Slayt 1 - sefabayraktar.com

Eğitimde
Materyal tasarımı
Ve
Hazırlama ilkeleri
Öğretim materyallerinin oluşturulmasında iki aşama çok önemlidir:
• Öğretim materyalini tasarlama
• Öğretim materyalini hazırlama
Öğretim Materyalleri Tasarımı
Tasarımda Geştalt psikolojinin ilkelerinin de dikkate alınması gerekir.
Bunlar :
• Şekil zemin ilişkisi
• Tamamlama
• Yakınlık
• Devamlılık
• Benzerlik
•
Basitlik
Şekil zeminden daha dikkat çekici özelliklere sahiptir.
Yakınlık organizmanın bir alandaki öğeleri, nesneleri birbirlerine
olan yakınlıklarına göre algılama eğilimidir.
Benzerlik, şekil, renk , doku, cinsiyet vb. pek çok özellik
bakımından birbirine benzer öğelerin birlikte gruplanarak
algılanma eğilimidir.
Tamamlama, organizmanın tamamlanmamış etkinlikleri, şekilleri, sesleri
tamamlayarak algılama eğilimidir.
Devamlılık aynı yönde giden noktalar, çizgiler vb. birimlerin birlikte
gruplanarak algılanma eğilimidir.
Basitlik, basit, düzenli bir şekilde organize edilmiş figürleri algılama
eğilimidir. Algılama simetrik, düzenli, düzgün olan iyi bir biçime, şekle ve
bütüne doğru olmaktadır
(Senemoğlu 2004: 243-247).
Şimşek'e göre (1997:69), bir öğretim materyali
Kolay kullanılır olmalı ve öğrenciyi en az çaba ile ve
en kısa zamanda bilgiye ulaştırmalıdır.
Materyalde kullanılan nesneler, ilk bakışta
kavranabilecek özellikte olmalıdır.
Materyal içindeki unsurlar, uyumlu ve bütünlük içinde olmalıdır.
Kullanılan yazı açık, net ve kolay algılanabilir olmalı, renkler
uyumlu olmalı ve abartılı olmamalıdır.
Resim, çizim, yazı ve renkler, öğrencinin yaş ve cinsiyetine uygun
olmalıdır.
HARF KULLANIMI
 Kullanılan harfler birbiri ile uyumlu olmalıdır
 Bir yazıda çok fazla harf karakteri kullanılmamalıdır.
Mümkün olduğunca bir harf karakteri kullanılmalıdır(
Times new roman vb).
 Başlıklar büyük harfle, diğer kısımlar küçük harfle
yazılmalıdır.
 Sürekli büyük harf kullanılması dikkat ve algılamayı
zorlaştırır.
 Koyu , eğik ve altı çizme özellikleri ayırt edici bilgiler için
kullanılmalı ve uzun kullanılmamalıdır.
 Harf koyu olduğunda zeminin açık, zemin koyu
olduğunda harfin koyu olmasına dikkat edilmelidir.
 Harflerin çok yakın olmamasına dikkat edin.
 Harflerin büyüklüğü öğrenenlere göre
ayarlanmalıdır. Küçük yaşlarda büyük punto
kullanılmalıdır. İster elde ister bilgisayar temeli
hazırlanan bir materyalde hangi yaş olursa olsun
büyük punto kullanılmalıdır. Örneğin tepegöz ve
bilgisayar sunumları için en ideal punto 18’dir.
• Bir metinde materyalde çok fazla yazı olmamalıdır.
Örneğin bir powerpoint slayttın da en fazla 4- 5 satır ve
kelime sayısı da az olmalıdır.
• Harfler ve satırlar arasında gerektiği kadar boşluk olmalıdır.
Çok yakın olunca dikkat dağılabilir.
RENK KULLANIMI
 Materyal hazırlarken renk ögesi
kullanılmalıdır. Renkler her zaman
dikkat çekicidir.
 Renkler önemli bilgileri ayırt etmede
zıtlık yaratılarak kullanılabilir. Örneğin
açık renk üzerine koyu renk, ya da koyu
renk üzerine açık renk vb.
 Renkler öğrenenlerin gelişim özelliklerine uygun olarak
kullanılabilir. Küçük yaşta olanlar için parlak renkler daha dikkat
çekicidir.
 Renklerle bilgilerin gruplanması da sağlanabilir. Her bir bilgi
bütünü bir renkle ifade edilebilir.
En önemli bilgiler canlı renklerle ayırt edilebilir.
Renk bir materyalde çok aşırı kullanılmamalıdır.
Kullanılan renkler estetik bir bütün oluşturmalı, dikkati
dağıtacak şekilde karmaşık olmamalıdır.
Renkler gerçek yaşamdakine uygun olarak
kullanılmalıdır. Örneğin : Ağaçsa yaprakları yeşil olmalı vb.
EKRAN TASARIMI
Bilgisayar temelli bir materyalde ekran
tasarımı son derece önemlidir. Öğrenen için
yeterince ilgi çekici hazırlanmalıdır.

Bir ekranda en fazla 4-5 satır ve en fazla 20 sözcük
kullanılmalıdır.

Basit koyu harf tiplerini tercih edilebilir. Çok gösterişli yazılar
dikkat dağıtabilir.

Ekrandan ekrana tutarlılık sağlamak için satır genişliği ve
satır aralığına önceden karar verilmelidir. Tek satır yorucudur.
Bilgisayar temelli sunumlarda en azından 1.5 aralık olabilir.

Boşluklar olmalıdır. Her tarafı dolu bir ekran algılamayı
zorlaştırır.

Satır sonlarını “tire”lenmemelidir.

Koyu fon üzerine açık, yada açık renk üzerine koyu olacak
şekilde zıtlık ekranda olmalıdır. Şekil-zemin algısı özelliğine
dikkat edilmelidir.
BİÇİMSEL ELEMANLARIN KULLANIM İLKELERİ
Boşluk
Çizgi
Biçim
Yüzey
YERLEŞİM ELEMANLARININ
KULLANIM İLKELERİ
Oran / Ölçek
Ritim
Denge
Vurgu
Bütünlük
Ahenk
MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ
 Öğretim materyali, basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır.

Öğretim materyali, ders programlarını destekleyici
biçimde dersin hedef ve kazanımlarına uygun seçilmeli
ve hazırlanmalıdır.

Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün
bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır.
MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ (devamı)
 Öğretim materyalinde kullanılacak görsel özellikler (resim, grafik, renk,
v.b.) materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalı,
aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.
 Öğretim materyalinde kullanılan yazılı metinler, görsel-işitsel öğeler,
öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek
hayatıyla tutarlılık göstermelidir.
 Öğretim materyali, öğrenciye alıştırma ve uygulama imkanı sağlamalıdır.
MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ (devamı)
 Öğretim materyalleri mümkün olduğunca gerçek hayatı
yansıtmalıdır.
 Öğretim materyali her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık
olmalıdır.
 Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabildiği türden değil,
öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.
MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ (devamı)
 Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı
hazırlanmalı, bir defalık kullanımlarda zarar görmemelidir.
 Hazırlanan öğretim materyalleri, gerektiği taktirde, kolaylıkla
geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır.

Materyal hazırlarken yakın çevreden her türlü yardım için çaba
harcanmalı ve yardım alınmalıdır.
 Materyalin hazırlama ve kullanım kılavuzları oluşturulmalıdır
MATERYAL SEÇİMİNDE BAZI FAKTÖRLER
 Eğitim programına uygun mu ?
 Genel ve doğru mu ?
 Kesin ve anlaşılır bir dil kullanılmış mı ?
 Motive edip ilgi uyandırıyor mu ?
 Öğrenen katılımını sağlıyor mu ?
 Teknik kalitesi iyi mi ?
 Etkili olduğuna dair kanıt var mı?
 Reklam ve önyargıdan uzak mı?
 Kullanımı ile ilgili kılavuzlar yada açıklamalar var mı?
DERS MATERYALİ GELİŞTİRME AŞAMALARI
Ders materyali geliştirme aşamaları aşağıda maddeler
halinde verilmektedir. Bunlar:
 Öğrencilere kazandırılması gereken hedefler ve kazanımlar belirlenir.
 Etkinliklerde hangi içerik ve sürecin yer alacağı tasarlanır.
 Hedef ve kazanımları gerçekleştirecek etkinlikler de yer alan
materyaller tasarlanır.
 Materyal tasarlama ve hazırlama ilkelerine göre materyal için gerekli
araç gereçler belirlenir.
 Araç gereçler materyal hazırlama ve tasarlama ilkelerine birleştirilerek
materyal oluşturulur.
 Materyalin uygulaması yapılır.
 Uygulama sonuçları değerlendirilir ve geliştirilir.
Ders materyali geliştirme aşamaları incelendiğinde sistematik bir
yaklaşım olduğu görülmektedir. Ders süreci bütün olarak düşünülür ve
materyal ona göre hazırlanır.