10. GDO I

GDO
GM Crops: Costs and Benefits
( U.S. Dept. Agriculture 2001)
(UofM Global Change 2: Section 6 Group 5,
2007)
( U.S. Dept. Agriculture 2001)
GDO= genetik materyalin (DNA) doğalda olmayan şekilde
değiştirilmesidir
Kullanılan teknoloji
Modern biyoteknoloji
Gene teknoloji
Rekombinant DNA teknolojisi
Genetik mühendisliği
Seçilen bir genin bir organizmadan diğerine aktarılması (akraba olmayanilişkili olmayan türler arasında)
Bu şekilde GD bitki-GD gıda elde edilebilmektedir
GD gıdalar geliştiriliyor ve satılıyor ; üretici ve tüketici için birtakım avantajları var
GD tohum üreticilerinin yaklaşımı gıda endüstrisi tarafından kabul görmesi için
Daha düşük fiyat
Daha dayanıklı ve/veya besin değeri yüksek
İlkin amaç bitki koruma (böcek, virüs veya herbisite dirençli)
Böceğe direnç Bacillus thuringiensis (BT) bakteri toksinlerinin aktarımı
Bu toksin konvansiyonel tarımda insektisit olarak kullanılıyor ve insan sağlığına
zararlı değil
Böcek baskısının çok yoğun olduğu alanlarda daha az insektisit kullanımı sağlıyor
Virüs direnci virüse ait genler aktarılarak sağlanıyor. Virulant hastalıklardan
korunma sağlar
Herbisit toleransı bakteri genleri aktarılarak sağlanıyor yabani ot baskısının yoğun
olduğu alanlarda daha az herbisit kullanımı sağlar
Tüketici olarak binlerce yıldır tüketilen gıdaların daha güvenli
olduğunu düşünüyoruz
Doğal yöntemlerle (ıslah) yeni gıdalar geliştirildiğinde de
gıdanın doğal özellikleri değişir. Yönetimler tarafından kabul
edilir-edilmez? Genelde denetim az yada yok
Birçok ülkede GDO denetim çokk sıkı
İnsan sağlığı-çevresel etki!!!
Bu iki grup gıdanın pazarlama süreçleri çok farklı…
WHO Food Safety Programme
Gıda markete gelmeden önce risk denetimi …
Çok fazla kuramsal tartışma var ama temel üç soru-sorun
1. Allerjenite
Transfer edilen genin protein ürünü alerjik olmadığını ispat etmeli
Geleneksel olarak geliştirilmiş gıdaların genellikle alerjenite için test edilmiyor
GD gıdalar için Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş MilletlerGıda ve Tarım Örgütü
(FAO) tarafından testler için protokoller ve değerlendirmeler yapılıyor. Şu anda allerjik
etkisi olabilecek bir gıda markette YOK
2. Gen transferi
Antibiyotiğe direnç genlerinin kaynağı bakteriler. İnsan vücudunda doğal florada
bulunan bakterilere bu geninlerin transferi gerçekleşebilir. Transfer olasılığı düşük
olmasına rağmen, antibiyotik direnç genleri olmayan teknoloji kullanımı yeni bir FAO
/ uzman paneli tarafından teşvik edilmiştir.
3. Outcrossing-kendi soyu dışında üreme =döllenme
Diğer doğal türleri genetik olarak değiştirir. GENETİK KİRLENME. GERİ
DÖNÜŞÜMSÜZ
ABD’de Sadece yem kullanımı için onaylanmış bir mısır türü izleri, insan tüketimi için
kullanılan mısır ürünlerinde ortaya çıktığında bu risk, ÇOK gerçek.
GM gıdaların güvenlik değerlendirmesi yapılırken genellikle
(a)Doğrudan sağlık etkileri (toksisite),
(b)alerjik reaksiyon (alerjenite) oluşturma eğilimleri
(c)Belirli bileşenleri beslenmeye ! veya toksik özelliklere
sahip olması
(d)Eklenen genin stabilitesi
(e)Beslenme etkileri ile ilişkili genetik modifikasyon
(f)İstenmeyen etkileri olan herhangi bir gen yerleştirilmesi
Çevresel risk değerlendirmesi yapılacaksa
ilgili GDO’yu ve potansiyel alıcı ortamı kapsayacak.
Değerlendirme süreci GDO nun karakteristik tüm özelliklerinin
belirlenmesi, stabilitesinin belirlenmesi, bulunduğu çevre ye etkilerinin
belirlenmesi, bu alanın ekolojik özelliklerinin değerlendirilmesini içerir.
Aynı zamanda eklenen bu yeni genin beklenmedik etkilerinin
değerlendirilmesi
Yabanıl tip populasyonlara gen aktarımı
ÖRN. böceğe direnç geni kaçarsa…
böcekler beslenemez, ölür.
Diğer bitkileri tüketir. Diğer bitkiler yok olur.
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KAYBI
Çevre güvenliği bir ölçüde yerel koşullara göre değişse de…
Penguenlerde DDT bulunmuştur…
Farklı GM organizmalar çeşitli şekillerde yerleştirilmiş farklı genleri
içerir.
Her bir GM gıda tipini ayrı ayrı değerlendirmek gerekiyor
Genelleme mümkün değil
Şu anda piyasada bulunan GM gıdalar genel olarak insan sağlığı
açısından zararlı değil