haftanın ekonomik görünümü - İstanbul Kültür Üniversitesi

EKONOMİK GÖRÜNÜM
Haftalık Ekonomi Bülteni
İktisat Bölümü|EKOMER
09-15 KASIM 2015/18
GEÇEN HAFTADAN...
Yurtiçi Gelişmeler
TÜFE’de artış, ÜFE’de azalış
Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE),
2015 yılı Ekim ayında bir önceki aya
göre %0,20 düşüş, bir önceki yılın Aralık
ayına göre %7,59 artış, bir önceki yılın
.
aynı
ayına göre %5,74 artış ve on iki
aylık ortalamalara göre %5,58 artış
gösterdi.
TÜFE’de (2003=100) 2015 yılı Ekim
ayında bir önceki aya göre %1,55, bir
önceki yılın Aralık ayına göre %7,86, bir
önceki yılın aynı ayına göre %7,58 ve on
iki aylık ortalamalara göre %7,69 artış
gerçekleşti. (TÜİK)
Kaynak: TÜİK
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, yapmış olduğu "Türkiye'de Dengeli Büyüme" başlıklı
sunumunda, Türkiye'deki sıkı para politikası uygulamasının devam edeceğini, enflasyon oranı istenilen
seviyeye gelene kadar buna gerek olduğunu belirtti. Mevcut sıkı para politikası ile enflasyonda iyileşme
sağlanabileceğini ve likidite dengesinin sağlanabileceğini belirten Başçı ayrıca cari işlemler dengesinin
de olumlu yönde artış göstereceğini ifade etti. (investaz.com)
Fitch, Moody’s ve Standard and Poor’s’tan Seçim Sonrası Türkiye Açıklaması
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, 1 Kasım erken genel seçiminin sonucuna
ilişkin yaptığı açıklamada, "Politika belirsizliğinin ve öngörülemezliğin çözülmesi, reformların
uygulanması, sürdürülebilir büyümenin desteklenmesi, dış hassasiyetleri azaltacak bir yeniden
dengelenme ülke reytingi için pozitif olur" ifadesine yer verdi. Politik risklerin Türkiye'nin kredi notu
üzerinde uzun süredir baskı oluşturduğunu belirten Fitch, öte yandan Türkiye ekonomisinin reel
büyümesinin önümüzdeki yılın başından itibaren artırmasının beklendiğini belirtti.
1
Bir diğer uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's ise, “Türkiye'de seçimlerin kredi kalitesi
üzerindeki etkisi, yeni hükümetin düşük büyüme, yüksek enflasyon ve volatil sermaye akışları ile
mücadele için hazırlayacağı ekonomi politikasına bağlı" dedi. Moody's, ülkenin bankacılık sisteminin
görünümüne yönelik kilit faktörün, yeni hükümetin ekonomik stratejisi ve reformların ülkenin tasarruf
oranı ve büyüme potansiyelini ne ölçüde etkileyeceği olduğunu kaydetti.
Standard and Poor’s (S&P) da Türkiye'nin BB+ olan kredi notunu teyit etti, görünümü de negatif olarak
korudu. Kuruluş, not teyit kararının esnek kur rejimi ve iyi sermayelendirilmiş bankacılık sistemini
yansıttığını bildirdi. AK Parti'nin 1 Kasım seçimlerinde tek başına iktidar olacak çoğunluğu elde ettiği
hatırlatılan açıklamada, bu sonuçla Türkiye'nin 2016-2018 döneminde ortalama yüzde 2,7 büyüyeceği
ve işsizlik oranının yüzde 10 civarında kalacağı tahminlerine de yer verildi. (bloomberght)
Perakende Satış Hacim Endeksi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), eylül ayına ilişkin perakende satış hacim endeksini açıkladı.
Buna göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, eylülde bir
önceki aya göre yüzde 0,6 düştü. Söz konusu ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 2,3 arttı,
otomotiv yakıtı hariç gıda dışı satışlar yüzde 2,4, otomotiv yakıtı satışları da yüzde 0,3 azaldı.
Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, eylülde geçen yılın aynı ayına
göre yüzde 0,2 azaldı. Bu dönemde gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 8,9, otomotiv yakıtı satışları
yüzde 8,2 arttı, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) ise yüzde 8,8 azaldı. (TÜİK)
Geçtiğimiz hafta açıklanan dış ticaret verilerindeki daralma eğiliminin yurtiçi
perakende satışlarıyla da desteklenmesi yılsonu büyüme tahminlerinin yüzde
3’te tutulmasını zorlaştırmaktadır. Yeni hükümetin göreve başlamasıyla gözler
meclise ve 2016 hükümet programı ile 2016 yılı bütçesine çevrilecektir.
Yurtdışı Gelişmeler
Japon tüketici güven endeksi beklentinin üzerinde gerçekleşti
Japon tüketici güven endeksi 2015 yılının Ekim ayında, bir önceki aya göre bir miktar artış göstererek
41,5 olarak gerçekleşti. Eylül ayında endeks 40,6 olarak kaydedilmişti. Tüketici güven endeksi ile
perakende satışlar arasındaki pozitif korelasyon ve ekim ayındaki ılımlı iyileşme, tüketicilerin
durumunun çok kötüye gitmediğini gösteriyor. Endeksin alt bileşenleri, eylül ayında dibe vuran varlık
değeri bileşenlerinin ekim ayında bir miktar iyileştiğine işaret ediyor. (japanmacroadvisors.com)
2
ABD ekonomisi dış ticaret verisi açıklandı
ABD ekonomisi dış ticaret açığı, 2015 yılının Eylül ayında 40,81 milyar dolara inerek son 7 ayın en
düşük seviyesinde gerçekleşti. Aynı yılın bir önceki ayında ise ABD ekonomisi 48 milyar dolar açık
vermişti. Sanat eseri, antika, mücevher ve sermaye mallarına dayalı ihracat yüzde 1,6 artış gösterirken;
petrol sevkiyatında gerçekleşen fiyat düşüşü ve yerel petrol üretiminin artması ithalatın yüzde 1,8
azalmasıyla sonuçlandı. Fed’in faiz arttırma sinyalleri sonrası güçlenen doların önümüzdeki aylardaki
seyri, dış ticaret dengesini olumsuz yönde etkileyebilir. (tradingeconomics.com, bloomberght.com)
Almanya fabrika siparişlerinde düşüş
Almanya fabrika siparişleri 2015 yılının Eylül ayında beklentilerin aksine yüzde 1,7 düşerek, bir önceki
ay gerçekleşen yüzde 1,8’lik düşüşü takip etti. Yurtiçi siparişlerde yüzde 0,6’lık bir düşüş yaşanırken
yurtdışı siparişler yüzde 2,4 geriledi. Yurtdışı siparişlerdeki azalmanın esas kaynağı yüzde 6,7’lik azalış
ile Avro Bölgesi oldu. Diğer ülkelerden gelen siparişler az da olsa artış göstererek yüzde 0,7 olarak
gerçekleşti. Ara malı imalatçılarının yeni siparişlerinde yüzde 0,4 artış yaşanırken, sermaye malı
siparişleri yüze 2,9 geriledi. Tüketici malı siparişleri ise yüzde 0,4 oranında düştü.
(tradingeconomics.com)
Almanya sanayi üretimi de geriledi
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Alman sanayi üretimi, 2015 yılının Eylül ayında bir önceki aya
göre yüzde 1,1 düştü. Ekonomi Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada; Alman endüstrisinin özellikle büyük
gelişen ülkelerdeki yavaşlama ile birlikte, küresel ekonomideki hafif sıkıntıları hissettiği belirtildi.
Özellikle Çin ekonomisinde yaşanan durgunluk, Avro bölgesi dışındaki ülkelere yapılan ihracatı
olumsuz yönde etkiliyor. (tradingeconomics.com, bloomberght.com)
Avro Bölgesi perakende satışları
Avro Bölgesi perakende satışları 2015 yılının Eylül ayında, bir önceki aya göre yüzde 0,1 gerileyerek,
marttan bu yana ilk düşüşünü gerçekleştirdi. Gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 0,6 düşerken, gıda
dışı ürünlerin satışları yüzde 0,1 yükseldi. Otomotiv yakıtı satışları ise durağan seyretti.
(tradingeconomics.com)
BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ
Geçtiğimiz hafta erken genel seçimin sonuçlanmasıyla birlikte toparlanma eğilimine giren döviz ve hisse
senedi piyasalarındaki pozitif yöneliş hafta ortasına kadar sürdü. ABD’deki toparlanma eğilimine karşın
Çin ve Avro Bölgesi’ndeki durgunluk ABD dolarının uluslararası para birimleri karşısındaki değerinin de
yönünü artışa çevirmesine neden oldu.
Bu hafta, Almanya ve Avro Bölgesi’nin açıklanacak 3. Çeyrek büyüme oranları dikkatle takip edilecektir.
Yurtiçinde ise açıklanan Eylül ayı sanayi üretimi endeksinin perakende satış endeksiyle uyumlu bir
değişim göstermesini bekliyoruz.
3
HAFTANIN YORUMU
Prof.Dr. Durmuş Dündar
d.dundar@iku.edu.tr
Ekim İhracatının Düşündürdükleri
Küresel ekonomideki gelişmeler, ülkemizin ekonomik ve siyasal koşullarının
etkisiyle 2015 yılı ihracatı Ocak ayında %9.8 gerileme ile yıla başladı. İkinci
aydan itibaren kimi zaman çift haneli düşüşler gerçekleşti. Hatta Eylül ayı
ihracatı yüzde 19.8 gerileme ile yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Özellikle AB ekonomisindeki durgunluk ve Ortadoğu coğrafyasındaki sorunlar
nedeniyle ihracatımızın gerilemesi olağandı. Ancak yaşanan iki seçimin
olumsuz etkilerinin de bu gelişmede payı vardı.
Hatta dış ticaretten sorumlu Ekonomi Bakanı bile ihracattaki gerilemeyi kabul
ederek yıl genelindeki yüzde 10’luk düşüşün bu ortamda olağan karşılanması
gerektiğini söyledi. Gerçekten de küresel ekonomideki iyileşmenin 2016 yılına
ertelendiğini Dünya Bankası, IMF ve Avrupa Merkez Bankası ile Fed
yöneticileri toplantılarda ifade ediyorlar. Siyasal krizlerin ise kısa vadede
çözümlenebilmesi zor görünüyor. Bu durumda dış ekonomik ilişkilerde zor bir
dönemden geçildiğini bilmek ve kabul etmek gerekiyor.
İhracatta sergilenen bu olumsuz tabloya karşın Ekim ayının ihracat rakamı
yüzde 1.5 düşüş olarak açıklanarak kötü gidişin sona erdiği sinyalini verdi.
Aslında 10 aylık ihracat rakamları ayrıntılı olarak incelendiğinde üç ay dışında
aylık ortalama döviz gelirlerinin 10 milyar doları aşmadığı görülecektir. Oysa
2014 yılında 5 ay 12 milyar doları ve 3 ay da 13 milyar doları aşmıştı aylık
ihracat gerçekleşmeleri. Yani ihracattaki gerilemenin varlığı aylık rakamlara
yansımış bulunuyor.
Ekim 2015’de ilk kez 12 milyar doları aşan ihracat gelirlerinin son iki ayıda
kurulacak yeni hükümetin sağlayacağı olumlu hava ve küresel ekonomide
olumluya dönüşümün etkisiyle yeni bir ivme kazanması söz konusudur.
Ancak ihracat sektöründeki gerilemede dış koşulların yanı sıra kendi yapısında
da hamleler gerekiyor. Bunlar arasında inovasyon, AR-GE, tasarım ve marka,
eğitim, bilgi ve teknoloji ile katma değer odaklı faaliyetler sayılabilir. İhracat
odaklı bir büyüme modeli içinde tüm bu çalışmalar yaşamsal önemdedir.
Haftanın Veri Takvimi
Pariteler
Önceki
Önceki
Fiyat
Değ(%)
Fiyat hafta fiyatı Değ(%)
hafta fiyatı
Pariteler
DOLAR/TL
DOLAR/TL 2,9201
2,9154 2,9154
2,9110,16▲
0,15▲
EURO/TL
3,1378
3,209
-2,22▼
EURO/TL
3,209 3,2003 0,27▲
EUR/USD
EUR/USD 1,0740
1,1004 1,1004
1,1006-2,4▼
-0,02▼
USD/JPY
123,2035
120,62
2,14▲
USD/JPY
120,62
121,52 -0,74▼
GBP/USD
1,5051
1,5427-2,44▼
GBP/USD
1,5427
1,5337 0,59▲
EUR/JPY 132,3730
132,74 -0,28▼
EUR/JPY
132,74 133,75 -0,76▼
USD/CHF
1,0059
0,9879 1,82▲
USD/CHF
0,9879 0,978
1,01▲
Hisse
Hisse
Senedi
Senedi
Piyasaları
Piyasaları
Önceki
Önceki
Değ(%)
hafta
Değ(%)
hafta
Seviye
Seviye seviyesi
seviyesi
BIST
100100 81.930
3,17▲
BIST
79.409 79.409
80.125
-0,89▼
BIST
30
101.003
98.213
2,84▲
BIST 30
98.213
98.470 -0,26▼
Önceki
Önceki
hafta
hafta
Seviye
Değ(%)
Seviye seviyesi Değ(%)
seviyesi
S&P
500500 2.099,20
0,95▲
S&P
2.079,36 2.079,36
2.075,15
0,2▲
Nikkei
19.083,10
0,96▲
Nikkei 19.265,60
19.083,10 18.825,30 1,37▲
BOVESPA
46.918,52
2,29▲
BOVESPA
45.868,8245.868,82
47.596,59
-3,63▼
Shanghai
Shanghai 3.661,98
3.661,98 3.661,98
3.661,98
300300
CAC
Paris
1,77▲
CAC
Paris4.984,15
4.897,66 4.897,66
4.923,64
-0,53▼
--
Emtia
09.11.2015
09:00
Dış Ticaret Dengesi (Eylül)-Almanya
09.11.2015
10:00
Sanayi Üretimi (Eylül)-Türkiye
10.11.2015
04:00
Enflasyon Oranı (Ekim)-Çin
11.11.2015
11:30
İşsizlik Oranı (Eylül)-İngiltere
12.11.2015
09:00
Enflasyon Oranı (Ekim)-Almanya
Önceki
Değ(%)
hafta fiyatı
ALTIN ONS 1.142,07 Önceki
1,164,25 -1,91▼
Değ(%)
Fiyat
HAM
46,40hafta fiyatı
44,71 3,78▲
PETROL
ALTIN ONS 1.087,82
1.142,07 -4,75▼
HAM
BAKIR
95,85
95,85
44,54
46,40
-4,01▼
PETROL
BRENT
49,41
48,05 2,83▲
BAKIR
95,8
95,85
12.11.2015
12:00
Sanayi Üretimi (Eylül)- Avro Bölgesi
GUMÜŞ
BRENT
15,55
47,56
5,1▲
14,79
49,41
-3,74▼
13.11.2015
09:00
3. Çeyrek Büyüme Oranı-Almanya
14,75
15,55 -5,15▼
12:00
Dış Ticaret Dengesi (Eylül)- Avro Bölgesi
GUMÜŞ
13.11.2015
13.11.2015
12:00
3. Çeyrek Büyüme Oranı- Avro Bölgesi
13.11.2015
12:00
Konut Satışları (Ekim)- ABD
Emtia
Fiyat
-
-
Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi
(EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir.
4
Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın
Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı
Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu,
Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak
İletişim: ekonomikgorunum@iku.edu.tr