Slayt 1

Sağlık Hizmetlerinde İletişim
ve Halkla İlişkiler
4. BÖLÜM
İletişim Engelleri
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engelleri
İletişim engelleri bir mesajın verilmesini ve alınmasını
olumsuz yönde etkileyen engellerdir.
Tam ve etkin iletişimin ortaya çıkmasını engelleyen her
tür faktör iletişim engeli olarak kabul edilir.
İletişim sürecinde etkin iletişimi engelleyen pek çok
faktör bulunmakla birlikte, genel olarak iletişimi
engelleyen yapıcı ve bozucu olmak üzere iki engel
türünden söz edilebilir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engelleri
İletişimin bozucu engelleri aşağıdaki
faktörlerden kaynaklanmaktadır:
İnsanların iletişime olan ihtiyaçlarının farkında
olmamaları
İnsanların iletişimin önemini yeterince
kavrayamamaları
İnsanların etkin iletişim yöntemlerini
bilmemeleri
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engelleri
Mesajı anlamadan önce onu yargılamaya ve
değerlendirme çalışmak
Sözcüklere boğulma
Anlatıların karıştırılması
Mesajı algılayamama
İlgi duymama
Fiziksel çevrenin verdiği rahatsızlıklar
Fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklar
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Bozucu Engelleri
İletişimin etkin olarak kurulmasını engelleyen bozucu
engeller:
Tutarsızlık
Güvensizlik
İsteksizlik
Yetersiz dinleme
Aşırı bilgi yükleme
Semantik faktörler
Statü
Yaş ve cinsiyet uyuşmazlıkları
Gürültü
Diğer çevresel faktörler
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Bozucu Engelleri
İletişim engellerinden bazıları doğrudan insan
psikolojisinden, inanç, tutum ve davranışlardan
kaynaklanabilir. Bu tür iletişim engellerini aşağıdaki gibi
sıralayabiliriz:
İnsanlar genel olarak duymak istediklerini duyar, görmek istediklerini
görürler; iletişim konusunda seçici davranırlar.
Statü farklılıkları gözeterek, üstlerin mesajına astların mesajından daha fazla
önem verirler.
Güven eksikliği ve karşı tarafa inanmama, etkin iletişim kurulmasını
engelleyen önemli bir faktördür.
Anlaşmazlığa ve karışıklığa neden olan ifade güçlükleri önemli iletişim
engelleridir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Kişisel Engelleri
Duyu organlarımıza gelen dışsal uyarıların farkına varma
ve yorumlama süreci algılama olarak adlandırılmaktadır.
İnsanlar aldıkları mesajları, kendi bilgi ve tecrübelerine
göre algılarlar ve yorumlarlar.
İletişimin kişisel engelleri kaynak mesajı kodlarken veya
gönderirken, hedef ise mesajın kodunu çözerken gerekli
dikkati göstermemeleri sonucunda ortaya çıkmaktadır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Kişisel Engelleri
İletişimin kişisel engellerinden biri de, algılama
farklılıklarıdır.
Algılama farklılığı, dışsal ve içsel olmak üzere iki
faktörden kaynaklanır.
Dışsal faktörler; düzlem farklılığı, yoğunluk, hareketlilik,
tekrarlama, yenilik, benzerlik gibi faktörlerdir.
İçsel faktörler ise; kişilik, ihtiyaçlar, amaçlar,
motivasyon, değerler ve tutumlar, geçmiş tecrübeler ve
alışkanlıklardır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dil ve Anlatım Güçlükleri
Dil karmaşık biçimde kullanılırsa, iletişim engeline yol
açar. Bu nedenle iletişimde basit, yalın ve açıklayıcı bir
dil kullanılmalıdır. Konuşmacı mümkün olduğu kadar
dinleyicinin diliyle konuşmalıdır.
Bazı durumlarda aynı kelime, farklı insanlar için farklı
anlamlar ifade edebilir.
Bir mesajın doğru ve tam olarak iletilebilmesi için,
kullanılan kelimelere kaynak ve hedefin aynı anlamı
yüklemesi gerekir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dil ve Anlatım Güçlükleri
Kaynağın kelimeleri aşırı soyut anlamda kullanması,
anlaşılmazlığa neden olabilir veya mesajı aşırı
genelleştirmesi durumunda mesajın algılanması
güçleşir.
Bazı durumlarda insanların kelimeleri bilinen ve genel
anlamının dışında kullanmaları, iletişim engelini ortaya
çıkarır. Kelimelerin farklı algılanmaları, dilin çatışmanın
temel kaynağına dönüşmesine neden olur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dil ve Anlatım Güçlükleri
Dil ve anlatım güçlüklerinin ortadan kaldırılması
için;
 Mecaz, istiare ve teşbih sanatlarına fazla yer
verilmemelidir.
 Kısa kelimeler uzun kelimelere, kısa cümleler uzun
cümlelere tercih edilmelidir.
 Cümlenin anlamına katkısı olmayan kelime cümle içinde
bulunmamalıdır.
 Cümleler hedefe göre kurulmalı, jargondan uzak
durulmalıdır.
 Olumlu anlamları olan sözcükler seçilmelidir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme ve Algılama Yetersizliği
İletişimin etkinliğini sadece kaynak belirlemez,
aynı zamanda hedefin dinleme ve algılama
yeteneği de iletişimin etkinliğini doğrudan
etkiler.
İletişimin dinleme ve algılamadan kaynaklanan
engelleri; atlama, çarpıtma ve aşırı anlam
yükleme olarak sıralanmaktadır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme ve Algılama Yetersizliği
Atlama, mesajın bazı kısımlarını silmektir. Atlamada
hedef mesajı bir bütün olarak kavrayamaz; sadece
kavrayabildiklerini alır ve diğerlerini geçer.
Çarpıtmada ise hedef mesajın anlamını değiştirmeye
çalışır. Çarpıtma, örgütün farklı birimleri arasında amaç
ve değerlerin farklılığından kaynaklanır.
Aşırı anlam yüklemede ise, mesaj hedefin
algılayabileceğinden daha fazla anlam yüklüdür ve
hedef bilgi yetersizliği nedeniyle mesajı kavrayamaz.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme ve Algılama Yetersizliği
Etkin bir dinleme için öğrenilebilir temel beceri
faktörleri:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
Konuşma kesilmeli zira hiç kimse konuşarak dinleyemez.
Konuşmacıya kolaylık sağlanmalıdır.
Konuşmacıya dinleme isteği gösterilmeli, göz teması kurulmalıdır.
Dikkatleri dağıtan faktörler ortadan kaldırılmalıdır.
Konuşmacı empatik dinlenmelidir.
Sabırlı olunmalı, başka hiç kimse ile iletişim kurulmamalıdır.
Dinleyici rahat olmalı, konuşmacıdan başka bir şeyle ilgilenmemelidir.
Dinleyici eleştiriyi sonraya bırakmalıdır.
Konuşmacıya yardımcı olmak için soru sorulmalıdır.
Konuşmacının sözü kesilmemeli, sözünü bitirmesi beklenmelidir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Bilgi Eksikliği
Yetersiz bilgi, iletişim sürecinde kaynak ile hedef arasında engel
oluşturur.
Hedefin mesajı kavrayacak düzeyde bilgi sahibi olmaması,
mesajın bazı bölümlerini atlamasına, yok saymasına veya
çarpıtmasına neden olur.
Kaynağın bilgi eksikliğinden dolayı iletişim engeli ortaya
çıkmaması için, mesajın içeriğini bilmesi gerekmektedir.
Sözlü ve yazılı iletişimde mesajı açık ve net bir şekilde ifade
etmeyip boşluklar bırakılırsa, hedef bu boşlukları kendi
varsayımlarına veya önyargılarına göre doldurur. Bu durum,
hedefin mesajı çarpıtmasına neden olur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Statü Farklılıkları
Kişiler arasında statü farklılıkları, iletişimin yönünü ve
sıklığını belirleyen önemli faktörlerden biridir. İnsanlar
ya eşit statüde veya daha üst statüde olanlarla iletişim
kurmayı isterler.
İnsanların daha yüksek statüde olanlarla iletişim
kurmak istemelerinin nedenleri:
 Yüksek statüdeki insanlarla iletişim kurmak itibar
kazandırır.
 Yüksek statüdeki insanların güç ve imkânlarından
yararlanma düşüncesidir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Cinsiyet Farklılıkları
Cinsiyete göre kültürden kültüre değişen farklı iletişim
yöntemleri de bulunmaktadır. Cinsiyet farklılıkları,
özellikle geleneksel toplumlarda önemli bir iletişim
engelidir. Kadınlarla erkekler arasında görüşme
engelleri, görüşme sırasında sosyal mesafe, cinsiyetten
kaynaklanan iletişim engelleridir.
İletişimde cinsiyet farklılığının bulunması mesajın
anlamında çeşitli bozulmalara, anlaşmazlıklara ve anlam
sapmalarına neden olur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Kültürel Farklılıklar
İnsanlar arasında anlamların değişimi olan iletişim,
kültürel farklılıklar nedeniyle de engellenir.
Herhangi bir düşünce, kodlama sırasında semboller ve
dil aracılığıyla yeniden yorumlanır. Kod çözme sırasında
da mesaj tekrar yorumlanarak yeni bir anlama kavuşur.
Bu anlamı hedef belli bir biçime göre kodlar, ancak
iletişimde kullanılan semboller ve dil, bireyin bilgi
birikimine ve kültürel yapısına bağlıdır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Hatalı Tanımlama
İki kişinin birbirleriyle sürekli yakın dostluk veya
arkadaşlık ilişkisi içinde olması, iletişimi olumsuz yönde
etkileyebilir.
Böyle bir olumsuzluğun nedeni, kişinin geri besleme
sistemini hatalı kullanması ve aldığı mesajla, ilettiği
mesaj arasında farklılık olmasıdır.
Aşırı samimiyet, mesajın yeterince dinlenmemesine ve
eksik geribildirimde bulunmaya neden olur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Kanal Engelleri
Fiziksel ve teknik
Sosyal ve psikolojik
 Örgütsel yapı
Statü farkı
Departmanlar arası anlaşmazlık
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Psikolojik Engelleri
İnsanlar inançları ile çatışan mesajları ya inkâr eder, ya
da reddeder.
Bazen inkâr etmediği mesajı önyargılarına uydurmak
için şeklini değiştirir veya dönüştür.
İleti hedefin inancına uygun değilse, hedef onun
geçerliliğini reddeder, hatta onu çarpıtır.
Sadece hedefin kişisel tecrübesi değil, aynı zamanda
kaynağın anlatım biçimi ve psikolojisi de iletişim engeli
oluşturabilir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Psikolojik Engelleri
İletişim sürecinin iki temel unsuru olan kaynak ve hedef, aynı
zamanda etkin iletişimin engelleyicisi olabilir.
Kişisel amaçlar, hisler, değer yargıları ve alışkanlıklar bir yandan
mesajı oluşturan sembolleri formüle etmeyi etkilerken, bir
yandan da belirli kişilerden gelen mesajlara karşı olumsuz ve
kayıtsız bir tutum takınmaya neden olabilir.
Hedefin kaynağa karşı tutumu, güveni ve inancı, kaynaktan
gelecek mesajları farklı şekilde değerlendirmesine neden olabilir.
Kaynağın gönderdiği mesaj, hedefin kanaatlerine aykırı ise tam
olarak algılanamaz.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Teknik Engelleri
İletişim sürecinde şifreleme, filtreleme, mesajı
iletme, kullanılan kanal, deşifre problemleri ve
geri besleme gibi faktörler iletişimin teknik
problemleridir.
İletişim kanallarının çoğu, teknik nedenlerle
mesajın kaybolmasına, ertelenmesine veya
yanlış anlaşılmasına neden olabilir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Fiziksel Uzaklık
Yüz yüze görüşmenin yapılamadığı farklı mekânlarda
bulunma durumu, iletişim engeli oluşturur.
Fiziksel uzaklık, örgütsel iletişime de engel oluşturur.
Örgütler büyüyüp geliştikçe, faaliyet alanları
genişledikçe, iletişim kanalları uzamaya başlar.
Modern örgütlerin büyüklüğünün yanında karmaşıklığı
da iletişim engeli oluşturmaktadır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Zaman Baskısı
Zaman baskısı önemli bir iletişim engelidir. İletişim
kurarken zaman baskısı çoğu kez iletişim problemlerine
neden olur.
İletişim herhangi bir olumsuz çevresel faktörün
bulunmadığı bir ortamda ve zaman diliminde meydana
gelmez.
Sosyal bir çevrede insanlarla iletişim ve ilişki kurmaya
çalıştığımız zaman birçok engelle karşılaşırız. Ya iletişim
kurmak için zaman bulmayız, ya da karşımızdaki insanın
bize ayıracağı zamanı yoktur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Kesintiler
Özellikle çalışma hayatının günlük
karmaşasından kaynaklanan kesintiler, o kadar
alışılmış şeylerdir ki, çoğunlukla bunları engel
olarak görmeyiz.
Fakat bir mesajın kaynağı ile hedefi arasına giren
her şey bir engeldir ve kesinti, mesajın
bütünüyle alınmasını engellemese bile mutlaka
onu çarpıtır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişimin Yapıcı Engelleri
Bireysel, toplumsal veya örgütsel iletişimde
çeşitli yanlışlıkların yapılmasını engelleyen
engeller vardır.
Toplumsal kurallar ve resmi protokol kuralları,
yapıcı engellerdir.
Ayrıca yazılı iletişimdeki yazışma kurallarını da
yazılı iletişimin yapıcı engelleri olarak görmek
mümkündür.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engellerini Aşma Yolları
Etkin iletişim, organizasyonlarda iletişim
engellerinin ortadan kaldırılması sayesinde
kurulabilir.
İletişim engellerini ortadan kaldırmanın en etkin
yolu, öncelikle engelin farkına varmak ve sonra
da onu ortadan kaldırmaktır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engellerini Aşma Yolları
Kaynak, sözlü mesajları alıcının anlayacağı ve
algılayabileceği biçimde kullanmalıdır.
Kaynağın gönderdiği mesajlar yalnız sözlü
olmamalı, aynı zamanda model, hareket,
çizim, resim, yazı ve işaret gibi semboller
şeklinde de olmalıdır.
Kaynağın gönderdiği mesajlar, alıcının ilgisini
çekecek örneklerle desteklenmelidir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İletişim Engellerini Aşma Yolları
Mesaj, alıcıyı etkileyecek türden bir kanalla
gönderilmelidir. Kaynak ve alıcının çevresi
iletişime elverişli duruma getirilmelidir.
Kaynak ve alıcının fiziksel ve psikolojik
rahatsızlıkları giderilmelidir.
Mesajın anlaşılıp anlaşılmadığı, geri bildirimle
kontrol edilmelidir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Kişisel ve Çevresel Engelleri Aşma
İletişimin kişisel ve çevresel engelleri; teknik
faktörlerden, çevresel faktörlerden ve bireysel
faktörlerden kaynaklanabilir. İletişimin
engellerini aşmak için, önce bu engellerin
nelerden kaynaklandığını tespit etmek gerekir.
Bunu takip eden aşamada, çeşitli yöntemler
kullanılarak, iletişimin engelleri ortadan
kaldırılmaya çalışılır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Kişisel ve Çevresel Engelleri Aşma
Algılama farklılıklarını ortadan kaldırmak
Dil farklılıklarını ortadan kaldırmak
Gürültü engelini ortadan kaldırmak
Duygusal reaksiyonları ortadan kaldırmak
Sözlü ve sözsüz iletişim arasındaki uyuşmazlığı aşmak
Güvensizliği ortadan kaldırmak
Ağdalı ifadelerden kaçınmak
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Kişisel ve Çevresel Engelleri Aşma
Alıcının duygu dünyasını ayarlamak
Geribildirim kullanmak
Pekiştirme kullanmak
Basit bir dil kullanmak
Sözleri davranışlarla desteklemek
Yüz yüze iletişim kurmak
İletişimde farklı kanalları kullanmak
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Empatik İletişim
Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak,
olaylara onun bakış açısıyla bakması ve o kişinin duygu
ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve
bu durumu ona iletmesi sürecine “empati” adı verilir.
Empatik dinleme, kişinin iç dünyasını anlayarak onun
gözüyle dünyayı görme çabasıdır. Bu süreç kişinin
davranış, duygu ve düşüncelerini yargılamadan, kişisel
bağlamı içinde onu anlamayı ve yorumlamayı içerir.
Empatik dinleme başkasının değer yargılarını
kavramaktır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Empatik İletişim
Empati kuracak kişi, kendisini karşısındakinin yerine koyabilmeli,
olaylara onun bakış açısıyla bakabilmelidir. Empati kurmak
isteyen kişinin, karşısındaki kişinin algı alanına girmesi gerekir.
Empati kurmak için, karşımızdaki kişinin duygu ve düşüncelerini
doğru olarak anlamak gerekir. Karşımızdaki kişinin yalnızca
duygularını ya da düşüncelerini anlamış olmak yeterli değildir.
Onun duygu ve düşüncelerine tercüman olmak, ona göre
davranmak gerekir.
Karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini tam olarak anlasak bile,
eğer anladığımızı ona fiillerimizle göstermezsek, empati kurmuş
sayılmayız.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme Türleri
Aktif Dinleme: Aktif dinlemede dinleyici konuşmacının
mesajını tamamlamaktan sorumludur. Burada iletişim
sürecinde dinleyicinin rolü, konuşmacının mesajını pasif
bir biçimde algılamak değildir. Aktif dinlemede dinleyici
sözlü, sözsüz ve diğer tüm iletişim unsurlarına dikkat
eder.
Pasif Dinleme: Pasif dinlemede ise kişi söylenenleri
sadece duyar, algılamak için özel bir çaba göstermez.
Söylenenlerin sadece pasif bir alıcısı durumundadır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme Türleri
Ayırıcı Dinleme: Ayırıcı dinlemede, sözcüklerin cümle
içindeki kullanımından kaynaklanan anlamları bulunmaya
çalışılır. Kelimelerin asıl anlamlarının yanında, yan anlamları
da önemlidir. Sözcükler bağlamlarından koparılmadan
söylenenle, söylenmek istenen görülmeye çalışılır.
Kapsayıcı Dinleme: Kapsayıcı dinlemede asıl amaç, mesajın
anlamını ortaya çıkarmaktır. Konferanslara, toplantılara ve
müzakere toplantılarına katılmada ve sunumları dinlemede,
kapsayıcı dinleme bir ihtiyaçtır. Dinleyici konuşmacıyı veya
mesajı yargılama yoluna gitmez.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Dinleme Türleri
Empatik Dinleme: Empatik dinlemede dinleyici
konuşmacının sözlerini kritik etmeden, konuşmacının
söylediklerini düşünmeye çalışır. Burada amaç, konuşmacıyı
dinleyicinin desteklediği bir dinleme gerçekleştirmektir.
Dinleyici, mesajı konuşmacının bakış açısından algılamaya
çalışır.
Eleştirel Dinleme: Eleştirel dinleme, iletilen mesajı belli bir
değerlendirmeye tabi tutularak dinlemedir. Bu tür
dinlemede kişi, mesajı yargılayarak ikna olmaya çalışır.
Eleştirel dinlemede mesaj, mantıksal çerçevelerden
geçirilerek ve söylenenlere kanıtlar aranarak dinlenilir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Güdüleyici İletişim
Örgütsel, grup ve kişilerarası iletişimde ikna, iletişimin
asıl amacını oluşturur. İletişimin ikna yeteneği,
güdüleyici olmasına bağlıdır.
İşgörenlerin işletme amaçları doğrultusunda çalışma
arzu ve isteğinin nasıl yaratılacağı, güdülemenin temel
konusunu oluşturur.
İşletmelerde güdüleyici iletişimin olabilmesi için,
mesajın aşağıdan yukarıya, yukarından aşağıya ve
çapraz bir şekilde engelsiz dolaşması gerekir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Çatışmacı İletişim
Kaynak ve hedefe göre değişen farklı çatışmacı
iletişim biçimleri vardır. Bunlar:
İçsel çatışma
Kişilerarası çatışma
Gruplar arası çatışma
Gizli ve açık çatışma
Algılanan ve hissedilen çatışma
Aktif çatışma
Pasif çatışma
Ön yargılı çatışma
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Etkin İletişim
Etkin iletişim; hedefin mesajı kaynağın anlamlandırdığı
şekilde anlaması, kodunu çözmesi ve geribildirimde
bulunarak hedefte tutum ve davranış değişikliği
oluşturmaktır.
Etkin iletişim, hedefin algılayabileceği şekilde mesajı
iletmek ve onu mesajın anlamı doğrultusunda
yönlendirmektir.
Etkin iletişim mesajın tam olarak algılanması ve gerekli
tepkinin gösterilmesiyle sağlanır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Etkin İletişim
Etkin iletişiminin aşamaları:
 Dikkat
 Anlama
 Kabul
 Tepki
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Etkin İletişim
İletişimin etkinliğinin sağlanması için aşağıdaki
faktörlerin bulunması gerekir:
Mesaj hedefin algılayabileceği biçimde kodlanmalı ve
açık olmalıdır.
Mesaj konusunda kaynak ve hedefin bilgileri tam
olmalıdır.
Mesajın hedefin bir ihtiyacını karşılayacak nitelikte
olması gerekir.
Mesajın hedefin temel değerlerine aykırı düşmemesi
gerekir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İkna Edici İletişim
İkna insanların çeşitli mesajlar kullanarak alıcıların
kanaat, inanç, tutum ve davranışlarında değişiklik
yapacak şekilde onları razı etme ve inandırma sürecidir.
İnsanların iletişim kurmalarının asıl amacı, mesajlarla
karşılarındaki insanların tutum ve davranışlarında
değişiklikler yapmaktır.
İletişimde ikna sürecinin üç temel amacı vardır; hedefte
yeni bir tutum oluşturmak, hedefin tutumunun
şiddetini arttırmak, hedefin tutumunu değiştirmek.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İkna Edici İletişim
İkna edici iletişim konusunda geliştirilen
yaklaşımlar:
Bilgi süreci yaklaşımı
Uyum kuramı yaklaşımı
Algılama yaklaşımı
Davranış değişimi yaklaşımı
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Bilgi süreci yaklaşımı
Bilgi süreci yaklaşımı, önemli bir konu üzerinde pratik
zeka ve deneysel sonuçların oluşturduğu karmaşık bir
ağ olarak tanımlanabilir.
Bilgi süreci yaklaşımına göre; mesajı kabullenme eğilimi
az olan bir insanda yüksek korku dürtüleriyle ikna edici
iletişim etkileri arttırabiliyorsa, iletiyi kabullenme
yönelimi büyük olan insanlar, korku temelli iletiyi
kullanılamaz hale getirebilir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Uyum kuramı yaklaşımı
Uyum kuramı yaklaşımına göre söz konusu olabilecek
en iyi uzlaşma yolu, bireyin kendi davranışları, gerçekler
hakkındaki bilgileri ve üzerinde var olduğunu hissettiği
toplumsal baskılar doğrultusunda kendi inançlarını
kullanmaktır.
Bu yaklaşım; bilgi süreci yaklaşımının yeni bir davranış
oluşturmak veya davranışı değiştirmeye önem
vermesinin aksine, kişinin daha etkili rol almasını sağlar.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Algılama yaklaşımı
Bu yaklaşıma göre kişi ona ulaşan uyarımları kendi
içindeki sistemin gerektirdiği gibi kategorilere ayırır ve
değişime sokar.
Algılama yaklaşımı, temelde bilgi yaklaşımına ters düşer.
Algılama yaklaşımı korkulara karşı kimin tutumunu
değiştireceğini öngörür.
Bu görüş, kişinin tutumunu değiştirecek farklı bir
değerin algılanmasıyla oluşur.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Davranış değişimi yaklaşımı
Bu yaklaşım davranışların kontrol edilebilir olduğunu
savunur.
Bu anlamda eğer iknacı, dinleyicilerin davranışlarını
değiştirmek isterse; buna dinleyicilerin tutumunu
değiştirmekle başlamalıdır.
Davranış değişimi yaklaşımına göre, iknanın temelde
beş karakteristik özelliği vardır.
Bunlar; dikkat, idrak, kabul, alıkoyma ve davranıştır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
İkna Edici İletişim
İkna kuramları:
 Karakter
 Erdem
 Mantık
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Karakter
İkna sürecinde her insan bir şekilde karşısındakinden etkilenir,
bazı konularda ise daha duyarlıdır ve kolay ikna olur.
Konuşmacının beden dili, fiziği, giyim kuşamı, konuşma şekli ve
hareketleri karşı tarafı etkiler ve onu iknaya açık hale getirir.
Bazı durumlarda da iknacının güvensizliği, deneyimsizliği,
yetersizliği, düşük statüde olması karşı tarafın daha zor ikna
olmasına neden olabilir.
İknacının statüsü ne kadar yüksek ise, ikna o kadar kolay
olmaktadır.
Ayrıca konuşmacının beden dili, sözel etkinliği, seçtiği kelimeler,
dil ötesi, göz teması, jestler ve mimikler iknayı etkileyen diğer
faktörlerdir.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Erdem
Erdem, hoşa giden tutku ve istekleri kapsayan psikolojik
durumlardır. İknacının dinleyicilerin hislerini iyi
belirlemesi, onları tanıması veya anlamaya çalışması
ikna sürecinin başarısında büyük rol oynar.
Erdem adalet, sağduyu, cömertlik, cesaret, ölçülü olma,
hoşgörü, nezaket ve bilgelik gibi faktörlerden
oluşmaktadır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr
Mantık
Mantık, doğru düşünmenin yasalarını ortaya koyar. Dinleyici
konuşmacının söylediklerini mantıksal süreçlerden geçirerek
dinler. Dinleyicinin yapması gereken şey, konuşanın mantığını
yakalamaya çalışmaktır.
Dinleyicinin mantığını yakalamanın yolu kıyas ile gösterilebilir.
Kıyas önce büyük varsayım (önerme) ile başlar, daha sonra küçük
varsayımlar devam eder.
Varsayımlar bizi sonuca (vargı) götürür.
Önerme ve vargının temel amacı, akıl yürütme yoluyla insanların
daha kolay ikna olmalarını sağlamaktır.
www.hkirilmaz.sakarya.edu.tr