tutan bir salgıdır • Üst göz kapağının dış kısmında, kaşın hemen altında bulunan gözyaşı bezleri tarafından salgılanır. Gözün burun köküne yakın, iç kısmındaki 2 adet küçük kanalla gözyaşı kesesine ve oradan da burun içine boşalır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 9 Yenidoğanda gözyaşı kanalının tıkanıklığı • Bebeğin, anne karnında gözyaşı kanallarının oluşumunu tamamlayamaması ve gözyaşı kesesinin buruna açıldığı yerdeki zarın delinmeden doğması yenidoğanlarda gözyaşı kanalı tıkanıklığına neden olabilir • Çoğunlukla kanallar birkaç haftada kendiliğinden açılır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 10 Gözyaşı kanalı tıkanıklığı belirtileri ve tedavisi • Doğumdan itibaren gözlerinin sürekli sulanması, çapaklanması gözyaşı kanalı tıkanıklığının belirtisi olarak görülür • 1,5 yaşına kadar basit tedavi girişimleriyle düzeltilebilir • Geç kalınması durumunda ameliyat gerekir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 11 Gözyaşı kanalı tıkanıklığı tedavisi • Tedavi birkaç aşamadan oluşur • İlk olarak masaj uygulaması yapılır • Amaç, kanal içerisindeki hidrostatik basıncı arttırarak tıkalı olan kanalın açılmasını sağlamaktır • Bebeğin tam burun köküne parmakla hafifçe bastırılır ve aşağıya doğru sıvazlanır • Bu masaj günde bir kaç kez uygulanır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 12 Gözyaşı kanalı tıkanıklığı tedavisi • Bu sırada hekimce önerilen gerekli göz damlaları da kullanılır • Masaj ve damla tedavisi ile 6-12 aya kadar %95 vakada kanal açılır • Açılmayanlara göz hekimi tarafından cerrahi girişim yapılır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 13 Subkonjunktival kanama • Doğum travmasına bağlı oluşabilir • Tedavi gerekmez • 10 günde kendiliğinden düzelir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 14 Yenidoğan bebeğin göz bakımında dikkat • Bilincin kapalı olması veya yüz felci gözyaşı azalmasına ve kornea hasarına neden olabilir • Bu durumda göz kapakları arasına göz pomadı sürülerek konjunktivanın kuruması önlenmeli, üzeri gazlı bezle kapatılmalıdır • Sevki gereken yenidoğanlarda, göz kapaklarının kapanmadığı belirlenirse pomad ve gerekirse göz kapatma uygulanmalıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 15 Yenidoğan bebeğin göz bakımında dikkat • Yenidoğanlara proflaksi uygulanması olası göz enfeksiyonlarının büyük bir kısmını önlese de, tamamını önleyemediği unutulmamalıdır • Gözünde şişlik, kızarıklık, aşırı çapaklanma, akıntısı olanlar çocuk ya da göz doktoruna yönlendirilmelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 16 Göz enfeksiyonu bakımı • Elleri su ve sabunla yıkayın • Malzemeleri hazırlayın – Temiz yumuşak bir tülbent veya steril gazlı bez, kaynamış, soğutulmuş su veya serum fizyolojik,eldiven – Hekimce önerilen antibiyotikli göz merhemi/antibiyotikli damla • • • • • • • • Bebeğe uygun pozisyon verin Eldivenleri giyin Steril gazlı bezi SF veya kaynamış soğutulmuş su ile ıslatın Hazırlanan gazlı bez ile fazla bastırmadan göz kapaklarını dıştan içe doğru silin Kullanılan gazlı bezi böbrek küvete atın İşlemi çapak temizleninceye kadar tekrar edin Diğer göze bu işlemi yeni malzemelerle tekrar edin Enfeksiyonun bir gözden diğerine yayılmasını önlemek için her göz için ayrı bir steril gazlı bez kullanın Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 17 Göz enfeksiyonu bakımı Damla kullanımında; • Başparmak ve işaret parmağı ile göz kapağını hafifçe açın, alt göz kapağını hafifçe aşağı doğru çekin • Her iki gözde hekimce önerilen preparatı ve dozunu uygulayın • İşlem sonrası göz kapağını serbest bırakarak, damlanın tüm konjunktivaya yayılmasını sağlayın • İşlemi diğer göze de uygulayın • İlacın dışarı akmaması için bebeğin birkaç dakika sırtüstü pozisyonda kalmasını sağlayın Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 18 Göz enfeksiyonu bakımı Merhem kullanımında; • Merhem tek kullanımlık değilse; tüpün ucu ile enfeksiyon taşınmasını önlemek için, steril gazlı beze merhemi, tüp ucunu değdirmeden sıkın • Göz kapaklarını hafifçe açın • Merhemi göz kapakları arasına dıştan içe doğru sürün • Merhem sürülürken sona gelindiğinde, tüp elde çevrilerek merhem sürme işlemi bitirin • Kullanılan gazlı bezi böbrek küvete atın • Aynı işlemi diğer göze yeni malzemelerle tekrar edin • Kullanılan gazlı bezi böbrek küvete atın • Kullanılan malzemeleri uygun atık kovalarına atın • El hijyeni sağlayın Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 19 Yenidoğanda göbek kordonu • Göbek kordonu fetus ve plasenta arasında kan akımını sağlayan damarları içeren ve • Çevresindeki wharton jeli ile desteklenen bir yapıdır. Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 20 Yenidoğanda göbek kordonunun ölçüleri • Term bir yenidoğanda göbek kordonu – ortalama çap 1,5 cm – ortalama çevre uzunluğu 3,6 cm • 20. gebelik haftasında kordonun uzunluğu ortalama 32 cm • Term bir bebekte 60 cm • Kordonun ince ya da kalın olması patolojik bazı durumlarda görülebilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 21 Göbek kordonunun uzunluğu önemli mi? • Kordonun uzunluğu fetal kan akımını etkilemez • Ancak uzun kordonlar; – Kordon düğümlenmeleri – Doğumda kordon dolanması – Kordon prolapsusuna neden olabilir – Bunlara bağlı olarak da trombus ve fetal ölüm görülebilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 22 Göbek kordonunun kısalığı önemli mi? • Kısa umbilikal kordon (<35 cm) – Plasenta dekolmanı – Gelişim anomalileri • Kıvrılması olmayan kısa kordon – Fetal büyümede bozulma – Fetal aktivitede azalmayla ilişkili olup ciddi nöral ve kas iskelet sistemi anomalileri Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 23 Doğumda göbek kordonu ne zaman klemplenir? • Dünya Sağlık Örgütü (WHO: DSÖ) sağlıklı term bebeklerde göbeğin kesilmesi için en az bir dakika beklenmesini önermektedir • Fetal distresin belirlenmediği prematüre doğumlar dâhil tüm doğumlarda göbek 30 saniyeden önce kesilmemeli ve 2 dakikayı geçmemelidir • Canlandırma gereken bebeklerde ise pozitif basınçlı ventilasyona bir an önce başlanabilmesi için göbeğin kesilmesi geciktirilmemelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 24 Doğumda göbek kordonu ne zaman klemplenir? • Bebeğin çıkımını takiben göbek kordonu plesanta ile aynı düzeyde tutulur • Böylece kordondan iki yöne (anneye ve bebeğe) akış olması engellenir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 25 Doğumda göbek kordonu ne zaman klemplenir? • Yenidoğan doğum sonrası kesinlikle annenin vajinasından yüksekte tutulmamalıdır • Eğer bebek yüksekte tutulur ve kordondaki kan anneye doğru akarsa veya kord erken (30 saniyeden önce) klemplenirse, bebekte ANEMİ oluşur • Bebek alçakta tutulur ve kordondaki kan bebeğe doğru akarsa veya geç klemplenirse (2 dk sonra), polisitemi olabileceğinden HİPERBİLİRUBİNEMİ oluşabilir. Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 26 Göbek Kordonu sıvazlanmalı mı? • Göbek kordonunu sıvazlamayın – Sıvazlama kan viskositesini artırır veya polisitemiye neden olur – Polisitemi ise, kardiyopulmoner sorunlara yol açabilir • Canlandırma gereksinimi olan bebeklerde kordon 30 saniyeden önce kesileceğinden kordon sıvazlanarak vakit kaybetmeden kesilmelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 27 Kordonun klemplenip kesilmesi • İlk klemp bebeğin göbeğine 4-5 cm kalacak şekilde takılır • İkinci klemp daha ileriye takılır • Tek kullanımlık steril plastik klemp steril göbek halkası veya steril göbek bağı kullanılmalıdır • Klemplerin sıkıca kilitlendiği kontrol edilerek kordon iki klempin ortasından kesilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 28 Umblikal damarlar • Umbilikal damarlar kordondan daha uzun oldukları için kordonun içine kıvrılarak yerleşmiştir • Bu kıvrılma aynı zamanda umbilikal damarları mekanik yırtılmalardan da korur • Kestikten sonra düzenli olarak sızıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir • Sızıntı olursa, daha aşağıdan ikinci bir klemp takılır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 29 Göbek kordonu anomalileri Doğumdan sonra göbek kordonu mutlaka incelenmelidir: Umbilikal kordun çapı normalde 0,8-1,5 cm’dir • Kalın göbek kordonu içinde barsaklar ya da omfolomezenterik duktus ya da urakus elemanları bulunabilir ya da damar yapıları anormal olabilir, bu durum makrozomi ile de ilişkili olabilir • İnce umbilikal kordon postmatürite ya da intrauterin gelişme geriliğini akla getirir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 30 Göbek damarları • Kordonda bir ven, iki arter vardır • Tek umbilikal arter yüz canlı doğumda 0,2-0,6 oranında görülür • Gebelik haftasına göre düşük doğum ağırlıklı (SGA), prematüre ve ikiz bebeklerde daha sıktır • Tek umbilikal arteri olan bebeklerde kromozomal, renal ve diğer konjenital anomaliler daha sıktır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 31 Yenidoğanda göbek damarları Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 32 Kordonun klemplenip kesilmesi • Bebek stabilize olduktan sonra, kalıcı göbek klempi bebekten 2-3 cm uzağa takılarak göbek tekrar kesilir • Uygun antibiyotikli solüsyon ile silinip (povidon iyot vb) kanama kontrolü yapılır • Daha sonra göbek steril gazlı bez ile kapatılır • Kapatılan bu steril gazlı bez 2. kontrolde açılır • Kuru kalması önemlidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 33 Göbek kordonunun kuru tutulması önemlidir • Göbek kordonunun nekrotik dokusu bakterilerin üremesi için çok uygun bir ortamdır • Nekrotik dokuda oluşan bakteri kolonizasyonu göbek venlerine oldukça yakındır • Göbek bakımında amaç kordonun kuruması ve enfeksiyona zemin hazırlamayacak şekilde nemsiz tutulmasıdır • Bebek bezi kendi üzerine katlanarak göbeğin açıkta kalması sağlanmalıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 34 Göbek ne zaman düşer? • Göbek bağı normalde 7-14 günde düşer • Bu sürede bebek göbek ıslatılmadan yıkanabilir ya da silinebilir • Göbekte kızarıklık, akıntı, kanama, şişlik ve hassasiyet, pis koku olduğunda, anne bebeği doktora götürmesi gerektiği konusunda bilgilendirilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 35 Göbek ne zaman düşer? • Üç hafta dolmasına rağmen kord tamamen ayrılmamışsa gecikmiş göbek düşmesi olarak tanımlanır • Bu durum immun yetmezlikler, infeksiyonlar ve urakus anomalileri ile birlikte olabilir • Bebek çocuk doktoruna yönlendirilmelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 36 Evde doğumlarda göbek bakımı • Evde sağlık personeli gözetiminde asepsi kurallarına uygun gerçekleşen doğumlarda göbek bakımı hastanede yapılan doğumlardan farklılık göstermez • Ancak göbek kordonunun steril şekilde kesilmemesi ölümcül bir hastalık olan yenidoğan tetanozuna yol açabilir • Yenidoğan tetanozunu önlemenin en temel yolu annenin gebelikte tetanoz aşısı ile uygun şekilde aşılanmasıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 37 Evde doğumlarda göbek bakımı • Evde uygun olmayan yöntemlerle göbeği kesilen bebekler en kısa sürede bir sağlık merkezine götürülmeli • Göbek antiseptiklerle temizlenerek steril koşullarda klemplenerek kesilmeli • Annenin tetanoz aşısı sorgulanmalı ve belgelenemiyorsa – Bebeğe 250 ünite tetanoz immun globulini IM yapılmalıdır – Tetanoz immun globulini bulunamadığı zamanlarda ise antitoksin 1500-3000 IU dozunda IM profilaktik uygulanmalıdır – Tetanoz aşısı yapılabilir, ancak yeterli antikor yanıtı oluşmayacağı, koruma amaçlı yeterli olmayacağı unutulmamalıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 38 Evde doğumlarda göbek bakımı • Bebeğin göbeği temizse ve hemen uygun antiseptik uygulaması yapıldıysa profilaktik antibiyotik başlanması gerekmeyebilir • Ancak bu bebeklerin tetanozun inkübasyon süresi göz önüne alınarak 5-7 gün yakından izlenmeleri önemlidir • Takibi için ilgili bir merkeze sevki uygundur Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 39 Göbek Bakımında talk pudrasının yeri yoktur • Göbek bakımı için kesinlikle talk pudrası kullanılmamalıdır • Bu tip pudralar enfeksiyon riskini arttırabilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 40 Sağlıklı yenidoğana ağız bakımı gerekir mi? • Ağızdan beslenebilen, dil ve ağız mukozası temiz görünen bebeklerde ayrıca ağız bakımı yapılmasına gerek yoktur • Ağızdan beslenemeyen bebeklerde ağız mukozasında kuruluk sonucu kurutlar üzerine bakteri ve mantarlar yerleşebilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 41 Yenidoğanın bikarbonatlı ağız bakımı • İşlem öncesinde ve sonrasında eller su ve sabunla iyice yıkanır • Malzemeler hazırlanır: – Steril SF veya kaynatılıp ılıtılmış su – Steril gazlı bez veya yumuşak bir tülbent – Sofra karbonatı – Böbrek küvet – Hazır ağız bakım solüsyonu ve seti – Nemlendirici jel Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 42 Yenidoğanın bikarbonatlı ağız bakımı • Ağız bakım solüsyonunu “kaynatılmış ılıtılmış 1 çay bardağı suya, 1 çay kaşığı sofra karbonatı konulup karıştırarak” hazırlayın • Bebeğe ağız içini görebilecek şekilde pozisyon verin • Eldivenleri giyin • Parmağa gazlı bez sarıp solüsyonu gazlı bez üzerine dökün • Ağız içini, dili hafifçe bastırarak silin, kullanılan gazlı bezi böbrek küvete atın • Bu işlemi yeni malzemelerle tekrar edin Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 43 Yenidoğanın bikarbonatlı ağız bakımı • Temizlenmiş mukozada herhangi bir hasar olup olmadığını kontrol edin • Dudakta ve çevresinde kurut veya kuruluk varsa bebeğin dudakları ve ağzına nemlendirici sürün • İşlem sonrasında kullanılan malzemeleri uygun atık kovalarına atın • El hijyenini sağlayın Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 44 Pamukçuk (Orofaringeal kandidiyazis) • Kandida grubu mantarların ağız mukozasında oluşturduğu bir enfeksiyondur • Prematürelerde daha sık görülür • Yenidoğan etkeni çoğunlukla doğum sırasında genital mantar enfeksiyonu olan anneden alır • Pamukçuk, genellikle doğumdan sonraki iki haftada ortaya çıkar Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 45 Pamukçuk (Orofaringeal kandidiyazis) • Annenin meme ucunda çatlak olması veya nemli emzirme pedleri kullanması, cilt bütünlüğünü bozarak mantar enfeksiyonu gelişmesini kolaylaştırır • Bebeğin biberonla beslenmesi ve emzik kullanması pamukçuğa neden olabilir • Ayrıca geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanılması da bebekte pamukçuk nedeni olabilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 46 Pamukçuk (Orofaringeal kandidiyazis) • Genellikle asemptomatiktir • Bazen bebeğin huzursuz olmasına ve beslenmeyi reddetmesine neden olabilir • En tipik bulgusu, ağızda (dil üzerinde, dudak ve yanak iç kısmında ve bazen boğazda) görülen beyaz renkte lezyonlardır • Süt kesiği ya da peynir görünümündedir ve kazındığında altındaki bölgenin yavaşça kanadığı görülür Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 47 Ebstein incileri • Yenidoğan bebeğin ağız tavanında görülen küçük beyaz noktalardır • Bazen sıvı dolu küçük kistler dişetlerinde de görülebilir • Bir haftada kaybolur • Ağız tavanının beyazımsı görünmesi normaldir • Ancak pamukçuktan ayrılmalıdır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 48 Pamukçuğun tedavisi • Hekime bildirilmelidir • Bebeğin ağzına giren tüm materyaller temiz ve hastaya özel olmalıdır • Eğer bebek anne sütü ile besleniyorsa, enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek için annenin göğsüne de antifungal krem sürülmesi gereklidir • Oral kandidiazis için nistatin süspansiyon (100.000 Ü/ml) her 4-6 saatte bir beslenmeden sonra (doktor önerisiyle) verilebilir. Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 49 Pamukçuğun tedavisi Malzemeler • Eldiven, Böbrek küvet • Çay tabağı, Nistatin, Pamuklu çubuk Uygulama • El hijyenini sağlayın • Temiz bir çay tabağı içine damlalık dolusu nistatin koyun • Bebeğe ağız içini en uygun görebilecek şekilde uygun pozisyon verin • Temiz bir pamuklu çubuğu ilaca batırarak bebeğin dili, dudakları ve yanaklarının iç kısmını silin • İşlem sonrasında kullanılan malzemeleri uygun atık kovalarına atın • El hijyeni sağlayın Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 50 Anneye öğretin: • Her emzirmenin ardından memelerini ılık su ile hafifçe yıkayıp kuruladıktan sonra nistatin kremi meme ucuna ve areolaya sürmesini • Emzirmeden önce ilacın temizlenmesine gerek olmadığını • Bebeğin anne ile aynı dönemde tedavi edilmesinin önemli olduğunu • İki hafta süren lokal tedaviden sonrada semptomlar devam ediyorsa veya emzirme sırasında ya da sonrasında memede batıcı vasıfta ağrı olursa oral tedaviye başlanacağını Oral tedavide sıklıkla flukonazol kullanılmaktadır Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 51 Pamukçuğun tedavisi • Tedavide bikarbonat ile ağız bakımı da kullanılabilir • Birlikte kullanılacaksa önce bikarbonatlı ağız bakımı daha sonra nistatin tedavisi uygulanmalı Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 52 Pamukçuğun önlenmesi ve aile eğitimi • Hekim dışı sağlık personelinin rolü önemli • Anne adayları gebelik sırasında genital mantar enfeksiyonu hakkında bilgilendirilmeli • Gebelik döneminde anne emzirme tekniği, meme ucu bakımı ve problemleri konusunda bilgilendirilmeli • Taburculuk eğitiminde; • Emzirme ile ilgili problemlerde annenin kimlere başvurabileceği • Meme ucu çatlaklarının oluşmasına karşı koruyucu uygulamalar • Pamukçuktan korunma yer almalı Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 53 Anneler; – Ellerini ılık sabunlu su ile iyice yıkamalıdır – Meme çatlaklarını önlemek için genellikle koruyucu kremlere ihtiyaç duyulmaz – Meme başında hassasiyet varsa, birkaç damla sütü meme başlarında silmeden bırakabilir – Emzik ve biberon kullanmak zorunda ise sık kaynatmalı, yıpranan emzikleri değiştirmelidir – Meme pedlerini sık değiştirmelidir – Bebekte pamukçuk olduysa, bebeğin beslenmesinde kullanılan bütün araçları iyice temizlemeli ya da değiştirmelidir – Eğer bebeğe damlalık ile ilaç veriliyorsa, damlalığı bebeğin ağzına değdirmemeli, eğer değmişse, damlalığı temizlemelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 54 Karbonat fazla kullanılır ve yutulursa bebeğe zararı var mıdır? • Karbonatın bazik özelliği bebeğin mide asitinin pH değerini değiştirir • pH dengesinin değişmesi, koliğin kötüleşmesine neden olabilir • Ayrıca, sodyum bikarbonat, kan dolaşımına geçer ve bu nedenle istenmeyen yan etkiler ortaya çıkabilir • Sodyum bikarbonat folik asitle ve demirle etkileşime girerek, fonksiyonlarını veya emilimini etkiler • Sodyum bikarbonat bebekte elektrolit dengesini bozabilir ve bu da ciddi problemlere yol açabilir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 55 Natal dişler • Çok nadiren bebekler ağzında dişle doğabilir • Bu dişler anneye süt emerken zarar verebilir • Nadiren bebek tarafından da yutulma riski vardır • Bu bebekler, dişlerin çekilmesi için diş hekimlerine yönlendirilmelidir Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 56 Emmeye bağlı oluşan büller • Genellikle ellerde görülür • Nadiren bebeklerde dudaklarda da görülebilir • Herhangi bir girişim gerekmez kendiliğinden geçer Temel Yenidoğan Bakımı Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı 57 Teşekkürler Temel YD Bakımı-Göbek ve Kord Bakımı 58
