artroz (osteoartrit) - e
advertisement
ROMATOLOJİ 579 ARTROZ (OSTEOARTRİT) DEJENERATİF EKLEM HASTALIĞI PLAN Tanım Etiyoloji Risk faktörleri Eşlik eden durumlar Epidemiyoloji Patogenez Patoloji Hikaye Fizik muayene Laboratuar Tanı Tedavi Komplikasyonlar Prognoz Tanım Artroz (Osteoartrit, Dejeneratif eklem hastalığı): Eklem kıkırdağının bozulması (1°) ve bunu izleyerek eklem yüzeyinde reaktif yeni kemik oluşumu (2°) ile karakterize eklem hastalığı Vertebra osteoartriti: Spondiloz En sık belirlenen artrit En sık belirlenen inflamatuvar olmayan artrit Heterojen bir sorun Etiyoloji / Risk Faktörleri Sistemik R.F. Yaş (ileri yaş) Cinsiyet (kadın) Genetik (kollajen) Nütrisyonel (vit.D) Endokrinolojik Metabolik Lokal R.F. Eski zedelenme Kas güçsüzlüğü Şekil bozukluğu Prop. bozukluğu Eklem Üzerine Etki Eden Yükler Obezite Zorlayıcı aktivite OA GELİŞİMİ VE İLERLEMESİ e-yandal 580 DAHİLİYE Eşlik Eden Durumlar Obezite Obezite İstirahat OA Fasit Dairesi Artroz Ağrı Osteoartrit Sınıflandırması İdiopatik (1°) Osteoartrit Lokalize Eller, ayaklar, dizler, kalçalar, omurga (servikal, lumbal), diğerleri Generalize (³ 3 bölge) Sekonder (2°) Osteoartrit Posttravmatik Konjenital / gelişimsel hastalıklar Kalsiyum depo hastalıkları Diğer kemik / eklem hastalıkları Diğer hastalıklar Endokrinolojik* Metabolik* Nöropatik (Charcot eklemi) Epidemiyoloji Orta yaşlı birey / yaşlı birey Prevalans yaşla birlikte artar ≥ 65 yaşındaki bireylerin 1/3’ünde radyolojik diz osteoartriti mevcut (> 40 yaş, % 90 (+)) e-yandal ROMATOLOJİ 581 Herhangi bir yaşta izlenebilir (genç bir bireyde osteoartrit varlığı 2° osteoartrit nedenlerini düşündürmeli) Siyah ırk (diz OA), sarı ırk (el ve kalça OA) Patogenez Osteoartrit patogenezinde çok sayıda çeşitli faktör rol oynamakla birlikte, başlamasında ve ilerlemesinde, kondrositlerin ve kıkırdak matriksinin prematür yaşlanması kritik bir rol oynamaktadır Biyomekanik faktörler (ağır fiziksel yük, travma, kas güçsüzlüğü, şekil bozukluğu, laksite, propriosepsiyon bozukluğu) İnflamasyon (sitokinler (IL-1), sinyal yolakları (MAPK)) Kondrositlerin ve matriksin yaşa bağlı değişiklikleri Kondrosit genomundaki birikici hasar Patoloji Osteoartrit patolojisi: Eklem kıkırdağında incelme ve fibrilasyon (proteoglikan kaybı ile birlikte) Subkondral kemikte skleroz, kist oluşumu Eklem kenarlarında (marjinal) osteofit oluşumu Sinovya / eklem kapsülü kalınlaşması Deformite Eklem kıkırdağı Eklem kapsülü Bozulmuş eklem kıkırdağı Fibrotik kapsül Osteofit oluşumu Sinovyal memban Subkondral kemik Sinovyal kalınlaşma Subkondral kemikte yeniden yapılanma (skleroz, kist) e-yandal 582 DAHİLİYE Hikaye En sık tutulan eklemler: eller (1. KMK, PİF, DİF), dizler, kalçalar, omurga (servikal, lumbal), ayaklar (1. MTF) İlgili eklemlerde ağrı (erken hastalık: kullanırken, geç hastalık: kullanırken + istirahatte + gece), sabah sertliği / “jel” fenomeni (kısa süreli) ve şekil bozukluğu Konstitüsyonel yakınmaların bulunmayışı Aylar / seneler içinde yavaş ilerleme Tutulan eklemlere özgü yakınmalar (örneğin, radiküler yakınmalar) Fizik Muayene Eller: Kareleşme (“squaring”) (1. KMK), Bouchard nodülleri (PİF), Heberden nodülleri (DİF), eklemlerde kemiksi (“bony”) şişlik Dizler: Genu varum, genu valgum, eklem çizgisi hassasiyeti, krepitus, anserin bursa hassasiyeti Kalça: Eklem hareket açıklığı (EHA) kısıtlanması, Patrick FABER testi pozitifliği Omurga: Eklem hareket açıklığı (EHA) kısıtlanması, Spurling ve Laseque testleri pozitifliği Ayaklar: Halluks valgus, halluks rigidus Kareleşme (“squaring”) Bouchard nodülleri e-yandal
