CMR Konvansiyonu 11.madde uyarınca göndericinin yükle ilgili

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
CMR Konvansiyonu 11.madde uyarınca göndericinin
yükle ilgili belge ve bilgileri verme yükümlülüğü
CMR Konvansiyonu’nun 11. maddesi uyarınca gönderici, taşınacak eşyanın taşınmak üzere
taşımacıya tesliminden önce tamamlanması gereken gümrükleme ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi için gerekli belgeleri, sevk mektubuna iliştirmekle, ya da taşımacıya vermekle
yükümlüdür. CMR’nin 6. maddesinin 2. fıkrasının g bendi uyarınca taşımacıya verilen refakat
belgeleri sevk mektubuna yazılır. CMR’de bu belgelerin neler olduğundan bahsedilmemiştir.
Burada belirtmek gerekir ki; bu belgelerin en önemlisi eşya sahibi tarafından düzenlenen gümrük
beyannamesidir. Bu beyannameye; eşyaya, ihracat şekline ve eşyanın taşınacağı ülkeye gore
değişen çeşitli belgeler eklenir.
Taşımacının bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini inceleme zorunluluğu
yoktur. Gönderici bu gibi belgelerin bulunmaması, yetersiz olması veya usule aykırı olmasından
doğacak zarardan taşımacıya karşı sorumludur.
Ancak taşımacının bildiği bir eksiklik var ise; bunun giderilmesini göndericiden talep etmekle
yükümlüdür.
Kopenhag Deniz ve Ticaret Mahkemesi’nin bir kararına göre, Danimarka’dan İstanbul’a yapılacak
bir sabun yükü taşımasında, Türk taşıma komisyoncusu taşıma işi için Danimarkalı bir taşıma
komisyoncusu ile CMR uygulama kapsamına giren ve CMR hükümlerine tabi olarak yapılacak bir
taşıma sözleşmesi imzalamıştır. Danimarkalı taşıma komisyoncusu da taşımayı yapmak üzere
Danimarkalı bir karayolu nakliyecisi ile anlaşmıştır. Sabun yükü İstanbul’dan Danimarka’ya
taşınmak üzere treylere yüklenmiş ve taşıma operasyonu başlamıştır. Eşyanın yüklendiği
treylerde, Bulgaristan sınırında gümrük memurları tarafından yapılan kontrol sonucunda
sabunların arasına gizlenmiş şekilde 11 bin şişe parfüm bulunmuştur. Bunun üzerine de gümrük
görevlileri sürücüyü gözaltına almışlar, kamyona da el koymuşlardır. Bu olaylar üzerine
sürücünün ve kamyonun alıkonulması nedeniyle, karayolu taşımacısı Danimarkalı ve Türk taşıma
komisyoncusuna karşı talepte bulunmuş ve Türk taşıma komisyoncusu Kopenhag Deniz ve
Ticaret Mahkemesi’ne bu olayı taşımıştır.
Karayolu taşımacısı, sürücüsünün ve kamyonun alıkoyulması, alıkoyulan kamyonun yerine yeni
bir kamyon kiralamak zorunda kalması nedeniyle ortaya çıkan masrafları, kamyonun alıkoyulması
nedeniyle ortaya çıkan tamir masrafları ve mahkeme masraflarının tazminini talep etmiştir.
Karayolu taşımacısı bu talebini; gönderenin taşınan mallarla ilgili olarak taşıyıcıya eksik ya da
hatalı bilgi vermekten kaynaklanacak zarar ve kayıplardan sorumlu olduğunu düzenleyen CMR
11 madde ve taşımacının sorumluluğunu düzenleyen 17. maddesine dayandırmıştır.
Kopenhag Deniz ve Ticaret Mahkemesi, taşınan yükün Danimarkalı taşıma komisyoncusu
tarafından karayolu taşımacısına verilmiş olması nedeni ile ikisi arasında sözleşmeden doğan bir
ilişki olduğunu tespit etmiştir.
Mahkeme ayrıca Danimarkalı taşıma komisyoncusunun gizlenen parfüm şişeleri hakkında bilgisi
olup olmadığına bakılmaksızın karayolu taşımacısının, sürücü ve kamyonunun alıkonulmasından
doğan zararlarından sorumlu olduğunu tespit etmiştir. Ayrıca mahkeme bu sevkiyatta karayolu
info@evrim.com | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
taşımacısı ile ilişkili kısımda gönderenin Türk taşıma komisyoncusu olmaması ve ayrıca
aralarında bir sözleşme ilişkisi olmaması sebebiyle karayolu taşımacısına karşı onun sorumlu
olmadığına karar vermiştir.
Sonuç olarak, mahkeme Türk taşıma komisyoncusunun Danimarkalı taşıma komisyoncusu ile
ilişkisinde gönderen olduğuna; ancak Danimarkalı taşıma komisyoncusunun zamanaşımı süresi
dolmadan Türk taşıma komisyoncusuna karşı yasal işlem başlatmamasından ötürü, Türk taşıma
komisyoncusunun Danimarkalı taşıma komisyoncusuna karşı sorumlu olmadığına karar
vermiştir.
Bu karardan da anlaşılacağı üzere, eşyanın “göndereni” , taşıyıcının yüklenen eşya hakkında
hatalı bilgi verilmesinden kaynaklanan zararlarından sorumlu olacaktır. Dolayısıyla gönderen;
üçüncü bir kişi tarafından taşınmak üzere treylere yüklenen eşya içine beyan edilmemiş eşyalar
eklenmiş olduğundan haberdar olmasa dahi sorumluluktan kurtulamaz.
Danimarka mahkemelerinin bu uygulaması karşısında, Türk mahkemelerinin uygulamasına da bir
göz atacak olursak, Yargıtay’ın muhtelif kararlarında, karayolu taşımacısının yüklemeden sorumlu
olmamasına karşın, yüklemeye nezaret etmesi ve yükün taşıma sırasında hasarlanmasına yol
açmayacak şekilde yüklenmesini, istiflenmesini sağlamakla yükümlü olduğunun kabul edildiği
görülmektedir. Yargıtay 11. HD, 13.12.2007 tarih, e.2006/12776, K. 2007/15749 sayılı kararında ,
“davacı taşıyıcıya karşı davalı bakanlık ve diğer taşıyıcıların bu konudaki kusurları ile davacı
taşıyıcının da tacir olmasının kendisine yüklediği basiretli bir iş adamı gibi hareket etme
yükümlülüğünün gereği olarak üstlendiği taşıma işine ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri temin edilip
edilmediğini araştırması, temin edilmemişse bunu istemesi gerekirken bu hususları yerine
getirmeden taşıma eylemine geçmesinin de kendisi için bir kusur oluşturduğu nazara alınarak
tarafların hukuki sorumluluğı tayin olunmalıdır” diyerek taşımacının, tedbirli bir taşımacının
göstereceği dikkat ve özeni göstererek, refakat belgelerinin yeterliliğini incelemekle yükümlü
olduğu yönünde karar verdiği görülmektedir.
AV. ÖZGE HAKDAN ÖZTÜRK
Saygılarımızla,Best Regards
Evrim Haberleri; Gümrük mevzuatı, Dış Ticaret, Lojistik, muhasebe, vergi, yatırım, danışmanlık alanlarında veya diğer türlü
profesyonel anlamda yayınlanan Kanun,Yönetmelik,Tebliğ,Genelge,Tasarruflu yazı, mevzuat taslakları en hızlı şekilde
yayınlanmakta ve bilgileri sunulmaktadır. Yayınlanan Gümrük ,Dış Ticaret, Haberler ile ilgili bilgiler belli bir konunun veya
konuların çok geniş kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel çerçevede bilgi verme amacını taşımaktadır.
Yayınlanan Bilgileri konusuna hakim profesyonel bir Gümrük Müşavirine, Mevzuat Danışmanına, başvurmanız tavsiye edilir.
Bilgiler, oldukları şekliyle sunulmaktadır. Evrim Yazılım ve Danışmanlık.
info@evrim.com | www.evrim.com