Virüslerin çoğalması ve viral infeksiyonların tedavisi ve korunma

Virüslerin çoğalması ve viral
infeksiyonların tedavisi ve
korunma
Dr. Erdal Polat
Virüslerin çoğalması
•
•
•
•
•
•
Ancak canlı hücre içinde çoğalabilirler
Özel bir çoğalama şekilleri var
Birkaç çeşit enzime sahiptirler
ATP yoktur
Protein sentezi yapmazlar
ATP ve proteinleri konak hücreden
sağlarlar
Virüslerin çoğalması
• Hücresel organizasyona sahip etkenler gibi
ikiye bölünerek değil
• Genomlarını ve proteinlerini kopyalama yolu
ile replike olurlar
• Genomlarını ve proteinleri birleştirerek virüs
partikülleri oluştururlar
Virüslerin çoğalması
• Uygun konak hücresinde canlı bir nesne gibi
• Replikasyon
• Mutasyon
• Rekombinasyon
özellikleri gösterirler
Virüslerin çoğalması
•
•
•
•
•
•
•
•
Replikasyon
Viryonun kopyalama yolu ile çoğalmasıdır
Üç aşamadan oluşur
1. Hücreye giriş
2. Hücre içinde çoğalma
Viral proteinlerin ve genomun bir araya
gelmesi (Assembly)
Olgunlaşma
3. Hücreden çıkış (salınım)
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
•
•
•
Virüsün hücresel reseptörlere tutunması
Çıplak virüslerin hücreye tutunması
Kapsid proteinleri ve fiber antijenler ile
Adenovirus
Major kapsid antijenleri ile
HAV
VP1,VP2
Parvovirus B19
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
Zarflı virüslerin hücreye tutunması
Zarf glikoproteinleri ile
GP 120 (HIV)
GP E (I) (VZV)
Hemaglutinin ve nöramidaz (INF)
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
•
•
Penetrasyon ile hücreye giriş
Endositoz, füzyon yada translokasyon ile
hücreye giriş olur
Endositoz ile çıplak ve bazı zarflı virüsler
hücreye gireler
HPV
Adenovirus
Parvovirus
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
•
Penetrasyon ile hücreye giriş
Füzyon ile zarflı virüsler hücre içine
gireler
HIV
INF
Kuduz
Coronovirus
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
•
•
Hücreye alternatif yolla da giriş olur
A. Antikor, kompleman moleküllerini
kullanarak
Rhopdoviridae
Picarnoviridae
B. Sinsityum oluşturarak
HIV
HSV
1. Hücreye giriş
•
•
•
•
•
•
•
•
C. Soyularak
Viral genom sitoplazmada yada
Picornavirus
Flaviruslar
Kuduz virüsü
HIV
INF
BHV
1. Hücreye giriş
• Çekirdeğe gider ve hücre çekirdeğinde
kapsidden sıyrılır
• HSV
• Adenovirus
• HPV
2. Hücre içinde çoğalma
VİRAL ÜRÜNLERİN BİYOSENTEZİ
•
•
•
•
•
A. Erken mRNA sentezi
B. Erken protein sentezi
C. Viral nükleik asit sentezi
D. Geç m RNA sentezi
E. Geç protein sentezi
•
2. Hücre içinde çoğalma
• Viral genom replike olur ve replikasyonu
için izlenen süreci tayin eder
• DNA virüsleri ve Poxvirus hariç
• RNA’lı
• Retrovirus
• Orthomyxovirus
• Replikasyon ve transkripsiyon için hücre
çekirdeğindeki; enzimlere ve donanım
gerekir ve kopyalama çekirdekte olur
2. Hücre içinde çoğalma
• Diğer RNA’lı virüsler replikasyon ve
transkripsiyon için
• Çekirdeğe gitmezler
• Kendi viral polimerazlarını kodlarlar
• Ribozomlarda proteinleri sentezlerler
• Kopyalama sitoplazmada olur
Viral proteinlerin ve genomun
bir araya gelmesi (Assembly)
•
•
•
•
•
Çıplak virüslerde
Nükleokapsid oluşumu
Zarflı virüslerde
Nükleokapsid ve zarf oluşumu tanımlar
Çıplak DNA’lı virüslerde nükleokapsid
çekirdekte oluşur
• Adenoviruslar
• HPV
• Parvovirus B19
Viral proteinlerin ve genomun
bir araya gelmesi (Assembly)
• Zarflı DNA’lı virüslerde nükleokapsid ve
zarf çekirdekte ve sitoplazmada oluşur
•
•
•
•
•
Çekirdekte
HSV
Sitoplazmada
Poxviruslar
HBV
Viral proteinlerin ve genomun
bir araya gelmesi (Assembly)
• Çıplak RNA’lı virüslerde nükleokapsid
sitoplazmad oluşur
• Picarnovirus
• Calicivirus
• Zarflı RNA’lı virüslerde nükleokapsid ve
zarf sitoplazmada ve çekirdekte oluşur
Viral proteinlerin ve genomun
bir araya gelmesi (Assembly)
•
•
•
•
•
•
Sitoplazma
Rubella
Coronaviruslar
Kuduz virüsü
HIV
Zarflı RNA virüslerin nükleokapsidi
çekirdekte, zarfı ise sitoplazmik zarda oluşur
• INF
Hücrede olgunlaşma
• Viral partiküllerin infeksiyöz formlara
farklılaşma aşamasıdır
• Bir araya gelmeyle olgunlaşma
birbirlerinden ayırt edilemez
• Bazı viruslarda ilk oluşan partikül
infeksiyöz değildir
• Sonradan viral proteaz enzimlerince
olgunlaşma tamamlanır
Hücrede olgunlaşma
•
•
•
•
•
•
•
Zarflı RNA virüslerinden
HIV
Plazma zarında
Çıplak DNA virüslerinden
Adenovirus
HPV
Çekirdekte
Hücrede olgunlaşma
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zarflı DNA virüslerinden
Herpesviruslar
Hücre zarında
HBV
ER zarında
Çıplak RNA viruslarından
Picornaviruslar
Caliciviruslar
Sitoplazmada
Hücrede olgunlaşma
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zarflı RNA viruslarından
Rubella
Kabakulak
Kuduz
INF
Plazma zarında
Bunyaviruslar
Coronaviruslar
Golgi zarında
Flaviviruslar
ER zarında
3. Hücreden çıkış (salınım)
• Viruslar hücre dışına
1- Hücreyi patlatarak(otoliz)
2-Tomurcuklanarak
3- Ekzositozla
4- Aktin kuyrukları tarafından dışarı itilme
1- Hücreyi patlatarak(otoliz)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çıplak virüsler
DNA’lı virüsler
Adenovirus
HPV
Parvovirus
RNA’lı virüsler
Rotavirus
Picarnovirus
Calicivirus
Hücre erimesi
2- Tomurcuklanma ile
• Zarflı virüslerin hücre dışına salınımı
genellikle hücre ve plazma zarındaki
tomurcuklanma ile olur
• Doğrudan dış ortama salınan RNA’lı virüsler
• HIV
• Kuduz
• INF
• Rubella
HIV
3- Ekzositoz ile
• Ekzositoz ile atılan DNA’lı virüsler
• HBV
• Çekirdek, ER ve golgi zarından
ekzositozla atılan DNA’lı virüsler
• HSV
3- Ekzositoz ile
• ER ve Golgi zarlarından; ekzositozla atılan
RNA’lı virüsler
• Coronovirus
• Bunyavirus
• Flavivirus
Aktin kuyruğun itmesiyle
• Doğrudan yada aktin kuyruklarının
itmesiyle
• DNA’lı virüsler
• Poxviruslar
Influenza virus A replikasyonu
Viral infeksiyonların tedavisi (HIV)
•
•
•
•
•
•
•
•
Abakavir (Ziagen)
Stavudin (Zerit)
Zalsitabin (Hivid)
Zidovudin (Retrovir)
Efavirenz (sustiva)
İndinavir
Nevirapin (Viramun) HIV 1
Lopinavit+Ritonavir (Kombine antiviraller)
Viral infeksiyonların tedavisi
• Lamivudin (Zeffix) kronik Hepatit B
• Lamivudin+Zidovudin (kombine
antiviraller) kronik Hepatit B
• Ribavirin(Rebetol)+ İnterferon alfa 2b
Hepatit C
• Peginterferon alfa 2a (pegasys) kronik
Hepatit C
Viral infeksiyonların tedavisi
• Trifluridin (Viroptik) Herpes simplex virus
tip 1-2
• Asiklovir; Herpes simplex virus tip 1-2 ve
Varicella zoster virus
• Brivudin (Zostex) Varicella zoster virus
• Famsiklovir (Famvir) Herpes simplex virus
tip 2 ve Epstein Barr virus
Viral infeksiyonların tedavisi
• Valasiklovir (Valtex) Herpes simplex virus
• Palivizumab(Synagis) Respitatuar Sinsiyal
virus RSV Çocuklarda
• Sitarabin (Cytonal) Viral lösemiler
Viral infeksiyonlardan korunma
• Virüslerden korunmak için
• Virüslerin bulaşma şekillerinin iyi bilinmesi
gereklidir
• Çünkü korunma önlemlerinin bulaşma
şekillerine yönelik alınması gerekir
Viral infeksiyonlardan korunma
• I- Damlacık çekirdeği ile solunum yolu ile
bulaşan virüsler
• İnfluenzae
• Coronavirus
• Adenovirus
• Korunma:
• Aşı
• Maske, eldiven ve özel önlük kullanılmalı
• Hastalar özel ve basınçlı odalara alınmalı
• Kemoprofilaksı ve evde istirahat
Viral infeksiyonlardan korunma
• II- Kontamine su ve gıdalar oral yoldan bulaşan
virüsler
• Genellikle çıplak virüslerdir
• Poliovirus
• HAV
• Korunma:
• Aşı
• El yıkaması
• Suyun ve gıdaların kontaminasyonu önlenmeli
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
•
•
•
III- Deri ve mukozalardan bulaşan virüsler
Parenteral (enjeksiyon) yoldan
HBV
HCV
HIV
Korunma
Aşılama
Kemoproflaksi AZT+lamivudin + indinavir
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
•
IV- Vektörler (eklembacaklılar) ile
KKHH
Hantavirus
Sarı humma virüs
Korunma:
Vektörler ile özelikle biyolojik yöntemlerle
mücadele edilerek kontrol altına
alınmalıdır
• Vektörlerden mekanik yöntemler ile
korunmalıdır
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
•
•
•
V- Mekanik travma ile
Kuduz
HPV
HSV-2
Korunma:
Aşı
Direk temas önlenmeli
Temas edilecekse eldiven ve özel önlük
kullanılmalı
• Eller bol sabunlu su ile yıkanmalıdır
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
•
•
VI- Kan transfüzyonu ile bulaşan virüsler
HCV
HBV
HIV
Korunma:
Kanların serolojik testleri yapılmalı
Kanlar ışınlanmalıdır
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
•
•
VII- Cinsel ilişki ile bulaşan virüsler
HCV
HBV
HIV
HSV-II
HPV
Korunma:Kondon kullanımı gibi koruyucu
önlemler alınmalıdır
Viral infeksiyonlardan korunma
•
•
•
•
•
VIII- İntrauterin bulaşan virüsler
CMV
Rubella
HSV
Korunma:Hamilelik öncesi TORCH testi
yapılmalıdır