VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

 VakıfBank Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu 06‐13 Haziran 2011
11 FED’in Niceliksel Genişleme Politikalarının Piyasalar Üzerindeki Etkisi ve QE3 İhtimali Küresel finansal kriz ardından gerek parasal gerekse mali alanda en ciddi ve çarpıcı önlemlerin alındığı ABD’de, Amerikan Merkez Bankası (FED), para politikasının herhangi bir limit olmaksızın genişletilebildiği niceliksel genişleme (Quantitative Easing) politikası uygulamıştır. FED’in uyguladığı niceliksel genişleme politikasında ikinci aşama (QE2) ise Haziran ayının sonunda sona erecektir. Bu çalışmada, niceliksel genişleme politikalarının piyasalar üzerindeki etkisi ve FED’in yeni bir niceliksel genişlemeye (QE3) gidip gitmeyeceği sorusu tartışılacaktır. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri ABD 









Case Shiller kompozit endeksi Mart’ta mevsimsel ayarlanmış bazda aylık %0.2 düşüş kaydetti. Mayıs ayında Conference Board tüketici güveni endeksi 66´dan 60.8´e geriledi. Bu altı aydır görülen en düşük seviye oldu. Temsilciler Meclisi, beklendiği gibi borçlanma tavanının herhangi bir şart ortaya konmadan 2.4 trilyon dolar artırılması yönündeki tasarıyı reddetti. Nisan ayında inşaat harcamaları beklentilerin üzerinde %0.4 arttı. Tarım dışı istihdam Mayıs'ta 54,000 ile 150,000 düzeyindeki beklentilerin çok altında arttı, işsizlik oranı ise %9’dan %9.1’e yükselerek %8.9 olan beklentilerin üzerinde açıklandı. ISM hizmetler endeksi Mayıs ayında 52.8’den 54.6’ya yükselerek, beklentilerin (54) bir miktar üzerinde açıklandı. ADP verilerine göre Mayıs ayında özel sektörde istihdam 38 bin arttı. Haftalık işsizlik başvuruları 428 binden 422 bine geriledi. Zincir mağaza satışları Mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre %5.4 arttı. Fabrika siparişleri, Nisan ayında, son bir yılın en hızlı düşüşünü gösterdi ve %1.2 düştü. AVRUPA 







Euro Bölgesi´nde Mayıs ayında enflasyon hız kesti ve %2.7’ye geriledi. Ayrıca Nisan´da bölgede işsizlik oranı %9.9 olarak kaldı. Euro Bölgesi´nde Mayıs ayında PMI imalat endeksi beklentilerin altında 54.6 seviyesine geriledi. Euro Bölgesi hizmet sektörü PMI endeksi, Mayıs'ta 56.7’den 56 değerine geriledi. Almanya’da Mayıs ayında PMI imalat verisi 57.7 ile beklentilerin altında gerçekleşti. İngiltere'de Nisan ayında PMI imalat verisi 52.1 ile beklentilerin altına gerçekleşti Fransa’da 1.çeyrekte ILO’ya uyumlu işsizlik oranı %9.2 olarak gerçekleşti. Moody´s, Yunanistan´ın yerel ve yabancı para cinsinden tahvil notlarını B1´den Caa1´e indirdi, görünümü negatif olarak teyit etti. Moody´s, Yunanistan´ın temerrüde düşmesi olasılığını %50 olarak gördüğünü vurguladı. İspanya 2014 ve 2015 vadeli tahvil ihraçlarıyla 3.95 milyar euro borçlanırken, ihraçlarda ortalama getiri ise Nisan ayındaki ihraca göre yükselerek %4.037’ye çıktı. DİĞER ÜLKELER 










ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE 
Japonya‘da Nisan ayında sanayi üretimi öncü göstergesi %1 artış ile %1.9 olan beklentilerin altında kaldı. Moody’s, Japonya’nın Aa2 olan yerel ve yabancı para cinsinden tahvil notunu olası bir indirim için izlemeye aldı. Çin’de Mayıs ayında imalat sektörü PMI endeksi 52.0 olarak açıklandı. OECD bölgesinde yıllık enflasyon Nisan ayında yıllık bazda %2.9 artarak, Ekim 2008´den bu yana görülen en yüksek seviyeye çıktı. Rusya Merkez Bankası beklenmedik bir hamle ile mevduat faizini %0.25 artırarak ardı ardına ikinci ay sıkılaştırmaya gitti. Mevduat faizi %3.5´e yükseltildi. Gösterge refinansman faizi dahil diğer oranlarda değişiklik yapılmadı. Fitch Ratings, Güney Kıbrıs’ın yabancı ve yerel para cinsinden uzun vadeli kredi notlarını AA‐ den A‐ ye indirdi ve notları negatif izlemeden çıkardı. Kolombiya Merkez Bankası (BANREP), faiz oranlarını 25 baz puan artırdı. Avustralya’da 1.çeyrekte GSYİH büyüme oranı ‐%1.2 ile beklentilerin üzerinde daraldı. Hindistan’da Mayıs ayında İmalat Sektörü PMI endeksi 57.5 olarak açıklandı. Tayland Merkez Bankası, bu ayki toplantısında faiz oranlarını beklendiği gibi 25 baz puan artırdı. Vietnam Merkez Bankası, Haziran ayı için döviz cinsinden mevduat faiz oranını %3’den %2’ye indirdi. S&P, Belarus'un kredi notunu B+'dan B'ye indirdiğini ve negatif izlemeye aldığını açıkladı. FED’in N
Niceliksel Gen
nişleme Poliitikalarının P
Piyasalar Üze
erindeki Etkiisi ve QE3 İhttimali Küresel finansal f
kriz ardından a
gereek parasal geerekse mali alanda a
en cid
ddi ve çarpıcı önlemlerin alındığı a
ABD’d
de, Amerikan
n Merkez Bankkası (FED), pa
ara politikasının herhangi b
bir limit olmakksızın genişletiilebildiği nicelliksel genişlem
me (Quantita
ative Easing) p
politikası uygu
ulamıştır. FED
D’in uyguladığ
ğı niceliksel genişleme politikasında ikinci aşama (QEE2) ise Hazira
an ayının son
nunda sona erecektir. e
Bu çalışmada, niceliksel genişşleme politika
alarının piyassalar üzerindeeki etkisi ve FFED’in yeni birr niceliksel gen
nişlemeye (QEE3) gidip gitmeyeceği sorussu tartışılacakttır. birinci nicelikssel FED Kasım 2008’de uygulamayya başladığı b
kası (QE1) ile
e mortgage’a dayalı menkkul işleme politik
gen
2800
2600
metlerin (MBSS) alımına başlamıştır. 600
0 milyar dolara kıym
2400
kadaar alım yapaan FED, Marrt 2009’da menkul m
kıymet 2200
alım
mlarına uzun vvadeli Hazine tahvillerini de
e dahil etmiştir. 2000
1800
Men
nkul kıymet alımlarının top
plam tutarı için
n üst sınırı 1.7
75 1600
trilyyon dolar olarrak açıklayan FED, MBS alımları ile emlaak 1400
ve mortgage piyyasalarına, Haazine tahvili alımları ile de d
1200
maye piyasalaarına destek olmayı amaaçlamıştır. FED, serm
Ağustos 2010’daa yaptığı top
plantıda, porttföyündeki itfa Kaynak: Bloomberg
n MBS’lerin an
napara tutarı ile 2 ve 10 yıl vadeli Hazin
ne olan
tahvili alm
maya devam eederek, 2.3 trilyon dolar civvarında olan aaktif büyüklüğğünü koruyacaağını duyurmaasının ardından, QE2 3 Kaasım 2010 yılın
nda yürürlüğee girmiş ve bu
u programa gö
öre 2011 yılın
nın ikinci çeyreeği sonuna kaadar 600 milyar ABD dolaarı tutarında ek e uzun vadeeli tahvil alımıı yapılması planlanmıştır. Haziran H
ayının
n sonunda sona erecek olaan QE2’nin aardından yenii bir niceliksel genişleme p
programına (Q
QE3) gidilip gidilmeyeceği ise son günlerrde piyasalard
da tartışılan konuların arrasında yer almaktadır. a
FED’in QE3’e gidip gitmeyeceği sorusu
u öncesinde, önceki iki QE Q
nın değerlendirilmesinin öneemli olacağını düşünüyoruzz. Bu kapsamd
da politikaları ardından piiyasalarda neller yaşandığın
üresel krizin önüne geçebilm
mek için uygu
ulanan QE politikası ardındaan piyasalarda yaşananlar 3 başlık altınd
da FED’in kü
değerlend
dirilecek ve FEED’in üçüncü bir niceliksel ggenişlemeye ggidip gitmeyecceği sorusu taartışılacaktır. 24.05.2011
24.03.2011
24.01.2011
24.11.2010
24.09.2010
24.07.2010
24.05.2010
24.03.2010
24.01.2010
24.11.2009
24.09.2009
24.07.2009
24.05.2009
24.01.2009
24.11.2008
24.09.2008
24.03.2009
FED Bilançosu (milyarr dolar)
Grafik‐1

TTahvil Bono vve Borsalar Üzzerindeki Etkisi FED’in QE program
mlarının ABD 1
10 yıllık Hazin
ne tahvil getirisi üzerindeki seyri incelendiğinde,, FED’in açıklaadığı tahvil alım S&P 5
500 Endeksi (Sağ Eksen)
progrramının ard
dından tahvil getirilerin
nin gerilemeesi nanke'nin
Bern
Konu
uşması
Q
QE 1
QE 2
4.5
bekle
enirken, hem QE1 hem dee QE2 uygulaaması sırasınd
da 1450
1350
uzun vadeli tahvillerin satış ağırrlıklı bir seyir izlediği ve getiri 4
1250
oranllarının yükseldiği dikkat çekmektedir. Bu yükselişşin 1150
3.5
teme
el nedenleri, FED’in QE kaapsamında ald
dığı önlemlerrle 1050
uzun vadede büyü
üme beklentilerinin olumlu
uya dönmesi ve v
3
950
n talep ile en
nflasyonist baskıların yükse
elmesi şeklind
de artan
850
2.5
açıklaanabilir. ABD Hazine tahvil getirilerindekki bu yükselişşin 750
ardın
ndan yaşanan düşüşlerd
de ise FED’in uyguladıığı 2
650
politikaların yeterssiz olduğu düşşüncesi ile Euro Bölgesi bo
orç BD krizi ve Ortadoğu’da yaşanan siyasi gerginlikler gibi AB
onucu yatırımcıların yenideen ekonomisi dışındaaki olaylar so
Kaynak: Blo
oomberg
mları ile ABD taahvillerine yö
önelmeleri etkkili güvenli liman alım
olmuşturr. Diğer yandaan aynı dönem
mde S&P 500 endeksinin h
hareketini inceelediğimizde, QE sonrasınd
da artan likiditte ile S&P 500 5 endeksinin sert yükseliş kaydettiği görülmektedi
g
r. Bu çerçeveede, uygulanaan QE politikaaları sonucund
da risk iştahının artmasıyla genel olaraak borsaların gelen alımlarla ve uzun vadeli tahvil gettirilerinin ise gelen satışlarrla ür. Son açıklaanan büyümee ve diğer maakro ekonom
mik verilerin aardından büyyümeye yönellik yükseldiğği görülmüştü
olumlu algılamalarda yavaşlama y
yaaşanırken, tah
hvil piyasaların
nda getirilerin
n aşağı yönlü hareket ettiğği buna karşılıık, dekslerinin bü
üyümeye yöneelik riskleri gö
öz ardı ederekk yukarı yönlü
ü hareket ettiğği görülmekte
edir. Yukarıdaaki borsa end
grafikte kkırmızı ile işarretlenen söz kkonusu harekeet, geçmiş QEE dönemlerinee göre farklıykken, bu farklılık önümüzdeeki 04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
07.2009
04.2009
10.2008
07.2008
04 2008
04.2008
01.2008
01.2009
ABD 1
10 Yıl Vadeli Nom
minal Getiriler
Grafik ‐2
2 Mart 11
Mayıs 11
Ocak 11
Eylül 10
Kasım 10
Kasım 10
Temmuz 10
Mart 10
Mayıs 10
Ocak 10
Ocak 10
Eylül 09
Kasım 09
Mayıs 09
Temmuz 09
Ocak 09
Mart 09
Eylül 08
Kasım 08
Temmuz 08
Mart 08

Mayıs 08
Ocak 08
dönemdee ekonomik verilerde v
kötüleşme ile borsalarda yaşşanabilecek olası o
düşüşlerre ya da artaan enflasyoniist baskılarlaa getirilerin esski patikasına girmesine yol açabilir.  Döviz Piyasalaarı Üzerindekki Etkisi: Parasal genişleme politikaları, uygulandıklaarı Grafik‐3
nin diğer para p
birimleeri ülkenin para birimin
Dolar TW
WI*
değer kayb
betmesine yo
ol açmaktad
ır. karşısında EUR/USD
D (Sağ Eksen)(Eksen Tersine Çevrrilmiştir)
90
1.1
8 ve 31 Martt 2010 tarihleeri Grafik‐3‘tee Kasım 2008
1.15
85
1.2
arasında uygulanan Q
QE1 ile 3 Kasım K
2010‘d
da 1.25
v halihazırdaa devam etm
mekte olan QEE2 başlayan ve 80
1.3
1.35
süresince, doların baştta euro olmaak üzere diğer 1.4
75
mleri karşısınd
daki seyri incelenmiştir. Her para birim
1.45
70
1.5
QE 1
QE 2
iki dönem
de, niceliksel gevşemenin ardından artaan 1.55
65
1.6
dolar likiiditesine bağlı olarak doların değer kaybettiği görülmüştürr. QE uygulam
malarıyla artaan dolar likiditesi, gelişmişş ülkelere görre daha olumlu Kaynak: Blo
oomberg
b
sahip ve artaan enflasyoniist büyüme beklentilerine *Ticaret Ağğırlıklı Dolar Endekssi:Fed tarafından haazırlanan endeks baskılarla faiz artırmayya başlayan gelişmekte g
olaan doların diğğer para birimleri kaarşısındaki değerini izlemektedir.
ülkelere (GOÜ) sıcak para girişini artırarak, bu ülke para birimlerinin dolar karşısın
nda değerlen
nmesine nedeen olmuşturr. 2008 yılının
n ilk yarısındaa gerileme eğğiliminde olan
n EUR/USD paritesinin ise,, FED’in QE1’’e başlamasıyyla beraber dolarda yaşaanan sert kayyıplarla 1.30 seviyelerinde
en 1.50 seviyyelerine kadaar yükseldiği görülmektedir. n doların seyrinde belirleyicci tek unsur olmadığı söylenebilir. Mart 2010’da QE1’’in Niceliksel gevşeme uyggulamalarının
mesinin ardınd
dan EUR/USD paritesinin 1.19 seviyelerin
ne kadar gerileemesinin tem
mel nedeni, AB
BD ekonomisin
ne sona erm
yönelik o
olumlu beklentilerden çok, Euro Bölgesi’n
nde Yunanistaan’la başlayan
n borç krizinin
n derinleşerekk yeni bir glob
bal krize dön
nüşeceği endişşelerinin euro
odaki kayıplarrı artırmasıdır. Bunun yanıssıra Körfez ülkelerinde artaan istikrarsızlıık, euronun zayıfladığı orrtamda dolaraa olan güvenli liman alımllarını destekleeyerek pariteedeki sert düşşüşün bir diğer o
Ağustos 2010’d
da FED’in ikin
nci bir niceliiksel gevşemeye gidebilecceği söylentilleriyle yenideen nedeni olmuştur. yükselmeeye başlayan EUR/USD paritesi, Euro Bölgesi’nde B
haalihazırda yaşanan borç krrizine karşın Avrupa A
Merkeez Bankası’n
nın (ECB) enflasyonist kaygılarla FED’deen önce faiz artırımına gittmesi ile eurro lehine seyiir izlemektedir. Enflasyon
nist baskılarlaa ECB’nin faizz artırımlarınaa devam edebileceği, bunaa karşılık FED
D’in 2012 yılın
ndan önce faaiz artırımınaa gitmeyeceğii beklentileri d
de dolardaki zzayıf seyir üzerinde etkili olm
maktadır. Emtia Fiyatları Üzerindeki Etkisi 03.04.2011
03.02.2011
03 12 2010
03.12.2010
03.10.2010
03.08.2010
03.06.2010
03 04 2010
03.04.2010
03.02.2010
03.12.2009
03.10.2009
03.08.2009
03.06.2009
03.04.2009
03.02.2009
03.12.2008
03.10.2008
FED tarafındaan uygulanan QE programlaarı genel olaraak Grafik‐4
CR
RB Emtia Ende
eksi
emtia fiyatlaarının artmasına neden olmuştur. Emttia 600
fiyatlarında yaşanan bu artışlar çeşşitli nedenlerrle QE1 bitti...
550
QE1 açıklanabilir. İlk olarakk, piyasada işlem göreen başladı...
500
olar cinsindeen emtiaların rezerv paraa olan do
QE2
450
başladı..
fiyatlanması nedeniyle, dolardaki değer kayybı 400
.
den olmuştu
ur. emtiaların fiyatlarının arrtmasına ned
350
k, QE polit
tikalarının gl
lobal büyüm
me İkinci olarak
300
üzerinde olum
mlu etki yaraatacağı ve bu olumlu etkinin 250
özellikle GO
OÜ’lerin sanayi üretimin
nde kullanılaan emtialara olan talebini artıracağı be
eklentisi emttia on fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketi destteklemiştir. So
Kaynak: Bloomberg
munda olan do
oların değerinin olarak, rezervv para konum
düşmesi, piyasada yen
ni rezerv arayışına neden olmuş ve kıyme
etli maden özzellikleriyle servet saklama aracı olan alttın ve gümüşş gibi emtialara olan talebi artırmıştır. D
Diğer yandan, QE2 dönemin
nde emtia fiyaatlarında görü
ülen artışın QEE1 dönemine göre daha yüksek oldu
uğu dikkat çeekmektedir. Bunun B
sebebii emtia fiyatlarında talep yönlü görüleen n yanı sıra, QE2 Q dönemind
de Ortadoğu’d
da başlayan ayaklanmalar a
da yükselişin
sonucu özelllikle petrolde ve çeşitli gıd
emtialarında arz sıkıntısı yaşanacağı beklentisiyle arz yönlü bir yükselişin yaşşanmasıdır. 3 FED yeni bir parasal ge
enişleme politikasına (QE3
3) gidebilir mi?? Şu ana kaadar uygulanaan iki parasal ggenişleme politikasının aslında ABD ekonomisinde yarattığı olumlu
u etkilerin sınırlı kaldığı gö
örülmektedir. Örneğin, piyaasalarda yılın b
başında ABD e
ekonomisinin 2011 yılının ilk çeyreğinde
e %3.7 oranınd
da büyüyeceeği tahmin edilirken, ABD eekonomisi, 201
11 yılının ilk çe
eyreğinde %1
1.8 oranında b
büyümüştür. A
Ayrıca açıklanaan öncül gösstergelerden IISM ve PMI en
ndeksleri de yyılın ikinci çeyrreğinde ABD eekonomisinin güçlü bir perfformansa sahip olamayaccağına işaret etmektedir. Bu B durum ABD ekonomisin
ne yönelik kaygıların artmaasına neden olurken, o
FED’in QE3’e gid
dip gitmeyeceği sorularını ggündeme getirrmektedir. Grafik‐5
ABD’de büyümee verilerini daaha yakından incelemek iççin resesyonların bitiş b
tarihleri sıfır alınaraak bir endeks olu
uşturulmuş, bitiş b
tarihindeen 4 çeyrekk öncesi ve 12 1
çeyyrek sonrassındaki ABD
D büyüme performan
nsı incelenmiştir (B
Bkz.Grafik‐5). Buna göre 2008 yılınd
da k
ardınd
dan toparlan
nmanın önceeki yaşşanan son krizin krizzlere benzer olduğu fakkat görece 1973 1
ve 198
81 krizzlerinden dü
üşük kaldığı görülmekttedir. Aslınd
da eko
onomide yaşaanan toparlan
nmada FED’in
n uyguladığı QE Q
pollitikalarının etkisi e
olduğu görülürken, alınan bu b
önllemlere rağm
men büyümed
de yaşanan toparlanmanın bekklentilerin altında kaldığı dikkat çekmekttedir. ABD GSYİH (Çeyre
A
eklik,%)*
123
118
113
QEE1 bitti..
108
103
QE2 başladı... 98
‐4 ‐3 ‐2 ‐1 0
1
2
3
4
5
6
7
8
Zaman
9 10 11 12
Tem. 1981 ‐ Kas.. 1982
Mart 2001 ‐ Kas.. 2001
Kas. 1973 ‐ Mart 1975
K
T
Tem. 1990 ‐
Martt 1991
A
Ara. 2007 ‐Haz. 0
9
*Kriz bitişş tarihleri "0" alın
narak endekslenm
miştir.
Kaynak: Blo
oomberg, Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar
manın yanısıra konut sektörü Büyyümede yaşanan yavaşlam
incelendiğinde, son günlerdee açıklanan ve
erilerin sektöre nelik çift dip söylemlerine n
neden olduğu görülmektedir. yön
Kon
nut piyasasında satışlarıın yavaşlaması ve konut fiyaatlarının kriz süresince görrdüğü en dip seviyelerin de d
altına gerilemesi, sektöre yön
nelik risklerin devam ettiğiini yan
nsıtmaktadır. FED QE polittikaları ile ko
onut sektörün
nü dessteklemeyi heedeflerken, ssektörde halaa devam edeen riskklerin, QE2’nin sona ermessi ardından daha da artmaası mü
ümkün olabilir. Küresel fin
nansal krizin temelinde yer alan konut sektö
öründe yaşanan bu olumsu
uz tablo, FED’in mlere devam
m edebileceğin
ne QE çerçevesindee aldığı önlem
Grafik‐6
50
40
30
20
10
0
‐10
‐20
‐30
‐40
‐50
‐60
Yeni Konut Sattışları
01.04.2011
01.01.2011
01 10 2010
01.10.2010
01.07.2010
01.04.2010
01.01.2010
01.10.2009
01.07.2009
01 04 2009
01.04.2009
01.01.2009
01.10.2008
01.07.2008
01.04.2008
01.01.2008
01.10.2007
01 10 2007
01.07.2007
01.04.2007
01.01.2007
01.10.2006
01.07.2006
01.04.2006
01.01.2006
Konut sektöründe çift dip endişleri arttı.. 2
2. El Konut Satışl
arı
Kaynak: Bloo
omberg
işarret etmektedirr. TÜFE (%,y‐y)
Çekirde
ek TÜFE (%,y‐y)
Kaynak: Bloom
mberg
01.04.2011
01.01.2011
01.10.2010
01.07.2010
01.04.2010
01.01.2010
01.10.2009
01.07.2009
01 04 2009
01.04.2009
01.01.2009
01.10.2008
01.07.2008
01.04.2008
01.01.2008
01.10.2007
01.07.2007
01.04.2007
01.01.2007
01.10.2006
01 07 2006
01.07.2006
QE2 Dönem
mi 01.04.2006
01.01.2006
Grafik‐7
6
5
4
3
2
1
0
‐1
‐2
‐3
Öte
e yandan, FED’in QE3’e b
başlaması için
n önündeki en e
büyyük engelin artan enflasyonist baaskılar olduğğu görülmektedir. 3 3 Kasım 2010
0 tarihinde yürürlüğe y
gireen 2 ardından ABD’de TÜFE’n
nin sürekli yü
ükseldiği ve 2,5 2
QE2
yılın
n en yüksekk seviyelerinee ulaştığı dikkkat çekerken, FED
D’in ana hedeefi olarak takkip ettiği çekkirdek TÜFE’d
de yükkselişlerin yaşşanması enfllasyonist riskklerin arttığın
na işarret etmektedir (Bkz. Grafik‐‐7). Fakat şu aan için çekirdeek enflasyonun %2 seviyelerinin
n altında olmaası söz konussu riskklerin düşük olduğuna işareet etmektedir. Diğer yandan, FED
D’in enflasyonist kaygılar aççısından QE2’ye başlamadaan öncce olduğu kadar şu anda, Q
QE3 için enflasyyon konusund
da elinin rah
hat olduğu söyylenemeyebilir. 4 Sonuç olarak, Haziran ayında sona erecek olan QE2 ardından FED’in yeni bir QE politikasına devam edip etmemesi üzerinde önemli risklerin varlığı görülmektedir. Özellikle daha önce uygulanan 2 parasal genişleme politikası aynı anda göreceli olarak gevşek maliye politikaları tarafından desteklenmesine karşın ABD ekonomisinde beklenen sürdürülebilir bir büyümeyi tam sağlayamadığı görülmektedir. Ekonominin gidişatı konusunda öncül veriler olarak kabul edilen PMI ve ISM endekslerindeki son aylarda görülen sert düşüş bu durumu kanıtlamaktadır. Ancak bu endekslerdeki sert düşüşe rağmen, endekslerin henüz büyümede eşik olarak kabul edilen 50 seviyelerinin altına inmemiş olması, ABD büyümenin son aylarda yavaşlamasına rağmen henüz negatif olmayacağına işaret etmektedir. Bu durumda ABD’de yeni bir parasal genişleme önleminin (QE3) gündeme gelmesi ise ancak ekonominin yeni bir resesyona girmesi durumunda mümkün olabilir. Böyle olası bir durum bu yılın ikinci yarsından sonra ekonomide yaşanan yavaşlamanın daha sertleşmesi durumunda söz konusu olabilir. Ancak şu an için bu risk görünmemektedir. FED’in açıklamalarında QE2’ye devam etmeyeceğini belirtmesi bu beklentilerimizi güçlendirmektedir. Diğer yandan FED’in parasasal politikalarına devam etmesi senaryosu altında bundan önce uygulanan iki tanesinin başarısız olduğu göz önüne alınacağından yeni bir QE3’ün öncekiler gibi olumlu algılaması mümkün olmayabilir. Bunun temel sebebi ise yeni parasal genişlemenin piyasalarda ekonominin bir likidite tuzağına girmiş olduğu endişelerinin artmasına yol açabilecek olması, bunun yanında ABD’de siyasi nedenler ile maliye politikalarının sıkılaştırılmaya başlanması nedeniyle para politikasının tek başına ekonomiyi canlandıramayacağı endişlerinin artması şeklinde açıklanabilir. 5 Açıklanacak Veriler (06‐13 Haziran 2011) Ekonomi Gündemi Önceki Beklenti
%6.7 %6.6
06.06.2011 Euro Bölgesi ÜFE (Nisan, y‐y) 07.06.2011 Euro Bölgesi Perakende Satışlar (Nisan, a‐a) ‐%1.0 %0.4
Almanya Sanayi Siparişleri (Nisan, a‐a) ‐%4.0 %2.0
ABD Haftalık Mortgage Verileri 519.4 ‐‐
Almanya Dış Ticaret Dengesi (Nisan) 15.2 mlyr euro 13.8 mlyr euro
Sanayi Üretimi (Nisan, a‐a) %0.7 %0.0
‐5.7 mlyr ‐5.9 mlyr
‐4.5 ‐‐
Cari İşlemler Dengesi (Nisan) 1679.1 mlyr 210 mlyr
Dış Ticaret Dengesi (Nisan) ‐48.2 milyar ‐48.8 milyar
Haftalık İşsizlik Başvuruları 422 bin 415 bin
08.06.2011 Fransa Dış Ticaret Dengesi (Nisan) Japonya Öncül Göstergeler Endeksi (Nisan) 09.06.2011 ABD Euro Zone ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Haziran) %1.25 %1.25
İngiltere BOE Toplantısı ve Faiz Kararı (Haziran) %0.5 %0.5
Japonya Güven Endeksi (Mayıs) ‐%0.9 ‐%0.8
Büyüme Oranı (1. çeyrek, revize) ‐%0.9 ‐%0.8
‐40.49 bin 160 bin
10.06.2011 ABD Bütçe Dengesi (Mayıs) İngiltere Çekirdek ÜFE (Mayıs) %0.6 %0.3
Sanayi Üretimi (Nisan) %0.3 %0.1
‐%0.2 ‐%0.2
%0.1 %0.1
Almanya TÜFE (Mayıs) İtalya Büyüme Oranı (1.Çeyrek) 6 ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ ABD Büyüme ABD Büyüme Beklentisi
10
3,4
8
3,3
6
3,2
4
3,1
2
3
0
06.2010
06.2009
06.2008
06.2007
06.2006
06.2005
06.2004
06.2003
06.2002
06.2001
06.2000
06.1999
06.1998
06.1997
06.1996
06.1995
2,6
06.1994
2,7
‐8
06.1993
2,8
‐6
06.1992
‐4
06.1991
‐2
2,9
2011‐2Ç
2011‐3Ç
2011‐4Ç
2012‐1Ç
2012‐2Ç
ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç)
ABD Büyüme Oranı (%, ç/ç)
ISM İmalat ve Büyüme
ISM Hizmetler ve Büyüme
65
8
60
6
4
55
6
4
2
50
0
45
8
60
55
2
50
65
0
‐2
45
‐4
40
‐4
35
‐6
35
‐6
30
‐8
30
‐8
ISM İmalat Endeksi
GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen)
ISM Hizmetler Endeksi
12.2010
02.2010
04.2009
06.2008
08.2007
10.2006
12.2005
02.2005
04.2004
‐2
06.2003
12.2010
06.2010
12.2009
06.2009
12.2008
06.2008
12.2007
06.2007
12.2006
06.2006
12.2005
06.2005
12.2004
06.2004
12.2003
06.2003
40
GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen)
Öncül Göstergeler Endeksi
Empire State İmalat Endeksi
Philly FED İmalat Endeksi
Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.)
05.2011
10.2010
09.2006
04.2011
11.2010
06.2010
01.2010
08.2009
03.2009
10.2008
05.2008
12.2007
07.2007
02.2007
09.2006
04.2006
03.2010
08.2009
01.2009
06.2008
6
5
4
3
2
1
0
‐1
‐2
‐3
‐4
‐5
11.2007
50
40
30
20
10
0
‐10
‐20
‐30
‐40
‐50
04.2007
Bölgesel Aktivite Endeksleri
ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE %)
ÜFE (yıllık ‐
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
3,5
3
2,5
6
5
5
4,5
4
4
3
3,5
2
2
3
1,5
1
2,5
2
0
1
1,5
‐1
Çekirdek Enflasyon (Gıda ve Enerji Dışı) (%, y/y)
4,5
160
7
4
140
6
3,5
120
5
20
‐1
0
‐2
04.2007
02.2011
07.2010
0
12.2010
05.2011
0
0,5
10.2010
40
03.2010
1
1
12.2009
05.2010
2
08.2009
60
1,5
3
01.2009
80
2
4
06.2008
100
2,5
11.2007
3
05.2009
10.2009
Gıda Enflasyonu
Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu
10.2008
03.2009
ÜFE (yıllık ‐ %)
TÜFE (%, y/y)
03.2008
08.2008
01.2008
06.2007
04.2006
11.2006
0
12.2010
05.2010
10.2009
03.2009
08.2008
01.2008
0,5
06.2007
1
‐3
11.2006
‐2
0
04.2006
0,5
Gıda Fiyatları (%, y/y)
Benzin Fiyatları (Dolar)
Ham Petrol Fiyatları (Dolar, Sağ Eksen)
Michigan Enflasyon Beklentisi
Piyasa Enflasyon Beklentisi
3,2
2
3,1
1,5
2,8
1
2,7
0
2,6
‐0,5
2,5
Michigan 1 yıllık Enf. Endeksi
Michigan 5 yıllık Enf. Endeksi (Sağ Eksen)
04.2011
09.2010
02.2010
07.2009
12.2008
05.2008
10.2007
03.2007
0
1
0,5
‐1
5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi
04.2011
2,9
2
09.2010
3
3
02.2010
4
07.2009
3,3
12.2008
5
3
2,5
05.2008
3,4
10.2007
3,5
03.2007
6
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ ABD Menkul Kıymetlerine Net Yabancı Yatırımı
ABD Dış Ticaret Dengesi
150
0
‐10
100
‐20
‐30
50
‐40
‐50
0
‐60
‐70
‐50
‐80
‐90
Dış Ticaret Dengesi
Dış Ticaret Dengesi (Petrol Hariç)
03.2011
10.2010
05.2010
12.2009
07.2009
02.2009
09.2008
04.2008
11.2007
06.2007
01.2007
04.2011
09.2010
02.2010
07.2009
12.2008
05.2008
10.2007
03.2007
‐100
ABD Net Menkul Kıymet Yatırımı (Milyar $)
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Perakende Satışlar
Haftalık Perakende Satış Verileri
15
6
5
10
4
5
3
0
2
1
‐5
0
‐1
‐10
‐2
04.2011
01.2011
10.2010
07.2010
04.2010
01.2010
10.2009
03.2009
07.2009
‐3
10.2010
03.2010
08.2009
01.2009
06.2008
11.2007
04.2007
‐15
Perakende Satışlar (%, y/y)
ICSC Mağaza Zinciri Satışları (%, y/y)
Perakende Satışlar (Oto Hariç, %, y/y)
Perakende Satışlar (Gaz Hariç, %, y/y)
Michigan Tüketici Güven Endeksi
Tüketim Harcamaları
5
95
4
90
85
3
80
2
75
1
70
0
65
Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi
Reel Tüketim Harcamaları (%, y/y)
10.2010
12.2009
02.2009
04.2008
06.2007
08.2006
10.2005
12.2004
02.2004
05.2011
12.2010
07.2010
02.2010
09.2009
04.2009
11.2008
06.2008
01.2008
‐3
08.2007
‐2
50
03.2007
55
04.2003
60
06.2002
‐1
KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ Yeni Konut Arzı
Yeni Konut Arzı (mlyn adet)
Konut Satışları
115
7
13
110
6,5
12
105
6
11
100
5,5
10
5
9
90
4,5
8
85
4
80
3,5
75
3
70
2,5
7
6
5
4
Bekleyen Konut Satışları Endeksi
05.2011
12.2010
07.2010
02.2010
09.2009
04.2009
11.2008
06.2008
01.2008
03.2007
08.2007
3
01.2011
07.2010
01.2010
07.2009
01.2009
07.2008
01.2008
07.2007
01.2007
95
Yeni Konut Arzı (mlyn adet)
İkinci El Konut Satışları (Milyon, Sağ Eksen)
İpotekli Konut Kredisi Faizleri
Konut Fiyatları
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
15
8
7,5
7
6,5
6
5,5
5
4,5
4
3,5
3
7
10
6,5
5
0
6
‐5
5,5
‐10
‐15
5
‐20
03.2011
09.2010
03.2010
09.2009
03.2009
09.2008
03.2008
09.2007
12.2010
05.2010
10.2009
03.2009
08.2008
01.2008
06.2007
11.2006
04.2006
Case Shiller Konut Fiyat Endeksi
03.2007
4,5
‐25
Mortgage Faiz (Sabit Faizli)
Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen)
İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Tarım Dışı İstihdam
İşsizlik Başvuruları
700
500
650
300
600
100
550
500
‐100
450
‐300
400
‐500
350
300
‐700
02.2011
09.2010
04.2010
11.2009
06.2009
08.2008
02.2011
07.2010
12.2009
05.2009
10.2008
03.2008
08.2007
01.2007
01.2009
250
‐900
Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin)
Tarım Dışı İstihdam Aylık Değişim (Bin Kişi)
Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.)
Ortalama Saatlik Ücret
İşsizlik Oranı
4,5
11
10
4
9
3,5
8
7
3
6
5
2,5
4
04.2011
09.2010
02.2010
07.2009
12.2008
05.2008
03.2007
07.2010
01.2010
07.2009
01.2009
07.2008
01.2008
07.2007
01.2007
01.2011
Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y)
İşsizlik Oranı (%)
10.2007
2
3
EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ Büyüme (Çeyreklik) Büyüme Tahminleri 3
4
2
%
3
1
3
0
2
‐1
2
03.11
09.10
03.10
09.09
03.09
09.08
0
03.08
1
‐4
09.07
1
‐3
03.07
‐2
2011‐2Ç
2011‐3Ç
Euro Bölgesi
Euro Bölgesi(ç/ç)
Almanya(ç/ç)
Fransa(ç/ç)
2011‐4Ç
Almanya
2012‐1Ç
İngiltere
Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi 10
10
65
5
0
‐5
5
60
0
55
‐5
50
‐10
45
‐15
40
‐20
35
‐10
‐15
‐20
‐25
‐30
Hizmetler PMI ‐35
‐40
2003
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri, sağ eksen)
Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort)
İmalat Sanayi PMI 65
60
55
50
45
40
35
30
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Euro Bölgesi İngiltere
Fransa
Almanya
2009
2010
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Euro Bölgesi Ingiltere Fransa
Almanya DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi 4
40
50
30
40
20
2
16
30
0
11
10
20
‐2
0
10
‐4
‐10
0
‐6
‐20
‐10
‐30
‐20
‐40
‐30
6
1
‐4
‐8
‐9
‐10
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2003
2011
2005
2007
2009
2011
Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen)
Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro)
Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y)
Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen)
ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 3
5
4
2,5
3
2
10
3
8
2,5
6
4
2
2
1,5
2
0
1,5
‐2
1
1
0
0,5
‐1
0
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
Ülkeler Bazında TÜFE (%)
5
4
3
2
1
0
‐1
‐2
2005
2006
2007
2008
2009
2010
İspanya TÜFE(y/y)
İtalya TÜFE(y/y)
Almanya TÜFE(y/y)
Fransa TÜFE(y/y)
0,5
‐8
‐10
0
1999
2001
2003
2005
2007
2009
Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen)
2004
‐6
Euro Bölgesi ÜFE (y/y)
Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y, Sol Eksen)
Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y)
6
1
‐4
2011
2011
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İstihdam ve PMI 10,5
2,5
2
1,5
1
0,5
0
‐0,5
‐1
‐1,5
‐2
‐2,5
‐3
60
10
55
9,5
9
50
8,5
45
8
40
7,5
35
7
Mayıs 05 Kasım 05 Mayıs 06 Kasım 06 Mayıs 07 Kasım 07 Mayıs 08 Kasım 08 Mayıs 09 Kasım 09 Mayıs 10 Kasım 10 Mayıs 11
2007
2008
2009
2010
Bileşik PMI (sol eksen)
İşsizlik Oranı
Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y)
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Özel Tüketim Krediler (%)
1
20
12
0,5
10
15
0
8
‐0,5
10
6
5
4
‐1
‐1,5
‐2
2
0
Euro Bölgesi Özel Tüketim
2011Ç1
2010Ç3
2010Ç1
2009Ç3
2009Ç1
2008Ç3
2008Ç1
2007Ç3
2007Ç1
‐2,5
0
‐5
‐2
2003
Almanya Özel Tüketim
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y)
Fransa Özel Tüketim
Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen)
Tüketici Kredileri Perakende Satışlar ve Özel Tüketim
10
2
1,5
8
1
6
0,5
0
4
‐0,5
2
‐1
0
‐1,5
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y)
2011
04Ç4
05Ç1
05Ç2
05Ç3
05Ç4
06Ç1
06Ç2
06Ç3
06Ç4
07Ç1
07Ç2
07Ç3
07Ç4
08Ç1
08Ç2
08Ç3
08Ç4
09Ç1
09Ç2
09Ç3
09Ç4
10Ç1
10Ç2
‐2
‐2
Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç)
Özel Tüketim (% ‐ ç/ç)
Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim Perakende Satışlar (% , ç/ç)
5
2,5
5
0
2
4
2
1
0,5
0
0
-1
‐30
‐0,5
-2
‐35
‐1
‐40
‐1,5
2006
2008
Euro Bölgesi Perakende Satışları
Almanya Perakende Satışları
Fransa Perakende Satışları
2010Ç2
2004
2009Ç4
2002
2009Ç2
2000
Tüketici Güveni
Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) 2008Ç4
1998
2008Ç2
1996
-4
2007Ç4
1994
-3
2007Ç2
‐25
2006Ç4
‐20
2006Ç2
1
‐15
3
2005Ç4
1,5
‐10
2005Ç2
‐5
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları
LIBOR ve OIS Spreadleri
400
bps
6
350
%
5
300
4
250
200
3
150
2
100
1
50
USD Spread
GBP Spread
FED Faiz Oranı
3 ay USD Libor
Euro Spread
AUD Spread
3 ay Haz. Bon. Getirisi
3 ay ABCP Getirisi
21.05.2011
21.01.2011
21.09.2010
21.05.2010
21.01.2010
21.09.2009
21.05.2009
21.01.2009
21.09.2008
21.05.2008
21.01.2008
21.05.2011
21.01.2011
21.09.2010
21.05.2010
21.01.2010
21.09.2009
21.05.2009
21.01.2009
21.09.2008
21.05.2008
21.01.2008
21.09.2007
21.09.2007
0
0
3 ay USD OIS
İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları
Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları
6
%
%
7
6
5
5
4
4
3
3
2
ECB Faiz Oranı
3 ay Euro Libor
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi
3 ay Euro OIS
BoE Faiz Oranı
3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi
3 ay GBP Libor
3 ay GBP OIS
02.03.2011
02.11.2010
02.07.2010
02.03.2010
02.11.2009
02.07.2009
02.03.2009
02.11.2008
02.07.2008
02.03.2008
28.05.2011
28.01.2011
28.09.2010
28.05.2010
28.01.2010
28.09.2009
28.05.2009
28.01.2009
28.09.2008
28.05.2008
0
28.01.2008
0
28.09.2007
1
02.11.2007
2
1
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr
0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr
Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr
Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 88 Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 18 Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr
Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 83 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 87 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr
Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 90 Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr
0312‐455 84 76 İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 0312‐455 84 93 0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar