Genom Projesi

advertisement
Genom Projesi
Bilim dünyası, yaşamı alt üst edecek yeni bir gelişmeye daha imza atarak insan
DNA'sının şifresini çözmeyi başardı. Çıkarılan 'gen haritası' sayesinde kalp ve
kanser hastalığı tarihe karışacak ve insan yaşamının kalitesi artarak uzayacak.
Bilim tarihinde yeni bir dönüm noktası olan gelişme, bilim adamlarının on yıla
yakın süredir üzerinde çalıştıkları insan genlerinin biokimyasal şifresinin
çözülmesiyle elde edildi.
ABD Başkanı Bill Clinton ve İngiltere Başbakanı Tony Blair yaptıkları ortak
açıklama ile insanın genetik haritasının çözülmesi için yürütülen ''Human Genome
Projesi''nin ilk aşaması tamamlandığını bildirdiler. Genlerin deşifre edilmesiyle
Alzheimer'den kansere değin bugüne kadar başedilemeyen birçok hastalığa çare
bulunacak. Yaşam kalitesi artacak, insan ömrü uzayacak.
ABD Başkanı Bill Clinton, uluslararası çalışmalar sonucu insanların genlerinin
haritasının ortaya çıkarılmasını, tarihin en büyük buluşlarından biri olarak
nitelendirerek 'Tanrı'nın yaşamı yarattığı dili bugün öğreniyoruz' dedi.
Clinton, konuşmasında, genlerin haritasının çıkarılmasının, büyük İtalyan
matematikçi, astronom ve fizikçi Galileo Galilei'nin buluşlarıyla eşit öneme sahip
olduğunu belirterek, bu buluşla kanser, şeker, Parkinson ve Alzheimer hastalığının
tedavisinde yeni bir devir açılacağını anlattı. İnsan genlerinin haritasının
çıkarılmasının, antibiyotiklerin bulunuşundan daha büyük bir başarı olduğunu
anlatan
'Bu, 21'inci yüzyılın ilk dev
teknolojik zaferi' diye konuştu.
Gen haritasının ortaya çıkarılması özellikle Amerikan, İngiliz, Alman ve Japon
bilim kuruluşlarının uzun yıllar süren çalışmaları sonucunda sağlandı. Fransız ve
Çinli bilim adamları da bu çalışmaya katkıda bulundu.
1/5
Genom Projesi
Herşey 1953 yılında iki bilim adamının canlı hücresinde bir çeşit genetik şifre olan
DNA'yı bulmasıyla başladı. İngiliz bilim adamları Francis Crick ve Amerikalı
meslektaşı James Watson, DNA'yı bulduklarında ''yaşamın sırrını keşfettikleri''
söylüyorlardı. Herkes onlara şüpheyle bakıyordu ama yüzde yüz haklıydılar.
Hücre çekirdeğinde yer alan DNA, bir insanın göz renginden ten rengine, vücut
yapısından boyuna kadar çeşitli fiziksel özelliklerini belirlemenin yanı sıra, sağlığı
ve yaşam süresi konusunda da önemli rol oynuyordu.
Human Genome Projesi nedir
18 ülkenin destek verdiği proje, 1990 yılının ekim ayında başladı. Projenin amacı
insanın gen haritasının, yani genetik şifresinin çözülmesi.
Gen haritası nedir
Her insanda trilyonlarca hücre var. Hücre çekirdeğinde ise insanın
fiziksel ve sağlık durumunu belirleyen kromozomlar, kromozomlarda da
DNA'lar var. Buna bilimde ‘‘genetik şifre’’ deniyor.
DNA ne işe yarıyor
Kendi ekseninde dönen ve iplerle bağlanan bir asma merdiveni
andıran DNA sarmalında anne ve babadan alınan 23'er
kromozom bulunuyor. Kromozomların taşıdığı yaklaşık 100 bin
gen, DNA sarmalının üzerinde yer alıyor. Genler DNA'nın küçük
bir bölümünü oluşturuyor.
Genler ne işe yarıyor
Genler insanın saç renginden, boyuna, ayak
numarasından yakalanacağı hastalıklara kadar kişinin
hayatını belirleyen kimyasal madde olan proteinlerin
salgılanmasını sağlıyor.
Gen haritasının ne kadarı tamamlandı
DNA'nın şimdiye kadar yüzde 99'u deşifre edildi.
2/5
Genom Projesi
Ancak şimdiye kadar bunun sadece yüzde 21.1'inin
ne işe yaradığı çözümlendi. Yüzde 65.7'si ise ham
halde. Bu kısımda kalan DNA alt ünitelerinin
sıralanması ve tüm genlerin tamamen deşifre
edilmesinin 2003 yılında tamamlanması bekleniyor.
Bu keşif nasıl işimize yarayacak Hastalıkların teşhis ve tedavisi kolaylaşacak.
Şeker, kalp, kanser gibi her yıl milyonlarca
insanın ölümüne neden olan hastalıklar çok
önceden teşhis edilip önlenebilecek.
Gen terapisi nedir
Hastalığa neden olan değişime uğramış gen
onarılarak hastalık önlenmeye çalışılıyor.
Hatalı genin yerine sağlıklısı enjekte
ediliyor. Human Genome Projesi sayesinde
araştırmacılar, şimdiye kadar Alzheimer, ırsi
bağırsak ve meme kanseri gibi birçok
hastalık konusunda önemli genetik bilgi
sahibi oldular.
3/5
Genom Projesi
Hayvanların genetik haritaları niye
çıkarılıyor
Fare ve meyve sineklerinin genetik
işleyişiyle insanınki arasında büyük
benzerlikler bulunuyor. Onların genetik
yapısının deşifre edilmesi, insanın
anlaşılmasını kolaylaştıracak.
Sağlık dışında gen haritası ne işe
yarayacak
Gen haritası, biyoarkeoloji,
antropoloji, evrim süreci ve tarihi
göçlerin anlaşılmasını kolaylaştıracak.
Bu sayede insanların ne zaman,
nereden göç ettiğini, kimlerle akraba
olduğumuzu öğrenebileceğiz.
4/5
Genom Projesi
5/5
Download