Güncel Hipertansiyon Kılavuzları Dr. Bülent Tokgöz Erciyes Üniversitesi PLAN Kılavuzlara neden ihtiyaç var? Güncel hipertansiyon kılavuzları ESC 2007 NICE 2011 CHEP 2012 JNC 8 Hipertansiyon = Yüksek Ölüm Riski Hipertansiyonun baş rol oynadığı hastalıklar İskemik/hemorajik inme Miyokard infarktüsü Kalp yetmezliği Kronik böbrek hastalığı Hipertansiyon = Yüksek Ölüm Riski Sistolik basınçta her 2 mmHg artış İskemik kalp hastalığına bağlı ölüm riski % 7 artış İnmeye bağlı ölüm riski % 10 artış Yaş ilerledikçe sıklığı artıyor Erişkinlerde % 25 60 yaş üzerindekilerde % 50 Hipertansiyon • • • • Küresel sağlık sorunu Küresel ekonomik yük Erken mortalite Erken morbidite • Önlenebilir • Tedavi edilebilir WHO 2009 Hipertansiyonu Anlamak • • • • Deneysel çalışmalar Hayvan deneyleri İlaç araştırmaları Klinik araştırmalar Etkili tedavi yöntemleri Kılavuzlara neden ihtiyaç var? Hipertansiyon farkındalığı yükseliyor ANCAK Tedaviye rağmen kan basıncı kontrolü tatmin edici değil NEDEN? Hastalar ve sağlık çalışanları optimum tedavinin faydaları konusunda yeterince bilgili değil! Hipertansiyon Kılavuzları JNC ESC NICE CHEP 2003 2007 2011 2012 Neden güncelleme gerekiyor? Kılavuzlar zaman içinde nasıl değişiyor? Randomize kontrollü çalışmalar artıyor Kanıta dayalı öneriler artıyor Özel hasta gruplarına özel öneriler artıyor Güncel Kılavuzlar Değişen Öneriler Hipertansiyon Tedavisi • Tanı ve takipte AKBT ve ev ölçümleri • Kardiyovasküler risk değerlendirmesi • Tedavinin bireyselleştirilmesi • Belirli koşullarda Æ Belirli ilaçlar • Yaşlılarda da antihipertansif tedavi (>80y) • Yinelenen öneri Æ Kombinasyon tedavisi PLAN Kılavuzlara neden ihtiyaç var? Güncel hipertansiyon kılavuzları ESC 2007 NICE 2011 CHEP 2012 ESC 2007 Temel Farklar • Tanı ve tedavi uygun KB ölçümüne ek olarak toplam kardiyovasküler risk değerlendirmesine dayanmalı • Tedaviye karar verirken yaşlılarda “mutlak risk”, gençlerde “rölatif risk” göz önüne alınmalı • Çeşitli risk faktörlerine (diyabet ya da hedef organ hasarı) sahip olanlar (yüksek normal kan basıncında bile) yüksek risk kategorisinde kabul edilmeli HT Sınıflaması 2003 ile aynı kaldı, ‘prehipertansiyon’ kavramı benimsenmedi ESC 2007 JNC 7 ESC 2007 Temel Farklar Sınıflandırma • İzole sistolik hipertansiyon da evrelere ayrıldı: – Evre 1, 2, 3 – Düşük diyastolik KB + sistolik HT Æ İlave risk • Hipertansiyon tanı ve tedavisinde eşik değer için esnek olunmalı, ölçülen kan basıncı değerine ve toplam riske dayalı karar verilmeli ESC 2007 Tedavi • Amaç – KV olayları önlemek ve riski azaltmak için kan basıncını düşürmek – Organ hasarını önlemek – Diyabet ve proteinüri ortaya çıkışını önlemek • Yüksek riskli hastalarda ilk 6 ay içindeki kan basıncını düşürme düzeyi kritik öneme sahip ESC 2007 Tedavi • Tedaviye başlama eşiği – Tüm hipertansiflerde >140/90 mmHg – Yüksek riskli bireylerde <140/90 mmHg’nin altında da başlanabilir • Yaşam biçimi değişikliği ilk öneri • Diyabet, böbrek hastalığı, koroner hastalık ve serebrovasküler hastalığı olanlarda hedef KB < 130/80 ESC 2007 Kardiyovasküler Risk ESC 2007 Risk Faktörleri / Organ Hasarı Kardiyovasküler Risk Hesaplayıcı Programlar ESC 2007 Tedavi • Korunmada en önemli faktör kan basıncı düşüşünün bizzat kendisi! • Optimum fayda için seçilecek ilaçtan ziyade kan basıncını düşürmek önemli • Koşullara göre bir ilaç diğerine üstün olabilir • Kombinasyon tedavisi başlangıç tedavi seçeneği olarak en başarılı sonuçları sağlayabilir ESC 2007 Organ Hasarının Tespiti • Organ hasarı tedavi süresince mutlaka değerlendirilmeli • Birden fazla organ hasarı (kalp, böbrek, beyin ve damarlar) varlığı kötü prognoz işareti • Organ hasarı araştırmada önerilen testler – Rutin: • Mikroalbüminüri, serum kreatinin düzeyi, tahminî GFR, EKG – Rutin dışı: • EKO, karotis USG, fundoskopi, ayak bileği‐brakiyal KB indeksi, nabız dalga hızı PLAN Güncel hipertansiyon kılavuzları ESC 2007 NICE 2011 NICE 2011 NICE 2011 Kodlar NICE “Birey Odaklı Yaklaşım” • Tedavi ve bakım belirlenirken bireysel ihtiyaç ve tercihler dikkate alınmalı • Hastalar bakım ve tedavileri hakkında bilgilendirilmeli ve kararlara ortak edilmeli • Bireylerin bakım ve tedavileri kültürleriyle uyumlu olmalı • Hastalar aileleri ve varsa bakıcıları da tedavi kararlarına katkı sağlayabilir YENİ 2011 NICE Kan Basıncı Ölçümü • Ölçüm yapılan ortam sessiz sakin olmalı • Kol desteklenmeli • Nabız düzensizliği Æ otomatik cihazlar GÜVENSİZ! Ölçüm öncesi radiyal / brakiyal nabız muayenesi yapılmalı Nabız düzensiz ise doğrudan oskültasyon ile manuel ölçüm tercih edilmeli YENİ 2011 NICE Kan Basıncı Ölçümü • Otomatik cihaz kullanılacaksa: – Onaylanmış olanlar tercih edilmeli – Manşon büyüklüğü kişiye göre seçilmeli NICE Kan Basıncı Ölçümü • Postural hipotansiyon şüphesi var ise: – Yatar veya oturur pozisyonda ölçüm – Ayakta en az bir dk durduktan sonra 2. ölçüm – Sistolik KB ayaktayken en az 20 mmHg düşerse • Tedavi gözden geçirilmeli • Sonraki vizitlerde ayakta ölçüm yapılmaya devam edilmeli • Postural hipotansiyon semptomları devam ederse uzman görüşü alınılmalı 2004 E ELTM Z Ü D 1 1 0 2 YENİ 2011 NICE Hipertansiyon Tanısı • Hipertansiyon şüphesinde KB her iki koldan ölçülmeli • Aradaki fark > 20 mmHg Æ Tekrar ölçüm • İkinci ölçümde fark > 20 mmHg Æ Sonraki ölçümlere yüksek olan taraftan devam edilmeli Klinik KB ≥ 140/90 Muayene boyunca ikinci ölçüm yapılmalı İkinci ölçüm ilkinden belirgin farklıysa üçüncü ölçüm yapılmalı Son iki ölçümden düşük olanı klinik KB olarak kaydedilmeli YENİ 2011 NICE Hipertansiyon Tanısı Klinik KB ≥ 140/90 AKBT* • AKBT mümkün değilse evde KB ölçümleri yapılmalı • İleri Evre HT varlığında AKBT veya ev ölçümlerinin sonuçları beklenmeden tedavi başlanmalı HT tanısının doğrulanması beklenirken hedef organ hasarı araştırılmalı (LVH, KBH, retinopati vb) ve kardiyovasküler risk hesaplanmalı *AKBT : Ambulatuar Kan Basıncı Takibi NICE AKBT* • Gün içi uyanık saatler boyunca saatte en az 2 ölçüm (Ör: 08.00‐22.00) • Tanı için: Gün içi en az 14 ölçümün ortalaması *AKBT : Ambulatuar Kan Basıncı Takibi NICE Evde KB Ölçümleri • Her kayıt, oturur pozisyonda, 1 dk arayla ardışık 2 ölçüm • Günde en az 2 ölçüm (ideali sabah ve akşam) • En az 4 gün (ideali 7 gün) • İlk günkü kayıtlar dikkate alınmaz, kalan ölçümlerin ortalaması alınır NICE Hedef Organ Hasarı • Proteinüri / hematüri testi • Plazma glukozu, elektrolitler, kreatinin, total kolesterol, HDL‐K ölçümü ve GFR tayini • Göz‐dibi muayenesi • EKG 2004 E ELTM Z Ü D 1 1 0 2 YENİ 2011 NICE Hipertansiyon Tanısı HT tanısı doğrulanmadığı halde hedef organlarda hasar tespit edilmişse LVH, albüminüri, KBH vb Diğer sebepler araştırılmalı HT tespit edilmeyenlerde tekrar değerlendirme en çok 5 yıl içinde yapılmalı NICE Tanım ve Sınıflandırma NICE Uzmana Sevk Önerilen Durumlar • Aynı gün: – Akselere HT, KB ≥ 180/110, papilla ödemi+ ve/veya retinal kanama+ – Feokromasitoma şüphesi (labil veya postüral hipotansiyon atakları, baş ağrısı, çarpıntı, terleme) • Elektif: – Diğer sekonder hipertansiyon şüphe edilen durumlar 2004 E ELTM Z Ü D 1 1 0 2 İ YEN 2011 NICE Tedavi Kararı • Evre 1 HT, <80y aşağıdakilerden biri varsa ilaç önerilmeli – – – – – Hedef organ hasarı Belirlenmiş KV hastalık Böbrek hastalığı DM 10 yıl için toplam KV risk ≥ %20 • Evre 1 HT, <40y, organ hasarı ve eşlik eden risk olmadığında sekonder sebep araştırması ve potansiyel organ hasarı yönünden dikkatle değerlendirilmeli • Evre 2 HT Æ İlaç tedavisi önerilmeli NICE İlaç Seçimi • Mümkün olduğunca günde tek doz (2004) • Jenerik ilaçlar – maliyeti azaltmak için (2004) • İzole sistolik (>160mmHg) ve sisto‐diyastolik hipertansiflere aynı tedavi (2004) • >80y ve 55‐80 yaş hastalara aynı tedavi, komorbiditeler gözetilerek (2011) YENİ 2011 NICE Birinci Basamak Tedavi • < 55y – ACEi veya ucuz ARB – ACEi tolere edilemediğinde ucuz ARB • ACEi ile ARB’yi birlikte vermeyin • > 55y veya siyah ırk – KKB – KKB uygun değilse (ödem, intolerans vb) veya KY veya KY riski varsa tiyazid benzeri diüretik önerilebilir • Diüretik tedavisi başlanacak veya değiştirilecekse klasik tiyazidler yerine tiyazid benzeri diüretikleri tercih edin (klortalidon 12.5‐25 mg/gün veya indapamid 1.5/2.5 mg/gün) • Tiyazid kullanan ve kan basıncı kontrol altında olan hastalarda tedavi değişikliği yapmayın NICE Birinci Basamak Tedavi • Beta blokerler başlangıç tedavisinde tercih edilmemeli ANCAK bazı genç hipertansiflerde düşünülebilir (2006): – ACEi ve ARB kullanımına tolerans veya kontrendikasyon varlığında VEYA – Gebe kalma potansiyeli olan kadınlarda VEYA – Artmış sempatik aktivitesi aşikar insanlarda • Başlangıçta beta bloker tercih edilen ve ikinci bir ilaç gerektirenlerde tiyazid benzeri diüretik yerine KKB önerilebilir – Diyabet gelişim riskini azaltmak için (2006) 6 0 0 2 YENİ 2011 NICE İkinci Basamak Tedavi • KB kontrol edilemiyorsa KKB ile kombinasyon düşünülmelidir (ACEi veya ARB’ye ek olarak) • KKB uygun değilse (ödem, intolerans, KY veya KY riski) tiyazid benzeri diüretik düşünülebilir • Siyahlarda KKB ile kombinasyonda ACEi yerine ARB tercih edilmeli NICE Üçüncü Basamak Tedavi • Öncelikle ikinci basmak ilaçların optimal veya en iyi tolere edilen dozda kullanıldığından emin olun (2011) • Üç ilaç gerekiyorsa ACEi veya ARB, KKB ve tiyazid benzeri diüretik kullanılabilir (2006) YENİ 2011 NICE Dördüncü Basamak Tedavi Dirençli Hipertansiyon Optimal veya en iyi tolere edilen dozlarda ACE veya ARB + KKB + diüretik kullanılmasına rağmen Ofis KB > 140/90 mmHg Dördüncü ilacı başlayın ve/veya uzman görüşüne başvurun YENİ 2011 NICE Dördüncü Basamak Tedavi • Dirençli hipertansiyonun dördüncü basamak tedavisi – İleri diüretik tedavisi – düşük doz sprinolakton (25mg/gün), ön koşul K+ ≤ 4.5 mmol/l, GFR azalmış hastalara özel dikkat gösterilmeli – K+ ≥ 4.5 mmol/l ise yüksek doz tiyazid benzeri diüretik düşünülebilir • İleri diüretik tedavi uygulamalarında bir ay içinde Na + /K+ düzeyi kontrolü yapılmalı ve gerekirse buna devam edilmeli • İleri diüretik tedavi tolere edilemedi veya kontrendike veya inefektif ise alfa veya beta bloker düşünülmeli • Optimal veya maksimum tolere edilen dörtlü ilaç tedavisine rağmen KB kontrol altına alınamadıysa uzman görüşüne başvurulmalı (hala başvurulmadıysa) YENİ 2011 NICE Hedef Kan Basıncı • Klinik ölçümler: – Hedef KB ≤ 140/90, <80 y – Hedef KB ≤ 150/90, >80 y • ABPM veya ev ölçümleri – Hedef KB ≤ 135/85, <80 y – Hedef KB ≤ 145/85, >80 y NICE Hayat Tarzı Değişiklikleri • Hayat tarzı değişiklikleri başlangıçta önerilmeli ve daha sonra hatırlatmalar yapılmalı • Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz kan basıncını düşürür • Tuz alımı azaltılmalı 4 0 0 2 • Aşırı kafein tüketiminden kaçınmalı • Alkol alımı azaltılmalı • Sigarayı bırakması için destek alması önerilmeli NICE Hayat Tarzı Değişiklikleri • Gevşeme ‘tedavileri’ kan basıcını düşürücü etkiye sahip, ancak rutin öneri değil! • Kan‐basıncını düşürmek üzere kalsiyum, magnezyum ve potasyum desteği önermek GEREKSİZ! • Hayat tarzı değişikliklerinin uygulama başarısını artırmak üzere motivasyonu artırıcı grup çalışması önerilir • Obesite Æ Bkz. NICE Obesite Kılavuzu 2010 4 0 0 2 NICE 2011 NICE 2011 PLAN Güncel hipertansiyon kılavuzları NICE 2011 CHEP 2012 CHEP Kanada Hipertansiyon Eğitim Programı • HT farkındalığı yüksek • Tedavi başarısı yüksek CHEP Tedavi gücü nasıl yükseltilmeli? Yaşam biçimi değişiklikleri ACEi Tiyazid Uzun etkili KKB ARB B‐Bloker İkili kombinasyon (ACEi‐ARB ve KKB‐BB kominasyonu dışında) Üçlü veya Dörtlü Tedavi Tek ilaç tedavisi sıklıkla yetersiz! UKPDS ABCD MDRD HOT AASK IDNT Özellikle diyabetiklerde ve böbrek yetmezliğinde! ALLHAT CHEP İskemik Kalp Hastalığı • • • • • ACEi/ARB (Kanıt A) Angina olanlara Æ BB (Kanıt B) veya KKB (Kanıt B) Kısa etkili nifedipin önerilmez (Kanıt D) Eşlik eden KY Æ ACEi+ARB önerilmez (Kanıt B) Yüksek riskli hastalarda ACEi+dhpKKB tercih edilir (ACEi+tiyazide kıyasla) (Kanıt A) CHEP Miyokard İnfarktüsü Sonrası • • • • BB+ACEİ (Kanıt A), ACEİ intoleransı varsa ARB (Kanıt A, LVH olan hastalarda) BB kontrendike veya etkisiz ise KKB kullanılabilir Nondihidropridin KKB, KY veya pulmoner konjesyon varsa önerilmez (Kanıt D) CHEP Kalp Yetmezliği • Sistolik disfonksiyonlu (EF>%40) hastalarda – ACEİ (Kanıt A) ve BB (Kanıt A) • Aldosteron antagonistleri eklenebilecek durumlar (Kanıt A) – Post MI – Yüksek BNP veya NT‐proBNP düzeyleri – ACEi veya ARB ile kombine edildiğinde K düzeyi dikkatle izlenmeli • ACEi tolere edilemezse ARB (Kanıt A) • ACEi ve ARB tolere edilemez veya kontrendike ise: – Hidralazin+isosorbid dinitrat (Kanıt B) • KB kontrol edilemezse – ARB ile ACEi veya diğer tedaviler kombine edilebilir (Kanıt A) – ACEi+Arb kombinasyonunda hipotansiyon, hiperkalemi ve renal fonksiyonda kötüleşmeye dikkat (Kanıt C) – Ek tedavi olarak dihidropridin KKB önerilebilir (Kanıt C) CHEP İnme • Akut inme sırasında (İlk 72 saat) – Trombolitik tedaviye uygun olmayan hastalarda • KB %15 düşürülmeli (Kanıt D) • %25’ten fazla düşürülmemeli, ilk 24 saatte (Kanıt D) – Trombolitik tedavi alan hastalarda • Etkin KB kontrolü Æ İkincil İK kanamadan kaçınmak üzere • Akut inme sonrasında – Akut faz sonrası antihipertansif tedavi hemen başlanmalı (Kanıt A) – Hedef KB < 140/90 (Kanıt C) – ACEİ+diüretik kombinasyonu tercih edilir (Kanıt B) – ACEi+ARB önerilmez (Kanıt B) CHEP Sol Ventrikül Hipertrofisi • ACEi, ARB, uzun etkili KKB veya tiyazidler kullanılabilir • Direk arterye vaodilatörler (hidralazin, minoksidil gibi) önerilmez CHEP Nondiyabetik Böbrek Hastalığı • Hedef KB 140/90 (Kanıt B) • Proteinürik hastalarda – Başlangıçta ACEi (Kanıt A) – Tolere edemeyenlere ARB (Kanıt B) • Çoğu hastada kombinasyon gerekir • ACE+ARB kombinasyonu nonproteinürik hastada önerilmez (Kanıt B) CHEP Renovasküler Hastalık • Bilateral veya tek böbrek varlığında unilateral darlık varlığında ACEi ve ARB önerilmez (Kanıt D) • Erken revaskülarizasyon önerilen gruplar (Kanıt D): – Üç veya daha fazla ilaç ve yakın izlem sonunda KB kontrol edilemeyen hastalar – Böbrek fonksiyonları kötüleşen hastalar – Bilateral aterosklerotik lezyonları olan veya tek böbrek varlığında kritik darlığı olan hastalar – Rekürren AC ödemi atağı yaşayan hastalar CHEP Diyabetikler • • • • • Hedef sistolik KB <130 (Kanıt C) Hedef diastolik KB <80 (Kanıt A) Başlangıçta kombinasyon gerekebilir (Kanıt B) Otonom nöropati nedeniyle hipotansiyon ataklarına dikkat Başlangıçta ACEi veya ARB önerilenler (Kanıt A) – Kardiyovasküler hastalık – Böbrek hastalığı – Mikroalbüminüri • Sadece DM + HT – ACEi (Kanıt A), ARB (Kanıt B), dhpKKB (Kanıt A), tiyazidler (Kanıt A) • ACEi + dhpKKB > ACEi + tiyazid (Kanıt A) CHEP Tüm Hipertansifler • Her bireye vasküler koruma: – KV risk ≥3 Æ statin (Kanıt A) – Düşük doz ASA (kanıt A), kontrolsüz hipertansiyonda dikkat (Kanıt C) CHEP Antihipertansif Tedaviye Hastanın Uyumu • Hastaya organize olması konusunda yardım etmek – – – – İlaç alımlarını günlük alışkanlıklara göre ayarlamak Günde tek doz tedavileri tercih etmek Çok ‘hap’lı rejimleri tek ‘hap’lı rejime çevirmek İlaç alımlarını düzenleyen basit kutular veya elektronik cihazların kullanımını teşvik etmek CHEP Antihipertansif Tedaviye Hastanın Katılımı • KB takibi ve tedaviyi kendine göre değişiklikler yapması konusunda hasta teşvik edilmeli • Hasta ve ailesi hastalık ve tedavi konusunda eğitilmeli • Hastalar kardiyovasküler risklerin azaltılmasının ne derece etkili olduğu konusunda tam bilgilendirilmeli CHEP Kardiyovasküler Risk ve Tedaviye Uyum • Hastaların global kardiyovasküler riskleri risk azaltımının etkinliği konusunda bilgilendirilmeleri gerekir (Kanıt B) • Hastalara bilgi verirken riskleri anlamaları için anolojiler kullanmak faydalıdır (Kanıt B) – ‘Kardiyovasküler Yaş’ – ‘Kalp Yaşı’ – ‘Damar Yaşı’ vb. Ateroskleroz riski yüksek belirli gruplarda hedef KB düşük tutulmalı! Target Values for Blood Pressure Condition Target (SBP / DBP mmHg) systolic ± diastolic hypertension <140/90 diabetes and chronic kidney disease <130/80 CHEP Tedaviye Uyum İzleminin İyileştirilmesi Gerekir • Eczacılar ve işyeri sağlık ekipleriyle işbirliği yapılarak yaşam biçimi değişiklikleri ve ilaç tedavilerine uyum takip edilmeli • Her kontrolde farmakolojik / nonfarmakolojik tedaviye uyum değerlendirilmeli • Telefon bağlantıları ile tedaviye uyumun artırılması (özellikle ilk 3 ay) Sadece ofis KB ölçümü yeterli değil! Ambulatory BP mmHg 200 180 160 Masked Hypertension True hypertension 140 120 135 True Normotension White Coat Hypertension 100 100 120 140 160 180 200 Manual Office BP mmHg From Pickering, Hypertension 1992 Maskeli Hipertansiyon Prognoz Prevalence is approximately 10% in hypertensive patients. 35 CV events per 1000 patient‐year CV Events 30 25 20 15 10 5 0 Normal 23/685 White coat 24/656 Uncontrolled 41/462 Masked 236/3125 Bobrie et al. JAMA 2004;291:1342‐9 CHEP Hipertansiyon gelişiminde reverzibl risk faktörleri Obesite Yanlış beslenme alışkanlıkları Hareketsizlik Aşırı alkol tüketimi Aşırı stres Yaşam biçimi değişiklikleri anhipertansif ve anti‐aterosklerotik tedavinin vazgeçilmezidir! Yaşam Biçimi Değişiklikleri Kan‐Basıncı Üzerine Etki Intervention Targeted change Expected BP change Sodium reduction < 1500 mg/day -5 / -3 Weight loss BMI < 25 kg/m2 -7 / -6 Alcohol reduction < 2 drinks/day -5 / -2 Exercise 4+ times/week -5 / -4 DASH diet -11 / -6 Dietary patterns Result of aggregate and metaanalyses of short term trials. Miller ER et al. J Clin Hyper 1999:Nov/Dec:191‐8 CHEP Günlük Sodyum Alımı Hipertansiyonun tedavisi ve hatta önlenmesi için 50 yaş altında < 1500 mg/g 51‐70 yaş arası <1300 mg/gün 70 yaş ve üzerinde < 1200 mg/gün teşekkürler Güncel Kılavuzlar Değişen Öneriler Hipertansiyon Tanısı • Ambulatuar KB takibinin önemi artıyor • Ev ölçümleri önemseniyor ESC 2007 Güncel Kılavuzlar Değişen Öneriler Hipertansiyon Tedavisi • Değişmeyen öneri Æ Yüksek riskli hastalarda kombinasyon (ACCOMPLISH, ADVANCE, HYVET, ASCOT, ONTARGET) – Uygun kombinasyon: RASi + KKB veya diüretik – ACEi+ARB kombinasyonu uygun DEĞİL! (ONTARGET) • Bireyselleştirilmiş tedavi: – Tedavi bireye uygun hale getirilmeli ve bireyin tedaviye katılımı sağlanmalı • Yaşlılarda HT – 80 yaş üzerinde antihipertansif tedavinin faydaları belirsizdi – HYVET Æ KB kontrolü 80 yaş üzerinde de faydalı Kılavuz Değiştiren Çalışmalar Tedavi Hedefi Alt Eşik Kaç Olmalı? • • • • ADVANCE ACCORD ONTARGET ACCOMPLISH Diabetes Care 2009 NEJM 2010 NEJM 2008 NEJM 2008 ‘’Ne kadar düşürürsek o kadar iyi’’