Kardioembolik İnme-Etioloji Dr. Bijen Nazlıel Gazi ÜTF Nöroloji ABD Ankara Kardioembolik İnmeler Kardioembolik inmeler tüm iskemik inmelerin %15-25 ini oluşturur. Son yıllarda artan sayıda kardiak durumun kardiak emboli kaynağı olarak karşımıza çıkabildiğini görüyoruz. Ağır-şiddetli Erken ve geç evrede tekrarlama eğilimi gösteren Yüksek disabilite Mortalite Kardioembolik İnmeler Kardioembolik inme insidansı yaşla birlikte artış gösterir. 65 yaş altında bu oran %15 85 yaş üstünde %36 Kardioembolik İnmeler Kardioembolik inme tanısını koymada altın bir standart yoktur. Klinik tanıyı destekleyen bulgular: Ani başlangıç-Başlangıçta maksimum defisit Başlangıçta bilinç depresyonu Semptomların hızlı seyri Farklı arterial alanlarda eş zamanlı yada ardışık inmeler Diğer organlarda emboli kanıtı Kardioembolik İnmeler CT-MRI da bihemisferik Kombine anterior ve posterior Multilevel posterior dolaşım enfarktları Kardiak Emboli Gelişimine Zemin Hazırlayan Mekanizmalar I. Genişlemiş yada etkilenmiş sol kalp te staz ve trombus formasyonu II. Anormal kapak yüzeyinden salınan maddeler III.Kalp Tümörleri IV.Venözden arterial dolaşıma anormal geçiş I.Genişlenmiş yada etkilenmiş Sol kalp kapaklarında staz yada trombus Aritmi(A.Fib, Hasta sinus send, A.flutter) Dilate kardiomyopati Hipokinetik-akinetik ventrikuler bölgeler Septal defect Atrial-ventrikuler anevrizma II.Anormal Kapak Yüzeyinden Salınan Maddeler Romatik mitral yada aortik kapak hastalıkları Prostetik kapaklar Bakterial endokardit III.Kalp Tümörleri Atrial miksoma ve papiller fibroblastlardan salınan: Tümör fragmantasyonu Trombus formasyonu Enfeksiyon IV.Paradoksal Emboli Venözden arteriel dolaşıma anormal geçiş: Patent Foramen Ovale(PFO) Kardioembolik İnme Tüm kardioembolik iskemik inmelerin: %50 si a.fibrilasyon %25 iskemik kardiopati %20 Kapak hastalıkları(Romatik ve prostatik kapak) %5 Miksoma, Endokardid,PFO,MVP,MAC Kardioembolik İnme Tüm potansiyel kardioembolik durumlarda inme riski aynı oranlarda değildir. Yüksek Riskli Durumlar Atrial fibrilasyon Mitral stenoz Prostatik mekanik kapak Yeni geçirilmiş MI Sol atrial yada ventrikuler trombus Atrial miksoma Dilate kardiomyopati Enfektif endokardid Nonbakterial trombotik endokardid Diskinetik/anevrizmal ventrikuler duvar Düşük riskli Durumlar Mitral valv prolapsusu Mitral anuler kalsifikasyon Patent foramen ovale Atrial septal anevrizma Kalsifiye aort stenozu Aortik aterom Subaortik hipertrofik kardiomyopati Kardiak girişimler(Cerrahi, Kateterizasyon, Balon anjioplasti) Kardiak İnceleme EKG EKO(TTE-TEE) TTEye Duyarlı Durumlar Sol ventrikuler thrombus Sol ventrikuler diskinezi Mitral stenoz Mitral anulus kalsifikasyonu Aort stenozu TTE Vücut –gögüs deformiteleri İnterkostal alanların boyutları Amfizem gibi a.c hastalıklarına bağlı olarak kalitesi değişir. Ultrason ışınları dokudan geçerken enerji kaybettiğinden göğüs duvarından uzak yapılar (Sol atrium apendiksi, intraatrial septum, transtorasik aort) TTE ile tam olarak görüntülenemez. TEE Transducer esefagusta bulunduğundan Kalbin posterior bölgesiyle transducer arasında yakın ilişki mevcuttur. Kalp,Kemik, AC. dokusu gibi ekstrakardik yapıları maskelemez. TEE YE Duyarlı Durumlar Atrial apendix trombusu Spontan eko kontrast İntrakardiak tümörler ASD ASA PFO Mitral ve aort kapak vejetasyonu Protez kalp kapağı malfonksionu Arkus aortada aterotromboz Mitral valv prolabsusu TEE II Güvenilir ama Semi-invaziv Esafagus perforasyonu (İnsidans% 0.01- 0.09) Oral kavite Diş Farinx Trakea hasarı Topikal anestezi ve sedasyon yan etkileri Uzun Süreli Kardiak Monitorizasyon Ambulatuar Holter monitorizasyon Eksternal loop rekorder Mobile kardiak ayaktan telemetri Implante loop rekorder Kanada Kardiovaskuler H.Derneği İskemik İnme-GIA lı Hastalar En az 24 saat süre ile hastane içi EKG monitorizasyonu. Hastane dışında 7 gün süreli kontunu monitorizasyon(Holter-Eksternal loop rekorder) Eksternal Loop Rekorder Göğüs elektrodları-bileklik Kardiak aktiviteyi monitorize eder. Cihaz ritm bozukluklarını kaydetme ve tanımlamaya programlanmış Kaydedici ritmdeki değişiklikler ile aktive olur. 30 gün süreyle taşınabilir. Data hekim yada merkeze telefonla aktarılır. Implantable Loop Rekorder Cilt altına küçük bir insizyonla yerleştirilir. Otomatik olarak kardiak aritmileri kayıt eder. 3 yıla kadar kalabilir Mobil Kardiak Telemetri Kardiak aktiviteyi monitorize etmek için 3-4 elektrod kullanılır. Datalar önce cep telefonuna oradan merkeze iletilir. 30 gün süreyle taşınabilir Kardiak İnceleme Kılavuzlar monitorizasyonun hangi cihaz ve yöntemle yapılması konusunda net bir öneride bulunmamaktadır. 24 saatten uzun monitorizasyon AF tanısı koyma oranını belirgin olarak artırıyor. Kontinu hastane dışı monitorizasyon hastanede 24 saat süreyle yapılan monitorizasyona oranla AF saptama oranını arttırıyor.7 gün ?? 30??? gün Holter ve ELR hastalar tarafından kolay kullanılabilir ve konforlu bulunmuş. Atrial Fibrilasyon İskemik inmelerin %15-20 si atrial fibrilasyonlu hastalarda gelişir. AF en sık kardiak aritmi tipidir. AF prevelansı genel populasyonda %1 AF prevelansı yaşla artış gösterir. 65 yaş üstündeki kişilerde prevelansı %5 lere çıkar AF Sınıflaması Paroksismal AF Süregen AF Kalıcı AF Paroksismal AF Spontan veya müdahale ile 7 gün içinde sonlanan AF ataklarıdır. Ataklar değişken sıklıkta ortaya çıkar. Klasik olarak bir atağın en az 30 saniye sürmesi gerektiği kabul edilir Süregen AF 7 gün içinde spontan olarak sonlanmayan Atakların farmakolojik veya elektriksel kardioversion ile durdurulabildiği AF Süregen AF si olan bir hastada daha sonra PAF atakları izlenebilir Kalıcı AF Süregen AF varlığı bilinen hastada geri döndürülemez bir AF varlığının düşünüldüğü durum AF Atakların 30 sn den Tromboembolizm ,sık PAF ı olan hastalarda daha fazla izlenmektedir. PAF tan kr AF ye geçiş sırasında tromboembolik ataklarda kümelenme izlenir. PAF sırasında ekoda SEK izlenir Kardioversion ile sinus ritmine geçiş ile yüksek tromboemboli riski oluşur. AF Özellikle 5 dk ve üzerinde süren AF ataklarının iskemik inme ve sistemik emboli riskini belirgin derecede arttırdığı kabul edilir. Atrial Fibrilasyon Valvuler Kapak hastalıkları Tiroid bozuklukları Hipertansiyon Yakın dönemde yoğun alkol tüketimi Batı toplumlarında a.fib mitral kapak hastalığından ziyade iskemik yada hipertansif kalp hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkar. Atrial Fibrilasyon Nonvalvuler AF inme riskini 5-7 kat artırırken Romatizmal kapak hastalığı ile birlikte olan AF inme riskini 18 kat arttırıyor Kardiak cerrahi uygulanan hastalarda postop dönemde %27-40 oranında AF gelişir ve inme riskinde 3 kat artışa yol açar. Atrial Fibrilasyon Romatizmal kapak hastalığı olmayan AFli hastaların %90 ında sol atrial apendiksin emboli kaynağı olduğu düşünülür. Sol atrial apendixte artmış boyut yada azalmış mekanik fonksiyon Spontan eko kontrast Sol atrial trombus Kapak Hastalıkları Romatizmal kapak hastalıklarının inme açısından yüksek risk taşıdığı bilinmektedir. En sık mitral stenoz ve kalsifik aort stenozları ile karşılaşılır. MS lu hastaların %9-14 ünde sistemik embolilerle karşılaşılır ve MS un presentasyon bulgusu olabilir. Bu embolilerin %80 i serebral dolaşıma gider Mitral Stenoz Normal mitral kapak alanı 4-6 cm2 kapak alanı 2.5 cm2 altına inince klinik şikayetler olan halsizlik ve çabuk yorulma ortaya çıkar. Hafif MS: Mitral Kap. Alanı : 1.5-2.5 cm2 Ort. Gradient (mmHg) <5 mmHg Orta MS: Mitral Kap. Alanı: 1-1.5 cm2 Ort. Gradient (mmHg) : 5-10 mmHg Ciddi MD: Mitral Kap. Alanı: 1cm2 altında Ort. Gradient (mmHg) > 10 mmHg Mitral Stenoz Romatizmal Konjenital Malign- Karsinoid SLE RA Metiserjit kullanımı Mitral Stenoz Her ne kadar MS bağlı serebral embolilerin AF zemininde geliştiği kabul edilse de vakaların %20 sinde sinus ritmi mevcuttur. MS : A.Fibrilasyon Sol atrial trombus EKOda sol atrial boyut > 55 mm Aort Stenozu Normalde aort kapağı alanı 2.5-4 cm2 Normal kapak alanı normalin yarısına kadar daralsada bir probleme neden olmaz Klinik bulgular alan 1cm2 nin altına indiğinde ortaya çıkar Aort Stenozu Kalsifik aort stenozlu hastalarda embolik komplikasyonlar nadirdir. Emboliler çoğunlukla küçük, klinik olarak sessizdir. Geçici monookuler körlükler görülebilir. Büyük embolilerin kardiak kateterizasyon ve balon valvuloplasti sonrası geliştiği görülüyor. Protez Kapaklar Hastalar enfektif endokardid ve prostetik kapağa bağlı emboli riski taşırlar. Mitral kapaklı olup antikoagulan edilen hastalarda , mitral kapaklarda %3 aortik kapaklarda %1.5 oranında emboli riski mevcuttur. Biprostatik mitral kapaklı antikoagule edilmeyen hastalarda emboli riski %2-4 arasında değişir. Myokard Enfarktüsü Akut MI hastaların %2.5 infarktın 2-4 haftalarında inme geçirir. İnmelerin %50 si ilk 5 gün içinde geçirilir. Ön duvar enfarktlarında bu oran %6 , inferior duvar enfarktlarında %1 dir. İnme riskini arttıran faktörler: Düşük kardiak out-putla seyreden ciddi sol ventrikul disfonksiyonu Sol ventrikul anevrizma –trombusu AF gibi eşlik eden aritmi Myokard Enfarktüsü II MI ların %20-50 si sessiz olduğundan inme ile başvuran hastalarda Akut MI ın dışlanması gerekir. EF de her %5 lik azalma inme riskini %18 oranında arttırıyor. Erkeklerin %8 i kadınların %11 i takip eden 6 yıllık süreç içerisinde inme geçirir. Kardiomyopati KKY tanısı ile takip edilen hastalarda yıllık inme riski %2 50-59 yaşları arasındaki hastalarda inme riskinin 4 kat artmış olduğu bilinir. İnme riski sol ventrikul disfonksionu ile korelasyon gösterir. Kardiak Tümörler Miksomalar primer kardiak tümörlerin yarısını oluşturur. Bu hastalardaki en sık presentasyon semptomu tromboembolilerdir. İskemik inme yada GIA atak geçiren hastalarda 1/750 oranında a.miksomayla karşılaşılır. Embolik inmeye yol açan diğer metastatik yada primer kardiak tümörlerden en sık görüleni papilller fibroelastomlardır. Cerrahi girişim önerilir. Enfektif Endokardid Toplumda 2-6/100.000 Erkeklerde daha sık Abiotik öncesi dönemde yaş ortalaması 3040 Günümüzde 47-69 Genel emboli riski: %20-50 Embolik olayların %65 i santral sinir sisteminde görülür. Vakaların %10unda inme gelişir. Enfektif Endokardid Normal kapaklarda S.Aureus Kapak problemi Protez kapak IV ilaç kullanımı Dializ hastaları: Subakut Bac Endoc Strep. Viridans Tetikleyici Faktörler Kapak Hastalıkları Protez kapak Diş çekimi Tonsillektomi Bronkoskopi Enfektif Endokardid En sık görülen komplikasyon kalp yetmezliği Embolik komplikasyon 2.nci sırada (%20-40) Erken dönemde: Antibiotik tedavisinden önce Uygun antibiotik tedavisinin ilk iki haftasında izlenir. Enfektif Endokardid Emboli çoğunlukla vejetasyon fragmanlarına bağlıdır. Vejetasyon boyutu 15 mm geçince emboli riski artar. Mitral kapak tutulumlarında emboliler beyin ve dalağa Aort kapak tutulumlarında AC gider Enfektif Endokardid En uygun antitrombotik tedavi antimikrobial ajanlardır. Antikoagulasyon kullanımı mortaliteyi arttırır. Enfektif Endokardid Emboliyi engellemek için cerrahi ihtiyaç gösteren durumlar: Persistan vejetasyonun yanı sıra aşagıdakilerden bir tanesi: Özellikle 10 mmden büyük, anterior mitral kapakçık lokalizasyonu Antibiotik tedavisinin ilk 2 haftasında birden fazla trombotik olay 2nci haftadan sonra iki yada daha fazla embolik olay Mortalite%12-29 Nonbakterial Trombotik Endokardid Sistemik kanser, lupus yada antifosfolipid antikor sendromuna bağlı gelişir. Kanserli hastalarda protrombotik durumun bulgu ve belirtileri: Asemptomatik anormal koagulasyon testinden Masive tromboemboli yada DIK e kadar gidebilir. Spontan Eko Kontrast Staza bağlı eritrosit ve plazma proteinleri arasındaki etkileşime bağlı gelişen dinamik dumansı ekolar Sol atrial trombus ve kardiak embolik olaylar için bağımsız bir risk faktörü olarak kabul edilir. AF, MS, prostetik mitral kapak ve ciddi sol ventrikul disfonksiyonu olan hastalarda izlenir. Aortik Ateromlar Otopsi ve TEE çalışmaları protrüzyon gösteren >4mm büyük aortik ateromların inme riskini 3-9 kat arttırdığını ortaya koymuştur. Risk ülsere, nonkalsifiye ve mobil komponenti olan plaklarda yüksektir. Optimal medikal tedaviye rağmen multiple dokumente edilmiş embolisi olan hastalarda aortik endarteroktomi öneriliyor. Patent Foramen Ovale Paradoksal emboli Direk embolizasyon Eşlik eden geçici atrial aritmi Koagulopatilere sekonder gelişen emboli Paradoksal Emboli Trombus,hava ve yağ gibi maddeler PFO yoluyla venöz dolaşımdan sistemik arteriel dolaşıma geçerek paradoksal emboliye neden olur. Serebral Renal Spinal Splenik Periferik ekstremite arterlerinde paradoks emboliler ortaya çıkar. Paradoksal Emboli İçin Risk Taşıyanlar Göğüs cerrahisi uygulanan hastalar Mekanik olarak ventile edilen hastalar Dirençli hipoksi Kalp yetmezliği KOAH Migren hastaları Yüksek irtifa pilotları-astronotlar Dalgıçlar Emboli Riskini Arttıran Faktörler ASA Büyük şant PFO boyutu ve tünel uzunluğu Aritmi Koagulopatiler Geçirilmiş yeni inme Direkt Emboli Stazın önemli rolü var.Atriumlar arası basınç farkının az oluşu ve f.ovalenin anatomik yapısı staza neden olur. PFO tünelinin içinde prokoagulan bir ortam vardır. Bu faktörler etkisiyle PFO içerisinde nadirde olsa trombus gelişir ve emboliye neden olur. PFO-Aritmi Özellikle atrial aritmilerin neden olacağı trombusler emboli patogenezinde rol alır. ASA(Atrial Septal Anevrizma) İntraatrial septumun diğer bir anormalliği Atrial septumun atriumlardan birine protrüzyonu sonucu gelişir. Tabanı en az 10 mm olan 10 mmlik bir protrüzyon ASA için diagnostiktir. ASA(Atrial Septal Anevrizma) II Genel populasyondaki prevelansı %14 ASA hastalarının %50-80 inde PFO ile karşılaşılır. Sadece PFO su olanlara oranla ASA+PFO su olanlarda rekurren iskemik olaylarla karşılaşma riski 3-5 kat artmıştır. Kronik Sinatrial Bozukluk Bradikardi-taşikardi sendromu Özellikle paroksismal yada kronik AF paternine dönüşen hastalarda serebral emboli riskini arttırır. Mitral Anuler Kalsifikasyon Mitral kapagın fibröz dokusunda calsium ve lipid birikimiyle krakterize dejeneratif süreç Endokardid İletim anormallikleri Aort stenozunun mevcudiyetinde emboli riski artar MAC in AF nin mevcudiyetinde inme riskini 5 kat arttırığı bilinmektedir. Mitral Valv Prolapsusu 45 yaş altındaki iskemik inmeli hastaların 1/3 ünde mitral valv prolapsusu izlendi Miksamatöz dejenerasyon Supraventriküler aritmilerin inme riskini arttırdığı kabul edilmektedir. PFO ya bağlı parodoksal embolisi olan hastaların %50 sinde mitral valv prolapsusu görülmüştür.