İŞLETME nedir? İnsan ihtiyaçlarını karşılayarak isteklerini tatmin etmek üzere kurulan ve işletilen ekonomik, teknik, yasal ve sosyal nitelikleri bulunan bir birimdir. Kar amaçlı veya kar amacı olmayan işletmeler olarak ikiye ayrılır. Bakkal, süpermarket, fabrikalar, ticari bankalar vb olanlar kar amaçlı iken, üniversiteler, belediyeler, İŞLETME nedir? Kızılay, DDY, Üniversiteler, belediyeler vb. kar amacı gütmeyen işletmelerdir. Kar amacı gütmeyen işletmelerin amacı; kamu hizmeti üreterek toplumun eğitim, sağlık, güvenlik, altyapı ve diğer temel ihtiyaçlarını en üst düzeyde karşılamaktır. İŞLETME Bir alet, makine veya aracı çalıştırma Çeşitli iş ve çalışmaların yapıldığı İşyeri Maddi ve Beşeri fonksiyonlardan oluşan bir Üretim Birimi İŞLETME İşletme, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan, işleyen veya işletilen Amacı itibariyle iktisadi Yapısı itibariyle teknik bir birimdir. Kişi ve Kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere Üretim Faktörlerinin bir araya getirildiği Mal veya Hizmetlerin üretildiği/pazarlandığı Sonunda maddi veya manevi karın amaçlandığı İktisadi, teknik ve hukuki birimdir. İŞLETME Kar amacıyla; üretim faktörlerini ekonomik mal ve hizmetlere dönüştüren sosyoteknik bir sistemdir. İşletmeler bir toplumun yaşam düzeyinin yükseltimesinin kilit taşlarıdır. İşletme kurma girişiminin özünde alıcı – satıcı ilişkisi vardır. İşletme Fonksiyonları • • • • Üretim Pazarlama Finansman İnsan Kaynakları İşletme Amaçları • Kar • Topluma karşı sosyal sorumluluk • Varlığını sürdürmek ve büyümek İŞLETMENİN AMAÇLARI KARLILIK SÜREKLİLİK TOPLUMA HİZMET KAR Pazarın talep ettiği mal ve hizmetleri üretmek için; insan kaynaklarını, teknoloji ve bilgiyi bir araya getirerek risk alan kişinin ödülüdür. İşletmenin satış gelirleri ile; bu gelirlerin elde edilmesi için katlanılan giderler arasındaki farktır. İşletmelerin; kurulmasının, genişletilmesinin, rekabet gücü yüksek mal ve hizmet üretilmesinin sürdürülmesinin temel motivasyon nedenidir. İŞLETMENİN ÖZELLİKLERİ Mal ve hizmet üretirler. Sosyo-teknik (beşeri-fiziki) sistemlerdir. Yasalara uyarlar. Çeşitli teknikler kullanırlar. Kar etmeye, büyümeye ve sürekliliklerini korumaya çalışırlar. Borçlanabilir ve alacaklanabilirler. Hukuki varlıklardır. Risk alırlar. Durağan ve devingen (dinamik ve statik) yapıları vardır. Açık sistemlerdir. İşletme ve Çevre • İşletmeler geleceğin belirsiz olduğu çok büyük bir çevre ortamında faaliyet göstermektedir. İşletmeler amaçlarına ulaşmak için içerisinde bulundukları çevre koşullarına kendilerini uyarlamak zorundadır. Çevre fırsat ve tehlikeleri beraberinde getirmektedir. KURUM DIŞI KURUM İÇİ GZFT (SWOT) ANALİZİ OLUMLU OLUMSUZ G Z GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR F T FIRSATLAR TEHDİTLER 12 İŞLETME ve ÇEVRESİ Küresel Çevre Genel Çevre Doğal İş Çevresi Tüketiciler Girdiler Rakipler Satıcılar İŞLETME Sendikalar Finans Kuruluşları Çıktılar İç Çevre Faktörleri • İşletme sahipleri; işletmeyi kuran, sermaye işgücü, bilgi, teknoloji ve diğer üretim faktörlerini bir araya getirerek risk alan kişidir. • Yöneticiler ve diğer çalışanlar • Örgüt kültürü; işletme çalışanlarının sahip olduğu ortak değerler ve normlar, ortak inanç ve felsefedir.(semboller, giysiler, törenler, sloganlar vb) Dış Çevre Faktörleri • Politik yasal Çevre; işletmeler, içinde bulundukları hukuki ve politik düzenlemelere uymak zorundadır. • Ekonomik Çevre; ülkenin, bölgenin ekonomik durumu, işletmenin başarısında önemli rol oynar. Bundan dolayı; milli gelir, faiz oranları, enflasyon, büyüme, yatırım vb hususlar dikkatle izlenmelidir. Dış Çevre Faktörleri • Teknolojik Çevre; teknolojik gelişmeler takip edilmelidir. • Sosyo-kültürel çevre; çalışanların değerleri, tüketicilerin değer ve davranışları, toplumun tutum ve değerleri, ahlaki yapısı, demografik özellikler vb özellikler oluşturur. • Uluslararası çevre İşletmeyi doğrudan etkileyen dış çevre faktörleri • • • • • Müşteriler Rakipler Tedarikçiler İşçi sendikaları Kredi veren kuruluşlar EKONOMİ Sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılama, birey yada toplumun tatmin düzeyini en yüksek seviyeye çıkarılmasının yollarını arayan bilimdir. Makro ekonomi; bir ülkede, tüketim, toplam gelir, yatırım, fiyatlar düzeyi gibi makro değişkenlerin nasıl etkilendiklerini ve büyüme, fiyat istikrarı gibi hedeflerin nasıl gerçekleşeceğini inceler. EKONOMİ Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH); bir ülke sınırları içinde belirli bir zaman diliminde yerli ve yabancı firmalar tarafından üretilen mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Gayrisafi milli hasıla (GSMH); belirli bir zaman içinde bir ülkenin yurt içinde ve yurt dışında faaliyet gösteren firma veya kişilerin ürettiği mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. EKONOMİ Enflasyon; belirli bir zaman içinde üretilen mal ve hizmetlerin fiyatlarında meydana gelen sürekli artışı ifade eder. Ekonomik büyüme; ülke ekonomisinde üretim kapasitesinin artırılarak daha fazla mal ve hizmet üretilmesidir. İşsizlik; çalışmak istediği halde iş bulamayan 15 yaş ve üzeri işgücünün varlığıdır. EKONOMİ Ülke ekonomilerinin karşılaştığı makro ekonomi sorunlarının çözümünde kullanılan temel araçlar şunlardır. Maliye politikası; hükümetin vergi oranlarını yükseltmesi veya azaltması, yeni vergiler koyması, harcamaları artırması veya azaltması gibi değişiklikler yaparak ekonomiyi etkilemesidir. Para politikası; ekonomideki para miktarının artış veya azalışıyla ilgilidir. EKONOMİ Döviz kuru politikası; döviz fiyatlarında kontrol ve istikrarı sağlar. Mikro ekonomi; ekonomi içinde faaliyet gösteren küçük birimlerin yani ev halkının ve firmaların tüketim, üretim, tasarruf ve benzer ekonomik davranışlarını inceler. Makro ekonomi ekonominin bütününü ele alırken mikro ekonomi ise, bir firmanın ekonomik durumunu inceler. EKONOMİ Arz; belirli bir zamanda ve belirli bir fiyatla satılmak üzere pazara sunulan mal ve hizmetlerin miktarıdır. Talep; belirli bir zamanda tüketiciler tarafından belirli bir fiyatla satın alınmak istenen mal ve hizmetlerin miktarıdır. Denge fiyatı (Pazar fiyatı); arz ve talep pazarda kesiştiği zaman arz edilen miktarla talep edilen miktarı birbirine eşit kılan fiyattır. Arz, Talep ve Piyasa Dengesi S P0 E0 • Piyasanın dengeye geldiği nokta E0 dır. Bu noktada talep edilen miktarla arz edilen miktar birbirine eşittir. – Denge fiyatı P0 ve denge miktarı Q0 D Q0 miktar 24 ÜRETİM FAKTÖRLERİ Ekonomik mal ve hizmetlerin üretilmesi için gerekli olan girdilerdir. Emek Doğal Kaynaklar Bilgi Teknoloji Girişim, Girişimci, Yönetici ÜRETİM FAKTÖRLERİ • Emek; işletme sahipleri ve çalışanlarının amaçlarına ulaşabilmeleri için gereken fiziksel ve zihinsel çabaların tümüdür. • Doğal kaynaklar; toprak, orman, göller, denizler, güneş enerjisi vb. • Sermaye; fabrika, yol, baraj tesis, araçgereç, donanım vb. • Girişimci; diğer faktörleri bir araya getiren ve risk alan kişidir. EKONOMİK SİSTEMLER 1. Serbest Pazar ekonomisi sistemi; (kapitalist) özellikleri; özel mülkiyet, piyasa mekanizması, merkeziyetçi olmayan karar alma yapısı ve maddi teşviklerdir. Bu sistemde, üretim faktörleri özel kişi veya firmalara ait olup üreilen mal ve hizmetler serbest piyasa ortamında alınıp satılır. Serbest Pazar ekonomisi sistemi ikiye ayrılır • Tam kapitalizm • Karma kapitalizm EKONOMİK SİSTEMLER Tam kapitalizm; tüm üretim faktörleri özel kişilere aittir. Bütün kararlar özel kişiler tarafından verilir. Adam Smith tarafından önerilen bir sistemdir. Günümüz ekonomilerinde uygulamak mümkün değildir. Karma kapitalizm; devlet belli oranda müdahalede bulunur. Türkiye buna örnektir. EKONOMİK SİSTEMLER 2. Planlı Ekonomi Sistemi; bu sistemde toplumun sahip olduğu varlıkların tamamı veya bir kısmı devlete aittir. İkiye ayrılır •Komünizm; K.Marx tarafında geliştirilmiştir. Tüm sermaye ve mülkiyet devlete aittir. Herkes herşeyin sahibidir. Ve herkes devlet için çalışmak zorundadır. Çin Halk Cumhuriyeti, Küba, Kore buna örnektir. EKONOMİK SİSTEMLER • Sosyalizm; kapitalizm ve komünizm arasında yer alır. Devletin temel ekonomik kararlarını aldığı madencilik, bankacılık, havayolu, petrol gibi kalemlerin elinde bulundurduğu sistemdir. İsveç, Norveç bir çok Avrupa Birliği ülkesi buna örnektir. İŞLETMELERİ ETKİLEYEN EKONOMİK FAKTÖRLER • KAR; İşletmenin satış gelirleri ile; bu gelirlerin elde edilmesi için katlanılan giderler arasındaki farktır. • REKABET; pazarda faaliyet gösteren işletmeler arasındaki yarıştır. • EKONOMİK SİSTEMDEKİ MAL VE HİZMET AKIŞI; ekonomide yer alan tüm kaynakların sistem içindeki akışı MAL VE HİZMET AKIŞI; • İşletmelerden mal ve hizmetler ev halkı ve diğer işletmelere gider, karşılığında parasal ödemenin yapılması • Hükümetin yol, köprü, su eğitim vb sunarken karşılığında vergi alması • Ev halkı ve bireyler işletmelere, emek ve işgücünü verirken karşılığında maaş almaları İŞLETMELERİ ETKİLEYEN EKONOMİK FAKTÖRLER • ÇARPAN ETKİSİ; bir ekonomi değişkeninde meydana gelen bir değişmenin diğer değişkenlerde artış veya azalışlar şeklinde dalgalanmalar neden olmasıdır. Örneğin bir ülkenin yatırım harcamalarında yaptığı bir artış, ülkenin milli gelirinde yatırım artışının bir kaç katı daha fazla artışa neden olur. İŞLETMELERİN KARŞILAŞTIĞI KÜRESEL ZORLUKLAR • VERİMLİLİK; Belirli bir dönemde gerçekleşen üretim miktarı ile bunun için harcanan girdiler arasındaki orandır. Verimlilik=Çıktı/girdi • KÜRESELLEŞME; • TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER • İŞ AHLAKI VE SOSYAL SORUMLULUK İŞLETMELERİN KARŞILAŞTIĞI KÜRESEL ZORLUKLAR • İŞGÜCÜ VE TÜKETİCİ PAZARINDA MEYDANA GELEN ÇEŞİTLİLİK • BİLGİNİN STRATEJİK DEĞERİ • HIZ KALİTE VE MÜŞTERİ TATMİNİ