Anıtkabir

• Anıtkabir, Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve
inkılaplarının önderi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin
kurucusu,ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal
Atatürk'ün, Ankara Anıttepe'de (eski adıyla
Rasattepe) bulunan anıt mezarıdır. Ayrıca
dördüncü cumhurbaşkanı Cemal Gürsel de 1966
yılında devrim şehitleri bölümüne defnedilmiştir
(6 Kasım 1981 tarihli Devlet Mezarlığı Kanunu
1.madde 2.fıkra gereğince, 27 Ağustos 1988'de
çıkartıldı). 1973'den beri İsmet İnönü'nün kabri
de Anıtkabir'dedir.
• Anıtkabir'in yerinin seçilmesi için görevlendirilen komisyon 1 Mart
1941 tarihinde uluslararası bir yarışma açtı. Yarışmaya, Türkiye,
Almanya, İtalya, Avusturya, İsviçre, Fransa ve Çekoslovakya'dan
toplam 47 proje katıldı. Bu projelerden 3 tanesi komisyon tarafından
ödüle layık görüldü. Milli konuyu daha başarılı ifade etmesi ve
projenin araziye uygunluğu nedeniyle, Prof. Dr. Emin Onat ve Doç.
Dr. Ahmet Orhan Arda'nın projesinin uygulanmasına karar verildi.
• Anıtkabir projesinin belirlenmesinden sonra, ilk aşamada
kamulaştırılma çalışmaları yapıldı ve 9 Ekim 1944 tarihinde yapıma
başlandı. Anıtkabir'in inşası 9 yıllık bir sürede 4 aşamalı olarak 1953
yılında tamamlandı.
• ====Birinci Kısım İnşaat: 1944-1945 Toprak seviyesi ve aslanlı
yolun istinat duvarının yapılmasını kapsayan birinci kısım inşaata 9
Ekim 1944 tarihinde başlanmış ve inşaat 1945 yılında
tamamlanmıştır.
• Anıtkabir Projesi'nde mozolenin kolonat üstünde
yükselen tonoz bir bölüm bulunmaktaydı. 4
Aralık 1951 tarihinde hükümet, projenin
mimarlarına Şeref Holü'nün 28 metrelik
yüksekliğinin azaltılması ile yapının daha çabuk
bitirilmesinin mümkün olup olmadığını sordu.
Mimarlar yaptıkları çalışmalar sonucu Şeref
Holü'nü taş bir tonoz yerine, betonarme bir tavan
ile örtmenin mümkün olduğunu bildirdiler.
Böylece tonoz yapının zemine vereceği ağırlık
ve bunun doğuracağı teknik sıkıntılar da ortadan
kalkıyordu.
• Anıtkabir'in yapımında, beton üzerine dış
kaplama malzemesi olarak kolay işlenebilen
gözenekli, çeşitli renklerde traverten, mozole içi
kaplamalarında ise mermer kullanılmıştır.
• Heykel grupları, aslan heykelleri ve mozole
kolonlarında kullanılan beyaz travertenler
Kayseri Pınarbaşı ilçesi'nden, kulenin iç
duvarlarında kullanılan beyaz travertenler ise
Polatlı ve Malıköy'den getirilmiştir. Kayseri
Boğazköprü mevkiinden getirilen siyah ve
kırmızı travertenler tören meydanı ve kulelerin
zemin döşemelerinde, Çankırı Eskipazar'dan
getirilen sarı travertenler zafer kabartmaları,
şeref holü dış, duvarları ve tören meydanını
çevreleyen kolonların yapımında kullanılmıştır.
•
• .
• Anıtkabir'in genel mimarisi Türk mimarlığında 1940-1950
yılları arasındaki "II. Ulusal Mimarlık Dönemi" olarak
adlandırılan dönemin özelliklerini yansıtır. Bu dönemde
daha çok anıtsal yönü ağır basan, simetriye önem veren,
kesme taş malzemenin kullanıldığı binalar yapılmıştır,
Anıtkabir de bu özelliklere uymaktadır. İlk projede
mozole iki katlı olara tasarlanmış, ancak ekonomik
nedenlerle ikinci katın yapımından vazgeçilmiştir.
• Bu dönem özellikleri ile birlikte Anıtkabir'de Selçuklu ve
Osmanlı mimari özelliklerine ve süsleme öğelerine sıkça
rastlanır, örneğin dış cephelerde, duvarların çatı ile
birleştiği yerde kuleleri dört yandan saran Selçuklu taş
işçiliğinde testere dişi olarak adlandırılan bordür
bulunmaktadır. Ayrıca Anıtkabir'in bazı yerlerinde
(Mehmetçik Kulesi, Müze Müdürlüğü) kullanılan
çarkıfelek ve rozet denilen taş süslemeler Selçuklu ve
Osmanlı sanatında da göze çarpmaktadır.