GENEL İŞLETME Ünite 1 1_ İşletme Bilimi Nedir? İşletmelerin kuruluşu, finansmanı, üretim araçlarının sağlanması, üretilen mal ve hizmetlerin pazarlanması, örgütlenip, yönetilmeleri ve parasal olayların izlenmesi konularını ele alıp inceleyen bir bilim dalıdır. 2_ Ekonomik Sistemleri Üretim Ve Dağılımla İlgili Karar Sürecine Göre Gruplandırılmak Olasıdır Bunlar Planlı ekonomiler: Üretim faktörleri devletin denetimdedir. Üretim ve dağıtım kararları devlet tarafından yapılır. Pazar ekonomileri: Üretim ve kaynak dağılımı arz ve talep dengesine göre üretici ve tüketici tarafından şekillendirilir. 3_ Üretim Öğeler Nelerdir? Mal ve hizmet üretiminde yararlanılan, bir ülkenin sahip olduğu temel kaynaklara denir. Emek ( İşgücü): Üretimi gerçekleştirenlerin fiziksel ve düşünsel katkılarını içerir. Emek insan kaynağını ifade eder. Sermaye (Kapital): Üretimde yararlanılan, para ve parasal değeri olan her tür donanımdır. Hisse senedi, bono gibi değerler ya da bir fabrikadaki makine, bina, araç, gereç sermaye olarak nitelenir. Doğal kaynaklar: Doğadan elde edilen, doğrudan ya da işlenerek kullanılan maddelerdir. Temel doğal kaynaklar toprak, su, mineral maddeler ve ağaçlardır. Girişimci: Gereksinmeleri karşılamak üzere mal ve hizmet üretiminin gerçekleştirilmesi için üretim faktörlerinin bir araya getirilmesini sağlayan kişidir. Girişimcinin temel amacı kâr elde etmektir. Teknoloji: Mal ve hizmet üretimi için kullanılan yöntemlerdir. 4_ Talep Nedir? Satın alma gücü olan bireylerin ekonomik mal ve hizmetlere karşı gösterdikleri istekleridir. 5_ Bir Mala Olan Talepten Söz Edebilmek İçin Şu Koşulların Bir Arada Olması Gerekir Mala karşı duyulan gereksinme ya da istek Malın karşılığını ödeme isteği Karşılığı ödeyebilecek gelir düzeyi 6_ Mal Nedir? İnsan gereksinmelerini ve isteklerlerini gidermeye yarayan somut araçlara mal denir. Ekmek, Kumaş, vb. 7_ Ekonomik Olmayan Mallar (Serbest Mallar) Nedir? Üretimi için hiçbir çaba ya da örgütlenme gerektirmeyen ve doğada hazır bulunan mallardır. Hava, gün ışığı, yağmur suyu 8_ Ekonomik Mallar Nedir? Üretimi için emek harcanan mallardır. Örnek olarak televizyon, gazete 9_ Ekonomik Mallar Kaça Ayrılır Bunlar Nedir? Gereksinmeleri giderme özellikleri yönünden ekonomik mallar Ekonomik malları dayanıklılığı ya da kullanım süreleri yönünden 10_ Gereksinmeleri Gidermeleri Giderme Özellikleri Yönünden Ekonomik Mallar Hangileridir? Tüketim malları: Gereksinmeleri doğrudan doğruya giderebilen mallardır. Ekmek, ayakkabı, çamaşır makinesi. Üretim malları (Yatırım malları): Başka bir mallın üretilmesi için gerekli olan mallardır. İşletme binası 11_ Ekonomik Mallar Dayanaklığı Ya Da Kullanım Süreleri Yönünde Kaça Ayrılır. Dayanıksız mallar: Bir kez ya da kısa süreli kullanım sonucunda tüketilip yok edilen mallardır. Gıda maddeleri Dayanıklı mallar: Bir kezlik kullanım sonucunda değil uzun süreli kullanımla yavaş yavaş yok edilen mal türleridir. 12_ Hizmet Nedir? İnsan gereksinmelerini karşılayan, ancak somut olmayan araçlardır. Otel işletmeleri, otobüs işletmeleri, hastaneler hizmet üretir. Muhasebeci, avukat, berber, doktor, danışman, öğretmen hizmet üretimini yapan kişilere verilen addır. 13_ Tüketim Nedir? İnsan gereksinimlerini ve isteklerini karşılamak amacıyla üretilen mal ve hizmetlerin, kullanımıdır. 14_ Tüketici Nedir? Gereksinme ve isteklerini karşılamak amacıyla mal ya da hizmetleri kullanan bireyler ya da örgütlerdir. 15_ Tüketiciler Satın Alma Ve Kullanım Amaçları Yönünden Kaça Ayrılır. Son tüketici: Kişisel ya da aile gereksinmeleri nedeniyle bir mal ya da hizmeti satın alan birey ya da kuruluştur. Endüstriyel tüketici: Üretim, yeniden satma ya da işletme kurma amacıyla satın almada bulunan bireyler ya da örgütlerdir. 16_ Etkenliği, Teknik, Ekonomik, İşetme Biliminde Olmak Üzere Başlıca Üç Gruba Ayrılır Teknik etkenlik: İşletme faaliyetlerinin belirlenen niceliksel standartlara ulaşabilme derecesidir. Belirli bir işi en ucuz yoldan yerine getirmek ya da belirli bir çıktıyı elden gelen en düşük girdi ile sağlayabilmektedir. Ekonomik etkenlik: İşletmelerin ellerinde bulunan kıt kaynakların en iyi biçimde kullanımına yöneliktir. İşletme biliminde etkenlik: Belirli bir girdi ile en yüksek çıktının elde edilmesi, belirli bir çıktı düzeyinin en düşük girdiyle sağlanabilmesidir. Sayfa 1 / 29 GENEL İŞLETME 17_ Verimlilik (Prodüktivite) Nedir? Üretimden elde edilen çıktıların fiziksel niceliklerinin üretiminde harcanan girdilerin ç𝚤𝑘𝑡𝚤 ( ü𝑟𝑒𝑡𝑖𝑙𝑒𝑛 𝑚𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑦𝑎 ℎ𝑖𝑧𝑚𝑒𝑡𝑙𝑒𝑟𝑖 𝑔𝑖𝑟𝑑𝑖 (İŞ 𝑔ü𝑐ü,𝑠𝑒𝑟𝑚𝑎𝑦𝑒,𝑑𝑜ğ𝑎𝑙 𝑘𝑎𝑦𝑛𝑎𝑘𝑙𝑎𝑟) fiziksel niceliklerine oranıdır. Verimlilik= 18_ Ekonomik (Rasyonellik) Nedir? Üretimin satış tutarının, üretimin maliyet tutarına oranlanmasıdır. 19_ Karlılık (Rentabilite) Nedir? Belirli bir zaman kesiti içinde, işletme faaliyetleri sonucunda elde olunan toplam net karın o zaman kesitinde kullanılan kapitale oranıdır. 20_ İşletme Nedir? İnsan gereksinimlerinin karşılanması için mal ve/veya hizmet üretiminin gerçekleştirildiği iktisadi birimdir. 21_ Girişim Nedir? Başkalarının gereksinimlerini karşılamak üzere pazarı olan ve pazarda fiyatı oluşan ekonomik mal ve hizmetleri ortaya koymak ve sahibine kar sağlamak amacını güden bir işletmedir. 22_ Girişimci Nedir? Gereksinimleri karşılamak üzere iktisadi mal ve hizmet üretiminin gerçekleştirilmesi için üretim faktörlerini bir araya getiren kişidir. 23_ Girişimcini Temel Özellikleri Nedir? Üretim araçlarını sağlayıp üretime yöneltme Ortaya çıkabilecek riskleri üstlenme 24_ Girişimcinin İşlevleri Nelerdir? Yeni ürünler ortaya çıkarmak ya da bilinen ürünlerin niteliklerini değiştirmek. Yeni üretim yöntemleri geliştirip uygulamak Endüstride yeni ve gelişmiş örgütlenmelere gitmek Yeni pazarlara açılmak Yeni girdi kaynakları bulamak Yönetim ve çalışanlar arasındaki ilişkileri artırmak İşletme ile kamu ve devlet arasındaki ilişkileri artırmak 25_ Özel Girişim Sistemlerinde Dört Temel Unsur Vardır Özel mülkiyet hakkı Seçme özgürlüğü Kar elde etmek Serbest rekabet Ünite 2 26_ Amaçlar Nedir? İşletmenin ulaşmak istediği durumları ifade eder. 27_ İşletmelerin Temel Amaçları Nedir? - Kar sağlama – Topluma hizmet 28_ İşletmelerin Özel Amaçları Nedir? Uzun dönemli büyüme Tüketicilere Nitelikli mal sunma Çalışanlara uygun ücret verme Toplumsal sorumluluk 29_ İşletmenin İşlevleri Nelerdir? üretim işlevi, pazarlama, finansman, personel, dağıtım işleri aynı bölümlerde toplanır. 30_ FAYOL’UN İşletmelerde Geçerli İşlevi Nedir? Yönetim faaliyetleri (Planlama, örgütleme, yönetme, koordinasyon, denetim) Teknik yada üretim faaliyetleri Ticari faaliyetler (satın alma, satış, pazarlama) Finansal işlemler (gerekli fonların sağlanması ve yönetim) Muhasebe işlemleri (envanter gelir gider hesapları) Güvenlik faaliyetleri olarak sıralamış 31_ İşletmelerin İşlevleri İle İlgili Bir Başka Gruplandırma Şöyledir. Genel işlev – yönetim Tümsel işlevler Temel işlevler- üretim, pazarlama Kolaylaştırıcı işlevler- finansman, personel Destekleyici işlevler- muhasebe, arge, halkla ilişkiler ulaştırma depolama Sayfa 2 / 29 GENEL İŞLETME 32_ İşletmelerin İç Çevresinde Yer Alan Temel Unsurlar Nelerdir Sermaye sahipleri, yöneticiler, yönetilenler, yani çalışanlar ve onlardan kaynaklanan yönetim biçimi örgüt kültürüdür. 33_ İşletmelerin Dış Çevresinde Yer Alan Temel Unsurlar Nedir? Devlet ve yasalar, tüketiciler, toplum yapısı, ve kültürü, rakipler, tedarikçi işletmeler, diğer işletmeler, fiziksel çevre koşulları yer alır 34_ İşletmeleri Gruplandırınız. Üretilen mal ve hizmet çeşidi yönünden işletmeler Üretim araçlarının mülkiyetine göre işletmeler Hukuki yapılarına göre işletmeler Ulusal kökenlerine göre işletmeler İşletmelerarası anlaşmalara göre işletmeler İşletmelerin bölümlendirilmesindeki diğer ölçütler 35_ Üretilen Mal Ve Hizmet Çeşidi Yönünden İşletmeler Hangileridir. Endüstri işletmeleri Ticaret işletmeleri Hizmet işletmeleri 36_ Üretim Araçlarının Mülkiyetine Göre İşletmeler Nelerdir. Özel kesim işletmeleri Kamu kesimi işletmeleri Yabancı sermayeli işletmeler 37_ Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler Hangileridir. a) Özel işletmelerin hukuksal biçimleri A. Kişi şirketleri Tek kişi işletmesi Adi şirket Kolektif şirket Adi komandit şirket B. Sermaye şirketleri Anonim şirket Limited şirket Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket Kooperatifşirket Dernek ve tesislerin şirketleri Kamu işletmelerinin hukuksal biçimleri Kamu iktisadi teşebbüsleri İktisadi devlet teşekkülleri Kamu iktisadi kuruluşlar Yerel yönetim işletmeleri Katma bütçeli yönetimlerin işletmeleri Döner sermayeli işletmeler Yabancı sermayeli işletmeler 6222 sayılı yasaya göre kurulanlar Petrol yasasına göre kurulanlar 1567 sayılı yasaya göre kurulanlar Uluslararası antlaşmalarla kurulanlar 38_Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler Kaça Ayrılır. Ulusal işletmeler Uluslar arası işletmeler Çok uluslu şirket(ÇUŞ) 39_ İşletmeler Arası Antlaşmalara Göre İşletmeler Hangileridir? Kartel, tröst, konsem, konsorsiyum, centilmen antlaşmaları, tam birleşme, holding 40_ işletmelerin bölümlendirilmesindeki diğer ölçütler nedir? büyüklük, süreklilik, riske katlanma, yönetim biçimleri,alıcıların türü. Sayfa 3 / 29 GENEL İŞLETME Ünite 3 41_ İşletmelerin Kuruluşunda Yatırım Kararı İle İlgili Aşamalar Genelde Nasıl Olur. Yatırım düşüncesi Yapılabilirlik (Fizibilite) araştırmalar Yapılabilirlik Projesi (Ön Proje) Değerlendirme ve yatırım kararı Kesin proje Projenin uygulanması (Yatırım) Üretime Geçiş 42_ Yapabilirlik Projesi Araştırmaları Şunlardır. Ekonomik araştırmalar Teknik araştırmalar Finansal araştırmalar Yasal araştırmalar Örgütsel araştırmalar 43_ İşletmelerin İlk Kuruluşlarında Seçecekleri Yeri Üç Aşamalı Olarak Ele Alabiliriz. 1. Aşama: Belli bir ülkenin sınırları içindeki belli bir bölgeyi seçmek 2. Aşama: Seçilen bu bölgenin içinde kalan belli bir noktayı saptamak 3. Aşama: Bu noktadaki bir arsada işletmeyi oluşturup, işletme için gerekli üretim araçlarını sağlamak ve işletmenin iç yerleşim düzenini kurmak. 44_ İşletmenin Kuruluş Yeri Etkenleri Şunlardır. 1) Hammadde 5) Enerji ve Yakıt 9) Özendirme Önlemleridir. 2) Ulaştırma 6) Su 3) Pazara yakınlık 7) İklim koşulları 4) İşgücü 8) Artıkların atılması 45_ Özendirme Önlemleri Kaça Ayrılır. Enerji, ulaştırma ve haberleşme gibi alt yapı yatırımlarının devletçe gerçekleştirilmesi Özel kesime vergi ayrıcalığı ya da indirimi sağlamak, belli bölgeler de kurulan özel işletmelere yatırım indirimi, gümrük indirimi özendirme kredisi vergi iadesi gibi doğrudan önlemler uygulamaktadır. Ünite 4 46_ İşletmeler Nasıl Büyümeyi Amaçlayabilir. İşletmeler, çevrenin etkisiyle finansman, Pazarlama, veya üretim faaliyetlerinden kaynaklanarak büyümeyi amaçlayabilir. 47_ İşletme Büyüklüğünün Belirlenmesinde Çeşitli Unsurlar Etkili Olur. Bunlar İşletmenin yönetim yeteneği, Sosyal çevre, finansman kaynakları, ülkenin ekonomik koşulları, işletmenin faaliyet konusu ve rakip işletmelerin durumudur. 48_ İşletmelerde Çevrenin Etkileri Kaça Ayrılır. İç paydaşlar (çalışanlar, sendikalar) Dış Paydaşlar ( rakipler, devlet, tüketiciler) 49_ İşletmelerde Finansal Etkiler Hangileridir? Fonların kullanılmasında etkinlik Rekabette finansal üstünlük sağlama Büyüme ile karı artırmak Kredi kurumlarında ve borsada prim sağlamak 50_ İşletmede Büyümede Üretime İlişkin Nedenler Üretim hacminin artırılması Girdilerde büyük miktarda alışlar ile maliyet tasarrufu sağlama AR-GE Yan ürün geliştirme 51_ İşletmelerde Büyümede Pazarlamaya İlişkin Etkenler Pazarlama tekniklerini daha verimli kullanma Ulusal ve uluslar arası pazarlara girme Pazar stratejileri geliştirme Satış giderlerinden tasarruf Sayfa 4 / 29 GENEL İŞLETME 52_ İşletmelerde Büyümenin Faydaları Nelerdir. İşletmenin çevre baskılarına karşı koyabilmesini sağlar Çevreye uyum yeteneğini sağlar Rakiplerle daha kolay mücadele etmeyi sağlar. Müşterilerine kaliteli hizmet sunma imkanı sağlar. Finansal olanakların artırılması ve işletme çevresinde güç kazanması mümkün olur. Üretimde miktar ve kalite artarken maliyete düşmeler sağlar. Araştırmaya daha fazla yatırım yaparak pazardaki rakiplere karşı daha etkili stratejiler geliştirmek mümkün olur. 53_ Büyüme Biçiminin Karşılaştırılmasında Dikkate Alınacak Konular Nelerdir? İşletmenin mevcut durumu İşletmenin faaliyet gösterdiği endüstri dalı Üretilen mallara karşı olan talebin trendi Rakip işletmelerin büyüme modelleri Ekonominin gidişi 54_ İç Büyüme İki Çeşittir. Yatay büyüme, dikey büyüme olarak gerçekleşir. Yatay Büyüme: İşletmelerin, aynı üretim dalında, faaliyet boyutlarını genişletmesidir. Aynı konuda üretim yapan fabrika sayısının artırılması yatay büyümeye örnek olabilir. Dikey büyüme: Geriye ve ileriye olmak üzere iki yönde gerçekleşir. 55_ Yatay Büyüme İşletmelerde Değişik Şekillerde Yer Alır Bunlar Nelerdir Ürün farklılaştırılması Pazar farklılaştırılması 56_ Geriye Doğru Dikey Büyümenin Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Konular Nelerdir? İşetmenin girdilerini üretmek için yeterli kaynak ayırma imkanın olması Satıcıların yüksek kar oranıyla çalışması Girdilerin zamanında ve uygun kalitede tedarik edilmesi Satıcı işletmelerin az sayıda olması durumunda geriye doğru büyüme tercih edilir. 57_ İleriye Doğru Dikey Büyüme İçin Gereken Koşullar Nelerdir? Üretilen mallar için dağıtım sistemi kuracak kaynağı varsa Dağıtım kanallarında sıkışıklık ve bunun sonucunda gecikmeler söz konusuysa Pazarlama kanalı çok uzun ve yüksek fiyat artışı getiriyorsa İşletme çok teknik bir ürün üretiyorsa Dağıtım kanallarındaki işletmeler uzmanlaşmamışsa İşletme büyüyen bir endüstri dalında çalışıyorsa 58_ Dış Büyüme Nedir? İşletmelerin dış kaynakları yeterli olmadığı zaman dış kaynaklardan yararlanması dış büyümedir. 59_ Dış Büyümenin Çok Sık Tercih Edilmesinin Bazı Nedenleri Vardır Bunlar. İşletmenin tek başına yapamayacağı işlerin gerçekleştirilmesi sağlanır. Yeni teknolojilerin kazanılması kolaylaşır. İşletme daha önce tek başına cevap veremediği paydaşlarına hizmet eder duruma gelir. Kredi ve ilave finansman kaynakları bulmak kolaylaşır. Piyasaya hakim olmak ve rekabeti kendi koşullarına uydurmak kolaylaşır. Ayrıca tekelci durumlar yaratılabilir. İşletme, ürünlere, yeni üretim yöntemlerine ve yeni bir organizasyonlara sahip duruma gelir. 60_ Dikey Birleşme Nedir? İşletme, pazarda rekabet gücünü artırmak amacıyla yapar. 61_ Dikey Birleşme İki Türlü Gerçekleştirilir. Geriye doğru dikey birleşme: satın alınan işletmenin çıktısı, satın alan işletmenin girdisini oluşturuyorsa 62_ Dikey Birleşmenin Üstünlükleri Ve Sakıncaları Nelerdir? Sakıncaları Tedarikçikler veya satıcılardan bilgi akışı azalır. İyi organize edilmezse ek giderler oluşur. Yöneticilerin en iyi yolu bulma çabası azalır. Koordinasyon faaliyetini sağlama bazı giderlerin artmasına neden olur. Gereksiz süreçler süreklilik kazanır. İşletmenin yakın başarısız işletme ile birleşmek başarısızlığı getirir. Örgüt kültürü farklı olan bir işletme ile birleşmek başarısızlığı getirir. Sayfa 5 / 29 GENEL İŞLETME Üstünlükleri Yeni ürünlerin ortaya çıkmasını sağlar İşletmenin denetim gücünü artırır Özellikle Pazar hakimiyeti sağlar Aşırı derecede koordinasyona gitme hızı giderlerin azalmasını sağlar. Pazarlama veya teknolojik bilgi geliştirebilir Satın alma ve satma giderlerinden kurtulmak mümkün olur. Tedarikçikler ve satıcılarla çok zaman alan anlaşmalar yapmak, iletişim kurmak ve fiyatlama gibi işlerden kurtulmak mümkün olur. Dikey birleşme ile toplam kalite uygulaması sağlanması kolaylaşır. 63_ Yatay Birleşme Nedir? Birbirinin aynısı olan malları üreten ve pazarlayan işletmelerin pazarlanmasıdır. 64_ Yatay Birleşmenin Yarları Ve Sakıncaları Nelerdir. İşletmelerin büyüklük açısından belli bir düzeye ulaşamamalarından dolayı ekonomik bir şekilde kullanılmayan kaynakların kullanılmasını sağlar. İşletmede çalışan personel daha verimli çalışır. Tüketiciye daha iyi hizmet sunmak Pazarı genişletmek Sakıncaları Yatay birleşme yapılan işletmelerin organizasyon yapılarının farklı olması Örgüt kültürlerinin uyuşmaması Beklenen maliyet tasarrufunun sağlanamaması Beklenen Pazar payı artışının sağlanamaması 65_ Hukuki Ve Ekonomik Açıdan Birleşme Türleri Nelerdir? 1- Karteller 2- Konsernler 3- Holdingler 4- Tröstler 5- Tam Birleşme 6- Satın alma yoluyla Birleşme 7- Diğer birleşme türleri 66_ Kartel Çeşitleri Nelerdir? Faaliyet karteli: Kartele dahil olan işletmelerin, kendi aralarında anlaşarak aynı fiyattan satış yapmasıdır. Bölge karteli: Kartele bağlı işletmelerin pazarı bölümlendirerek belli bölgelerde kartele bağlı malları satmasıdır. Miktar karteli: Bu kartelde, üretim sınırlandırılmasına gidilerek fiyatın belli seviyenin altına düşmemesi sağlanır. 67_ Konsernler Nedir? Konsern anlaşmaları tröste benzer. Ancak en önemli fark, tröstlerde amaç rekabeti önleyerek karı artırmak olduğu halde, konsernlerde maliyet düşmektedir. Konserne katılan işletmeler, dikey büyüme halinde birbirlerini tamamlar. 68_ Holdingler Nedir? Bu tür işletmede işletmelerin bağımsızlıklarını kaybetmesi söz konusu değildir. Holdinglerde hedef başka işletmelerin hisse senetlerini almak, böylece kontrolü ele geçirmektir. 69_ Tröstler Nedir? Tröste dahil olan işletmeler hem hukuki, hem de iktisadi bağımsızlıklarını kaybederler. Tröstlerin en çok görülen çeşidi yatırım tröstleridir. Yatırım tröstleri daha çok sermaye piyasalarının geliştiği ülkelerde görülür. Diğer bir tröst çeşidi, oylama tröstüdür. Oylama tröstleri, aynı konuda çalışan işletmelerin hisse senetlerini satın alarak, oy haklarını birleştirme amacını güderler. Oy hakkını elle geçiren ana işletme, diğer işletmeleri yönelme hakkını elde etmiş olur. 70_ Satın Alma Yoluyla Büyümenin Kar Artışı Sağlaması Yanında Başka Faydaları Da Vardır Bunlar. Rakiplerle daha iyi mücadele etmek Sinerjiden doğacak verimliliği yönelmek Gelirleri artırmak Yönetimde eksik kalan noktaları satın alınan işletme yoluyla tamamlamak. Ürün çeşitlemesine gitmek Büyümeyi daha kolay sağlamak 71_ Diğer Birleşme Türleri Nelerdir? Konsorsiyum, centilmenlik antlaşması, konsolidasyon, stratejik birlikler, joint venture. 72_ 1980li Yıllara Kadar Büyüme İşletmeler İçin Temel Amaçtı. Bu Döneme Kadar Büyümeyle İlgili Varsayımlar Şöyledir. Büyük örgütler daha iyi örgütlerdir. Büyüme örgütsel gelişim içinde doğal ve arzulanan bir süreçtir. Etkin örgütlerin en iyi göstergesi tutarlık ve uyumluluktur Örgütsel uyum sağlamak ve sağlamak ve esneklik, kaynakların aşırı kullanımı gevşeme ve tekrarlara yol açar 73_ Gereksiz Büyüme Yerine Küçülme Bazı Üstünlükler Sağlar Nelerdir? Gereksiz büyümenin yöneticileri büyük sorumluluklar altına soktuğuna inanmaktadırlar. Küçülmede büyüme gibi örgütsel gelişmenin doğal bazen arzu edilebilir bir aşaması olabilir. Örgütsel karmaşa ve tutarsızlık da uyum ve tutarlılık kadar örgütsel etkinliğin bir göstergesi olabilir. Sayfa 6 / 29 GENEL İŞLETME Ünite 5 74_ Etik Nedir? Herhangi bir eylemin kabul edilebilir biçimde gerçekleştirilmesini sağlayan temel kurallar ya da değişkenlerdir. 75_ Etik Kavramı Üzerinde Tam Bir Uzlaşmaya Ulaşılmamasının Nedenleri Nedir? İşletmeler içeriden ve dışarıdan çeşitli çıkar kümelerinin etkisi altındadır.(pay sahipleri, tüketiciler, toplum, çalışanlar, devlet, sendikalar, çıkar kümeleri) Toplum büyük bir hızla değişmektedir. Değerler, anlayışlar ve toplumsal normlar son yıllarda hızlı bir evrim geçirmiştir. 76_ Yaslar Ve Etik Arasında Üç Çeşit İlişkiden Söz Edilebilir. Yaslar zamana göre değiştiğinden etikle bağlantıları da değişmektedir. Yasak olan bir eylem daha sonra bu sınırlardan çıkabilir. Ayrıca kimi etik standartları yasalarla ilgisizdir. Yasalar kimi davranışları olumsuz görürken etik ilkeler olumlu olabilir. Yasalar ile toplumun etik standartları arasında önemli bir açıklık bulunur. Yasalar toplumun gelişimine ayak uyduramaz 77_ İşletmelerde Etik Açıdan Sorgulanacak Davranışlar Nelerdir. Denetim dışı (davranış), işletme için olumsuz davranış (Etik), harcamalarda sahtecilik yapmak, zimmet, hırsızlık Görevde hatalı davranma (davranış), işletme için olumsuz(etik), işini yetersiz yapma, sahtecilik, olumsuzlukları görmezden gelme, yetersiz çalışanlara göz yumma Görevi kötüye kullanma (davranış), İşletme için olumlu(etik) rüşvet verme, fiyat anlaşmaları yapma, pazarda spekülasyon yapmak Görevi bilinçle sürekli kötüye kullanma ( davranış) işletme için olumlu(etik) güvensiz nükleer enerji kullanımı sağlığa aykırı mal üretmek, el altından yasak mal üretimi ve dağıtımı 78_ İşletmelerin Toplumsal Sorumluluğu Kaça Ayrılır. - Bir işletmenin ekonomik sorumluluğu - Bir işletmenin etik sorumluluğu - İşletmelerin hukuksal sorumluluğu - İşletmelerin gönüllü sorumluluğu 79_ Etik Sorululuk Yöneticilerin Verecekleri Kararlar Beşi Nedenle Çok Karmaşık Bir Yapı Gösterir. Etik kararların sonuçları başkalarını da ilgilendirmektedir Etik sorunlara ilişkin alınacak işletme kararları çok çeşitli seçeneklere sahiptir. Etik sorunlara ilişkin işletme kararları çoğunlukla karmaşık sonuçlar doğurur. Çoğu işletme kararı belirsiz etik sonuçlar doğurur. Etik konularındaki çoğu işletme kararı kişisel bir özellik taşır. 80_ Etik Çalışmaların Nedenleri Nelerdir? Etikle ilgili konuların farkına varma Bireylerin kişisel değer yargıları ile çalışılan işin ve yaşanılan toplumun değer yargıları arasındaki çatışma İşletmede çalışanların amaçları ile işletmenin örgütsel amaçları arasında bir çelişki Tüketicilerin güvenli ve nitelikli ürün sistemleri ile üreticilerin yüksek karlarla elde etme amacı Yöneticiler belli kişileri işe almak isterken örgütün en nitelikli personeli işe alma amacıyla çelişmesi İşin özellikleri ile örgütün kültürü arasındaki çelişki 81_ Ana Etik Orunları Nelerdir? Çıkar çatışmaları İçtenlik ve doğruluktan sapma İletişim Örgütsel ilişkiler 82_ Etik Sorunlarda Taraflar Kimlerdir? İşletme sahipleri İşletme çalışanları Tüketiciler 83_ Sorunların Çıkabileceği İşletme Tipleri Hangileridir. Finansal işlevi Yönetim işlevi Pazarlama işlevi Muhasebe işlevi Sayfa 7 / 29 GENEL İŞLETME 84_ Etiğe İlişkin İşletme Stratejilerin Yaşama Geçirilmesinde Dört Aşama Vardır Örgütleme: işletmelerin etik amaçlarına etkin biçimde ulaşması için kaynakların sağlanıp ve eylemlerin belirlenmesi aşamasıdır. Eşgüdümleme: Örgütsel amaçların desteklenmesi için çalışanların eylemlerinin düzenleştirilmesi ve uyumlaştırılmasıdır. Güdüleme: bireylerin belli amaçlara ulaşmaları için özendirilmesidir. İletişim 85_ Caux Yuvarlak Masa Oluşumu Kuralları Kaça Ayrılır. İlkelere giriş Genel ilkeler İşbirliği ilkeleri 86_ Caux Round Table İlkeleri Hangi Ülkeler Vardırdı? Avrupa, Japonya, ABD işletme önderlerince oluşturuldu. 87_ CAUX ROUND Table İlkeleri Genel İlkeleri Hangileridir? İşletmelerin sorumluluğu İşletmelerin ekonomik ve toplumsal etkiler İşletme davranışları Kurallara uyum Ticari anlaşmaları desteklemek Çevreye saygı Yasal olmayan işlerden kaçınmak 88_ İşbirliği İlkeleri Nelerdir? Müşterilerle ilgili ilkeler İşletme çalışanları ile ilgili ilkeler İşletme sahipleri ve pay sahipleri ile ilkeler Girdi sağlayanlarla ilgili ilkeler Rakiplerle ilgili ilkeler Toplumla ilgili ilkeler Ünite 6 89_ Yönetim Nedir? Genel anlamda yönetim, belirli bir işbirliği ve ilişki sistemi içinde bir araya gelen insanların, ortak amaçlarını gerçekleştirmek üzere yapacağı faaliyetlerin düzenlenmesi süreci şeklinde tanımlanabilir. 90_ Yönetim Tipleri Kaça Ayrılır. – ailesel yönetim – siyasal yönetim – profesyonel yönetim 91_ İşletmede Yönetim Basamakları Kaça Ayrılır. –Tepe yönetim, -orta yönetim, - ilk basamak yönetim 92_ Tepe Yönetim Kimlerden Oluşur. İşletmelerin sahipleri, yönetim kurulu, genel müdür ve yardımcıları 93_ Orta Yönetim Kimlerden Oluşur. Bölüm müdürleri ve yardımcıları orta düzey yöneticilerin temel sorumluluklarından biri genel politikaların uygulanmasına hizmet edecek ait politikaların belirlenmesi ve kararların alınmasıdır. 94_ İl Basamak Yönetim Kimlerden Oluşur? İşletmelerde üretim işini filen gerçekleştiren ve işlerin yapılışını denetleyen ustabaşı, şef, gözetimci, gibi kişilerden oluşturulan gruptur. 95_ Yöneticilerin Rolleri Kaça Ayrılır. Bireylerarası roller Bilgi sağlama roller Karar alma ilişkin roller 96_ Yöneticilerin Bireylerarası Rolleri Nedir? Birleştirici rolü, liderlik rolü, ve sözde mevki sahibi rolüdür. Yöneticilerin karar almaya ilişkin rolleri; girişimci rolü uyuşmazlık çözümleyici rolü, kaynak dağıtıcı rolü, müzakerecilik rolü ve bilgi sağlama rolü olarak yer almaktadır. 97_ Yöneticilerin Karar Almaya İlişkin Rolleri Nedir? Girişimcilik rolü, uyuşmazlıkları çözümleyici rolü, kaynak dağıtıcı rolü, müzakerecilik rolüdür. 98_ Yöneticilerin Bilgi Sağlama Nedir? Monitörlük, dağıtıcılık ve konuşmacı rolleridir. 99_ Bireylerarası Roller Kaça Ayrılır? Sözde mevki sahibi Liderlik rolü Birleştirici rolü 100_ Bilgi Sağlama Rolleri Kaça Ayrılır? Monitör olarak Dağıtıcı olarak Konuşmacı olarak Sayfa 8 / 29 GENEL İŞLETME 101_ Karar Almaya İlişkin Roller Kaça Ayrılır? Girişimci rolü Uyuşmazlıkları çözümleyici rolü Kaynak dağıtıcı rolü Müzakerecilik rolü 102_ Yönetsel Yetenekler Kaça Ayrılır. Teknik yetenek: Teknikleri, yöntemleri, donatımları, ve süreçleri kullanma ve anlama yeteneğidir. Beşeri ilişkiler yeteneği: Çalışma hayatındaki bireylerle ilişki kurma yeteneğini ifade eder. Kavramsal yetenek: işletmenin bütününe yönelik politika ve stratejiler geliştirmeyi ifade eder. 103_ Yönetim Kavramındaki Teoriler Hangileridir? Klasik yönetim teorisi Neo-klasik (Davranışsal) yönetim teorisi Modern yönetim teorisi 104_ Klasik Yönetim Düşüncesini Oluşturan Teoriler, Genel Hatlarıyla Başlıca Üç Gruba Ayrılır. Bilimsel yönetimde: üretim süreçlerinin planlanması ve kontrolü (Temsilcisi H. Taylor) Yönetsel teoride: Hiyerarşik yapılanma (Temsilcisi H. Fayol dur.) Bürokrasi modelinde: bürokratik iç etkinlik ve verimlilik ilgilenilmesi ve dış faktörlerdeki deişikliklerin göz önüne alınmaması. (Temsilcisi M. Weber dir.) 105_ Yönetsel Teorinin Öncüsü Fayol İlkeleri Nelerdir? Yönetime farklı bir açıdan bakmıştır. Fayol, yönetimin tanımını yönetim fonksiyonlarına dayandırarak yapmış ve yönetimi ileriyi görmek, örgütlemek, kumanda etmek, koordinasyon sağlamak ve kontrol etmek şeklinde tanımlanır. 106_ Yapısal İlkeler Nelerdir? İş bölümü Yönetim birliği Merkezcilik Yetki ve sorumluluk Hiyerarşi ilkesi 107_ Süreç İlkeleri Nelerdir? Kumanda birliği Disiplin Adil ve eşit muamele Maaş ve ücretler Genel çıkarların kişisel çıkarlara üstünlüğü 108_ Sonuçlarla İlgili İlkeler Nelerdir? Personelin devamlılığı Düzen İnsiyatif Birlik ve beraberlik 109_ Neoklasik Teori Nedir? Klasik teorinin aksine her insanın farklı olduğu görüşünü savunur. 110_Neo- Klasik Yönetim Nedir? Bir organizasyon yapısı içerisinde çalışan insan unsurunu anlamak, yeteneklerden yararlanmak motivasyon gibi konular üzerinde duran yönetim teorisidir. Ünite 7 111_ Yönetim İşlevleri Nedir? Planlama, örgütleme, yöneltme, ve denetimdir. 112_ Planlama Süreci Kaça Ayrılır? Örgütsel amaçların belirlenmesi Koşulların irdelenmesi Alternatiflerin geliştirilmesi Amaçlara ulaşmak üzere en iyi alternatifin seçilmesi Planların eyleme geçirilmesi 113_ Plan Türleri Hangileridir? Stratejik Planlar: örgütün bütün zaman içindeki büyüme ve gelişimini etkileyen sorunlarla ilgili olan planlardır. Stratejik planlar işletmenin üst kademeleri tarafından uzun faaliyet dönemleri için hazırlanır. Taktik Planlar: Hazırlanan stratejik planların uygulamaya konması için gerekli olan planlardır. Eylemsel Planlar: Taktik Planların yerine getirilmesini kolaylaştırmak ve onlara destek olmak amacıyla organizasyonun alt kademe yöneticileri tarafından hazırlan planlardır. Sayfa 9 / 29 GENEL İŞLETME 114_ Tek Kullanımlı Planlar Kaça Ayrılır? 2 ye ayrılır bunlar tek kullanımlı planlar, sürekli planlar 115_ Tek Kullanımlı Planlar Kaça Ayrılır? Program Proje Bütçeler 116_ Sürekli Planlar Hangileridir? Politikalar Genyöntemler Kurallar 117_ Örgütleme Nedir? Planlarda belirtilen hedeflere ve bunlara ulaşmak için kararlaştırılan yollara uygun bir örgüt oluşturma sürecidir. 118_ Örgütleme Süreci Nedir? Planların ve amaçların incelenmesi Faaliyetlerin belirlenmesi Faaliyetlerin gruplandırılması Faaliyeti gerçekleştirecek personeli belirlenmesi İşgücü dağılımı yetki ve sorumlulukların belirlenmesi Teknik donanım ve fiziksel koşulların hazırlanması 119_ Örgütleme İlkeleri Hangileridir? Amaç birliği ilkesi: bir bütün olarak örgüt ve örgütün her düzeyi açık seçik bir şekilde belirlenmiş amaçlara sahip olmalıdır. Komuta birliği ilkesi: Her ast doğrudan yalnızca bir üstten emir almalıdır. İşbölümü ve uzmanlaşma ilkesi: Her personel bilgi yetenek ve tecrübelerine göre bir işe yerleştirilmelidir. Görevlerin tanımı ilkesi: Görev verilen yöneticilerin hangi işleri yapacağı, yetkileri ve sorumlulukları çalışmaları karşısında parasal veya manevi ne gibi çıkarlar elde edeceği belirlenmelidir. Basamaklar sırası ilkesi: Emirler, basamaklar sırasına göre yukardan aşağıya doğru inmelidir. Yetki ve sorumluluk denkliği ilkesi: Çalışan sahip olmadığı bir yetkinin sonuçlarından sorumlu tutulamaz. Ayrılık ilkesi: Örgütlerde rutin işlerin alt kademeli yöneticiler tarafından yürütülmesi, stratejik ve genel nitelik taşıyan karar ve işlerin üst kademe yöneticilerinin sorumluluğunda olmasını ifade eder. Yönetim birliği ilkesi: Aynı amaca dönük işlerin bir yöneticinin sorumluluğuna verilmesi ile yönetim birliği sağlanmış ve çatışmalar önlenmiş olur. Fonksiyonel benzerlik ilkesi: Görevler gruplar halinde bir araya getirilmeli ve bunu yaparken fonksiyonel benzerlik dikkate alınmalıdır. Yönetim alanı ilkesi: Bir yöneticinin kontrol edebileceği kadar kişiden sorumlu olmasını ifade eder. Çapraz ilişkiler ilkesi: Aynı yönetim basamağında görevli kişilerin birbirleriyle konuşup konunun ayrıntılarına girmesine karar almalarına olanak sağlanmalıdır. 120_ İşletmeler Hangi Bölümlere Ayrılabilir? Fonksiyonlarına, ürün temeline, coğrafya temeline, müşteri temeline, sayı temeline, zaman temeline, ve süreç veya amaca göre bölümlere ayrılabilir. 121_ Yöneltme Nedir? Yöneticilerin astlarının faaliyetlerini yönlendirmesi ve onlara ne yapmaları gerektiğini bildirmesiyle ilgili bir yönetsel süreçtir. 122_ Güdüleme Nedir? İnsanların faaliyetlerini n ve çabalarının devamını sağlayan ve onları harekete geçiren uygulamaların topla0mıdır. Güdüleme konusunda işletme yöneticilerinin kullanabileceği teorilerden bazıları şunlardır. 123_Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi Temel fizyolojik gereksinimler: Su, yiyecek, uyku, gibi gereksinimleri ifade eder Güvenlik gereksinimleri: insanın kendini güvenlik içinde duyma gereksinimidir. Sosyal gereksinimler: Bireyin ait olma, bir arada bulunduğu kişiler tarafından kabul görme isteği ile ilgilidir. Saygınlık gereksinimi: Bu basamağa ulaşan kişi bir yandan kendine güven ve saygı duyarken, diğer yandan başkalarının beğeni ve saygısını arar. Kendini gerçekleştirme gereksinimi: Bireyin potansiyel yeteneklerinin farkına varması, yaratıcı olabilmek için kendisini sürekli bir gelişmeye tabi tutması ile ilgili gereksinmeleri ifade eder. 124_ Herzbergin Çift Faktör Teorisi Nedir Güdüleyici etmenler: İşin içeriği ile ilgili olan bu etmenler; iş başarma, tanıma, sorumluluk, gelişme,ve ilerlemedir. Hijyen etmenler: işin çevresi ile ilgili olan bu etmenler; İşletmenin yönetimi ve politikası denetim, ücret ve çalışma koşullarıdır. Sayfa 10 / 29 GENEL İŞLETME 125_ Başarı İhtiyacı Teorisi Nedir? McClelland tarafından geliştirilen başarı ihtiyaç teorisine göre çalışma yaşamında etkili olan üç temel güdü söz konusudur. Bunlar başarı ihtiyacı, güç ihtiyacı, bağlanma ihtiyacıdır. 126_ Beklenti Teorisi Nedir? Vroomun beklenti teorisine göre bir insanın güdülenmesi belli bir davranışın amaca ulaştıracağı beklentisi ile o bireyin amaca verdiği önemin çarpımına eşittir. 127_ Liderlik Nedir? Amaçlara ulaşmak için başkalarının davranışlarını yönlendirme ve diğerlerini etkileme sürecidir. 128_ Lider Ve Liderlik Kavramı Tarihsel Gelişim İçerisinde Aşağıdaki Dört Yaklaşımla Analiz Edilmiştir. Ayırdedici yaklaşım: Bu yaklaşım lider olunamayacağını, lider olarak doğulacağını belirtmekte ve liderin ayırt ediciliğini; fiziki özelliği, beden yapısı, ve görünüşü, zekası ve konuşma etkinliği olarak üç başlık altında toplanacaktır. Stil yaklaşımı: Liderin ne yaptığı tanımlanıp, etkiliği ve başkalarını yönlendirebilmesi için gereken davranışları saptanmıştır. Durumlara göre yaklaşım: Her durum için ayrı liderlik davranışları belirlenmektedir. Yeni liderlik yaklaşımı: Lider Karizmaya sahip ve yaratıcıdır. 129_ Lider Ve Yönetici Karşılaştırması Nasıldır? Lider Yönetici Gücü kişilik özelliklerinden ve kişisel ilişkilerinden alır. Gücünün bulunduğu makamın yeterliliğine göre alır Bir örgütün her basamağında bulunabilir Örgütün genellikle yüksek kademelerinde bulunur. Başarı için insanlara dayanır. Başarı için sisteme dayanır. Kendi tasarlamış olduğu hedeflerle örgütü daha iyi duruma Örgüt tarafından belirlenmiş olan hedeflere ulaşmak için getirir. çaba harcar. İnsana güvenir Denetime güvenir Doğru işler yapar İşleri doğru yapar Sonuçlar için çalışır ve yenilik getirir. Kuralları izler ve uygular Örgütü değiştirmek ve geliştirmek için çalışır. Örgütün durumunu muhafaza etmeye çalışır ve süreklilik sağlar Değerler ve taahhütler gibi konuları vurgular Koordinasyan, fabrika, malzeme gibi konuları vurgulamaya eğilimlidir. Değişiklik yapmaya ve risk almaya eğilimlidir. Dikkatli hareket eder ve kesin olmayandan korkar. Uzun vadede örgütün neyi başarabileceğinin hayalini kurar Kısa vadede başarılacak hedef ve amaçlara odaklanır. 130_ Güç Nedir? Bireyin, başkalarını istediği yönde davranışa yönlendirebilme yeteneğidir. 131_ Güç Alanı Nedir? Güç sahibi olduğu kabul edilen kişinin etkileyebildiğini toplamını ifade eder. 132_ Güç Kaynakları Hangileridir. Kişinin başkalarını etkileyebilmek için hangi kaynaklardan yararlanmakta olduğunu belirtir. En çok kabul gören sisteme göre güç kaynakları beşe ayrılır. Bunlar ödüllendirme gücü zorlayıcı güç, yasal güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güçtür. 133_ İletişim Nedir? Bilgi, duygu, düşünce, ve anlayışın bir taraftan diğer tarafa aktarılması süreci biçiminde tanımlamak mümkündür. 134_ İletişim Sürecinde Bulunması Gereken Özellikler Nelerdir? Kaynak, ileti, alıcı 135_ Biçimsel İletişim Nedir Kaç Çeşittir? Örgüt içinde yetkili kişilerce önceden düzenlenen ve öngörülen iletişim sistemi veya bilgi akış sistemidir. Biçimsel iletişim üç şekilde ortaya çıkabilir. Dikey iletişim: Hiyerarşik yapılanmanın doğal bir sonucu olarak, üst konumundaki yöneticilerle ast konumundaki işgörenler arasında iki yönlü olarak gerçekleşir. Yatay iletişim: Aynı hiyerarşik düzeyde bulunan yönetici veya fonksiyonel bölümler arasındaki iletişimi gerçekleşir. Çapraz iletişim: Hem fonksiyonel örgütlenme biçimi hem de çağdaş örgütlenme şekil haline gelen matriks örgütlenmenin doğal bir sonucudur. 136_ Biçimsel Olmayan İşletişim Biçimi Nedir? Dedikodu ve olasılık zinciridir. 137_ Denetim Nedir? Amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığının ya da ne ölçüde ulaşıldığının belirlenip, gerekiyorsa düzeltici önlemlerin alınması sürecidir. 138_ Denetim Süreci Nelerdir? Hedeflerin saptanması Gerçekleşen sonuçların ölçülmesi Standartlarla gerçekleşen sonuçların karşılaştırılması Düzeltici faaliyetler Sayfa 11 / 29 GENEL İŞLETME 139_ Denetim Sürecindeki Standartlar Nelerdir? Rantabilite Pazar durumu Verimlilik Ürün liderliği Personel geliştirme İş gören tutumları Sosyal sorumluluk vb. konulara ilişkin olabilir. 140_ Denetim İşleri Belirli İlkelere Dayandırılmalıdır. Plan ve amaçlara yönelik olmalıdır. Değişen koşullara uyum sağlayabilecek esnekte olmalı En az maliyetle, gereksiz harcamalardan kaçınılarak gerçekleştirilmelidir. Denetimi istenen faaliyetin gereklerine yönelik olmalıdır. Tarafsız olmalıdır. Elde edilen sonuçlara göre düzeltici veya iyileştirici önlemler alınmalıdır. Yalın ve uygulanabilir olmalıdır. Ünite 8 141_ İKY Nedir? İşletmelerde insan kaynağının yönetilmesini sağlayan işlev çalışmaların tümüdür. 142_ İnsan Kaynakları Yönetiminin Amaçları Nedir? Çalışanların bilgi ve becerilerini en iyi biçimde kullanmalarını sağlayarak, onların işletmeye olan katkılarını en üst düzeye çıkarmak. Yani, çalışanlardan maksimum verim almak. İş yaşamının kalitesini yükselterek çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda, yaptıkları işlen zevk almalarını sağlamaktır. 143_ Personel Yönetimi Anlayışından, İKY Anlayışına Geçişte Etkili Unsurlar Nelerdir? Ülkelerin ekonomik, kültürel ve sosyal yönden gelişmeleri Yetişmiş insan gücünün artması Davranış bilimlerinin gelişmesi Sendikacılığın gelişmesi Çalışma koşullarını düzenleyen yasaların yürürlüğe girmesi İş görenlerin eğitim ve kültür düzeylerinin yükselmesi Refah seviyelerinin artması İstek ve beklentilerin değişmesi İletişim ve bilişim teknolojilerinin gelişimi 144_ İnsan Kaynakları Yönetimini Etkileyen Çevre Unsurları Nelerdir? İç çevre unsurları Dış çevre unsurları 145_ İç Çevre Unsurları Nelerdir? Bireysel nitelikler: İş görenin ihtiyaçları, beklentileri, motivasyonu, eğitimi, algılama ortamı İş nitelikleri: İş güvencesi , iş yükü, işi oluşturan görevlerin niteliği ve çalışma ortamı Bireylerarası ilişkiler: Biçimsel ve biçimsel olmayan gruplar, iletişim yoğunluğu, önderlik. Örgütsel özellikler: Üst yönetimin insan kaynaklarına verdiği önem örgütün büyüklüğü, iş kolu ve gelişme hızı yönetim biçimi, hiyerarşik yapı, örgütsel yapı. 146_ Dış Çevre Unsurları Nelerdir? Dış kaynaklar: İşletmelere nitelikli işgücü sağlayan arz kaynakları (Üniversite, sendikalar vb) Yasalar: 1375 sayılı iş kanunu, 2821 sayılı sendikalar kanunu 501 Sayılı sosyal sigortalar kanunu 657 sayılı devlet memurları kanunu Rakipler: aynı pazarı paylaşan diğer işletmeler 147_ İnsan Kaynakları Bölümü Ve Yöneticisinin Günümüzde Üstlenmesi Gereken Görevleri Sıralayın İşletmenin hedeflerine uygun insan kaynakları politikalarının saptanması için gerekli araştırmaları yapmak, bilgi ve önerileri üst yönetime sunmak Belirlenen politikalara uygun program çalışmaları düzenlemek ve yürütmek. Bu program ve çalışmaları denetlemek ve değerlendirmek. İnsan kaynakları il ilgili yenilikleri izlemek ve gerektiğinde uygulamak İnsan kaynakları il ilgisi rutin işleri yürüterek, diğer yöneticilerin işlerini hafifletmek Sayfa 12 / 29 GENEL İŞLETME 148_ Yetki Nedir Kaç Çeşit Yetki Vardır? Yetki, bir görevin yapılmasını başkalarından isteme hakkıdır. Başlıca üç tip yetki vardır. Komuta yetkisi: uygulayıcı bir yetkidir. Kullanana yaptırım hakkı verir. İnsan kaynakları yöneticisi kendi bölümünü yönetirken bu yetkiyi kullanır. Kurmay yetki: uzmanlık yetkisidir. Destek ve danışmanlık hizmeti sağlar insan kaynakları yöneticileri İKY işlevleri ile ilgili olarak diğer bölüm yöneticilerine sık sık bu yetki altında hizmet verirler İşlevsel yetki: belli bir konuda uzman olan yöneticiye uzman olduğu konuyla ilgili olmak üzere, tıpkı komuta yetkisi gibi yaptırım hakkı verir. İKY işlevlerinin önemli bir kısmı teknik ve rutin niteliktedir. İşgücü planlaması, iş analizleri vb. bu görevin işlevsel yetkiyle insan kaynakları yöneticisine bırakması diğer yöneticilerin zaman kazanmasını sağlayacaktır. 149_ İnsan Kaynakları Yönetiminin Ana Konusu Nedir? Emektir. Ünite 9 150_ İnsan Kaynakları Yönetiminin Üstlenmesi Gereken İşler 6 Ana Başlık Altında Toplanır. Planlama: İnsan kaynakları planlaması, iş analizleri, iş tanımları iş gerekleri Kadrolama: Personel bulma, seçme, ve yerleştirme Değerleme ve ödüllendirme: performans değerleme, disiplin, temel ücret ve özendirici sistemler ödül Yetiştirme ve geliştirme: işe yeni alınanların oryantasyonu, personel eğitimi ve kariyer planlaması Endüstri ilişkileri: toplu pazarlık ve personel hakları Koruma ve gelişme: iş güvenliği iş gören sağlığı 151_ Planlama Yöntemleri Nelerdir? Delphi tekniği: işletmenin her bölümü için, bölüm içinde değişik basamaklarda görev yapan yöneticilere işgücü tahminleri tek tek sorulur. İndeks hesabı: Geçmiş yıllardaki bazı göstergelere göre gelecekteki işgücü talebinin saptanmasıdır. İleriye dönük kestirim: geçmişteki bilgilerden yararlanılarak, gelecekteki işgücü hakkında tahmin yapılır. Kantitatif teknikler: İstatistik analiz yöntemleri ve bilgisayar modelleri yoluyla çok daha sağlıklı işgücü tahminleri yapmak mümkündür. 152_ Planlamada Kullanılan Araçlar Nelerdir? a. İşgücü envanteri: işletmenin personel arzını nitelik olarak irdeleyen bir çalışmadır. İşgücü beceri envanteri: işletme içinde işi ve statüsü ne olursa olsun, tüm çalışanlar için ayrı ayrı dosyalar tutulur. İşgücü genel envanteri: Toplam personelin kendi içinde belli ölçütlere göre değerlendirmesidir. Bu çalışmada bireysel değerleme yapılmaz. b. Personel dönüşüm oranı: Belli bir dönemde çeşitli nedenlerle işletmeden ayrılan personelin sayısını yüzde olarak gösterir. 153_ İş Analizi Bilgilerinden Öncelikle Şu Kişiler Yararlanır. Başta üretim bölümü yöneticileri olmak üzere tüm yöneticiler İnsan kaynakları bölümü yönetici ve çalışanlar. Sendika yönetici ve temsilcileri İşi yapan personel 154_ İş Analizlerinin Kullanım Alanları Nelerdir? İnsan kaynakları planlanmasında İşe alınacak personelde aranması gereken niteliklerin belirlenmesinde İşe yerleştirme, yükseltme ve atamalarda Eğitime alınacak personelin belirlenmesinde Personel değerleme ölçütlerinin saptanmasında Adil bir ücret sisteminin oluşturulmasında 155_ İş Analizlerin Süresi Nedir? 1. Analizi yapılacak işlerin belirlenmesi 2. Soru formunun hazırlanması a- İşin kimliği b- İşi oluşturan görevler c- İşi gerektiren nitelikler d- Çalışma koşulları 3-İşle ilgili bilgilerin toplanması 4-Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi Sayfa 13 / 29 GENEL İŞLETME 156_ Personel Bulma İşlevini Etkileyen Unsurlar? İşletme politikaları İnsan kaynakları planları Çevresel koşullar 157_ Personel Seçiminde Genellikle Altı Aşamalı Bir Süreç Yaşanır. Ön kabul İşe alma testleri İşe alama görüşmeleri Planlı görüşme Plansız görüşme Karma görüşme İlk amirle görüşme ve karar 158_ İşe Alıştırma (Oryantasyon)Nedir? Yeni iş göreni işletmenin bir paçası durumuna geliştirmeyi amaçlar. 159_ İşe Alıştırma Programında İzlenen Süreçler Şunlardır. İşletmenin tanıtımı Personel haklarının açıklanması İşle ilgili bilgilerin aktarımı Tanıştırma 160_ Personel Eğitiminin Yararları Nelerdir? İşletmenin karar verme ve sorun çözme kapasitesini artırır. Üretimin miktar ve kalitesini yükseltir. İç kaynaklardan personel bulma kolaylaşır. Üretim yönetim ve personel bulma kolaylaşır. Yönetici ve işgören ilişkilerini geliştirir. Personelin değişime karşı direncini azaltır. İş doyumu sağlar 161_ İş Başı Eğitim Yöntemlerinin Yararları Nelerdir? Doğal iş koşullarında yapılması Personelin eksik yönlerinin kolayca belirlenmesi Yapılan hataların anında düzeltilmesidir. Öğrenillerin hemen uygulanması Öğrenme sürecinin hızlı olması İş gücü kaybının olmaması 162_ İş Dışı Eğitim Yöntemlerinin Yararları Nelerdir? Teorik bilgileri öğrenmek daha kolaydır. Personelin düşünsel yeteneklerinin gelişimini hızlandırır. Öğrenme belli bir disiplin altında gerçekleşir. Eğitim bilincini değiştirir Personel öğrenme isteğini artırır. Eğitimin pedagojik yöntemleri bilen uzmanlar tarafından yapılmasını sağlar. 163_ Performans Değerleme Bilgilerinin Kullanım Alanları Personele eksik ve başarılı yönlerini göstermek Verilecek ücret ve ödemeleri belirlemek Yükselme ve iş değiştirmede Kriter olarak kullanmak Eğitim ihtiyacını belirlemek İş tasarımındaki hataları ortaya çıkarmak İşe alma işlevinin doğru yapılıp yapılmadığını belirlemek 164_ Performans Değerleme Sisteminin Özellikleri Nedir? Sistem iş ile ilgili davranışları değerlemelidir. Sistem basit ve pratik olmalıdır. Her iş için ayrı ayrı başarı ölçütleri belirlenmelidir. Değerleme sonuçları personele iletilmelidir. 165_ En Çok Kullanılan Bireysel Değerleme Yöntemleri Şunlardır. Boylandırma çizelgesi yöntemi: Bu yöntemde değerlemeyi yapana (çoğunlukla ilk amir) bir çizelge verilerek doldurması istenir. Sayfa 14 / 29 GENEL İŞLETME Kontrol listesi yöntemi nedir? Bu yöntemde değerleyen personelin işteki başarısını sorgulayan bir dizi ifade içinden o personel için en uygun olanları işaretler. 166_ Grup Değerleme Yöntemlerinde En Sık Kullanılan Grup Değerleme Yöntemleri Şunlardır. Sıralama yöntemi: Grup üyeleri değerleyen tarafından en iyiden en kötüye doğru sıralanır. Puan dağıtım yöntemi: Bu yöntemde değerleme yapan kişiye grup üyelerine dağıtmak üzere belli bir puan verilir. Zorunlu dağıtım yöntemi: Bu yöntemde grup normal frekans dağılımına göre sıralandırılır. Normal dağılıma göre grubun %10 çok iyi %10 çok kötü, %20 kötü, %40 İse normal olarak değerlenir. Ünite 10 167_ Pazarlama Nedir? Temelde insanların gereksinim ve isteklerini karşılamaya yönelik bir mübadele Değişim işlemidir. 168_ İhtiyaçlar Nedir? Tüketicilerin içinde bulundukları koşullar ile içinde bulunmayı arzu ettikleri koşullar arasındaki farklılıklardır. 169_ Parlamanın Özellikleri Nedir? İstek ve ihtiyaçların karşılanmasına yöneliktir. Ürünler, hizmet ve düşüncelerle ilgilidir. Sadece bir malın reklamı ve satışı değil mamülün düşünce olarak planlanıp geliştirilmesinden başlayarak fiyatlandırması tutundurulması ve dağıtımıyla ilgilidir. Pazarlama faaliyetleri sürekli değişen çevre koşullarında yerine getirilir. Çeşitli faaliyetler bütünüdür. 170_ Şekil Faydası Nedir? Üretim faaliyeti girdileri çıktılara dönüştürerek şekil faydası yaratılır. 171_ Zaman Faydası Nedir? Ürünün istenilen zamanda satın alınmasının sağlanmasıyla yaratılır. 172_ Yer Faydası Nedir? Üretilen çayların değişik kentlere satılması için gönderilmeleri ve taşımayla yer yaratılmış olur. 173_ Mülkiyet Faydası Nedir? Çay demlemek için bu çaylardan bakkaldan bir paketin satın alınmasıyla mülkiyet faydası yaratılmış olur. 174_ Pazarlama Gelişim Süreci Nedir. Üretim anlayış dönemi: İşletmelerin ağırlıklı olarak teknik personel tarafından yöneltildiği bir dönemin anlayışıdır. ‘’ne üretirsem onu satarım ‘’ sözleridir. Satış anlayışı dönemi: Ürünlerin satın alındığı değil, satıldığı kanısındadırlar. Ne üretirsem onu satarım yeter ki satmasını bileyim şeklindeki ifade edilebilir. Pazarlama anlayışı dönemi: Satabileceğimiz malı üretiriz düşüncesi vardır. 175_ Pazarlama Anlayışı Üç Faktöre Bağlıdır Tüketiciye yönelik tutum Koordineli pazarlama çalışmaları Uzun dönemde kar getirici satış miktarı 176_ Pazarlama Sistemi Fonksiyonları Kaça Ayrılır. a) Değişim fonksiyonları ( Mülkiyet faydası yaratan satış yapma, satın alma ) b) Fiziksel fonksiyonlar ( yer ve zaman faydalarını yaratan taşıma ve depolama işleri) c) Kolaylaştırıcı fonksiyonlar: ( standartlaştırma ve dereceleme, Pazar bilgisi toplama.) 177_ Pazarlama Yönetim Fonksiyonları Nedir? a) Ürün geliştirme ve planlama- ürün b) Fiyatlandırma – fiyat c) Satış artırıcı çabalar – tutundurma d) Dağıtım kanalları – dağıtım 178_ Pazar Bölümleme Nedir? Rakiplere karşı işletmenin güçlü yönlerini ortaya çıkaran ve işletmenin ve işletmenin kaynaklarını verimli kullanmayı hedefleyen analitik bir süreçtir. 179_ Pazar Bölümlerinin Nedenleri Yeni ürün fırsatları ya da mevcut ürünleri yeniden konumlandırmak için uygun pazarları araştırmak. Pazara sunulan mal ve hizmetlerin tüketiciler tarafından daha iyi tanınması için pazara uygun olarak geliştirilmiş reklam mesajlarını yaratabilmektir. 180_ Pazar Bölümlerinin Yararları Nedir? Hedef alınan pazarın gereksinimlerini karşılayabilecek nitelikte ürünlerin tasarlanması Etkin ve mali açıdan verimli stratejilerin geliştirilmesi Sektördeki Pazar rekabetini ve özellikle işletmenin pazardaki durumunun net olarak değerlendirilmesidir. 181_ Pazar Bölümleme Türleri Nedir? Pazar bölümlemek için tek kriterden söz edilemez. Pazar bölümlenirken temel değişkenler olarak adlandırılabilecek coğrafik, psikografik, demografik, ve diğer davranışsal özellikler dikkate alınır. Sayfa 15 / 29 GENEL İŞLETME 182_ Tüketici Pazarının Bölümlenmesinde Beş Aşamalı Bir Süreç İzlenir. Pazar bölümleme esaslarının tanımlanması Her bir Pazar bölümü için müşteri profilinin geliştirilmesi Pazar potansiyelinin belirlenmesi İşletmenin Pazar payının tahmin edilmesi Spesifik Pazar bölümlerinin seçiminin yapılması 183_ Tüketicilerin Satın Alma Karar Süreci Aşamaları İhtiyacın ortaya çıkması Ürün veya hizmetle ilgili bilgilerin araştırılması Alternatif değerlendirilmesi Satın alma kararının verilmesi Satın alma sonrası davranışlarda bulunması 184_ Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler Tüketici ile ilgili faktörler Psikolojik faktörler Sosyal faktörler 185_ Tüketici İle İlgili Faktörler Nelerdir? Demografi Yaşam tarzı Durumsal satın alma 186_ Psikolojik Faktörler Nelerdir? Agılama Güdüleme Öğrenme Tutum Kişilik Değer yargıları Kendini kanıtlama 187_ Sosyal Faktörler Nelerdir? Meslek ve aile Referans gruplar Fikir liderler Sosyal sınıflar Kültür – alt kültür 188_ Pazarlama Bilgi Sistemi Nedir? Pazarlama karar vericileri için gerekli olan bilgilerin toplanması analiz edilmesi değerlendirilmesi ve ilgili taraflara ulaştırılmasından insanlardan araçlardan ve süreçlerden yararlandırılmasıdır. 189_ Pazarlama Araştırma Sürecinin Aşamaları Şu Şekilde Belirtilebilir. Araştırma konusu problemin tanımlanması Durum analizinin yapılması Verilerin toplanacağı kaynakların seçimi Verilerin toplanmasında kullanılan yöntemlerin seçimi Verilerin toplanacağı ana kütlenin belirlenmesi ve bu ana kütleden örnek seçimi Toplanan verilerin cetvellenmesi ve analizinin yapılması Araştırma raporunun hazırlanması Ünite 11 190_ Ürün Kavramını Üç Boyutta Ele Alabiliriz Bunlar. Çekirdek (öz) ürün: Tüketicilerin bir ürünü ya da malı satın alırken neyi satın aldığını ifade eder. Somut ürün: Çekirdek ürünü, asıl malı tamamlayan kalite, şekil, marka ve ambalaj gibi niteliklerden oluşur. Zenginleştirilmiş ürün: Mamülle birlikte sunulan veya işletmenin pazarlama sisteminin sağladığı ek yarar ve hizmetler bütünüdür. (garanti süresi, bakım ve onarım hizmetleri gibi) 191_ Tüm Mal Kavramı Nedir? Bir maldan beklenen tüm faydaları kapsayacak şekilde fiziksel, ekonomik ve psikolojik unsurların bütünü olarak tanımlamak mümkündür. Sayfa 16 / 29 GENEL İŞLETME 192_ Dayanıklılık Durumuna Göre Mallar Nelerdir? Dayanıksız mallar: Normal olarak bir ya da birkaç kez kullanım sonucu tüketilen mallardır(Su, ekmek vb.) Dayanaklı mallar: Uzun bir süre ve bir çok kez kullanabilir mallardır. (Buzdolabı, mobilya, giysi, ayakkabı,) Hizmetler: Satışa sunulan faaliyetler, fayda ya da doyumlardır. (konaklama, taşıma, bankacılık hizmet) 193_ Hedef Alınan Kitle Ve Pazar Durumuna Göre Mallar Nelerdir? Tüketim malları Endüstriyel mallar 194_ Tüketim Mallar Nedir Kaça Ayrılır? En son tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini karşılayan ve başka bir işlemden geçirilmeksizin tüketilen ya da kullanılan mallardır. Kolayda mallar: Tüketicilerin sık sık ve ilk görüşte satın aldıkları karşılaştırma ve satın almak için fazla zaman ve çaba harcamadıkları tüketim mallarıdır. Beğenmeli mallar: Fiyat, kalite, renk, biçim, ve modaya uygunluk bakımından karşılaştırma yapılarak satın alınan mallardır. Özelliği olan mallar: Kendine özgü nitelikleri ya da markaları nedeniyle tüketicilerin satın almak için özel çaba harcamaya istekli oldukları mallardır. Aranmayan mallar: Tüketicilerin haberdar olmadığı ya da bilseler de satın almayı düşünmediği aniden ortaya çıkan ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldığı mallardır. 195_ Kolayda Malların Pazarlama Özellikleri Nelerdir? Marka, ambalaj ve etiketleme rol oynar. Üreticiler marka bağlılığı yaratacak şekilde malların reklamlarını yapmak zorundadır. Bu malların satışında kendin seç- al yöntemi uygulanır. Üreticiler bu malları daha fazla perakendecide bulundurmak zorundadır. 196_ Pazarlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Konular Nelerdir? Karşılaştırma kolaylığı sağlamak üzere üretici rakip malların yakınındaki satış yerlerinde mamülü satışa sunmak Üreticiler genellikle perakendecilerle yakın ilişki kurarlar. Üreticilerden perakendeciye doğrudan dağıtım yapılır. Satıcı işletmenin adı üreticinin adından daha önemlidir. 197_ Özelliği Olan Malların Pazarlama Özellikleri Nelerdir. Marka ve kalite çok önemlidir. Malın dağıtım alanı çok sınırlıdır Az sayıda aracı kullanılması üretici ile satıcıyı birbirine bağımlı kılar. Hem üretici hem de satıcı malın tanıtımı ve satışının arttırılmasına yönelik çabalara girişirler. 198_ Endüstriyel Mallar Nedir? En son tüketiciye satılamayıp üretimde kullanılan veya alınıp üzerinde bazı işlemler yapıldıktan sonra satılan mallardır. 199_ Ürün Karmasının Kaç Boyutu Vardır? 4 boyutu vardır. Ürün karmasının genişliği, uzunluğu, derinliği, uyumudur. 200_ Ürün Çeşitlendirme Nedenleri Nedir? Talepteki değişmeler Üretim durumu Pazarlama olanakları Teknolojik değişmeler Finansal olanaklar İşletme imajını değiştirme isteği 201_ Yeni Mallar Dört Biçimde Ortaya Çıkar Bir benzeri olmayan gerçek anlamda yeni mallar (görüntülü telefon gibi) Pazar için yeni mallar İşletme için yeni mallar Pazarda var olan bir malın yerini alan ve yerini aldığı maldan çok aynı nitelikleri olan mallarda yeni maldır. 202_ Yeni Ürün Geliştirme Nedenleri Nelerdir? İşletmenin ürün dizisinde boşluk olması İşletmenin mevcut ürün dizileri için pazara doyması Büyüme için yeni kaynakların bulunması İşletmenin kendilerine yeni ürün olanaklarına yönlendirecek yeni süreçleri keşfetmesi Atıl üretim kapasitesi kullanmak Rakip ürünlerin yaşam eğrilerini kısaltmak Sayfa 17 / 29 GENEL İŞLETME 203_ Yeni Ürün Geliştirme Süreci 1. Aşama: Yeni fikirlerin yaratılması 2. Aşama: Fikirlerin ön elemeden geçirilmesi 3. Aşama: ürün kavramının ve potansiyelinin analiz edilmesi 4. Aşama: ürünün geliştirilmesi 5. Aşama: ürünün test edilmesi ve pazarlama karması 6. Aşama: ürünün pazara sürülmesi 204_ Ürün Yaşam Eğrisi Dönemleri Hangileridir? Giriş dönemi: İlk defa yer alır. Başlangıçta satışlar çok az ve karlılık negatiftir. Gelişme (büyüme) dönemi: Satışlar hızlı bir şekilde artar. Mal giderek gelir düzeyi düşük gruplarca satın alınamaya başlanır. Olgunluk dönemi: Satış artışı azalan oranda devam eder. En üst satıl noktasına ulaşıldıktan sonra satış eğrisi azalma eğilimi gösterir. Gerileme dönemi: Ürün satışları ve karlılığı artan hızda azalmaya devam eder. 205_ Marka Nedir? Bir ürünü diğerlerinden ayırmak için kullanılan bir isim, bir sözcük, bir tasarım bir sembol ya da bunların bileşimidir. 206_ Marka Türleri Nelerdir? Üretici marka: ürünün üretici tarafından tasarlanan oluşturulan ve kullanılan markadır. Aracı marka: dağıtım kanalında yer alan toptancı ve perakendeciler tarafından tasarlanır. Özel marka: belirli bir ürün kategorisine aittir. Bu tür marka şirket ismi ya da diğer marka sembolleri içermez 207_ Pazarlamada Ambalajlamanın Kaç Çeşit İşlevi Vardır. Motivasyon, kolaylık ve korumalık olmak üzere üç temel işlevi vardır. 208_ Etiketlemede Kaç Çeşit Vardır? Marka etiketi: mala ya da ambalaja uygulanan etikettir. Dereceleme etiketi: kalite derecesi ya da ölçütü, bir harf, sözcük ya da sayı ile belirlenip malın üzerine konduğu etikettir Tanımlayıcı etiket: malın neden yapıldığını, nasıl yapıldığını, nasıl kullanılacağını, nasıl işleyeceğini ve üreticinin adını ve adresini açıklayan etikettir. 209_ Fiyatlama Süreci Nedir? Fiyat ve talep ilişkilerini anlamak için pazarı analiz etmek Fiyatın alt ve üst limitlerini belirlemek için kısıtları tanımlamak Tüm stratejik amaçlara ulaşmak için hedefleri belirlemek Muhtemel fiyat yelpazesini tanımlamak için kar potansiyelini analiz etmek Muhtemel fiyat yelpazesi içindeki başlangıç fiyatını belirlemek Dinamik Pazar koşullarına karşılık verebilecek düzenlemeleri yapmak 210_ Fiyatlama Yaklaşımları Nelerdir? Maliyeti temel alan fiyatlama: En basit fiyatlandırma yöntemi maliyet artı yöntemidir. Pazar (Talebi) temel alan fiyatlama: Günümüzde pazara dayalı fiyatlandırma için temel kriter olarak maliyetler yerine alıcıların değere ilişkin algıları kullanır. Rekabeti temel alan fiyatlama: Tüketiciler rakiplerin benzer ürünler için belirledikleri fiyatlarda ürün değerine ilişkin yargılarını temel alır. 211_ Pazarın Kaymağını Alma Yöntemi Nedir? Yeni bir ürünü pazara sunan işletme esnek olmayan talepten yararlanarak pazardan mümkün olduğunca fazla gelir elde etmek için yüksek bir fiyat belirler. 212_ Fiyat Düzenleme Uygulamaları Fiyat indirimleri Bölümlenmiş fiyatlama Psikolojik fiyatlama Promosyonel fiyatlama Coğrafik fiyatlama Uluslar arası fiyatlama Ünite 12 213_ Pazarlama Aracılık Edenler Adı Nedir? İşletmelerin ürünlerin tutundurulmasına satışına ve nihai satın alıcısına ulaştırılmasına yardım eden bir başka deyimle firma ürünlerinin pazara dağıtımını kolaylaştıran firmalara pazarlama aracılık edenleri adı verilir. Sayfa 18 / 29 GENEL İŞLETME 214_ Tüketim Ürünlerinde Dağıtım Kanalı Türleri Nelerdir? Üretici – Tüketici: ürünlerin üreticiden tüketiciye doğru hareketi sağlanır. Doğrudan dağıtım vardır. Kitap, cd, kart, vb. Üretici – Perakendeci – Tüketici: Ürünler perakendeciden tüketiciye ulaştırılır. Migros, kontinental, vb. Üretici – toptancı – perakendeci – tüketici: özellikle tüketim ürünleri için geçerlidir. Ürün toptancıya sonra perakendeciye ardından tüketiciye ulaştırılması söz konusu olduğu için uzun bir dağıtım kanalıdır. Üretici – komisyoncu – toptancı – perakendeci – tüketici: işlenmiş yiyecekler gibi yoğun dağıtım gerektiren ürünlerin dağıtımında kullanılır. 215_ Endüstriyel Ürünlerde Dağıtım Kanalı Türleri Nelerdir? Üretici – Endüstriyel alıcı: Direkt dağıtım kanalı kullanılır. Özellikle yüksek maliyetli parçaların dağıtımın da kullanılmaktadır. Üretici – Endüstriyel dağıtıcı – endüstriyel alıcı: endüstriye aracılar genellikle üretim araçları, bakım onarım araçları gibi standart hale getirilmiş ürünler satarlar. Üretici – komisyoncu - endüstriyel alıcı: ürünlerin komisyoncular vasıtasıyla alıcılara ulaştırıldığı kanaldır. Üretici – komisyoncu – endüstriyel dağıtıcı – endüstriyel alıcı: Bu kanal özellikle işletmenin mevcut satış gücünü genişletmeden yeni Pazarlara girmek istenildiğinde kullanılır. 216_ Perakendeci Nedir? Nihai alıcılara satmak için satın alma işlevini yapan üretici ya da toptancılardan satın aldığı malları tüketicilere satan pazarlamaya aracılık edendir. 217_ Toptancılık Nedir? Yeniden satmak ya da işletmede kullanılmak amacı güdenlere malların satımını ve satımla ilgili tüm faaliyetleri inceler. 218_ Komisyoncu Ve Acentalar: Malların alım ve satımında satıcıya ya da alıcıya temsil eden ve komisyon karşılığında çalışan bağımsız aracılardır. 219_ Dağıtım Kanalını Oluşturmada Etken Faktörler Nelerdir? a) Üretilen malların özellikleri b) Hedef pazarın ne tür kanallar c) Hedef pazardaki rekabet durumu d) İşletmenin finansal durumu e) Çevresel faktörler 220_Dağıtım Kanalını Etkileyen Faktörler Nelerdir? Pazar faktörleri Ürün faktörleri Üretici faktörleri Rekabet faktörleri 221_ Pazar Faktörler Nelerdir Kısa dağıtım kanalı özellikler şunlar Uzun dağıtım kanalı özellikleri şunlar Endüstriyel alıcı Tüketici Coğrafi olarak Farklı coğrafik bölgeler Teknik bilgi ve düzenli hizmet talebi Teknik bilgi ve düzenli hizmet talebi yoktur. 222_ Ürün Faktörleri Nelerdir? Kısa dağıtım kanalı özellikler şunlar Büyük ölçekli sipariş Kolay bozulabilir Karmaşık Pahalı Uzun dağıtım kanalı özellikleri şunlar Küçük ölçekli sipariş Dayanıklı, standart, fiyat düşük 223_ Üretim Faktörleri Nelerdir? Kısa dağıtım kanalı özellikler şunlar Uzun dağıtım kanalı özellikleri şunlar Üretici işletme kanal fonksiyonlarını yerine Üretici işletmelerin kanal fonksiyonlarını yerine getirmek için yeterli kaynağa sahip değildir. getirmek için yeterli kaynağı yoktur. 224_ Dağıtım Politikaları Nelerdir? Yaygın (Yoğun) dağıtım: Ürünün dağıtımı için mevcut tüm satış noktalarının kullanılmasıdır. ÖRN: sakız Sınırlı veya tekelci dağıtım: Ürünün dağıtımı sırasında sadece belirli satış noktalarının kullanılmasıdır. Oto Seçimli dağıtım: Bir ürünün dağıtımı için mevcut bazı satış noktalarının kullanılmasıdır. Mobilya buzdola Sayfa 19 / 29 GENEL İŞLETME 225_ Tutundurma Nedir? Tüketicilerin satın alma kararlarını etkilemek amacı ile onların bilgilendirmeyi ve ikna etmeyi amaçlayan eylemlerdir. 226_ Etkin Bir Pazarlama İletişim Süreci Sağlanabilmesi İçin Tüketiciye Ulaştırması Gereken Mesajlar Şöyledir. Sunulan ürünler hakkında bilgi vermeli Sunulan ürünlerin rakip ürünlerden farklı ürünlerini ortaya çıkarmak Ürünlerin tüketici gözündeki değerini artırmak Satışları düzenlemek Talebi artırmak 227_ Tutundurma Karmasının Bileşenleri Şöyle Sıralanır. Kişisel satış Reklam Halkla ilişkiler Tanıtım Satış geliştirme 228_ Kişisel Satış Nedir? Alıcı ile işletmenin bir elemanın birebir ve çoğunlukla yüz yüze yaptıkları iletişim sürecidir. 229_ Kişisel Satışın Üstünlükleri Nelerdir? İki ya da daha çok kişi arasında yüz yüze, çabuk ve doğrudan ilişki kurulur. Satış ilişkisi yanında gelişen arkadaşlık ilişkisi olumlu bir satış ortamı yaratır. Alıcı satış görevlisinin çabası karşısında satın alma zorunluluğu duyabilir. Satış görevlisi gerekli bilgileri kolaylıkla toplar. 230_ Reklam Nedir? Kitle iletişim araçları ve medya ortamları ile hedef dinleyici kitlesine verebilmek istenen mesajı iletir. 231_ Reklam Çeşitleri Nelerdir? a) Kurumsal reklam: Örgütsel imajın, düşüncelerin ve politik konuların sunumudur. b) Ürün reklamı: Ürünlerin kullanımına, özelliklerine ve yararlarına ilişkin yapılan reklamdır. c) Öncü reklam: Potansiyel müşterilere ürün hakkında bilgi vererek belirli bir ürün markasından ziyade bir ürün grubu için talep yaratmaya yönelik reklamdır. d) Hatırlatıcı reklam: Bilinen bir ürünün kullanımına özelliklerine ve yararlarına ilişkin olarak tüketicilerin ürünü hatırlamaları için tekrarlanan reklamdır. e) Rekabetçi reklam: Rakip ürünlere göre ürünün belirli özellik ve üstünlüklerini gösteren reklamdır. 232_ Reklamın Üstünlükleri Nelerdir? Kamuya açık bir iletişim aracıdır Yaygın bir araçtır. Mesaj tekrar edilebilir. Basım, ses, ve renk sanatı kullanılarak işletme ve mallar çekici duruma sokulabilir. 233_ Halkla İlişkiler Nedir? Bir kurumun malları ve hizmetleri ve genellikle de kurum hakkında topluma iletiler sunulmasıdır. 234_ Tanıtım Nedir? Bir mal, hizmet yer fikir kişi ya da kurum hakkında herhangi bir bedel ödemeksizin yayınlanan haberlere tanıtım adı verilir. 235_ Satış Geliştirme Nedir? Tüketicilerin satın almaya özendirmek ve aracıların işlevlerini daha etkin kılmak için yapılan her türlü çabadır. 236_ Mal Benimseme Çabaları Şu Aşamalardan Geçer. Haberdar olma, ilgi duyma, değerleme, deneme, benimseme 237_ Hareket Yönlü (AIDA) Model Nedir? Dikkat çekmek, ilgi yaratma, istek uyandırma, hareket sağlamadır. Ünite 13 238_ Genel Sistem Kuramı Nedir? Evreni, birbiriyle etkileşim içinde olan alt sistemler olarak görür. Sistem felsefesini anlamak için. Astronomi, Matematik, Biyoloji, Fizik, Fizyoloji, Mimarlık, Bilgisayar, Ekonomi gibi bilimlerin bulgularını göz önünde bulundurmak gerekir. 239_ Sistemlerin Belirli Özellikleri Nelerdir? Sistem alt birimlerden (parçalardan) oluşur. Sistem birimler arasında tanımlı ilişkiler vardır. Sistem belirli bir amacı gerçekleştirmeye yöneliktir. Sistemin belirli bir sınırı büyüklüğü vardır. Sistemin iç ve dış çevresi vardır. Sistem iç ve dış çevresi ile etkileşim içindedir. Sistemin girdileri işleyişi çıktıları dengesi ve denetimi vardır. Sayfa 20 / 29 GENEL İŞLETME Sistem anlamlı bir bütündür. 240_ Sistem Nedir? Belirli bir çevrede, belirli bir amacı gerçekleştirmeye yönelik birimlerin ve bu birimler arası etkileşimin oluşturduğu yapay veya doğal yapı ve işleyişlerin bütünüdür. 241_ Sistemlerin Sınıflandırılması Kaç Çeşittir? Doğal ve yapay sistemler Açık ve kapalı sistemler Üst ve alt sistemler Mekanik sistemler Biyolojik sistemler Sosyal sistemler 242_ Doğal Sistemler Nedir Nelere Örnek Verilebilir? Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi doğa tarafından tasarlanan sistemlere denir. ÖRNEK: evren, insan, güneş sistemi, hayvan, bitki, vb. 243_ Yapay Sistem Nedir Nelere Örnek Verilir? Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi insanlar tarafından tasarlanan sistemlere denir. ÖRNEK: Tren yılandan, denizaltı balinadan, uçak kuştan, bilgisayar insan beyninden esinlenerek tasarlanmıştır. 244_ Açık Sistem Nedir? Çevrelerinden doğrudan doğruya olumlu ya da olumsuz olarak etkilenme özelliği taşıyan sistemlere 245_ Açık Sistemlerin Başlıca Özellikleri Şu Şekilde Sıralamak Olanaklıdır. Büyüme yeteneğine sahiptirler. Diğer sistemlerden girdi alır. Ürüne dönüştürür. Diğer sistemlere çıktı verirler. Kendilerini koruma eğilim ve yeteneğine sahiptirler İç ve dış çevreleriyle etkileşim içindedirler Bir başka sistemin alt ve üst sistemidirler. 246_ Mekanik Sistemler Nedir? Uçak, otomobil, bilgisayar, saat vb… 247_ Biyolojik Sistemler Nedir? Bitkiler, virüsler, mikroplar, hayvanlar ve insanlar 248_ Sosyal Sistemler Nedir? Aileler, dernekler, okullar, kurumalar, işletmeler, dernekler, sendikalar vb… 249_ Sinerji Nedir? Sisteme giren değerlerden daha fazla değer elde etmeyi simgeleyen bir kavramdır.(sistem öğelerinin uyumlu işleyiş değeridir.) 250_ Entropi Nedir? Sistemin bozulması eğilimine ya da yasasına entropi denir. 251_ Dinamik Denge Nedir? İşletme sistemlerinin değişen çevre koşullarına uyum gösterme yeteneğine dinamik denge denir. 252_ Sistem Yaklaşımının İşletme Yöneticilerine Sağladığı Yararları Nelerdir? İşletme yöneticilerinin karar alırken, iç ve dış çevre koşullarını göz önünde bulundurmasını sağlamıştır. İşletme yöneticilerine, değişkenlerden ve değişmezlerden oluşan bütünleşik bir karar modeli olanağı vermiştir. İşletme yöneticilerine, işletmenin kuruluş ve işleyiş aşamasında alt ve üst işletme sistemleri arasında bir uyum sağlamanın zorunlu olduğunu göstermiştir. İşletme alt sistemlerin işlevinin genel işletme amacına katkıda bulunmak olduğunu göstermiştir. İşletme yönetimine sinerji kavramını kazandırmiştır. İşletmedeki, fiziksel, parasal ve bilgi akımının birbirini desteklemesi gerektiğini göstermiştir. Yöneticiler çevresel değişikliklere uyum sağlayabilmek için yönettikleri sistemde bazı köklü değişiklere gitme yönünde cesaretlendirilmiştir. 253_ Olumsuz Entropi Nedir? Bozulan sistemin dengesini yeniden kurmak için önlemler alınmalıdır. Bu çabalar olumsuz entropi olarak adlandırılır. 254_ Durumsal Üretim Yöntemi Nedir? Üretim yönetiminde sistem yaklaşımının uzantısı ve geliştirilmesidir. Üretim yönetiminde en iyi tarz ilke kuram yoktur. En iyi içinde bulunan duruma göre değişir. 255_ Üretim Sistemleri Geleneksel Olarak Kaça Ayrılır? Tek üretim sistemi Parti üretimi sistemi Akıcı üretim sistemidir. 256_ İşletmecilik Yaşamında Sık Sık Adı Duyulan Başlıca Üretim Sistemlerini Şu Şekilde Sıralamak Mümkündür. Tek ( jop=proje) Üretim sistemleri Parti ( batch ) Üretimi sistemi Akıcı (flow) üretim sistemi Sipariş ( jobbing) üretimi sistemi Sayfa 21 / 29 GENEL İŞLETME Sürekli ( continuous ) üretimi sistemidir. Kitle ( mass) üretim sistemleri Grup teknoloji sistemleri Stoksuz üretim (JIT) sistemi 257_ Tek Üretim Sistemi Nedir? Proje, yerinde iş, yerinde üretim, tüm birimi yapma gibi adlarda verilen tek üretim, bir kişinin veya bir üretim grubunun yalnızca bir tek üretim biriminin tamamını aynı yerde üretmesidir. 258_ Basit Üretim Özelliklerinin Gerçekleştirilmesindeki En Önemli Özellikler Nelerdir? Yalın bir örgütlemeye gidilir Çok yönlü uzmanlığa sahip iş görenlerden yararlanılır. Basit araç-gereç ve donanımdan yararlanılır. Üretim kısa sürede gerçekleştirilir. 259_ Parti Üretimi Sistemi Nedir? Seri üretimde denir. Belirli bir mamül türünden bir parti veya bir seri üretim yapıldıktan sonra üretim programı değiştirilerek başka bir mamül türünden başka bir partinin üretimine geçilir. 260_ Parti Üretiminin Başlıca Özelliklerini Şu Şekilde Sıralamak Mümkündür. Çeşitli organizasyon güçlükleri yaratır. Aşırı uzmanlaşmış iş görenler gerektirir Fabrika olanaklarından yararlanma olasılığı yüksektir. Hammadde ve malzeme akımında zaman kaybına ve karmaşıklıklara yol açar. Birim zamanda üretim miktarı diğer üretim türlerine oranla biraz daha azdır. 261_ Akıcı Üretim Sistemi Nedir? Akıcı üretim sisteminde bütün üretim araç gereci ve makineleri baştan sona kadar bir üretim hattı etrafına yada kayan şerit etrafına yerleştirilmesidir. 262_ Akıcı Üretim Sistemin Kendisinden Beklenen Yararları Sağlayabilmesi İçin Neler Gerçekleşir? Büyük dalgalanmalar göstermeyen istikrarlı bir Pazar talebi Standart üretim yapmak Tam zamanında, standart hammadde ve malzeme sağlama olanağı Üretim aşamalarının bir üretim hattı etrafında optimal dengelemek Üretim işlerinin iyi tanımlanmış olması Çalışmaların kalite standartlarına uygun olarak yapılması Sisteme uygun fabrika makine araç-gereç ve donanımın sağlanması Üretim aşamalarındaki gözetimlerin muayenelilerin ve kalite kontrollerinin gereği gibi yapılması 263_ Sipariş Üretimi Sistemi Nedir? Sipariş üretimi müşterilerin tanımladığı tasarımlara ve ölçütlere göre yapılan özel bir üretimdir. 264_ Kitle Üretim Sistemleri Nedir? Kitle üretim, tek üretim, parti Üretimi, veya akıcı üretim türlerinden herhangi biriyle yapılan çok büyük ölçekli üretime verilen addır. 265_ Kitle Üretimiyle Üretilen Ürünlere Örnek Veriniz? Şişe suları, çeşitli kolalı içecekler, deterjanlar, bisküviler, televizyonlar, makarnalar, giderek et mamülleri ve benzerleri kitle üretiyle üretilmektedir. 266_ Grup Teknoloji Sistemi Nedir? Üretim alanında benzer sorunlar gruplandırılarak her gruba kıvamlı çözümler bulunma çabasını ifade eden üretim yaklaşımıdır. 267_ Stoksuz Üretim Sistemi Nedir? İşletmede israfı önleme verimliliği ve kaliteyi artırma düşüncesidir. 268_ Sıfır Stokla Çalışma Sistemi Üç Temel İlkeye Dayanır. Tüm alanlarda ve oluşumlarda israfın önlenmesi Mevcut süreç ve sistemlerin devamlı olarak daha iyi ileriye götürülmesi Tüm çalışanların katılımını sağlayarak karşılıklı saygı ve eşit davranışa dayalı bir oto kontrol sisteminin sürdürülmesi 269_ Stoksuz Üretim Sisteminin Yararları Nelerdir? Maliyet tasarrufu Gelir artışı Yatırım tasarrufu İşgücünü geliştirme Ünite 14 270_ Mal Tasarımı Nedir? Pazara sunulan yeni fiziksel varlığın üretiminde hangi malzemelerin kullanılacağını belirleme onun boyut ve kalite toleranslarını saptama görünüşünü tanımlama ve başarı standartlarını oluşturma çalışmalarıdır. 271_ Hizmet Tasarımı Nedir? Müşterinin üretilirken tüketilen yeni soyut doygunluktan beklediği duygusal ve psikolojik yararını tanımlama ve tanıma uygun araç ve eylemleri oluşturmadır. Sayfa 22 / 29 GENEL İŞLETME 272_ Üretim Sistemi Tasarımı Nedir? Tasarlanan mal ve hizmetin, üretimini gerçekleştirecek sistemin öngörülmesidir. 273_ Tasarımda Bir Çok Kavram Göz Önünde Bulundurulur. Bunların En Önemlileri Şu Şekilde Sıralanabilir. Kıyaslama Ters mühendislik İşlev tasarımı Güvenirlik Bakım- onarım kolaylığı Üretim sistemi tasarımı Yakınlaştırma Standartlaştırma Kodlama Birimleştirme (Modülleştirme) 274_ Kıyaslama (Benchmarking) Nedir? Kendi sınıfında en iyi ürünü veya üretim sürecini arayıp bulmayı kendi ürün veya hizmetin en iyisiyle kıyaslamayı ve ürün veya üretim sürecinde iyileşmeler yapma konusunda tavsiyeler almayı içeren bir kavramdır. 275_ Ters Mühendislik (Reverse Engineering) Nedir? Rakip ürünün veya üretim sisteminin açılımını yapıp onun tasarım özelliklerini inceleyerek bu özellikleri kendi ürünüyle birleştirme çalışmalardır. 276_ İşlev Tasarımı Nedir? Üretilmesi düşünülen mal veya hizmetin işlev tasarımı müşterilerin ürüne yönelik istek, arzu ve gereksinmesinin hangileri ne doygunlukta karşılayacağının belirlenmesidir. 277_ Güvenirlik Nedir? Normal kulanım koşullarında belirli bir zaman süresi için belirli bir ürünün veya parçanın planlanan işlevini yerine getirme olasılığıdır. 278_ Yazılımların En Yaygın Olarak Kullanılanları Şu Şekilde Sıralanabilir. Bilgisayar destekli tasarım(CAD) Bilgisayar destekli mühendislik (CAE) Bilgisayar destekli üretim (CAM) Ortak ürün ticareti (CPC) 279_ Hizmet Tasarımları Nedir? Üretilirken tüketilen soyut doygunluktan, müşterilerin beklediği duygusal ve psikolojik yararı tanımlama ve bu tanıma uygun araç ve eylemleri oluşturma yönündeki çalışmalardır. 280_ Mal Tarsımı İle Hizmet Tasarımı Aslında Aynı İlke Yol Ve Yöntemlere Sahip Olmakla Beraber Yine Ele Aralarında Bazı Önemli Farklar Vardır. Bu Farklar Şunlardır. Hizmetlerin fiziki varlığı yoktur. Hizmet çıktısı değişkendir. Hizmet müşteriyle karşılıklı doğrudan ilişki içinde üretilir. Hizmetler depolanamaz Hizmet sunumlar hizmet alanlar ve hizmetler birbirinden ayrı olarak düşünülemez. Hizmetler, genellikle ya yerel ya da coğrafi bir örgütlenme eğilimi gösterir. Hizmetler mallara oranla daha sık tüketilir. Hizmetlerin benzerini veya daha iyisini yapmak mallara oranla daha kolaydır. 281_ Tesis Türleri 3 Grup Altında Toplanır. Ağır endüstri kuruluşları (Fabrikalar) Hafif endüstri kuruluşları Hizmet ve perakendecilik kuruluşları 282_ Fabrika Yerlerinin Seçiminde Başlıca Şu Etkenler Göz Önünde Bulundurulur. Arazi maliyeti İnşaat maliyeti Taşıma biçimi (kara yolu, demir yolu, deniz yolu, nehir yolu, hava yolu,, boru yolu) Taşıma maliyeti Hammadde yakınlık Üretim atıklarının elden çıkarma olanağı Kamu hizmetlerinden yararlanma Uzman insan kaynağına yakınlık Diğerleri 283_ Hafif Endüstri Kuruluşları Nelerdir? Hafif endüstri kuruluşları genellikle elektronik parçalar ve donanımlar, bilgisayar ürünleri televizyon ürünleri, bira fabrikaları, eczacılık ürünleri gibi üretimlerin yapıldığı birimlerdir. Sayfa 23 / 29 GENEL İŞLETME 284_ Hizmet Ve Perakendecilik Kuruluşları Nelerdir? Hizmet ve perakendecilik kuruluşları bakkaliye, büyük mağaza, restoran, banka, otel, hamam, kuru ve ıslak temizleme, klinik, avukatlık bürosu gibi küçük iş yerleridir. 285_ Yabancı Ülkelerde Konumlanmayı Düşünen Girişimcilerin Göz Önünde Bulundurması Gereken Başlıca Etkenler Şu Biçimde Sıralanabilir. Ülkedeki politik denge Tedarikçi sayısı ve tedarikçilere yakınlık Devletin yasaları ve ekonomik düzenlemeler Taşıma ve dağıtım sistemleri Ekonomik büyüme ve denge Uygun teknoloji olanakları Kambiyo oranları Ticari yolculuklar yapmaya uygun olanaklar Kültür Teknik uzman olanakları İhracat ve ithalat düzenlemeleri, gümrük bürokrasi Serbest bölge ve transit geçiş olanağı ve gümrük tarifeleri Grup ticaret antlaşmaları Hammadde olanakları 286_ Yatırım Teşvik Paketleri Genellikle Nelerden Oluşur? Yatırım indirimi, gümrük muafiyeti, arazi tahsisi, gelir ve kurumlar vergisi istisnası, veya kredilendirilmesi, bedava işgücü eğilimi, atıkların bedava atılması, ve değerlendirilmesi özel yol ve sanayi bölgeleri vb… 287_ Uygulamalar Da Başlıca 6 Yerleşim Türü Vardır? Süreç tabanlı yerleşim: Burada bibirine benzer etkinlikler veya eylemler belirli bölümlerde veya işlem merkezlerinde bir araya getirilir. Ürün tabanlı yerleşim: Montaj hattı da denen bu yerleşimde özel bir malın üretimi için belirli bir yol yada hat boyunca gerekli makineler, uzmanlıklar ve stoklar öncelik ve sonralık sırasına göre yerleştirilir. Sabit tabanlı yerleşim: Yerinde üretilmesi gereken çok büyük hacimli ve taşınamayan projeler için tasarlanan üretim sistemleridir. Karma tabanlı yerleşim: Süreç tabanlı yerleşim ile ürün tabanlı yerleşimin bazı özellikleri ile yapılandırılmış üretim sistemidir. 288_ Kaç Çeşit Karma Yerleşimler Vardır? Hücre yerleşimi Esnek üretim sistemi Karma montaj hattı 289_ Üretim Yönetimi Nedir? Üretim sistemlerinin tasarımını ve işleyişini gerçekleştiren işletme etkinliğine denir. Üretim yönetiminin amacı değer yaratmaktır. 290_ Üretim Sistemi Yaratma Süreci GİRDİ Hammadde Malzeme Makine İşçilik Yönetim Sermaye DÖNÜŞÜM SÜRECİ Geri Bildirim ÇIKTI Ürünlü Mallar Hizmetler Geri Bildirim Sistem gereksinmeler 291_ E- İşletmeciliği Üretim Yönetimine Etkileri. İnternet üretim yönetimi işlevlerinin çok önemli bir kısmını kapsarsa ve kendinden gerektiği biçimde yararlanılırsa oldukça önemli rekabet üstünlüğü sağlar. 292_ Küreselleşme Nedir? Ürünlerin, sermayenin, bilginin ve işgücünün dünyada serbestçe dolaşması hedefine yönelik olgudur. 293_ Üretim Yönetiminin Birinci Sorunları Nelerdir? Bütünleşik üretim yapısalı (Stratejisi) izleme Güncel ürün, hizmet ve bilgi üretme Güncel üretim teknolojileri ve süreçleri kullanma Güncel yerleşimin yapılması Sayfa 24 / 29 GENEL İŞLETME Proje yönetimi Girdi yönetimi Ürün hizmet ve bilginin talebini kestirmek Güncel üretim planlanması ve zamanlanması Kalite güvencesi verme Ünite 15 294_ Bilgi Çağının En Belirlin Özelliği Nedir? Yoğun bilgi üretimi, dağıtımı ve tüketimidir. 295_ Bilgi Çağı Başlıca Üç Temel Üzerine Dayanır. Bilgi (İnformation) Bilgi çalışanı (Knowledge worker) Bilgi teknolojisi (information techology) 296_ Bilginin Bireysel Boyutu Üç Değişik Biçimde İncelenir. Zaman boyutu Yer boyutu Biçim boyutu 297_Bilgi Akışı: İşletmelerde Dört Yönde Bilgi Akışı Söz Konusudur. Yukarı bilgi akışı Aşağıya bilgi akışı Yatay bilgi akışı İç/ dış bilgi akışı 298_ İşletmede Kullanılan Bilgi Teknolojisi Nedir? İşletmenin gereksinme duyduğu bilgisayar tabanlı her türlü donanım, yazılım, araç-gereç ve arabirimlerini kapsar. 299_ Bilgi Teknolojilerinin Olmazsa Olmazı Vardır. Bunlar donanım ve yazılımdır. Donanım bilgisayarı çalıştıran fiziksel sistemlerdir. Yazılım ise özel bir yerine getirmesi için donanıma uygulanan yönergelerdir. 300_ Karar Destek Sistemleri Başlıca 2 Yönde Gelişmiştir. Durum analizi yapan karar destek sistemleri Sorunlara tanı koyan ve rasyonel karar veren sistemlerdir. 301_Yapay Zekalara Örnek Veriniz Zeki bilgisayar Robot Doğal arabirim Yapay sinir ağı Bulanık mantık Sanal gerçeklik Genetik algoritmalar Melez zekalar Cisimlerin arkasını gören kamera Düşünen bilgisayar Akıllı evler Dijital cüzdan Yapay duyular Sanal bellek Sanal düşünür Akıllı yazılım 302_Kurumsal Kaynak Planlanmasının (ERP) En Genel Tanımı Nedir? Bir işletmenin finans/muhasebe, üretim, insan kaynakları, tedarik zinciri, müşteri hizmetleri, gibi tüm işlevlerinden gelen bilgi akışının bütünleşmesini sağlayan ticari yazılımdır. 303_ ERP Sistemlerinin Çeşitli Modüllerini Temelde Dört Grup Altında Toplamak Mümkündür. Finans ve muhasebe modülü Pazarlama ve satış modülü Üretim ve malzeme yönetimi modülü İnsan kaynağı modülü 304_Web Tabanlı ERP Ve E- İşletme Yazılımları Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) Tedarik zinciri yönetimi (SCM) Müşterek ürün ticareti (CPC) Ünite 16 305_ Muhasebe Nedir? İşletmenin gerçekleşen faaliyetlerinin para cinsinden işlenmesi ve ilgililere iletilmesi çabasıdır. 306_ Bilgi Kullanıcıları Nedir? İşletmeden çıkarı olan kişi veya kurumdur. 307_ Sağanak Bilgi Türü Yönünden Muhasebenin Sınıflandırılması Genel muhasebe: İşletme yöneticisi ile işletme dışı bilgi kullanıcılarına işletmenin mali durumu ve faaliyetleri sonuçları hakkında bilgi verir. Maliyet muhasebesi: İşletme yöneticisine üretimle ilgili maliyet giderlerinin türleri ile bunların gider yerleri olarak işletme bölümlerine göre ve çeşitleri yönünden mamüllere göre dağılımı hakkında bilgi verir. Sayfa 25 / 29 GENEL İŞLETME 308_Bir Bilgi Sistemi Olarak Muhasebe: personel, belgeler, donanım, ve raporlardan oluşur.bilgi sistemi şema olarak şu şekilde gösterilir. GİRDİ İŞLETME ÇIKTI Belgeler kaydetme bilanço ve gelir tablosu Sınıflandırma özetleme 309_Varlıklar Nedir? İşletmenin sahip olduğu mevcutlar ve alacaklar şeklindeki ekonomik değerlerdir. 310_ Öz Kaynaklar Nedir? Ortakların işletmenin varlıkları üzerindeki hak sahipliğidir. 311_ Yabancı Kaynaklar Nedir? Üçüncü şahısların işletmenin varlıkları üzerindeki hak sahipliğidir. 312_ Muhasebe Eşitliği Nedir? İşletmenin sahip oldukları varlıklar kadar bunların fon kaynakları alacağından doğar. 313_ Finansal Kaynaklar Nelerdir? İşletme faaliyetleri işletme içinde veya işletme içine ve dışına doğru gerçekleşen işlemlerden oluşur. 314_ Mizan Nedir? Büyük defterde yer alan hesaplar sene sonunda borç ve alacak toplamları ile hesap kalanları üzerinde çizelgeye geçirilmesine denir. 315_ Bilanço Nedir? Mizanda yer alan hesaplardan borç kalanı veren varlıkların ol kolonda alacak kalanı veren kaynakların sağ kolonda yer aldığı bir tablodur. 316_ Varlıklar Kaça Ayrılır. Dönen varlıklar: işletmenin bir yıl içinde kullanabileceği satabileceği mevcutları ve yine bir yıl içinde tahsil edebileceği alacakları ile nakitleri dönen varlıklar grubu altında toplanır. Duran varlıklar: dönen varlıklar grubundan uzun olanlara duran varlıklar denir. Binalar makineler demirbaş 317_ İç Kontrol Sistemi Nedir? Üst yönetimin işletmesinde finansal işlemlerin yapılışı ile bu işlemlerin kaydedilmesi ve raporlanmasını kendisinin belirlediği şekilde yapılabilmesinin önlemlerini alır bu önlemler bütününe iç kontrol sistemi denir. Ünite 17 318_ Finans Nedir? Para, fon, ya da sermayeyi ifade eder. 319_ Finansman Nedir? Para, fon, ya da sermayenin sağlanmasıdır. 320_Finansal Yönetim Nedir? Fonların belirlenmesi, uygun alanlara yönlendirilip yönetilmesidir. 321_ Dividant Kararları Nedir? Elde edilen kararların ne kadarının ortaklara, ne kadarının işletmede bırakılacağı ile ilgili kararlardır. 322_ Finans Yöneticilerin Görevleri Nelerdir? Yatırım alternatiflerini değerlendirme Para ve sermaye piyasasındaki gelişmeleri izleme Finansal analiz ve planlama yapma Ulusal ve uluslar arası potansiyel birleşme ve satın alma fırsatlarını değerlendirme. 323_ Finansal Karar Alanları Nelerdir? Sabit varlıklara yatırım analizi Çalışma sermayesi yönetimi Fon kaynakları ve maliyeti, Sermaye yapısının belirlenmesi Dividant politikası Risk ve karlılık analizi 324_ Finansalım Analizin Yararları Nelerdir? Faaliyetlerdeki etkinlik ve başarı derecesini ölçme İşletme amaçlarına ulaşıp ulaşmadığını ölçme Finansal planlar yapma Üretilecek mal ve hizmetler, üretim miktarı üretim bileşimi ve izlenecek fiyat konunda karar alma İşletmenin varlığını tehlikeye düşürmeden borçlarını ödeyebilme gücünü belirleme İşletme faaliyetlerini kontrol ve değerleme 325_ Finansal Analizde Kullanılacak Yöntemler Oranlar yoluyla analiz Karşılaştırmalı analiz Yüzde yöntemiyle analiz Trend analiz Başa baş analiz Faaliyet ve finansal kaldıraç analiz Sayfa 26 / 29 GENEL İŞLETME 326_ Finansal Analizle İşletmelerle İlgili Sağlanan Bilgiler Nelerdir? Likidite durumu Karlılık Sermaye yapısı Varlıkları kullanma etkinliği İşletme hakkında önemli trendler 327_ Finansal Planlama Süreci Üç Çalışmayı İçerir. Finansal gereksinimlerin tahmini, Bu ihtiyaçları karşılamak için bütçelerin geliştirilmesi Finansal kontrolün yapılması 328_ Proforma Tablo Nedir? Tahmini finansal tablodur. Proforma tabloların hazırlanmasında en çok satışların yüzdesi kullanılır. 329_ Etkili Bir Finansal Planlamanın Üç Koşulun Vardır. İyi tahmin yapmaktadır Uygun finansal planın izlenmesidir. Uygulanan planın izlenmesidir. 330_ Nakit Bütçesinin Yararları Şu Şekilde Sıralanabilir. İşletmenin borçlanmasını bir plan dahilinde yürütmesini sağlar. Borçların ödeme zamanlarının planlanmasını olanaklı kılar Dividant ödemelerinin ne zaman ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesini sağlar. Nakdin etkili bir biçimde kullanılmasını sağlar 331_ Finansal Kontrol Nedir Planlanmış politikaların uygulanmasını güvence altına alacaktır. Eğer piyasa koşullarında bir değişiklik varsa, bu değişikliklere göre hızla düzeltmelere olanak sağlayacaktır. 332_ Sermaye Bütçelemesi Nedir? Uygun ve verimli yatırımlı alanların araştırılması ve sermaye harcama önerilerinin değerlendirilmesi sürecidir. 333_ İşletmelerin Yatırım Yapma Nedenleri Kaça Ayrılır. Kar amaçlı yatırımlar Yasalar gereği yapılan yatırımlar Genel olarak verimliliği artırmaya yönelik yatırımlar 334_ Yeni Üretim Birimlerinin Oluşturulması Genişleme yatırımları (Tavsiye yatırımları) Modernizasyon yatırımları Stratejik yatırımlar 335_ Çalışma Sermayesi Düzeyini Etkileyen Başlıca Unsurlar Şöyle Sıralanabilir. İşletmelerin faaliyet konusu İşletmelerin büyüklüğü Satışlardaki düzenlilik Satışlarda artış ya da azalış oranı Ünite 18 336_ Finansal Piyasa Nedir? Finansal varlıkların alınıp satıldığı piyasadır. Tüketim fazlası olanların tasarruflarını tüketim açığı olanların kullanımına sundukları piyasalara da finansal piyasalarda denir. 337_ Finansal Piyasaların İki Önemli İşlevi Vardır. Tasarrufları özendirmek ve artırmak, böylelikle sermaye birikimini sağlamak Ülke fonlarının etkin kullanımına olanak vermek 338_ Finansal Sistem Nedir? Bir ekonomide fonları arz ve talep edenlerin fon akımını sağlayan araç gereçlerin ve bunları düzenleyen hukuki ve idari kuralların bütünüdür. 339_ Finansal Sistemi Oluşturan Unsurlar Beş Grupta Toplanır. Fon arz edenler (tasarruf sahipler), Fon talep edenler(yatırımcılar) Yatırım ve finansman araçları Yardımcı kuruluşlar Hukuki ve idari düzendir. Sayfa 27 / 29 GENEL İŞLETME 340_Yatırım Ve Finansman Araçları Nelerdir? 1- Para (Nakit), 2- Mevduat, 3- Banka Parası, 4- Kredi, 5- Sosyal güvenlik fonları, 6- Kooperatif kaynaklar, 7- tahviller, 8- hisse senetleri, 9- ipotekli borç ve irat senetleri, 10- kamu hisse senetleri, 11- gelir ortaklığı senetleri 341_ Yardımcı Kuruluşlar Hangilerdir? Bankalar Aracı kurumlar Menkul kıymetler yatırım ortaklığı Menkul kıymetler yatırım fonları Menkul kıymetler borsası Sosyal güvenlik kuruluşları Sigorta şirketleri Kooperatifler 342_ Reel Faiz Oranı Nedir? Ödünç verilebilir fonların arz ve talebine bağlı olarak belirlenmektedir. 343_ Para Piyasası Nedir? Bir yıl ya da daha kısa süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardı. 344_Sermaye Piyasası Nedir? Vadesi bir yılı aşan orta ve uzun süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. 345_ Para Piyasası Kısa süreli fon arzı ve talebi karşılanır. Genellikle geçici nitelikte likidite ihtiyacı için başvurulur. Fon kaynakları devamlılık göstermeyen resmi, ticari ve vadesiz mevduattır. Fon alış verişinde kullanılan araçlar ticari senetlerdir Risk düşük ve buna bağlı olarak da faiz oranı da düşüktür. 346_ Sermaye Piyasası Orta ve uzun süreli fon arzı ve talebi karşılanır Genellikle sabit yatırımların ve net çalışma sermayesinin finansmanında kullanılır. Fon alış verişinde kullanılan araç ve gereçler hisse senedi ve tahviller gibi memkul kıymetlerdir. Fon kaynakları devamlılık gösteren gerçek tasarruflardır. Risk yüksek buna bağlı olarak da faiz oranı daha yüksektir. 347_ Finansal Piyasalar Örgütlenme Şekline Göre İkiye Ayrılır Organize piyasalar: Resmi bir piyasa yerinin olduğu, devletin gözetimi ve denetimi altında olan piyasalardır. Organize olmayan piyasalar: Finansal varlıkların alım ve satımının yapılacağı belirli bir mekanın bulunmadığı piyasalardır. Tezgah üzeri piyasada denir. 348_ Finansal Varlığın Piyasaya Sunulma Durumuna Göre Birincil piyasalar: Dolaşıma ilk kez çıkarılan finansal varlıkların alınıp satıldığı piyasalardır. İkinci piyasalar: Daha önce alıp ve satma konu olmuş finansal varlıkların alınıp satıldığı piyasalardır. Üçüncü piyasa: ikinci piyasa işlemi olmasına karşılık daha önce binci piyasa işlemi görmüş ve menkul kıymetler borsasında kote olmuş bir finansal varlığın borsa dışında alınıp satılmasıyla oluşan piyasaya denir. Dördüncü piyasa: Yeni finansal varlıkların genellikle kurumsal yardımcıları tarafından ve aracısız olarak, blok alış ve satışının yapıldığı piyasalara denir. 349_ Finansal Kurumların, Hem Fon Arz Edenlere Hem De Fon Talep Edenlere Sağladığı Başlıca Katkıları Şunlardır. Fon maliyetini azaltmak Risk ayarlaması yapmak Vade ayarlaması yapmak Miktar ayarlaması yapmak Finansal danışmanlık yapmak 350_ Merkez Bankasının Görevleri Nelerdir? Para ve kredi politikasını yürütmek Milli paranın değerini korumak Milli paranın hacmini ve dolaşımını düzenlemek Bankalara kredi vermek Para arzını ve likiditeyi düzenlemek için açık piyasa işlemleri yapmak Mevduatın vade ve türleri ile bunların yürürlük zamanlarını belirlemek Milli para ile yabancı paralar arasındaki pariteyi belirlemek Altın ve döviz rezervini belirlemek Tasarruf mevduatı sigorta fonunu yöneltmektir. Sayfa 28 / 29 GENEL İŞLETME 351_ Para Yaratmayan Finansal Kurumlar Şunlardır. Kalkınma bankaları Sigorta şirketleri Kolektif yatırım kurumları Factoring ve forfaiting şirketleri Leasing şirketler Risk sermayesi şirketleri 352_ Kalkınma Bankasının İşlevleri Şunlardır Kalkınmada öncelikle sektörlere orta ve uzun süreli yatırım kredisi sağlamak Yatırım projelerinin hazırlanması uygulanması ve yönetilmesinde girişimcilere hizmet sunmak Karlı ve verimli yatırım alanları araştırmak Uluslar arası finansal kurumlardan ve dış ülkelerden veri sağlayarak işletmelerin finansmanında rol almak Yerli ve yabancı girişimcilere ortak bulmaları konusunda yardımcı olmak Ülkede sermaye piyasasını gelmesine çalışmak 353_ Yatırım Bankaları Nedir? Menkul değer ihraç ederek uzun süreli fon sağlamayı düşünen yatırımcılar arasında aracılık yapan kurumlardır. 354_ Yatırım Bankalarının İşlevleri İşletmelerin ihraç edecekleri menkul kıymetleri satın alarak kendi nam ve hesaplarına halka pazarlamak Gerektiğinde menkul kıymetleri satın almayı üstlenmek ve desteklemek alımında bulunmak Özel plasmanlarda işletmeler ile yatırımcılar arasında aracılık yapmak Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak onlara danışmanlık hizmeti görmek 355_ Finansal Araçlar Nelerdir? Hsse senetleri, tahviller, finansman bonoları, ve hazine bonoları, gibi 356_ Finansal Araçların Özellikleri Nelerdir? Paraya çevirebilirlik: Bir kısım finansal araçlar para gibi kullanılabilir. Ya da paraya kolayca dönüştürülebilir. Bölünebilirlik: Bir finansal varlığın alındıktan sonra tekrar satılması durumunda paraya çevrilebilme maliyeti ilgili Geri dönüşebilirlik: Bir finansal varlığın alındıktan sonra tekrar satılması durumunda paraya çevrilebilme maliyetiyle ilgilidir. Getiri: bir finansal varlığın getirisi o araçtan belirli bir zaman diliminde sağlanacak nakit girişleriyle ölçülür. Vade: Finansal varlığın ihraç edildiği tarihte son ödemenin yapılacağı tarih arasında kalan süredir. Riskin tahmin edilebilirliği: Finansal varlığın riski getirisindeki ölçülebilir belirsiz olarak tanımlanabilir. 357_ Para Piyasası Finansal Araçları Hazine bonosu Geri satın alma antlaşması (REPO) Banka mevduatı Finansman bonoları Banka bonosu Varlığa dayalı menkul kıymetler 358_ Finansman Bonolarının Üstünlükleri Alternatif finansman yöntemlerine göre ( banka kredileri gibi ) daha ucuzdur. Finansman bonoları daha kısa sürede ve daha az formaliteye ihtiyaç sağlamaktadır. Finansman bonolarının ikincil piyasasının olması işletmeye prestij sağlamaktadır. Finansman bonoları banka kredilerine göre işletmeler açısından daha düşük maliyetle fon sağlamama aracı olmaktadır. 359_ Sermaye Piyasası Araçları 1. Hisse senetleri 2. Tahviller Sayfa 29 / 29