haftanın ekonomik görünümü - İstanbul Kültür Üniversitesi

EKONOMİK GÖRÜNÜM
Haftalık Ekonomi Bülteni
İktisat Bölümü|EKOMER
07 Aralık-13 Aralık 2015/22
GEÇEN HAFTADAN...
Yurtiçi Gelişmeler
Dış ticaret açığı %42,5 azaldı
Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve
Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan
geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat
2015 yılı Ekim ayında, 2014 yılının aynı
. ayına göre %3,1 artarak 13 milyar 290
milyon dolar, ithalat %11,9 azalarak 16
milyar 911 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Ekim ayında dış ticaret açığı %42,5
azalarak 6 milyar 293 milyon dolardan 3
milyar 621 milyon dolara düştü.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 2014 Ekim
ayında %67,2 iken, 2015 Ekim ayında
%78,6’ya yükseldi. (TÜİK)
Kaynak: TÜİK
Son bir yıllık dönemde dış ticaret
hacmindeki daralmanın yüzde 11
düzeyine ulaşmasına bağlı olarak
ihracatın ithalata oranla göreli
yavaş hareketi dış ticaret açığını
kapatıcı etki yapmaktadır.
Rusya ile 20 milyar doları aşan dış
ticaret hacmindeki olası daralma
da dış ticaret açığının düşmesini
destekleyebilir.
Kaynak: TÜİK
1
ÜFE ve TÜFE Açıklandı
Yurt içi üretici fiyat endeksi aylık %1,42 düştü, Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,67 arttı
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2015 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %1,42 düşüş, bir
önceki yılın Aralık ayına göre %6,06 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,25 artış ve on iki
aylık ortalamalara göre %5,33 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre
değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %0,37 düşüş, imalat sanayi sektöründe
%1,26 düşüş, elektrik ve gaz sektöründe %3,69 düşüş ve su sektöründe %1,11 artış olarak
gerçekleşti.
TÜFE’de (2003=100) 2015 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,67, bir önceki yılın Aralık
ayına göre %8,58, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,10 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,61
artış gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Kasım ayında endekste yer alan
gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %1, ev eşyasında %0,66, konutta %0,54 ve
haberleşmede %0,35 artış gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Kasım ayında
endekste yer alan gruplardan eğlence ve kültürde %0,54 ve çeşitli mal ve hizmetlerde %0,28
düşüş gerçekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre eğlence ve kültür (%11,74), çeşitli mal
ve hizmetler (%11,37), ev eşyası (%10,50), gıda ve alkolsüz içecekler (%9,51) artışın yüksek
olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. (TÜİK)
Yurtdışı Gelişmeler
Almanya işsizlik oranı, enflasyon ve fabrika siparişleri
Almanya işsizlik oranı, 2015 yılının Kasım ayında 24 yılın en düşük seviyesine geriledi. Mevsim
etkisinden arındırılmış işsizlik oranı yüzde 6,3 olarak kaydedildi. (Reuters)
Kasım ayı enflasyon oranı ise yavaş bir yükseliş gösterse de Avro Bölgesi’nin en büyük ekonomisindeki
toplam fiyat baskısı zayıf seyretti. Enflasyonun kasım ayında yüze 0,3 olması bekleniyor. Bir önceki aya
göre artışın ise yüzde 0,1 olarak tahmin edildiği açıklandı. Enflasyonist baskısının az oluşu, parasal
genişleme taraftarlarına bu haftaki toplantıda koz vermiş oldu. (destatis.de)
Almanya fabrika siparişleri ise 2015 yılının Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,8 yükseldi.
(tradingeconomics.com)
Japonya Sanayi Üretim Endeksi ve Tüketici Güven Endeksi
Japonya sanayi üretim endeksi, 2015 yılının Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,4 yükselerek
98,8 olarak gerçekleşti. İmalatçılar, sanayi üretim endeksinin gelecek ay yüzde 0,2 artacağını tahmin
ediyor. (http://www.japanmacroadvisors.com)
Japon tüketici endeksi ise 2015 yılının Kasım ayında beklentilerin üzerinde gerçekleşerek 42,6 oldu.
Beklentilerin üzerinde gerçekleşen endeksin ekim ayındaki seviyesi 41,5 idi. (tradingeconomics.com)
2
Avro Bölgesi İşsizlik Oranı, enflasyon ve perakende satışlar
Avro Bölgesi işsizlik oranı 2015 yılının Ekim ayında bir önceki ay gerçekleşen seviyesi olan yüzde
10,8’den az da olsa düşüş göstererek yüzde 10,7 olarak kaydedildi. Bu oranın, 2012 Ocak ayından bu
yana gerçekleşen en düşük oran olduğu belirtildi. (tradingeconomics.com)
Avro Bölgesi enflasyon oranı ise yüzde 0,1 olarak gerçekleşerek bir önceki aya göre sabit kaldı. Fiyat
artışının yaşanmamasının en önemli faktör bir önceki senenin aynı ayına göre yüzde 7,3 düşük
kaydedilen petrol fiyatları olarak görülüyor. (Reuters)
Avro Bölgesi perakende satışları ise ekim ayında yüzde 0,1 düşerek beklentilerin altında kaldı.
(tradingeconomics.com)
Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz kararı
Avrupa Merkez Bankası mevduat faizini yüzde -0,20’den yüzde -0,30’a düşürürken politika faizini sabit
tutma kararı aldı. Parasal genişleme programını ise altı ay daha uzatacağını bildirdi. Tahvil alımlarının
Mart 2017’ye kadar devam edeceği açıklanırken, bu kararın amacının kredileri canlandırma ve düşük
enflasyonla mücadele olduğu belirtildi. (Reuters)
ABD Birim İşçilik Maliyetleri ve fabrika siparişleri
2015 yılının üçüncü çeyreğinde, tarım dışı sektördeki birim işçilik maliyetleri bir önceki çeyreğe göre
yüzde 1,4 yükseldi. Bir önceki çeyrek ise maliyetler yüzde 1,8 oranında düşmüştü.
(tradingeconomics.com)
ABD’de fabrika siparişleri ise, ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,5 ile beklentilerden yüksek bir
artış kaydetti. Uçak siparişlerindeki artış nedeniyle, ulaşım teçhizatında yüzde 7,9’luk keskin bir
yükseliş gözlenirken motorlu araç siparişleri yüzde 2 düştü. Siparişlerde görülen artışa rağmen fabrika
faaliyetleri, güçlü dolar ve enerji sektöründeki düşüşler nedeniyle zayıf seyretti. (tradingeconomics.com)
BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ
Geçen hafta Yellen’in Fed tarafından yapılması beklenen faiz artırımının yaklaştığına vurgu yapan
konuşmalarından sonra bekleyişler 16 Aralıktaki Fed toplantısına yönelmiş durumda.
Moody’s’in Cuma akşamı açıkladığı Türkiye görünüm raporunda BAA3 notunu ve Negatif görünümü
değiştirmediği gözlendi.
Rusya ile mevcut siyasal krizin ekonomik yansımaları ve yeni yıl bütçesine dair tartışmalar bu haftanın
yurtiçi gündeminde önemli yer tutarken, Perşembe günü açıklanacak 3. Çeyrek büyüme verisi önemle
takip edilecektir. Beklentiler 3. Çeyrekte yüzde 1’lik bir büyümenin gerçekleşmiş olduğu yönünde
seyrederken, 4. Çeyrek büyüme potansiyelinin düşüklüğü de göz önüne alındığında 2015 büyümesinin
yüzde 2’nin altında kalması beklenebilir.
3
HAFTANIN YORUMU
Pariteler
Prof.Dr. Durmuş Dündar
d.dundar@iku.edu.tr
MERKEZ’İN BAĞIMSIZLIĞI
Yeni Hükümet Programı’nda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (Merkez) işlevine
ilişkin görev belirlenirken ‘bağımsız’ ifadesinin bulunmaması ekonomi kamuoyu ve
piyasalarda çok yönlü tartışmalara neden oldu.
Özellikle piyasalarda, geçmişten gelen faiz tartışmalarına da değinilerek, ‘bağımsızlık’
ifadesinin kaldırılmasının ve gerekçesinin anlaşılamadığı belirtildi. Merkez Bankası’nın
(TCMB) yasasının değiştirilmesi de gündem de olmadığına göre, konunun bir açıklama ile
netleştirilmesi gerektiği ile sürüldü. Böylece belirsizlik ortadan kaldırılabilecek.
Ekonomistler ise, bilerek ya da isteyerek böyle bir değişikliğin yapılmadığını ve gözden
kaçabileceğini ileri sürüyorlar. Ayrıca, bundan böyle uygulamaların önemli olduğunu
davranışlar ve demeçler ön planda olacağına vurgu yapıyorlar.
Merkez’in konumu ile ilgili tüm değerlendirme ve yorumların ayrı bir önemi olduğu bir
gerçek. Ancak eski ve yeni tanımlamaya bakalım:
“Merkez Bankası fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı
para politikası araçlarını bağımsız bir şekilde belirlemeye devam edecektir.” (Eski)
“Merkez Bankası’nın fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikası araçlarını
doğrudan kendisi belirlemesi, esas olmaya devam edecektir.” (Yeni)
Her iki ifade arasındaki tek fark “bağımsız” kelimesinin varlığıdır. Eskiden var olan bu ifade
bilerek ya da bilmeyerek yeni metinde yer almamıştır. Ayrıca eski esasların sürdürüleceği
ifadesi de gönderme yoluyla bağımsızlığın sürdürüleceğini göstermektedir.
Aslında Merkez son birkaç yıldan bu yana Hükümet tarafından yapılan telkin ve istekleri
gözardı ederek piyasaların ve ekonomik verilerin pozitif değerlendirilmesi ile kararlarını
belirlemiştir. O nedenle yönetimde kaldıkları sürece “esaslar” da bir değişiklik olmayacaktır.
Metinler arasındaki farklılık bir detay olarak algılanmalı ve uygulamaya bakmak en doğru
yorum olacaktır.
Bu konuda ekonomiden sorumlu Bakan’ın enflasyon hedefinin belirlenmesi ve duyurulması,
fiyat istikrarı ve para politikası araçlarını bağımsız belirlemeye ilişkin ‘esaslar’ aynen
sürdürüleceği yönündeki açıklaması da büyük bir değişim olmadığını göstermektedir.
Ekonomi yönetimi de Merkez Bankası’nın mevcut yapısı ile çalışmaya devam edeceği,
müdahale ve başka tasarruf niyetleri olmadığını, yasa taslağı da olmadığını belirttiler. Bu
durumda Merkez’in ekonomiye ilişkin karar ve politikaları eskiden olan usul ve esaslara göre
oluşturulacak ve uygulanacak demektir. Doğru olan da budur. Aksi tavırlar hem ülke
ekonomisi hem de ekonomi yönetiminin başarısızlığına yol açacaktır. Merkez, hem
mevzuatıyla hem de uygulamalarıyla bağımsız hareket edebilmelidir.
Ayrıca, Merkezi bugüne kadar kendisine yapılan dolaylı baskılara göğüs gerdiği için
kutlamak gerekir.
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
2,8900
2,9250 -1,2▼
Fiyat
DOLAR/TL
EURO/TL
3,1430
3,0970 1,49▲
EUR/USD
1,0885
1,0595 2,74▲
USD/JPY
123,1120
122,800 0,25▲
1,5034 0,49▲
GBP/USD
1,5108
EUR/JPY
133,9935
130,1045 2,99▲
USD/CHF
0,9962
1,0300 -3,28▼
Hisse Senedi Piyasaları
Seviye
BIST 100
74.265
BIST 30
90.902
Önceki
hafta Değ(%)
seviyesi
75.638 -1,82▼
2.091,69
92.713-1,95▼
Önceki
hafta
Değ(%)
seviyesi
2.090,11 0,08▲
19.504,48
19.883,94 -1,91▼
BOVESPA 45.360,76
Shanghai
3.661,98
300
CAC Paris 4.714,79
45.872,91 -1,12▼
Seviye
S&P 500
Nikkei
3.661,98
-
4.930,14 -4,37▼
Emtia
Fiyat
Haftanın Veri Takvimi
07.12.2015
09:00
Sanayi Üretimi (Ekim) – Almanya
07.12.2015
07.12.2015
08.12.2015
08.12.2015
10:00
17:30
01:50
04:00
Konut Satışları (Ekim) – Türkiye
Hazine Nakit Dengesi (Kasım) – Türkiye
3. Çeyrek Büyüme Oranı – Japonya
08.12.2015
10:00
Sanayi Üretimi (Ekim) - Türkiye
08.12.2015
09.12.2015
09.12.2015
11:30
03:30
09:00
Sanayi Üretimi (Ekim) – İngiltere
Enflasyon Oranı (Kasım) – Çin
Dış Ticaret Dengesi (Ekim) - Almanya
10.12.2015
11.12.2015
11.12.2015
10:00
09:00
15:30
3. Çeyrek Büyüme Oranı – Türkiye
Enflasyon Oranı (Kasım) – Almanya
Konut Satışları (Kasım) – ABD
Dış Ticaret Dengesi (Kasım) – Çin
ALTIN ONS 1.086,21
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
1.058,33 2,63▲
HAM
PETROL
40,13
41,77 -3,93▼
BAKIR
95,85
95,85
BRENT
43,20
44,89-3,76▼
GUMÜŞ
14,55
14,09 3,26▲
-
Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi
(EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir.
4
Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın
Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı
Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu,
Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak
İletişim: ekonomikgorunum@iku.edu.tr