Müzik ve psikiyatri Müzik ve psikiyatri Prof. Dr. Erdal IŞIK Yaşamda ilk duyulan müzik Annenin kalp atış sesleridir. Ritmik ve müzikal özellik taşırlar , Ritmik ve müzikal özellik taşırlar Bebeğe güven duygusu verirler, Annenin dinlediği müzik de, bebeği etkileyebilmektedir. Bebek18. haftadan itibaren dış dünyadan gelen müzik vb. sesleri duymaya başlamaktadır. duymaya başlamaktadır. Yaşamda ilk duyulan müzik Yaşamda ilk duyulan müzik Örn; Annenin kalp seslerinin ritmi değiştiğinde (heyecan / korku vb. durumlarda), bebek de huzursuzlanmaktadır. Dışardan gelen sesler, annenin beden boşluğunda yankılanıp, daha da güçlenerek bebeğe ulaşır. Bebeğin anne karnında işitttiği müzikleri, doğduktan sonra tanıyabildiği ileri sürülmektedir. Bebek dünyaya geldikten sonra ? (1) Anne kalp seslerinin önemi süregider. Bebek kucakta annenin kalp seslerini (yani kalp seslerini (yani daha önce dinlediği melodiyi dinlediği melodiyi) işittiğinde ağlamayı durdurup sakinleşir. Zamanla annenin sesi de önem kazanır. Annenin müzikal ninnisi ile bebek, bilmediği, korkutucu karanlık dünya olan karanlık dünya olan uykuya rahatça ve güvenli şekilde kendini bırakır ( bırakır (geçiş nesnesi). Bebeklik / çocukluk dönemi Bebeklik / çocukluk dönemi Müziğe annenin dokunuşlarının eklenmesi, eklenmesi, hazzı daha artırır. Bebek annenin söylediği ile başkasının söylediği ninniye Farklı reaksiyon Farklı reaksiyon verebilir. Yani Ancak tanıdığı müzik güvenlidir ileride kendisi de mırıldanır. Otistik çocuklarda müzik, dış Otistik çocuklarda müzik, dünya ile ilişki kurabilmede aracı rol aracı rol oynayabilir. Ergenlik dönemi ve müzik Müziğin bireysel anlamı değişmeye başlar; Müzik özel duygular anlatma aracı olabilir;örn; aracı olabilir;örn; aşk çoğu kez müzikle başlar kez müzikle başlar. (2) Müzik, o ergen grubunu veya veya alt kültürü oluşturan “ ortak değer” olabilir; Örn; Rock’cılar, rep’ciler, Müslim babacılar vb…… Ergenlik dönemi ve müzik Ergenlik dönemi ve müzik Protest müzik ergenin isyan, Protest müzik ergenin öfke öfke vb. duygularının anlatımı olabilir. Genç müzik aracılığıyla olumsuz mesajlar da alabilir (Örn; (Örn;madde/alkol kullanımını özendiren özendiren melodiler vb.). Amaçsız bir yaşamı veya Amaçsız intiharı özendiren müzik, intiharı (3) gençteki olası bir eğilimi güçlendirebilir ya da akt haline geçmesini teşvik ede haline geçmesini teşvik eder Müziğin diğer anlamları ■ Sözel anlatılamayan duyguların ifadesi olabilir olabilir (cazın doğuşu). ■ MDPF MDPF doğaçlama yaparken ve de yaşam öyküsü anlatırken aktif. Acaba müzik yaşamımı anlatıyor anlatıyor? diye düşünebiliriz. ■ Müzikle bir araya gelip, ortak Müzikle üretim yaparız yaparız (koro, fasıl vb) ■ Yaşam olaylarını Sonraki kuşaklara iletme aracı olabilir (Örn; türkü yakma gibi) Aynı melodi, kişilerin anılarındaki izlere göre, farklı Aynı melodi, kişilerin anılarındaki izlere göre, duygular uyandırabilir (Örn; uyandırabilir (Örn; hüzün/mutluluk gibi). Ayrıca müzik, hem sosyal uyumu sağlar/ hem de saldırganlığı da senkronize edebilir saldırganlığı da senkronize edebilir (4A­II) (4B) Hayranlık Müzisyenlere hayranlık duyma, Müzisyenlere çok çok eskiden gelir. İlkel kabilelerde şamana duyulan saygı ve hayranlık, günümüzde müzisyenlere yönelir müzisyenlere yönelir. O kişi, genç için idol de olabilir Bu duygulara bazen cinsel Bu duygulara bazen duygular duygular da karışabilir. Örn; karşı cinsten şarkıcıların, performans sırasında izleyenlerce “sanki çıplakmış sanki çıplakmış” gibi algılandığı da ileri sürülmektedir. da ileri sürülmektedir. Wolfgang Amadeus Mozart) Wolfgang Amadeus Mozart (Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart ) (1756­1791 Theophilus Mozart 35 yıllık ömründe ömründe 626 eser vermiştir. ilk bestesini, beş yaşında yapmıştır. Okuma bilmeden, sesleri biliyormuş, Müzik hocası babayla avrupada konser verir, Bach ve Haydn’la tanışır. Doğduğu ev Kendisini terkeden ilk sevgilisinin kardeşi Constenza ile, kardeşi Constenza ile, babasının muhalefetine rağmen muhalefetine rağmen evlenir. Sadece 2 çocuğu yaşar. Sadece 2 çocuğu yaşar. Wolfgang Amadeus Mozart İlk büyük operası “İdomeneo” 1780’de büyük operası “İdomeneo” 1780’de Münih'de oynanır. 25 mark karşılığı orkestra şefliği yaptığı piskoposluktan ayrılıp, viyanaya yerleşir. viyanaya yerleşir. Viyanadaki evi Wolfgang Amadeus Mozart Viyanaya gelişi Türkler için de önemli önemli. (5­VIII) Türklerin Avrupa'da moda olduğu o yıllarda, Mehter marşı ritminden "Ronda alla Turca" "Ronda alla Turca"Türk marşını yazar. Ayrıca Viyana'da Türk elçinin kızı Ayrıca Viyana'da Zaide için adına opera besteler. için adına opera besteler. 1872 “Saraydan kız kaçırma” Saraydan kız kaçırma” 1676’da ’da “Figaronun düğünü” “Don Juam” ve “Sihirli Flüt” gelir. Deli dolu bir kişiliği vardır. Örn; Mozart kanonlarını "Leck mich im Arsch" (K…mı yala) ismiyle, parti müziği olarak dostlarına bestelemiştir. Sihirli Flüt’ Flüt’ü bestelerken, siyahlar içinde gelip ölüm marşı bestelemesini isteyen kişinin azrail olduğunu düşünüp, cenaze marşı bestelemeye başlamıştır (Aslında gelen bir amatör bestecinin adamıdır). bestecinin adamıdır). Ölümü: Çok kazanıp, çok harcadığından (sefalet Çok kazanıp, çok harcadığından (sefalet çekmemiştir) 35 yaşında öldüğünden, halk mezarlığında toprağa verilmiştir. Çevrede mezar kazıcılarından başka kimse olmamıştır. Bazılarınca “aniden ölmüş”, bazılarınca gitgide kötüleşmiş ve Requiem’i kendi ölümünü düşünerek yazmıştır. Ölüm kaydında “darı tanesi ateşi” yazarken, trişinoz, civa zehirlenmesi, ateşli romatizma, Gille de la tourette ya da rakibi tarafından zehirlendiği varsayımları tourette ya da rakibi tarafından zehirlendiği varsayımları da vardır. Psikolojik yapı: Küçük yaşta yetişkinlerin arasına Küçük yaşta yetişkinlerin arasına itilmiş, çok erken sorumluluk almıştır. Özetle erken olgunlaşmış / zorunda kalmıştır. Çocukken arkadaşlıklardan mahrum kalmış, “klavye” ise hem eğlence hem de kendini ispat edip rakiplerine meydan okuduğu “rekabet ve sublimasyon” aracı olmuştur. Ailesini (özellikle de seven­ancak baskıcı ve kontrolcu Ailesini (özellikle de seven babasını) memnun etme çabası göstermiştir. Delikanlılık döneminde de (evlilik hariç) karşı koyamadığı ailesinin beklentilerine uygun yaşamıştır (Bağımlı, boyun eğici kişilik zemininde pasif agresif tutumları göstermiştir) Çok zeki ancak sömürülen çocuk olarak yaşamıştır. Obsesif kişilik özellikleri dikkati çekmektedir (tutucu, kuralcı, ancak aynı zamanda kuralsız harcamalar yapma gibi). ancak aynı zamanda kuralsız harcamalar yapma gibi). Luddvig van Beethoven 9 özürlü kardeşten biridir. Baba piyano eğitimi için çok piyano eğitimi için çok sert davranan davranan alkolik bir müzisyendir . Mutsuz bir çocukluk ve küçüklükten beri para için müzik yapma zorunda kalmıştır. İlk senfoniyi 1800’de yamış. Mozart ve Haydınla çalışmıştır. 1 operası (Fidelio), 9 senfoni, 7 konçerto, 32 piyano sonatı ve oda müzikleri vardır. Ludwig van Beethoven D: 1770 (Bonn) Ö: 1827 (Viyana) 3. Eroica senfonisini demokrasi getirdiği için Napolyon’a adamış, ama kendini imparator ilan edince geri almıştır . imparator ilan edince geri almıştır 9. senfonisi ise bugün AB’nin marşıdır. 9. senfonisi ise bugün AB’nin marşıdır. Mozart’a hayrandır. Eserlerinin bir kısmı ona benzer (örn: Do majör kuarteti). Çok titiz ve hastalıklıdır,1817’de sağır olur.Yine Çok titiz ve hastalıklıdır,1817’de de 9. senfoniyi besteler. (6­VII) Gösterdiği davranış bozuklukları ve de sağırlığının Tuna nehrinden tutulan zehirli balıklardan değil, çaldığı cam armonika armonikaya sürülen kurşundan kaynaklandığı öne sürülmüştür. 56 yaşında ölmüş ve cenazesine 30.000’e yakın yaşında ölmüş ve cenazesine 30.000’e yakın kişi katılmıştır. İrritabl kolon, kronik zehirlenme vb. bir çok medikal sorun yanında, intihar düşünceleriyle intihar düşünceleriyle giden depresif epizodlar ve daha az sayıda da elasyon ve fikir firarlarıyla giden elasyon ve fikir firarlarıyla giden manik ataklar yaşamıştır. Engellenme toleransı düşük olup, kardeşi Carl Engellenme toleransı düşük gibi yakın kişilere çıkan öfkeleri vardır. Bazen himetkarına eşya da fırlatabilmektedir. Hiç evlenmemiş, ancak biri evli ve bilinmeyen bir , ancak biri evli ve bilinmeyen bir hanımefendiyle olmak üzere ilişkileri olmuştur. Kronik şekilde şarap içerek keyiflenmesi alkolik Kronik şekilde şarap içerek keyiflenmesi siroza bu da erken yaşta ölümüne erken yaşta ölümüne neden olmuştur. Duygu durumu müziğine de yansımıştır. 3. senfonide (Eroica)“The marches Funébres’ de yas senfonide (Eroica)“The marches Funébres’ de yas­ hüzün vardır String Quartet, no. 6, op. 18 (La Malinconia) isimli eserin finalindeki ani tempo eserin finalindeki ani tempo­ritm değişimleri, “BB” da izlenen mood değişiklikleri’ mood değişiklikleri’ni çağrıştırır. Rondo a capriccio da da barış ve dinamizm, Choral Senfonide kardeşlik ve insanlık varken, kardeşlik Pastoral Senfonideki fırtına esintileri deki fırtına esintileri öfkeyi yaşatır. Für Elise’de ise şefkat ve ve aşk ışıkları farkedilir Ömrünün tamamen sağır olduğu son 8 yılında da ruhani müzikler yazmıştır. müzikler yazmıştır. Bilinç dışı çatışmalar ve müzik Örn; Oidipal dönemde çocuk ensest duygularla ilgili bir suçluluk duygusu yaşamış ve örneğin; annenin çocuğunu okşarken söylediği şarkılar sembolik olarak bu suçluluk duygusuyla bilinçdışında birleştirilmiş olabilir. Bu durumda müzik cinsel inhibisyona uğrayabilir ve artık bastırılmış ensest duygunun bastırılmış ensest duygunun simgesi haline gelen müzik hoşlanılmayan hoşlanılmayan, zevk alınmayan bir konuma gelebicektir. Örneğin bunlarım bazıları; bana zevk vermiyor Örneğin bunlarım bazıları; vb. bahanelerle müzikle ilgilenmezken, bazıları ise bahanelerle müzikle ilgilenmezken, bazıları ise tersine “kontr­fobik tutum” fobik tutum” ile, aşırı müzikle uğraşır ile, durumda olabilirler. Müzik ve beyin Müzik ve beyin ■Dinlerken “ Dinlerken “dopamin” ve “endorfin endorfin” salınır “zevk” alırız. ■“oksitosin oksitosin”salımıyla insanlara yaklaşır, insanlara yaklaşır, karşı cinse yakınlık cinse yakınlık duyarız. ■ Müzik BDNF artışı da yapar. Müzik BDNF artışı da yapar. ■ Gençken sevdiğimiz müziğe Gençken sevdiğimiz müziğe duygusal bir etiket duygusal bir etiket koyup kaydederiz. İleri yaşta İşitince de gençliktekine benzer duygular yaşarız. ■ Demansda da en sona kadar Demansda da en sona kadar korunan “ korunan “müzik belleğidir” Müzik ve beyin ■ Müzik beyin için “öğrenme Müzik beyin için “öğrenme laboratuarıdır. ■ Müzik aleti çalarken; Parietal, Müzik aleti çalarken; Parietal, Oks.,temp. loblar, PFK, korpus kallozum aynı anda çalışır. ■ Melodiyi tekrarlarken Nuk. Melodiyi tekrarlarken Nuk. Kaudatus da harekete geçer. Duyguya göre beden de Hareketlenir (örn; tempo,dans). ■ Enstrüman çalma IQ’de Enstrüman çalma IQ’de 7 puan artış yapabilmektedir. 7 puan artış yapabilmektedir. Müzik beyin işlevlerini etkiler mi ? ■ Bazı müzik eserlerinin epileptik nöbetleri Bazı müzik eserlerinin epileptik nöbetleri tetiklediği bildirilmiştir; Örn; tetiklediği bildirilmiştir; Örn; Tuna valsi, 5. Senfoni vb. gibi. ■ Bu “refleks epilepsi refleks epilepsi”lerin düzeneği tam olarak bilinmemekte, ancak non olarak bilinmemekte, ancak non­dominant hemisferle ilişkili olduğu ileri sürülmektedir. ■ Dostoyewski’nin epileptik nöbetlerinde olduğu Dostoyewski’nin epileptik nöbetlerinde olduğu gibi, nöbet öncesi kısa süreli ve kişiye zevk veren aura dönemlerinin de izlenebilmesi, bu nöbetlerde dönemlerinin de izlenebilmesi, bu nöbetlerde temporal bölgeler yanında, limbik sistemin temporal bölgeler yanında, limbik sistemin de rolü olabileceği düşündürmektedir. rolü olabileceği düşündürmektedir. Müzik beyin işlevlerini etkiler mi ? ■ PET çalışmalarında; Ses, ritm, melodi ve armoninin yani “müzik kulağının” beynin ” beynin sağ yarımküresiyle ilişkili olduğu, yarımküresiyle ilişkili olduğu, ■ Müzikle öğrenme ve de Müzikle öğrenme ve de düşünceleri müzikle harekete geçirme gibi düşünce kalıplarının beynin sol yarımküresiyle ilişkili olduğu, ■ Duyguların müzikle ifade Duyguların müzikle ifade edilmesi gibi duygusal yaşantıların da limbik sistemle limbik sistemle ilişkili olduğu bildirilmektedir. ilişkili olduğu bildirilmektedir. Müzik beyin işlevlerini etkiler mi ? ■ Major makamlar ve hızlı ritmli müzik beynin ve hızlı ritmli müzik beynin sol ön bölgesini uyarıp, mutluluk duygusunu artırabilmektedir. duygusunu artırabilmektedir. ■ Bu nedenle bu tür müziklerin Bu nedenle bu tür müziklerin depresyon tedavisinde kullanılabileceğinden sözedilmiştir. ■ Diğer yandan müzik, türüne göre relaksasyon hatta sedasyon yapıcı etkiye de sahiptir. Örn; tören ve ayinlerde müziğin kullanılması gibi) ASKLEPİON TAPINAĞI Müzikten tedaviye ■ Anne karnındaki bebekten, yaşlı bir kişiye Anne karnındaki bebekten, yaşlı bir kişiye kadar yaşamımız müzikle iç içedir. ■ Aslında “her insanın kendisine özgü bir her insanın kendisine özgü bir melodisi vardır” diyebiliriz.. ” diyebiliriz.. ■ Kişinin istekleri, hayalleri, sevinçleri, Kişinin istekleri, hayalleri, sevinçleri, öfkeleri, sevgileri, hayal kırıklıkları vs. vs. bu melodinin notalarını oluşturmaktadır. ■ Bu kadar önemli ve gerçek bir olayın, Bu kadar önemli ve gerçek bir olayın, psikiyatrik durumların tedavisinde de kullanılabileceği olasılığından yola çıkarak, eski çağlardan beri müzikle tedavi girişimlerinde bulunulmuştur. girişimlerinde bulunulmuştur. , Müzik terapisi nedir? ■ Müzikal deneyim ve bunlar Müzikal deneyim ve bunlar aracılığıyla ilişkileri geliştirmeyi amaçlayan sistematik süreçtir ■ ■ Sözcük kullanmadan ilişkileri Sözcük kullanmadan ilişkileri geliştirmenin ve insanlara yardımcı olmanın mümkün olduğunu gösterir. ■ Özellikle tedavi motivasyonu Özellikle tedavi motivasyonu az olanlarda kullanılır. ■ Özel deneyimi ve müzik Özel deneyimi ve müzik terapi eğitimi olanlarca uygulanır. uygulanır. Müzikle tedavinin sınırları / etkisi ? ■Tek başına kişideki “biyolojik bozukluğu”düzeltemez. Tek başına kişideki “biyolojik bozukluğu”düzeltemez. ■ Biyolojik tedavilere yardımcı olabilirler. Biyolojik tedavilere yardımcı olabilirler. ■ Dolaylı etki eder; örn;beyindeki alfa istirahat dalgaları Dolaylı etki eder; örn;beyindeki alfa istirahat dalgaları ve teta bandındaki yavaş dalga artışı, bazı beyin bölgelerinin aktivasyonu gibi biyolojik etki gösterir. ■ Kişinin emosyonel durumunu, anksiyetesini, Kişinin emosyonel durumunu, anksiyetesini, gerginliğini olumlu şekilde etkileyebilirler. ■ Tedavi uyumunu artırabilirler. Tedavi uyumunu artırabilirler. ■ Grup dinamiği ve süreçlerini etkileyebilirler. Grup dinamiği ve süreçlerini etkileyebilirler. Müzikle terapinin temel aşamaları ■ I. aşama; Hastaya müzik eğitimi verilir. ; Hastaya müzik eğitimi verilir. ■ II. aşama; Yeteneğine göre kişiye özel aktiviteler ; Yeteneğine göre kişiye özel aktiviteler belirlenir (şarkı söyleme, enstrüman çalma, koroya katılma, dansetme vb. gibi) ■ III aşama; Onu olumlu etkileyecek müzikler ; Onu olumlu etkileyecek müzikler seçilerek dinletilir. Hasta terapide edilgen değil, etkin olarak rol alır. Paylaşım ve destekleyici grup ortamında kişi sıkıntı, endişe ve korkularını daha kolay yenebilir . Müzik terapi uygulamalarının diğer yararları ■ İletişim kurmada zorlananlarda, düşünce ve duyguların aktarılmasında yardımcı olabilir. ■ Kişi, gruptan destek görür (Koruyucu kap). Kişi, gruptan destek görür (Koruyucu kap). ■ Birlikte şarkı söyleme (örn; koro), doğaçlama Birlikte şarkı söyleme (örn; koro), doğaçlama yapma, enstrüman çalma, seçtiği müzik aracılığıyla duygularını ifade etme, dansetme vb. girişimler, sosyal ilişkileri zenginleştirir. ■ Diğer yandan da düşük benlik saygısı düşük benlik saygısı olanlarda bu girişimler; duygusal ve sosyal olanlarda bu girişimler; duygusal ve sosyal pozitif geri bildirimler olarak da olumlu sonuçlar verir. olarak da olumlu sonuçlar verir. Müzik terapi uygulamalarının diğer yararları ■ Müzik yapılanmış bir uyarıdır. Gerçeklik Müzik yapılanmış bir uyarıdır. Gerçeklik duygusu bozulmuş psikotikde, sıkıntıları nedeniyle kendini güçsüz hisseden / olumsuz içgörüleri olan nevrozlularda işe yarayabilir. ■ Kişinin uyanıklık ve biliş düzeyi ile gerçeğe yönelimini artırabilir. İmpulsif davranışların kontrolunda ya da obsesif düşüncelerden uzaklaşmada olumlu rol oynayabilir (Gfeller & Thaut, 1999). ■ Şizofrenili hastalarda sosyal işlevselliği Şizofrenili hastalarda sosyal işlevselliği olumlu etkileyebilmektedir (Gold ve ark. 2005) Müzik terapi uygulamalarının diğer yararları ■ Anksiyete bzk.larında,anksiyeteyi azaltmak, kas Anksiyete bzk.larında,anksiyeteyi azaltmak, kas gevşemesini sağlamak, gerilimi azaltmak ve olumlu düşüncelere odaklanmak konusunda etkili olabilir. Ancak kişinin müzikal tercihini göz önüne alınmalıdır (Thaut & Smeltekop Thaut & Smeltekop, 1990, Nickel ve ark. 2005) ■ Demanslıda gerginliği azaltmak ve dış dünya ile ilişkiyi sürdürmede kullanılır. ■ Tedaviye yanıtsız akut ve kronik ağrılı olgularda Tedaviye yanıtsız akut ve kronik ağrılı olgularda gevşetici olarak denenebilir. ■ Psikiyatri hastalarının yönetiminde kullanılabilir Psikiyatri hastalarının yönetiminde kullanılabilir (CHOİ AE­NA 2008) Müzik terapi çalışmaları Müzik terapi çalışmaları 26 hastayla yapılan bir çalışmada, ortalama 1 çalışmada, ortalama 1­ 2 haftalık sürede 60 dakika süresince müzik dinletilen hastalarda, 15 seans sonrasında gerek “ sonrasında gerek “Beck” depresyon skalası, gerek “STAI STAI” anksiyete skalasında ve ilişkilerde ve ilişkilerde düzelmeler izlenmiştir.Ancak bu yaklaşıma özgün bir etki bulunamamış CHOİ­AE­NA ve ark. 2008 Çocuk ve aileler ile müzik terapi ■ Çocuklarla müzik aracılığıyla Çocuklarla müzik aracılığıyla olumlu bir diyolog kurulabilir. ■ Terapi seansına veli de katılabilir Terapi seansına veli de katılabilir. ■ Otistiklerde, Otistiklerde,zihinsel­fiziksel sorunu olanlarda olanlarda, klinik tanısı açık olmayan, olmayan, ilişki sorunu, impuls kontrolu zorluğu, kontrolu zorluğu, duygularını ifade zorluğu zorluğu,iletişim zorluğu olan çocuklarda uygulanır. ■ Seanslar videoya alınıp, çocuğun Seanslar videoya alınıp, çocuğun ya da velilerin yaklaşımları yine onlarla tartışılabilir . onlarla tartışılabilir Türklerde müzik terapisi Batıda 20.yy’da, bizde ise 9.yy.da önem kazanmıştır. Yakup El Kindi,komadaki kişinin“geçici de olsa”müzikle Konuşabildiğini nakletmiştir. 9. yy.da Farabi, 10. yy.da İbn­i Sina, Dr.Songar, Güvenç, Çoban Çoban bu konuya yönelmişlerdir. 1976 Dr.Oruç güvenç, “Türk müziği araştırma­tanıtma grubunu”TÜMATA kurmuş. grubunu”TÜMATA kurmuş. Türk müziği ve olası etkileri Farabi, Türk müziği makamlarının psişik Türk müziği makamlarının psişik etkilerinden de söz etmiştir. ■ Hicaz makamı;sakinlik, alçakgönüllülük sakinlik, alçakgönüllülük vericidir. ■ Rast ve mahur makamı; makamı; neşe / huzur vericidir. ■ Hüseyni makamı; sukunet / rahatlık sukunet / rahatlık vericidir. ■ Saba makamı; cesaret / kuvvet cesaret / kuvvet vericidir. ■ Uşşak makamı; Gülme duygusu vericidir. Gülme duygusu vericidir. ■ Acemaşiran makamı; makamı; gevşeme yaratıcıdır. Türklerde müzikle terapiden bazı örnekler Otistik çocuklarda yaklaşım; Sakinleştirici, sedasyon yapıcı örn; “Hicaz Sakinleştirici, sedasyon yapıcı örn; “ makamında” melodiler dinletilir (örn; ninniler genellikle hicaz makamındadır). (7) (8) Depresyondaki hastalarda yaklaşım; Mutluluk duygusu yarattığı ileri sürülen örn; rast Mutluluk duygusu yarattığı ileri sürülen örn; ve mahur makamlarında melodiler dinletilir. makamlarında melodiler dinletilir. Sanat terapileri; örn, müzik terapi . SANAT = Bilinçle bilinçdışı SANAT arasındaki köprü ORTAM= Sığınak HASTA TERAPİST Sonuç olarak Müzik terapi, “yardımcı bir tedavi yaklaşımı” olarak, özellikle seçilmiş hastalarda kullanılabilir. İşlevleri hakkında çok az bilgimiz olan beynin gitgide daha kapsamlı keşfi, belki müzik ve emosyon arasındaki ilişkileri daha belirgin olarak ortaya koyacaktır. Ancak gerçekten de “ruhun ruhun gıdası” gıdası olan müzikten yoksun bir yaşamın, tüm renklerini kaybetmiş soluk ve tatsız bir dünyadan dünya hiç farkı olmayacağını söylemek doğru olacaktır. olacaktır Kaynaklarından faydalandığım; Dr. Sn Adnan ÇOBAN’a, Sanat, Psikoterapi ve Psikoz kitabının editörleri; Katherine Killick ve Joy Sehaverien’e teşekkürlerimi sunuyorum teşekkürlerimi sunuyorum sevgi ve saygılarımla... sevgi ve saygılarımla...