ameliyathane işleyiş prosedürü

AMELİYATHANE İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
DOKÜMAN NO
AH.PR.01
YAYIN TARİHİ
01.01.2016
REVİZYON NO
0
REVİZYON TARİHİ
---
SAYFA NO
3
1. AMAÇ:
Hastanemizde gerçekleştirilecek ameliyatların planlanması, uygun ameliyat şartlarının sağlanması, ilgili personele
bildirilmesi ve gerçekleştirilmesi için metot belirlemek.
2. KAPSAM:
Hastanemizdeki tüm ameliyat faaliyetlerini içermektedir.
3. SORUMLULAR:
*Anestezi doktor ve teknisyenleri
*Cerrahi branş doktorları
*Ameliyathane sorumlu hekimi
*Ameliyathane sorumlu hemşiresi ve hemşireleri
*Ameliyathane personelleri
*Ameliyathane sekreteri
*Cerrahi teknisyenler
4. UYGULAMALAR:
4.1 Ameliyathane Giriş,Çıkış Kuralları :
Ameliyathanemizde personel ve hasta girişi ayrılmıştır. Giriş-çıkış kuralları Nonsteril , Yarısteril ve Steril alana göre
düzenlenmiştir. Ameliyathaneye görevli personel dışında kimse giremez, ayrıca “Ameliyathane ve Yoğun bakıma
Giriş ve Çıkışlarda Uygulanması Gerekenler Talimatı na uygun olarak hareket edilmektedir.
Nonsteril alan ve bulunma koşulları:
Personel için nonsteril alan: Personel giriş kapısı ve koridoru, soyunma odaları, tuvaletler, atık odaları. Bu alana
girişte ayaklara galoş takılır ve soyunma odasına geçilerek ameliyathane formaları giyilir.
Yarısteril alan ve bulunma koşulları: (SARI ŞERİT İLE İŞARETLENMİŞTİR)
Personel için yarı steril alan: Terlik değiştirme, ameliyat odalarına giden koridorlar, maske ve bone takma
alanından itibaren Ameliyathane steril alanına kadar olan bölümdür. Bu bölümde bariyeri geçmeden temiz terlik
rafından terlik alınarak giyilir ve çıkarılan ayakkabılar karşı taraftaki kirli rafına konulur. Nonsteril alanda giyilen
ayakkabı ile bu bölüme basılmaz. Bu bölümde ameliyat forması dışında bir giysi ile bulunulmaz.Bu alanda yiyecek,
içecek bulundurmak yasaktır.
Hasta için yarı steril alan: Yarı steril alan, nonsteril alan ile ameliyathane hasta girişi arasındaki bariyerden sonraki
kısım olarak belirlenmiştir ve bu alan steril odaya kadar devam eder. Ameliyat gömleği ile gelen hastaya bone takılır
ve sedyeye alınır. Hasta giriş kapısından sedyenin tekerlekli alt bölümü dışarıda kalır, nonsteril ile yarı steril alan
arasındaki bariyerden sedye transferi ile yarı steril alana alınır. Hasta bu alanda kesinlikle yürütülmez.
Steril alan ve bulunma koşulları: ( KIRMIZI ŞERİT İLE İŞARETLENMİŞTİR)
Personel için steril alan: Yarı steril alanın bitiminden başlayan ameliyat odaları, koridorlar, steril malzeme odaları
ve malzeme dolapları steril alan kabul edilir.Bu alanda yiyecek, içecek bulundurmak yasaktır.
Hasta için steril alan: Personel için steril alan kabul edilen yerlerle aynı bölümlerdir. Hasta bu bölümde sedye
üzerinde ve ameliyat önlüğü, bonesi takılı vaziyette bulunabilir.
4.2Ameliyat Kararı ve Hasta Onayı:
4.2.1Ameliyat Kararının Verilmesi: Cerrahi müdahaleler yüksek seviyede risk taşıyabileceği için dikkatle
planlanmalıdır. Uygun cerrahi girişimin seçilmesi için hasta değerlendirmesi temel alınmalıdır. Müdahalenin seçimi;
hastanın öyküsü , fiziksel durumu ve tanısal veriler kadar müdahalenin hasta için riskleri ve yararlarına bağlıdır.
Müdahale seçiminde , başvuru bulguları, tanısal test ve diğer kaynaklardan gelen bilgiler de göz önüne alınmalıdır.
Acil bir hastaya cerrahi müdahale gerektiğinde, değerlendirme süreci kısa bir zaman dilimindeyapılmalıdır. Ameliyat
kararını ilgili konuda uzman operatör hekim verir.
4.2.2 Hasta Onayı: Hastaya hekimi tarafından tüm riskler, tedavi süreci vb. anlatılır. Hasta tedaviyi kabul ederse
ameliyatı ile ilgili “Cerrahi Onam Formu ve yapılacak ameliyata özel onam formu doldurularak hekim ile hasta
tarafından imzalanır. Hasta tedaviyi kabul etmez ise formun onaylatılmasına gerek yoktur. Ancak hastanın hayati
tehlikesi söz konusu ise hastaya bu konu tekrar aktarılır. Buna rağmen hasta tedaviyi kabul etmemekte ısrarlı ise
“Hayati tehlike riskine rağmen tedaviyi kabul etmiyorum” şeklinde ifadesi imzalatılıp alınır. Hasta imzadan imtina
eder ise tutanak düzenlenir. Tutanak ve izinler hastanın dosyasına konulur. Karar veremeyecek durumda olan
hastaların (Akli dengesi yerinde olmayan,bilinci kapalı,çocuk,18 yaş altı,bunamış vb.) vasi veya vekilleri ile belirtilen
konular görüşülür ve imza altına alınır.
4.2.3Ameliyat Öncesi (Pre-Operation)İşlemler: Hasta hekimin verdiği karar doğrultusunda ameliyatı kabul eder ise
ameliyat öncesi bir takım kontrollerden geçer. Hasta preoperatif olarak anestezi uzmanı tarafından muayene edilerek
ve gerekli tetkikleri yapılarak değerlendirilir. Ameliyata uygun değilse ameliyat yapılamaz. Bu durumda ameliyatın
yapılmaması, ilaç tedavisi veya hastanın sevki gibi faaliyetler uygulanabilir. Hasta anestezi biriminden ameliyat
olabilir diye onay alırsa hekimi tarafından servise yatırılır ve ameliyat edilmesi sağlanır. Hastaya anestezi biriminde
anestezinin risklerini içeren ve anestezi hakkında bilgi veren “Anestezi Uygulaması Onam Formu anestezi hekimi ve
hasta tarafından imzalanır. Riskli hastalar hekim tarafından uygun görülürse servise yatırılır. Yapılacak işlemler ilgili
servis hemşiresi tarafından takip edilir. Ameliyat öncesi yapılacak tetkikler ilgili hekimin istemi ile yapılır. Mesai dışı
acil ameliyatlarda anestezi uzmanı konsültasyonu ancak uzman hekim istediği takdirde gerçekleştirilir. Aksi takdirde
ameliyat gerek cerrahi girişim gerekse anestezi ameliyatı gerçekleştiren operatör sorumluluğundadır. Ameliyat olacak
hasta ilgili klinik dosyası ile ameliyathaneye getirilir kimlik bilgileri kontrol edilerek hasta giriş kapısından sağlık
personeli ve ameliyathane ilgili personeli tarafından sedye transferi yapılarak sedye üzerinde ameliyat odasına alınır.
Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi ve Anestezi Güvenlik Kontrol Listesi ile hastanın bilgileri doğrulanır ve kayıt altına
alınır.
4.3 Ameliyat Planlaması:
4.3.1Ameliyat Gününün Belirlenmesi: İlgilibranşlar ameliyat yapacakları günleri bir gün öncesinden ameliyathane
bildirirler. Ameliyathane sorumlusu tüm ameliyatları kaydederek ameliyathanenin koordinasyonunu ve efektif
kullanımını sağlar. Acil ameliyat talebi geldiğinde ameliyat derhal gerçekleştirilir. Boş masa yok ise ilk boşalan
masaya hasta alınır. Gerekirse başlanmamış vakalar acil ameliyatın gerçekleştirilmesi için ertelenebilir. Acil
ameliyatların koordinasyonunu anestezi uzmanı, ameliyathane sorumlusu ile birlikte yapar. Erteleme yapılacak ise
hastanın hekimi ile anestezi uzmanı mutlaka görüşür.
4.3.2 Ameliyatta Temin Edilecek Malzemeler ve İlaçlar:Ameliyathanenin deposu bulunmaktadır. Ameliyathanede
sürekli kullanılan sarf malzeme ve ilaçlar depoda muhafaza edilir. Otomasyon programından kritik stok seviyeleri
ameliyathane sorumlu hemşiresi ve anestezi sorumu teknisyeni takip edilir. Stoklar kritik stok limitlerinin altına
düştüğü anda malzemelerin temini için eczaneden istemler yapılır. Eğer eczanede azalmış veya bitmiş ise satın alma
yapılır. Ancak kritik bir malzeme azaldığında ya da bittiğinde acil alım yapılır. Bunun yanında hastanemizde
bulunmayan ekipman, ilaç vb. (özellikle ortopedi ameliyatlarında kullanılan plak, çivi vs. malzemeler )ameliyattan
önce hastane tarafından ilgili hekimin talebi ile tedarik edilir.
4.3.3 Ameliyathanenin Ameliyata hazırlanması:Her bir ameliyathane odasının sıcaklık ve nem takibi
yapılmalıdır.İdeal oda sıcaklığı 20- 23C olmalı, ameliyatın türüne ve ihtiyacına göre 18-26 derece arasında
ayarlanabilmelidir. Oda bağıl nem minimum %30,maksimum %60 olmalıdır. Odanın merkezi tıbbi gaz basınçları
izlenmelidir. Medikal gaz kontrol panosundan ve anestezi cihazı üzerindeki göstergelerden merkezi tıbbi gaz
(oksijen,azot ve varsa medikal hava) basınç ölçümleri kontrol edilmelidir. Havalandırma sistemlerine yönelik
düzenleme yapılmalıdır. Havalandırma sisteminin bakımı üretici firma önerileri doğrultusunda periyodik olarak
yapılmalıdır. Havalandırma sistemi basma hava debisi 2400 m3/h , taze hava debisi minimum 1200m3/h olmalıdır.
Ameliyathanenin her odasını kapsayacak şekilde hava partikülölçümü yapılmalıdır. Odanın metrekaresine göre
belirlenen farklı noktalarda 0.5M -1M-5M üzeri partiküller ölçülmelidir. Sonuçlar ISO clasifikasyon sistemine göre
derecelendirilmeli ve kayıt edilmelidir. ISO CLAS 7 veya altında ise yılda 2 kez ölçüm yapılmalı,7den büyük ise
daha sık ölçülmeli ve DÖF başlatılmalıdır. Ameliyathane desterilizasyon “Sterilizasyon Ünitesi Talimatına göre
gerçekleştirilir.. Ameliyathanede görev yapan personel “Sağlık Çalışanlarının El Hijyeni ve Kişisel Koruyucu
Malzemelerin Kullanımı Talimatı” “Ameliyathane ve Yoğun Bakıma Giriş, Çıkış Kuralları Talimatı” na uygun
çalışır. “Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi doldurulur, ameliyat ekibi tarafından imzalanır. Ameliyat hemşiresi ve
ameliyatıgerçekleştirecek olan ekibin üyeleri, görev tanımında belirtilen şekilde ameliyat odasının hazırlığını
gerçekleştirir.
4.4.4 Personele Bildirim :Ameliyathanede görev alacak personelin hangi masada çalışacağıameliyathane sorumlu
hemşiresi tarafından belirlenir; Acil ameliyatlar normal mesai saatleri içinde hasta önce servise yatırılır.
Ameliyathane sorumlusu, anestezi uzmanı bilgilendirilir. Masa seçimini anestezi uzmanı yaptıktan sonra boş masa
varsa hasta ameliyathaneye alınır. Boş masa yoksa biten ilk ameliyatın ardından vaka ameliyathaneyeistenir. Mesai
saatleri dışındaki vakalarda uzman hekim vakayı gördükten sonra acil ameliyat kararı aldığı takdirde vaka servise
yatırılır. Ameliyathane nöbetçi anestezi teknisyeni bilgilendirilir. Aynı zamanda hastane süpervizörtarafından icap
nöbeti tutan hemşire ve Cerrahi Teknisyen aranır. Hizmet aracı ile hastaneye ulaşımı sağlanır. Ekip tamamlandığında
ameliyat başlar. Ekibi bekleyemeyecek derecede acil olan vakalardaekibin diğer elemanları beklenmeden
ameliyathanede nöbetçi anestezi teknisyeni , diğer servislerden takviye alınarak ameliyata başlanılır.
4.3.5 Ameliyat Gerçekleşmesi:Ameliyat olacak hastaya verilecek anesteziden, anestezikonsültasyonu yapan ve
hastayı bilgilendirerek onam formunu imzalatan anestezi uzmanı sorumlusudur. Anestezi uygulaması sırasında ve
uyanma periyodunda, fizyolojik izleme, hastanın durumu hakkında güvenilir bilgi verir. İzlem metotları hastanın
anestezi öncesi durumuna, anestezi seçimine ve anestezi sırasında yapılan cerrahi girişimin veya diğer müdahalenin
şekline bağlıdır. Ancak bütün vakalarda izleme süreci kesintisizdir ve sonuçları hastanın kayıtlarına girilmelidir.
“Anestezi raporu ameliyat sırasında anestezi teknisyeni ve/veya uzmanı tarafından doldurulur. Ameliyatta kullanılan
malzemelerin “Malzeme ve İlaç Çıkış Formu) doldurularak sayımı yapılır. Ameliyat bitiminde hastanın bilgi işlem
ile ilgili doküman kayıtları ameliyathane sekreteri tarafından otomasyon sistemine giriş yapar. Ameliyatta alınan
biyopsi materyali “Biyopsi Teslim Formu”na kayıt yapılarak imza karşılığında ilgili servis personeline teslim edilir.
4.3.6 Ameliyathaneden Çıkış: Anestezi sırasında izleme, anestezi sonrası uyanma periyodu için temel oluşturulur.
Uyanma sırasında hastanın durumu hakkındaki verilerin sürekli ve sistematik olarak toplanması ve değerlendirilmesi,
hastanın diğer servislere geçirilmesi kararlarını destekler. Hasta Post-op bakım bölümünde Hastanın uyanma
odasından diğer bir bakım servisine çıkartılmasına veya hastaneden taburcu olmasına (günü birlik anestezide olduğu
gibi) anestezi uzmanı karar verir.
Hastanın uyanma odasına giriş veçıkış saati ve uyanma sırasındaki gözlemler anestezi teknisyeni veya anestezi
uzmanı tarafından “Anestezi Rapor Formu na kayıt edilir. Ameliyat sonunda ameliyatta kullanılan aletlerin temizliği
alet temizleme bölümünde ilgili personel tarafından yapılır sterilizasyona hazırlanması için sterilizasyon ünitesi
görevlisi tarafından götürülür. “Sterilizasyon Talimatı” na uygun olarak steril edilir. Ameliyathane temizliği ilgili
personel tarafından “Ameliyathane Temizlik Formu) takip edilerek “Ameliyathane Temizlik Talimatı” na uygun
olarak yapılır
4.4 Ameliyatta Hasta ve Çalışan Güvenliği :
Ameliyat hazırlığından, bitimine kadar bütün aşamalarında ameliyat ekibinin her üyesi enfeksiyon kontrol
komitesinin yayınlamış olduğu talimatlar doğrultusunda tüm enfeksiyon kontrol önlemlerini alır. Hastaya steril olarak
kullanılması gereken tüm malzemelerin steril olmasını sağlar. Koruyucu giysi ve ekipman kullanılır. Hasta
düşmelerini önemek amacıyla “Hasta Taşıma ve Kaldırma Talimatı” “Düşme Riski Değerlendirme Talimatı”
uyulur. Kullanılan aletlerin bakım ve kalibrasyonu tam ve zamanında yapılır.Tıbbi atıklarla ilgili olarak “Atık
Yönetimi Talimatı” uygulanır.Ameliyata alınan her hasta kan yoluyla bulaşan hastalıklar yönünden potansiyel
enfekte kabul edilir ve standart kişisel koruyucu önlemler alınır. Bilinen damlacık, temas, sıkı temas, hava yolu ile
bulaşan enfeksiyon mevcutsa; Ameliyathane çalışanları bilgilendirilerek enfeksiyonla bağlantılı özgün izolasyon
gereklilikleri yerine getirilir. Cerrahi yara sınıflamasına göre kontamine veya kirli infekte sınıfına giren
ameliyatlardan (gazlı gangren dahil) ve Hepatit-B, Hepatit-C, HIV ile infekte hastaların ameliyatları vakanın durumu
elverdiği sürece gün sonuna bırakılır. Bu tür vakaların ameliyatından sonra ameliyathanede diğer
ameliyatlardakinden farklı özel bir temizlik yapılmamalı, ameliyat odası veya ameliyathane kapatılmamalıdır.
4.5 Temizlik ve Dezenfeksiyon:
Ameliyathane temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri (ameliyethane ve doğumhane temizlik ve dezenfeksiyon
Talimatı)na göre yapılır.
5. İLGİLİ DÖKÜMANLAR:
5.1 Atık Yönetimi Talimatı
5.2 Düşme Riski Değerlendirme Talimatı
5.3 Hasta Taşıma ve Kaldırma talimatı
5.4 Ameliyathane Temizlik ve Dezenfeksiyon Talimatı
5.5 Ameliyathane Temizlik Formu
5.6 Sterilizasyon Talimatı
5.7 Anestezi rapor Formu
5.8 Biyopsi Teslim Formu
5.9 Malzeme ve ilaç çıkış formu
5.10 Cerrahi Güvenlik kontrol Listesi
5.11 Ameliyathane ve yoğun bakıma Giriş, Çıkış Kuralları Talimatı
5.12 Sağlık Çalışanlarının El Hijyeni ve Kişisel Koruyucu Malzemelerin Kullanımı Talimatı
5.13 Sterilizasyon ünitesi Talimatı
5.18 Anestezi Uygulaması Onam Formu
5.19 Cerrahi Onam Formu
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
Kalite Yönetim Direktörü
Bülent BULUT
ONAY
BAŞHEKİM
Op.Dr.Salih Zeki PİŞKİN