Kan ve Kan Ürünlerinin Kullanımı

KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN
KULLANIMI
Dr. Fatma ERSOY
Tarihçe




Tarihte bilinen ilk kan transfüzyonu Oxford’tan Richard
Lower yapmıştır.
1665’te bir köpeğin karotis arterinden diğerinin juguler
venine direkt olarak yapılmış.
Lower ve J.Baptıst Denis 1667’de koyundan insana kan
transfüzyonu yapmışlar , hastaların ölmesi üzerine
transfüzyon tarihine 150 yıllık ara verilmiş.
1900 yılında ABO kan grupları , daha sonra Rh sistemi
keşfedildi.
Kan Ürünlerinin Depolanması






Acid-Fosfat-Dextroz (APD)--- 21 gün
Sitrat-Fosfat-Dextroz (CPD)---21 gün
CPDA-1 ( glukoz oranı arttırılmış)-35 gün
AS-1 ( Adsol),AS-3 (Nutrisel),
42 gün
AS-5(Optisol)
SAG-M(Salin-Adenin-Glukoz-Mannitol)-42 gün
Heparin --- 24 - 48 saat
TAM KAN





Hem eritrosit hem de plazma hacminin birlikte
azaldığı kanamalarda kullanılır.
Eritrosit,plazma proteinleri,stabil pıhtılaşma faktörleri
içerir.
24 saatten daha kısa süre beklemiş kana ‘ TAZE TAM
KAN ‘denir.
Tam kan sterilize edilemediği için verici tarama
yöntemleri ile her zaman belirlenemeyen ,plazmaya
veya hücreye ilişkili MO. ile enfeksiyon riski taşır
Tam kan trasfüzyonu en önemli endikasyonu;
hipovolemik şoka neden olacak kadar kan kayıpları
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Plazması alınarak eritrositten zengin hale getirilmiş
kana denir.

Htc :% 65-70 , volüm 300 ml’dir.

1 Ü ES -> Htc’ i % 3 arttırır.

Akut kanamalarda kaybedilen volüm total kan
volümünün % 20’sinden fazla ( 1000-1500 ml/70 kg)
ise kristaloid ve kolloidlerle birlikte ES de verilmelidir.
Eritrosit süspansiyonu
endikasyonları

Hemolotik anemiler

Aplastik ve refrakter anemiler

KBY ve kr.enfeksiyon anemileri

Lösemi , lenfoma

Talasemi , orak hücreli anemi
YIKANMIŞ ERİTROSİT
SÜSPANSİYONU

Kanın plazmasında bulunan ve pek çok allerjik ve
anaflaktik transfüzyon reaksiyonundan sorumlu
proteinlerden uzaklaştırılmıştır.
* otoimmun hemolitik anemiler
* paroksismal nokturnal hemoglobinüri
* lökosit ve plazma proteinlerine bağlı reaks.
* transplantasyon yapılacak hastalarda , endikedir
Dondurulmuş eritrositler



Soğuk etkisi ile yıkımı önlemek için % 20’lik gliserol
içinde sıvı azot yardımıyla -196 0C’de 2.5 dk’da
dondurulur.
Nadir bulunan kan gruplarının fazla miktardaki acil
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanır.
Saklama süresi yaklaşık 10 yıldır.
Lökositten fakir eritrosit
süspansiyonu



Lökositler febril atakların en sık sebebidir.
Daha evvel transfüzyon ve gebeliklere maruz kalan
alıcıda, lökosit ve trombositlere karşı antikor gelişmesi
nedeniyle ,
Nonhemolitik febril reaksiyonları önlemek,
alloimmünizasyonu önlemek veya geciktirmek, CMV
enfeksiyonu geçişini azaltmak amacıyla kullanılır.
Trombosit süspansiyonu





RANDOM
Volüm: 40-60 ml
Tromb: 5,5 x 1010
Trom artışı: 5000-10000
/ mm3
Tedavi dozu: 4-6 Ü
(erişkinlerde)
1Ü/ 10 kg (çocuklarda)




AFEREZ
Volüm: 150-350 ml
Tromb: 240 x 1010
Tromb arışı: 40.00050.000/ mm3
Tedavi dozu: 1 Ü
(genellikle yeterli)
Trombosit transfüzyonu
endikasyonları

Tromb: 10.000-20.000/mm3->Spontan hemoraji riski
(+)

< 50.000 -> cerrahi veya invaziv girişimlerde

50.000-100.000 -> kanama riski dikkate alınmalıdır

> 100.000 -> nadiren endikedir
Taze donmuş plazma (TDP)



İçerisinde tüm koagülasyon faktörleri, globulin ve
albumin bulunur.
< 20 0C’de 5 yıla kadar saklanabilir.
F-8 en labil faktördür , yine de aktivitesi 24 saatte %
50’nin üstünde kalır.
TDP endikasyonları

Kumadin benzeri antikoagülan ilaçların etkisini
antagonize etmek

APTZ ve PZ’nin beraber uzadığı durumlar

TTP

AT-3 replasmanı

Birden fazla koagülasyon faktörünün eksik oluğu
durumlarda
Kriyopresipitat






TDP eritildikten sonra santrifüj edildiğinde dipte kalan
çökeltidir.
80 Ü F-8
200 mg fibrinojen
Normalin %50’si kadar VWF
Normalin % 25’ i kadar F-13
Fibronektin , içerir.
Diğer ürünler

Faktör-8 konsantresi

Faktör-11 konsantresi

Antitrombin-3

Human albumini

Granülosit süspansiyonu
Kabul Edilebilir Minimal Hb
Düzeyleri


İntravasküler volümün kristaloidlerle ya da kolloidlerle
sağlanması ve kritik Hb düzeyine kadar ES
verilmemesi görüşü son zamanlarda savunulmaktadır.
Organ disfonksiyonu olmadan tolere edilebilen
minimal Hb düzeylerine ;Kritik Hb , denmektedir.
Kabul Edilebilir Minimal Hb
Düzeyleri



İlk yıllarda kritik Hb düzeyi < 7 gr/dl olarak
belirtilmiş.
Son yayınlarda kritik Hb düzeyi < 6 gr/dl olarak
belirtilmiş.
Ancak bu Hb düzeyinde hastanın hemodinamisi stabil
ve O2 sunumunun bozulduğuna ait bir bulgu yoksa
transfüzyon yapılmayabilir.
Oksijenizasyonun tehlikede
olduğunun belirtileri




1- Normovolemi ve optimal anestezi derinliğine
rağmen hipotansiyon ve taşikardi gözlenmesi
2- O2 ekstraksiyonunun %50’den fazla artışı
3- Mixt venöz O2 basıncının ( PvO2) ; <25 mmHg
olması
4- O2 tüketiminin %50’den düşük olması
Allojenik Kan Transfüzyonu
Alternatifleri












Preoperatif Otolog Kan alınması (PAD)
Preoperatif Eritropoietin kullanımı
Akut Normovolemik Hemodilüsyon (ANH)
İntraoperatif Hücre Korunması ve Retransfüzyon
Farmakolojik tedavi
Anestezi Teknikleri
Normovoleminin sağlanması
Optimal sıvı ted ve koagülasyonun devamının sağlanması
Hiperoksik Ventilasyon
Hipotansif Anestezi
Cerrahi Teknikler
Kabul Edilebilen Minimal Hb Değeri
Preoperatif Otolog Kan
Alınması (PAD)





Alınan kan 35 gün saklanabilir
Donasyon haftalık ya da 4 günlük intervallerle yapılır.
Faydası, allojenik kan transfüzyonu ihtiyacının
azalması.
Anemi ve şiddetli kardiyak hastalarda kontrendikedir.
Kullanılmayan kan ünite oranının yüksekliği ve
allojenik kanın enfektivitesindeki belirgin azalma
nedeniyle sadece viral enfeksiyonların
transmisyonunu engelleyen bir model olarak
düşünülmüştür.
Preoperatif Eritropoietin
Kullanımı

EPO, 5-30 günlük aralarla preop. olarak iv veya sc
300 -6400 IU/kg uygulanmaktadır.

Rölatif olarak pahalıdır ve allojenik kan
transfüzyonunu azaltır.

HT ve trombotik olaylar gibi yan etkiler uzun süre
tedavi alan son dönem renal hastalarda gözlenir.

Kardiak cerrahiye gidecek yüksek yüksek riskli
hastalarda PAD kontrendike iken EPO, allojenik kan
trans’unu % 11- 53 arasında azaltır.
Akut Normovolemik
Hemodilüsyon (ANH)



Preop. anestezi indüksiyonundan hemen önce veya
sonra kan alınması aynı anda kolloid veya kristaloid
solüsyonların verilmesini içeren bir uygulamadır.
Bu yöntemde Htc’te düşme ve kan viskozitesinin
azalması dokulara oksijen dağılımını arttırır ve doku
perfüzyonunu iyileştirir.
Hemodilüsyon sırasında toplanan kan ,labil plazma
koagülsayon faktörleri, plateletler, ve eritrositleri içerir
ve major kanama durumlarında retransfüze edilebilir.
Akut Normovolemik
Hemodilüsyon (ANH)





Perop. kan trans’na ihtiyacı % 18-90 oranında azaltır.
Kan operasyon odsında alındığı için yazışma hatalarını
ve trans’a bağlı potasiyel yan etkileri minimale indirir.
Depolamaya bağlı biyokimyasal değişikliklere uğramaz
ve 2-3 DPG düzeyleri de değişmediğinden O2-Hb
disosiasyon eğrisini etkilemez.
Oda sıcaklığında trombosit fonks’u korur ve hipotermi
görülmez.
Kanın Htc’i düşük olduğu için kaybedilen eritrosit
sayısı azalır.
Diğer yöntemler
Farmakolojik tedavi;



Profilaktik Aprotinin, Epsilon aminokaproik asid ,
Tranexamik asid ,kardiak cerrahide kan trans’u azaltır.
Anestezi Teknikleri;
Normoterminin sağlanması , koagülasyonun devamını
sağlayacak şekilde optimal sıvı replasmanının
yapılması , hiperoksik ventilasyon ve hipotansif
anestezi ,kan transfüzyonunu azaltmada katkıda
bulunurlar.
Transfüzyon risk ve
komplikasyonları

1-İmmünolojik ;
* febril reaksiyon
* anaflaktoid reaksiyon
* hemolitik reaksiyon
* TRALI

2- Enfeksiyöz;
* adi kontaminasyonlar
* hepatit
* HIV
* sifiliz
* sıtma
* diğer ( EBV , CMV)
İmmünolojik komplikasyon
Anaflaktoid reaksiyon



Protein uyuşmazlığına dayanır
Hastada antikorlar vardır ve transfüzyonla allerjen
verilir
Hastada allerjen vardır ve transfüzyonla antikor
verilmiştir
İmmünolojik komplikasyon
Anaflaktoid reaksiyon



Olayın şiddetine göre;
1-Deri belirtileri:
döküntü, kaşıntı, ürtiker, titreme, ateş
2-Hemodinamik belirtiler:
taşikardi, hipotansiyon, bronkospazm, şok, dolaşım
arresti
3 -Diğer:
hematüri, hemoglobinüri, diffüz kanama
İmmünolojik reaksiyonlara
genel tedavi prensipleri



Hafif deri belirtileri;
transfüzyon kesilir
Ağır ürtiker;
antihistaminikler
kortikosteroidler
Dolaşım ve solunum belirtilerine;
havayolu
dilüe adrenalin iv.
yüksek doz kortikosteroid + antihistaminikler
İmmünolojik komplikasyon
Hemolitik reaksiyon


Ağır hemolitik reaksiyonda % 90’ı ABO’daki
hatalardan kaynaklanır
Özellikle O grubuna A , B veya AB grubu verilirse
Hemolitik reaksiyonda olaylar
zinciri




antijen- antikor reaksiyonu
Trombositler,kompleman,sempatik sistem aktivasyonu
Seratonin,bradikinin,histamin,katekolaminler,serbestle
şir
Damar içi pıhtılaşma ve fibrinolizisi aktive edici ajanlar
salınır
DİC
Mikrotrombüsler, ve vazokostrüksiyon
Böbrekte iskemi ve nekroz
İmmünolojik komplikasyon
Hemolitik reaksiyon
Belirtiler;
*bel ağrısı,nefes darlığı,sıcaklık hissi,bulantı
*soğuk
terleme,ateş,titreme,taşikardi,hipotansiyon,idrar ve
gaita inkontinansı,kanama diyatezi
 Çoğu zaman anestezi sırasında bu bunların çoğu
farkedilmez
* Beklenmeyen ve izah edilemeyen kanama
* Hipotansiyon
* hematüri

Hemolitik reaksiyonda tedavi










Damaryolu yerinde bırakılır
Kan torbası ve set incelemeye gider
Cross-match tekrarı için kan alınır
Dolaşım stabilizasyonu
Haptoglobulin
Forse diürez ( ozmotik,furosemid)
DİC profilaksisi ( heparinizasyon)
İdrar alkalileştirilir
Gerekirse hemodiyaliz,exchange transfüzyon
Yüksek doz kortikosteroidler
İmmünolojik komplikasyon
TRALI



Granülosit ve HLA antikorları sebep olur, donör kanı
ile iletilen bu maddelere hastanın lökositleri reaksiyon
verir
Transfüzyona bağlı ölümlerde ABO uyumsuzluğuna
bağlı hemolitik reaksiyondan sonra 2. sırayı alır.
ARDS’ye benzer ancak daha selimdir.
İmmünolojik komplikasyon
TRALI


Alıcı granülositleri donör kanındaki antikorlar bağlar
ve olay aktive edilir
Sonuçta;
* adhezyon molekülleri ekspresyonu
* AC’lerde alveolar ve damar endoteli arasındaki
interstisyel dokuya granülositler transmigrasyonu
* sitokinler,proteazlar,O2 radikalleri deşarj olur
* kapiller duvar hasarı ve hiperpermeabilite durumu
ortaya çıkar
* akciğer ödemi gelişir
İmmünolojik komplikasyon
TRALI ‘de tedavi

Transfüzyon kesilir

Olguların %72’sinde intübasyon

Dolaşım stabilizasyonu için katekolaminler

Akciğer ödemi için diüretikler

İnvaziv monitörizasyon
İmmünolojik komplikasyon
DIC



Transfüzyona bağlı metabolik komplikasyonlarda
biridir
Dilüsyona bağlı
Parçalanmış lökosit ve trombositlerden açığa çıkan
pıhtılaşmayı ve fibrinolizisi aktive edici maddeler
Saklanan kanda oluşan
değişikler







PH düşer ( asidoz)
Serum potasyumu artar ( 20-30 mEq/L)
Labil pıhtılaşma faktörleri inaktifleşir ( F5 , F8 )
2-3 DPG enzim seviyesi azalır
Amonyak miktarı artar
Lökosit ve trombositler parçalanır
Hemoliz nedeniyle sağlam eritrositler azalır( 21 gün
sonra %78-80’i sağlam kalır)
Transfüzyon risk ve
komplikasyonları

3 -Metabolik ;
*hemoliz
*asidoz
*hipokalsemi
*hiperkalemi
*hipomagnezemi
*hipotermi
*hepatik
ensefal.(amonyak)
*mikroagregatlar
*demir yüklenmesi
*sitrat intoksikasyonu
* DIC
Transfüzyon risk ve
komplikasyonları
4 -Diğer;

Hava embolisi

Kalp yetmezliği
TEŞEKKÜRLER