kazanımlar, etkinlik örnekleri ve açıklamalar ı.ve ıı. dönem

KAZANIMLAR, ETKİNLİK
ÖRNEKLERİ VE AÇIKLAMALAR
I.VE II. DÖNEM
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
36
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
1. İletişim
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
+ Öğretmen, öğrencilere evde, iş yerlerinde,
1. İletişimin toplum hayatındaki sokakta sergilenen iletişim türlerini sergileyen
resimleri tepegözde göstererek ‘iletişim’in
yeri ve önemini açıklar.
toplumun bütün bireylerini kapsayan bir
2. İletişimde kullanılan ögeleri
kavram olduğunu buldurmaya çalışır.
bulur.
+ İletişimde kullanılan ögeleri iş yerlerindeki
3. Teknolojik gelişmelerin
yaşantılarıyla ilişkilendirmeleri istenir.
iletişime etkilerini yorumlar.
Konu haber yazıları ile
ilişkilendirilir.
[!]Her türlü iletişimde:
a. Gönderilecek bir iletinin, gönderici
ve alıcının olduğu;
b. Bir bağlamda gerçekleştiği;
c. Gönderici ile alıcı arasında ilişkiyi
sağlayan bir kanal olduğu vurgulanır.
[!] Göstergelerin gösteren ve
gösterilenden oluştuğu, bunların
birbirinden ayrılmadığı belirtilir.
[!] Bağlam kavramı vurgulanır.
[!] Bilgisayar, ışık ve görüntü sağlayan
aletlerin iletişime getirdiği kolaylıkları
vurgulanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
37
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
2. Dil - İnsan ve
İletişim İlişkisi
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
v
Öğrenciler
işletmeleri
açısından [!] Teknolojik gelişmelerden
ilanların,
özendirmelerin yararlanılmasıyla iletişimin daha çok
1. İletişimde dilin rolünü belirtir. reklamların,
(promosyon) işlevlerini ve sonuçlarını önem kazandığına dikkat çekilir.
2. Dilin iletişimin temel ögesi araştırırlar.
[!] İş hayatında karşılaşabilecekleri
olduğunu fark eder.
+ Öğrenciler, dilin kültür taşıyıcısı rolünü değişik insan tipleri ile (sinirli,
3. Dilin kültür taşıyıcısı rolünü araştırır.
iyimser, kötümser, titiz, inatçı vs.)
bulur.
sağlıklı bir iletişim kurmalarının
gereği vurgulanır.
4. Dilin bireysel kullanımda
kazandığı özellikleri belirler.
: Konu mektup ve haber yazıları ile
ilişkilendirilir
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
38
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
3. Dil - Kültür
İlişkisi
Bu ünitenin sonunda öğrenciler;
1. Dil, kültür ilişkisini irdeler.
+ İş hayatında karşılaştıkları [!] Dilin toplum hâlinde yaşamadaki rolü; kültür
konuşma
biçimlerini
ve taşıyıcısı olan dilin, insan topluluklarının oluşmasındaki
önemi belirtilir. İnsanın dille ağladığı; dilin kültür
nedenlerini tartışırlar.
2.
Konuşma
dilindeki
v Öğrencilere konuşma dilindeki
farklılıkların
nedenlerine
farklılıkları içeren bir CD, kaset
yönelik kestirim yapar.
vb. izlettirilir, dinletilir. Konu
3. Aynı dili konuşan insan üzerinde
sınıfça
tartışmaları
topluluklarının ortak kültür istenir.
değerlerini paylaştıklarını fark
eder.
4. Dilin kültür alanının (Tinsel
Tabaka) oluşmasındaki rolü ve
değerini fark eder.
5. Standart Türkçe ile konuşması
gerektiğini fark eder.
6. Dilin günlük kullanımıyla
bilim, felsefe ve edebiyat
eserlerindeki farklı kullanılma
nedenlerini kestirim yapar.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
alanının oluşmasını sağladığı; dilin ulusal kimliğin
oluşmasındaki rolü ve önemi; kültür ve sanat
etkinliklerinin dille gerçekleştirilen etkinlikler olduğu;
kültür ürünlerinin, bilimsel buluşların, kişisel
tecrübelerin kuşaktan kuşağa dille anlatıldığı önemle
vurgulanır.
[!] Ana dilin özellikleri; lehçe, ağız terimlerinin
anlamları, bir ülkedeki lehçe ve ağızlardan birinin çeşitli
sebeplerden dolayı ortak kültür dili hâline geldiği; ortak
dilin o ülkede yazı dili hâlinde kullanıldığı; ortak dilin
resmî dil olduğu ve ilmî dilin yazı dili üzerine
kurulduğu; insanların anlaşmak amacıyla konuştukları
dile konuşma dili denildiği; konuşma dilinde ses tonu,
söyleyiş tarzı; el, yüz ve vücut hareketlerinin de rolü
olduğu açıklanır. Yazı dili ile konuşma dili arasındaki
farklar açıklanır. Tarih boyunca kendine özgü kültürü,
edebiyatı ve medeniyeti olan kavimlerin yazı dili
olduğu; her ülkede farklı meslek gruplarının kendi
aralarında farklı bir dil kullandıkları; argonun dilin söz
veya söz kümesi düzeyindeki birimlerine bir grubun
verdiği yeni anlam ve değerlerle oluştuğu vurgulanır.
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
39
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
4. Dillerin
Sınıflandırılması
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Dil ailelerinin oluşumunu
açıklar.
2. Dilleri yapılarına ve çıkış
bölgelerine göre sınıflandırır.
3.Türkçenin köken ve yapı
bakımından dünya dilleri
arasındaki yerini belirler.
4. Türk dilinin dönemlerini tanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v Dillerin sınıflandırılmasında dikkat
edilen temel farklılıkları sezdirmek
amacıyla bazı öğrencilerden değişik
dillerden beşer kelime veya cümleyi
sınıfa getirmeleri ve tanıtmaları istenir.
Bu diller arasında cümle kuruluşları,
kelime türetmeleri ve çekimler
arasındaki farklılıklara dikkat çekilir.
[!] Diller arasında ses sistemi, yapı, söz
dizimi bakımlarından benzerliklerin dil
ailelerini oluşturduğu belirtilir.
[!] Dillerin köken ve yapı bakımlarından
çeşitli gruplara ayrılarak incelendiğine
dikkat çekilir.
[!] Türk dilinin köklü bir dil ailesinden
geldiği ve Türkçenin konuşulduğu
+ Sınıfa bir Azerbaycan gazetesi, coğrafyanın genişliği vurgulanır.
Azerbaycan televizyonundan alınmış
bir video kaseti veya kasete alınmış
Azeri Türkçesinde bir şiir, türkü veya
herhangi bir metin getirilerek burada
söylenenlerin
hangi
ulusa
ait
olabileceğini kestirmeleri istenebilir.
Anadolu Türkçesi ile benzerlikler
tartışılır.
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
40
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
II. TARTIŞMA
1. Tartışmayı
Kavrama ve
Uygulama
2. Tartışmalarda
Yapılan Hatalar
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
+ Öğretmen sınıfa bir teyp [!] Tartışmanın amacının bir konu çerçevesinde lehte
veya
video
kamerası
veya aleyhte karşılıklı düşünceleri ortaya koyma,
2. Tartışma konusunun
getirerek sınıfta yaptıracağı
problemlere cevap ve çözümler bulma; gerçek,
özelliklerini açıklar.
tartışmayı kaydedebilir.
doğru, iyi ve güzel olanı birlikte arama olduğu
belirtilmelidir. Doğru ve güzel kavramlarının
3.Tartışmada savunulan
+
Yapılacak
tartışma
zamana bağlı olduğunu unutmamak gerektiği de
düşünceleri gerekçeleriyle listeler. konusunu
öğrencilere
vurgulanmalıdır.
seçtirilmesi yararlı olacaktır.
4.Tartışmada genel olarak kabul
Bunun
için
önceden
edilen görüşleri bulur.
hazırlanmış
kartlar
öğrencilere dağıtılabilir. En
fazla istek toplayan konuda
tartışma yaptırılabilir.
1. Tartışmalarda içine düştükleri
+ Tartışmalarda en çok [!] Tartışmalarda konu dışına çıkmanın, gereksiz
yanılgı ve hataları tespit eder.
kullanılan kelime kalıpları tekrarlar yapmanın, kişisel sataşmalar yoluyla
tespit
edilmelidir. tartışmayı karşılıklı konuşmaya dönüştürmenin, yanlış
2. Tartışmada uyulması gereken
Öğrencilerin de katkılarıyla kelimeler ya da kavramlar seçerek kavram kargaşası
kuralları uygular.
belirlenen
bir
konuda yaratmanın, diğer konuşmacıları dinlememenin,
3. Tartışmada görüş ve karşıt
örneklerin ve gerekçelerin görüşleri destekler nitelikte
tartışma ortamı açılır.
görüşleri ayırır. Karşıt görüşlerin
olmamasının, peşin yargılı olmanın, karşı tarafça
nasıl çürütüldüğünü açıklar.
aydınlanmış noktalarda direnmenin, konuşanların
sözünü kesmenin; tartışma başkanının kararlarına
uymamanın zararları gösterilir; konuşma kurallarına
ve zamana uymanın yararları sezdirilir.
1. Tartışmanın amacını belirler.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
41
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
+ Tartışmaların konusu ve çeşitleri
konusunda öğrencilerin görüşleri
alınır. Konularına göre önceden
hazırlık
yapılıp
yapılmaması
gerektiği; buna göre tartışmaların
gruplanıp
gruplanamayacakları
tartışılır.
[!] İki kişi veya ikiden fazla kişi arasında
her gün değişik konularda arkadaşlarımızla
yaptığımız tartışmaların hazırlık gerektirip
gerektirmediği irdelenir. Bu tür hazırlıksız
tartışmalarda
yapılan
hataların
buldurulmasına çalışılmalıdır.
II. TARTIŞMA
3. Tartışma
Çeşitleri
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Tartışmaları toplumla iletişim
imkânlarını dikkate alarak
gruplandırır.
2. Hangi tür tartışmaların hazırlık
gerektirdiğini açıklar.
4. Hazırlık gerektiren tartışmaları
örneklendirir.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
+ Tartışmada görüş ve karşıt
görüşlerin kimler tarafından ve nasıl
çürütüldüğü, tartışmada varılan
sonuç, çoğunluğun savunduğu
görüşlerden faydalanarak bir cümle
hâlinde ifade ettirilebilir.
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
[!] Bazı konuların önceden bildirilerek
tartışmacılara hazırlanma imkânı verilmesi
gerektiğine dikkat çekilir. Basındaki
tartışmaların da hazırlık gerektiren
tartışmalar olduğu vurgulanır.
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
42
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
II. TARTIŞMA
4. Rapor ve
Tutanak Yazma
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Rapor yazmada dikkat edilecek
hususları belirtir.
+ İzledikleri ve araştırdıkları bir
konuda rapor ve tutanak
düzenlemeleri istenir.
[!] Yaşantıları ile ilişkili bir konuyu veya
faaliyetin rapor hâline getirilmesi gerektiği
vurgulanır.
[!] Rapor ve tutanakları başka nerelerde
kullanabilecekleri üzerinde durulmalıdır.
4. İzledikleri veya araştırdıkları bir
konuyu kurallarına uygun şekilde rapor
eder.
5. Hangi durumlarda tutanak
yazılacağını fark eder.
4. Duruma özgü tutanak yazar.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
43
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. KELİME BİLGİSİ
1. Kelimede Anlam ve Kavram
a. Kelimede
Anlam ve Kavram Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Kelimede anlamın oluşumunu
açıklar.
2. Kelime ve anlam ilişkisini açıklar.
+ Sınıfa getirilen bir mektup
örneği üzerinde kelimede anlamın
oluşması, kelime ve anlam ilişkisi,
kavram
ve
kavramlaştırma
çalışması yapılır.
3. Kavram ve kavramlaştırmanın
oluşumunu açıklar.
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
[!] Dilde kelimelerin anlatım birimi
oldukları, farklı ses ve anlam
birimciklerinin kaynaşmasıyla oluştukları
öğrencilere buldurulur.
[!] Kavramlaştırmanın en geniş anlamıyla
var olandan hareketle gerçekleştirilen
soyutlama olduğu, felsefenin kavram,
sanatın imge ilmin terim üzerine kurulduğu
hatırlatılır.
4. Kavramların kullanıldığı metinlerin
ayırıcı özelliklerini belirler.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
Konu “MEKTUP” ile ilişkilendirilir.
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
44
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. KELİME BİLGİSİ
b. Kelimede
Anlamların
Gruplandırılması
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Kelimelerin sözlü ve yazılı anlatımda
kazandığı çeşitli anlamları açıklar.
2. Kelimenin anlamlarında kullanım
alanlarına ve diğer kelimelerle ilişkilerine
göre değişiklikler meydana geldiğini açıklar.
3. Metinde ilk anlamda kullanılmış
kelimeleri bulur.
4. Metinde yan anlamda kullanılmış
kelimeleri bulur.
5. Metinde mecaz anlamda kullanılmış
kelimeleri bulur.
6. Somut ve soyut anlamlı kelimeleri bulur.
7. Metinde geçen terimleri bulur.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
+ Öğrencilere bir şiir örneği verilerek
önce şiirin şekil yönünden, sonra da
önceden işaretlenmiş bazı kelimelerin
anlam yönünden incelenmesi
yaptırılabilir.
[!] Dilin, anlamlı en küçük
biriminin kelime olduğu ve
kelimenin nesne, olay, duygu
ve düşüncelerin simgeleri
olduğu vurgulanır.
v/+ Sınıf gruplara ayrılarak her gruptan
değişik konuları içeren birer kısa metin
bulup getirmeleri ve metin üzerinde asıl
anlamları dışında kullanılan kelimeleri
işaretlemeleri ve sınıfta tartışmaları
istenebilir.
[!] Kelimelerin; ilk anlam, yan
anlam, mecaz anlam, terim
anlamları üzerinde durulur.
Kelimenin anlamının kullanım
alanlarına ve diğer kelimelerle
ilişkilerine göre farklılık
kazandığı belirtilir.
+ Öğrencilerden, değişik metinleri ihtiva
eden çalışma kâğıtlarındaki terimleri
bulmaları ve bunların alanları hakkında
kestirimde bulunmaları istenir.
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
45
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. KELİME BİLGİSİ
c. Anlam
İlişkilerine Göre
Kelimeler
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Kelimelerdeki anlam değişmelerini sorgular.
2. Metindeki eş anlamlı kelimeleri bulur.
3. Eş anlamlı kelimelerle yakın anlamlı
kelimeleri ayırır.
4. Eş anlamlılığın ifadedeki işlevini belirler.
+ Sınıfa getirilen bir sohbet
metninden seçilmiş bazı kelimeler
anlam ilişkileri yönünden
incelenebilir.
+ Öğretmen kelimelerde anlam
ilişkilerini konu alan bir bulmaca
hazırlayarak öğrencilere dağıtabilir.
[!] Kelimelerde eş anlamlılığın
farklı anlam alanlarına sahip
kelimelerin anlam alanlarının
çakışmasına dayandığı
belirtilir. Eş ve zıt anlamlılık
anlam alanı boyutunda
düşündürülmeye çalışılır.
5. Eş anlamlı, karşıt anlamlı, eş sesli ve yakın
anlamlı kelimelerin metne kazandırdıklarını
belirler.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
46
DÖNEM: 1
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
+ Öğrenciler gruplara bölünür.
Öğretmen öğrencilerden her gruba
verdiği metinlerdeki deyim, isim ve
sıfat tamlamalarını bulmalarını
ister. Parçalardaki söz öbekleri
türlerine
göre
gruplandırılır,
aralarındaki farklılıklar vurgulanır.
[!] Deyimlerin kalıplaşmış sözler olduğu,
kelimelerin yerlerinin değiştirilemediği ve
herhangi bir kelimesinin atılamadığı, kısa
ve özlü anlatımlar olduğu, söz öbeği ve
mastar şeklinde olabildikleri, cümle
şeklinde olan deyimlerin bulunduğu,
deyimlerin çoğunda kelimelerin mecaz
anlamında kullanıldığı, genelde insanların
kişilik özelliklerini veya özel durumlarını
karşılayan sözler olduğu belirtilir.
III. KELİME BİLGİSİ
2. Söz Öbekleri
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Metinde geçen deyimleri bulur.
2. Deyimlerin cümlede kullanılma
sebeplerini belirler.
3. İkilemeleri bulur.
4. İsim tamlamalarını bulur.
5. Sıfat tanlamalarını bulur.
6. Söz öbeklerini cümlede yerinde ve
doğru kullanır.
[!] İkilemelerin; aynı kelimelerin, yakın
anlamlı kelimeleri, zıt anlamlı kelimeleri,
biri anlamlı biri anlamsız kelimeleri, iki
anlamsız kelimenin, ses taklidi olan
sözlerin tekrarıyla oluşan söz grubu olduğu
belirtilir. Ayrıca kelimelerin arasına hiçbir
noktalama
işareti
konulamadığı
da
vurgulanır.
[!]
İkilemelerin;
anlamı
pekiştirip
güçlendirmek, zenginleştirmek, çekici
kılmak ya da anlam ilgileri oluşturmak için
kullanıldığı vurgulanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
47
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. CÜMLE BİLGİSİ
1. Cümlede
Anlamın
Oluşması
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Aynı düşüncenin değişik
cümlelerle ifade edilebilme
nedenini irdeler.
2. Cümlede anlamın oluşmasını
sağlayan unsurları belirler.
3. Cümle düzeyinde anlam
oluşmasında yüklemin rolü ve
değerini fark eder.
+ Öğrencilere cümleler verilerek
aynı cümlenin farklı bağlamlarda
söylendiğinde anlam bakımından ne
gibi değişikliklerin meydana geldiği
üzerinde tartışmaları istenebilir.
+ Öğrencilere değişik kelimeler
verilerek bunları yüklem görevinde
kullanarak
değişik
cümleler
kurmaları ve yüklemin yüklendiği
anlamları tartışmaları istenir.
[!] Cümlenin bir anlam ifade etmek üzere
anlamlı söz ve söz gruplarının bir kurala uygun
biçimde düzenlenmesiyle oluştuğu; buna da
cümle düzeyinde “bağdaştırma” denildiği
vurgulanır.
Cümlede
anlamın
cümleyi
meydana getiren söz ve söz gruplarının
anlamının
toplamı
olmadığı
belirtilir.
İletişimde gönderici durumundaki kişi ile alıcı
durumundaki kişi ve kişiler arasındaki ilişkinin
cümlede anlamın oluşmasında rol sahibi
olduğu açıklanır. Cümlenin bu özelliğinin
bağlamla ilgisi üzerinde durulur. Belli bir
bağlama yerleşmeyen cümlenin anlam
bakımından soyut olduğu söylenir. Cümlede
anlamın oluşması açıklanırken dil birliklerinin,
dil bilgisi kurallarıyla birleşmesi (bağlaşıklık);
anlam
değerleri
bakımından
birbirini
tamamlaması,
(bağdaşıklık)
üzerinde
durulması gerektiği vurgulanır.
[!] Cümlede anlamın yükleme göre şekillendiği
belirtilir. Yüklemin cümledeki anlam değeri
vurgulanır.
[!] Haber kipindeki fiil cümleleri gibi isim
cümlelerinin
de
bilgi
vermek
üzere
düzenlendiğine dikkat çekilir.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
48
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. CÜMLE BİLGİSİ
2. Bildirdiği
Anlama Göre
Cümleler
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Cümleleri anlamlarına göre
gruplandırır.
2. Metindeki haber cümlelerini
bulur.
3. Soru cümlelerinin oluşumunu
ve kullanılış amacını açıklar.
4. Metinde kullanılan istek, dilek,
gereklilik, emir, soru ve ünlem
cümleleri arasındaki anlam
farklarını açıklar.
5. Olumlu ve olumsuz cümlelerin
nasıl oluştuğunu belirler.
v Haber cümlelerine hangi tür
metinlerde yer verildiğini
araştırmaları istenir.
+ “Çalıkuşu” romanından
seçilmiş bir bölüm üzerinde
seçilmiş cümlelerin anlam
özellikleri bakımından
gruplandırılması yaptırılır.
v Yunus Emre ve bazı halk
ozanlarından şiir derlemeleri ve
bu şiirler üzerinde istek, dilek,
gereklilik, soru, ünlem, olumlu
ve olumsuz cümleleri bulmaları
istenir.
6. Haber cümlelerinde dikkatin
dışa yöneldiğini; dilin daha çok
göndergesel işlevde kullanıldığını
fark eder.
[!] Öğrencilere “Çalıkuşu” romanını okumaları
tavsiye edilir.
Konu ‘Hikâye ve Roman’ ile ilişkilendirilerek
verilir.
[!] Haber cümlelerinin mekân ve zamana da bağlı
olarak bilgi, düşünce, kanaat ve tavır bildirdiği;
göndergelerin durum ve görünüşlerini belirttiği;
bu cümlelerde kavram, eşya, olay, kişi ve görünüş
gibi hususların cümlenin göndergesi olduğu
belirtilir.
Konu şiir ile ilişkilendirilerek verilir.
[!] İstenilen, tasarlanan bir eylemi; eylemler
hakkında bir niyet ve duyguyu ifade eden
cümlelere dilek- istek cümleleri dendiği; bu
cümlelerin doğru ve yanlış olmalarına imkân
bulunmadığı; istek bildiren grupta dilek, soru,
emir ve çağırma cümlelerinin yer aldığı; dilek
bildiren cümlelerin gerçekleşmesi mümkün olsun
veya olmasın bir husus için gösterilen arzuyu,
duyulan özlemi ifade ettikleri vurgulanır.
[!] Dilek, soru, emir, gereklilik cümleleri olduğu
vurgulanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
49
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
I. CÜMLE BİLGİSİ
3. İfade Ettikleri
Anlama Göre
Cümleler
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Cümlenin metinde tamamlanan bir anlam
birimi olduğunu fark eder.
2. Aynı düşünceyi farklı cümlelerle ifade eder.
3. Metinlerdeki yakın anlamlı cümleleri ayırır.
4. Birbirine yakın anlamlı cümlelerin kullanılma
sebebini belirler.
5. Metinlerde birbirleriyle çelişen cümleleri
bulur.
6. Metinlerde sebep-sonuç bildiren cümleleri
bulur.
7. Metinlerde koşul cümlelerini ayırır.
6. Metinlerdeki açıklama bildiren cümleleri
belirler.
+ Refik Hâlit Karay’ın “Memleket Konu hikâye ve roman ile
Hikâyeleri ” isimli eserinden seçilmiş ilişkilendirilerek verilir.
bazı cümleler gruplara ayrılmış [!] Cümlelerin metin içinde
öğrencilere verilerek her gruptan iki
anlam ve değer kazandıkları
tür cümleyi bulup listelemeleri istenir.
özellikle sezdirilir. Yalnız
v Öğrencilerden, okul kitaplığından başına cümlenin anlamından
beğendikleri birer hikâye veya romanı söz etmenin yanılmaya sebep
alarak okumaları ve bu kitaplardan en olabileceği vurgulanır.
beğendikleri beşer cümleyi sınıfa
getirerek bunları ifade ettikleri
anlamlara göre gruplandırılmaları
istenir.
+ Metinlerde sebep-sonuç bildiren
cümlelerin kullanılma nedenleri sınıfta
tartışılır.
7. Ünlem cümlelerini belirler.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
50
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
v/+ Öğrencilerden kendi aralarında
veya yaşadıkları çevrede yanlış
kullanılmasına tanık oldukları cümle
örneklerini getirmeleri; bu cümleler
üzerinde anlatım bozuklukları üzerinde
tartışmaları istenir.
[!] Anlatım bozuklukları en
kolay anlayabilecekleri
tarzda şemalaştırılarak
verilebilir. Burada asıl
amacın öğrencilere dilimizin
kullanımında bilinç
kazandırmak olduğu
unutulmamalıdır.
I. CÜMLE BİLGİSİ
4. Anlatım
Bozuklukları
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Özne- yüklem uyumsuzluğundan
kaynaklanan anlatım bozukluklarını bulur.
2. Birleşik cümlelerde yüklemler arasındaki çatı
uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım
bozukluğunu belirler.
3. Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım
bozukluklarını belirler.
4. Tamlama ve eklerin yanlış kullanılmasından
kaynaklanan anlatım bozukluklarını belirler.
+ Öğretmen tarafından dağıtılan
yanlış cümle örnekleri üzerinde grup
çalışması yaptırılır.
5. Noktalama yanlışlıklarından kaynaklanan
anlatım bozukluklarını belirler.
[!] Anlatım bozuklukları
anlatılırken öğrencilerin aktif
olmalarına ve kendi hatalarını
kendilerinin bulmasına
özellikle dikkat etmelidir.
6. Kelimelerin yanlış anlam ve yanlış yerde
kullanılmasından oluşan anlatım bozukluklarını
belirler.
7. Cümle kurarken anlatım bozukluklarından
kaçınır.
8. İncelediği dilekçe ve mektupları açıklık,
akıcılık, duruluk ve yalınlık bakımlarından
değerlendirir.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
51
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
II. PARAGRAF BİLGİSİ
1. Anlatım Birimi
Olarak Paragraf
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Paragrafın oluşum nedenini açıklar.
2.Paragraf- cümle ilişkisini belirler.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
+ Bir anı yazısını paragraflarından
parçalara ayrılmış olarak öğrencilere
dağıtabilir, bunu parçaları anlamlı bir
metin meydana gelecek şekilde bir
araya getirmeleri istenebilir. Parçanın
neden bu şekilde birleştirildiği
üzerinde tartışılabilir.
: İç ilişkilendirme
[!] Paragrafın yerine göre belli bir
bağlamda kelime, söz öbeği, tek bir
cümle ve daha çok da birden fazla
cümleden oluşan anlatma birimi
olduğu belirtilmelidir. Kelimede
sesler, cümlede kelime, paragrafta
cümlenin, metinde de paragrafın
birer birim olduğu buldurulur.
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
52
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
II. PARAGRAF BİLGİSİ
2. Paragrafta Yapı Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Paragrafın yapısını belirleyen unsurları
açıklar.
2. İyi bir paragrafta bulunması gereken
özellikleri belirler.
3. Her paragrafın kendisinden önce ve
sonrakine bağlayan söz veya söz grupları
olduğunu belirler.
4. Paragrafın uzunluğuna etki eden faktörleri
açıklar.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
+ Öğrencilere değişik tür
paragraflar verilerek bunlarda
fazla ve eksik cümle olup
olmadığını tartışmaları
sağlanabilir.
+ Belli sayıda cümleler verilir.
Bunları paragraf hâline
getirmeleri istenir.
+ Öğrencilere paragraflar
hâlinde kesilmiş bir fikir yazısı
dağıtılarak anlam bütünlüğünü
sağlayacak şekilde sıralamaları
istenir.
: İç ilişkilendirme
Konu “Fikir Yazıları“ ile
ilişkilendirilir.
[!] Paragrafta cümle veya ifade
kalıpları arasındaki ilişkinin paragrafın
yapısını belirlediğine, paragrafın
anlamının kapsadığı cümlelerin
anlamlarının toplamı olmadığı,
paragrafın dil ve anlam
kaynaşmasından oluşan organik bir
birlik olması gerektiği vurgulanır.
[!] İyi düzenlenmiş bir paragraftan bir
cümlenin çıkartılmasının mümkün
olamayacağı öğrencilere buldurulur.
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
53
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
II. PARAGRAF BİLGİSİ
3. Paragrafta
Anlam ve Ana
Düşünce
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Paragrafın anlamını belirleyen ögeleri fark
eder.
2. Paragrafta bütünlüğü oluşturan ögeleri
belirler.
3. Paragrafta iletilmek istenen mesajın en
kısa ve açık ifadesinin paragrafın ana
düşüncesi olduğunu fark eder.
4. Paragrafta yardımcı düşünceleri bularak
ana düşünceyle ilişkisini açıklar.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
+ Öğrenciler gruplara ayrılarak
kendilerine cümlelere ayrılan bir
paragraf verilir. Bunu
birleştirmeleri istenir. Neye göre
bunu yaptıkları tartışılır.
[!] Paragrafın anlamının paragrafta
kullanılan dil ögelerin bütününü
birlikte ifade ettikleri anlam olduğu
sezdirilir. Böylece her paragrafın
yapısı ve ana düşüncesiyle
bileşenlerine ayrılamayan bir bütün
olduğu keşfettirilir.
+ Paragrafın ana düşüncesinden
hareketle paragrafı meydana
getiren cümleler arasındaki anlam [!] Paragrafların konu ve
ilişkisini bulmaları istenir.
anlatımlarına göre gruplandırılıp
adlandırılabileceği belirtilir.
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
54
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. ANLATIM VE ÖZELLİKLERİ
1. Anlatıma
Hazırlık
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Yazma ve konuşmada hazırlığın önemini fark
eder.
2. Anlatımda gözlemin önemini belirler
3. Bilgi toplama kaynaklarını belirler.
2. Anlatımda
Tema, Konu ve
Sınırlandırma
v Öğrencileri gruplara ayırarak
bölgelerinde en çok beğenilen bir halk
oyununu tanıtmaları istenir. Bunun
için yapmaları gereken hazırlıklar
tartışılır.
+ Hazırlanan çalışmalar ve bu
çalışmaların hangi aşamalardan
geçerek gerçekleştirildiği sınıf
ortamında sergilenerek tartışılır.
2. Anlatımın amacını, seçilen amaca göre
ifadenin oluştuğunu keşfeder.
3. Metnin içeriğinin özelliklerini belirler.
4. İletişimi sınırlayan ögeleri belirler.
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
[!] Konu “Makale” konusuyla
ilişkilendirilerek verilebilir.
[!] Temanın soyut olduğu
belirtilerek yazılı ve sözlü
anlatımda temanın belli bir
bağlamda kişi, yer, zaman ve
durum bildiren dil birlikleriyle
sınırlandırılması, somutlaştırılması, anlatılması
sonucu konu hâline geldiği
vurgulanır.
1. Anlatımda tema, konu terimleri arasındaki
ilişkiyi açıklar.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
[!]Yapacağımız anlatımın
türüne göre yeni bilgilerin
toplanarak deneyimlerinin
zenginleştirilmesi gerektiği;
bilgi toplamak için okuma,
araştırma, not alma, özet
çıkarma, alıntı yapma
gerektiği vurgulanır.
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
55
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. ANLATIM VE ÖZELLİKLERİ
3. Anlatımın
Özellikleri
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
1. Açık bir ifadenin özelliklerini
belirtir.
2. Sözlü ve yazılı bir metni akıcı
kılan hususları açıklar.
+ Bir anı yazısı üzerinde anlatım
özellikleri çalışması yapılır.
+ Seçilmiş bazı parçalar üzerinde
akıcılık, yalınlık ve duruluk
bakımlarından hatalı anlatımlar
buldurulur.
3. Duru bir metnin özelliklerini
belirler.
[!] Fikirlerin, duyguların açık ve net
biçimde anlatılması gerektiği, anlatılacak
konunun anlatıcının zihninde açık ve net
biçimde belirlenmesi gerektiği; anlatılacak
hususların dilin bilgisi kurallarına uygun
olarak düzenlenmesi zorunluluğu
vurgulanır.
[!] Kelime ve cümle düzeyinde gereksiz
ifadelere yer verilmemesi, karışık ve
anlaşılması güç cümle kullanılmaması;
gerekli yerde deyim ve terimlerin
kullanılması zorunluluğu vurgulanır.
4. Yalın bir metnin özelliklerini
açıklar.
[!] Metin dilinin ve ifadesinin sade,
gösterişsiz ve süssüz olması; gereksiz söz
ve söz öbeklerinin kullanımından
kaçınılması; söylenmek istenilenin kısa ve
kesin ifadelerle dile getirilmesi gerektiği
vurgulanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme
12. TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Kazanımlar, Etkinlik Örnekleri ve Açıklamalar)
56
DÖNEM: 2
ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
III. ANLATIM VE ÖZELLİKLERİ
4. Anlatım
Türleri
Bu ünitenin sonunda öğrenciler:
+ Öğretmen tarafından getirilen
öyküleyici anlatımla ilgili farklı
1. Öyküleyici anlatımın ayırıcı özelliklerini metinler okutturulur, dinlettirilir.
açıklar.
[!] Olay, kişi, zaman, mekan ve
anlatıcının ortak oldukları vurgulanır.
2. Betimleyici
metinleri belirler.
[!] Öyküleyici anlatımda bir
anlatıcının bulunduğu belirtilir. Sanat
metinlerinde anlatıcının kurmaca,
öğretici metinlerde ise gerçek bir kişi
olduğu vurgulanır.
anlatımın
kullanıldığı
3. Coşku uyandıran metin ve metin
parçalarında
kelimelerin
ilk
anlam
değerlerinin
dışında
kullanılıp
kullanılmadıklarını belirler.
[!] Sanat metinlerinde olayın üç bakış
açısından biri kullanılarak anlatıldığı;
bunlardan birinin ilahî bakış açısı
olduğu; bu bakış açısında anlatıcının
her şeyi bildiği belirtilir. İkinci sinde
anlatıcının metindeki kahramanlardan
biri olduğu ve anlatıcının kahraman
kadar bildiği; üçüncüsünde anlatıcının
olup biteni kamera sessizliği ile
arkadan izlediği belirtilir. Öğretici
metinlerde anlatıcının anlattıklarını
nereden ve nasıl öğrendiği metinden
ve ifadelerden anlaşıldığı; öğretici
metinlerde anlatıcının yaşayan ve
yaşamış bir kişi olduğu vurgulanır.
4. Kanıtlayıcı anlatımda nelerden
yararlanıldığını belirler.
5. Metinlerde karşılaştığı kanıtlayıcı,
öğretici ve açıklayıcı anlatımları tanır.
+: Sınıf içi etkinlik
: Ölçme ve değerlendirme
v: Okul dışı etkinlik
[!]: Uyarı
: İç ilişkilendirme
C Diğer derslerle ilişkilendirme