gelişmiş ülkelerde muhasebe mesleği ile

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE MUHASEBE MESLEĞİ İLE
İLGİLİ VİZYON ÇALIŞMALARI
Prof. Dr. Recep PEKDEMİR
İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi
GİRİŞ
Yeni bir yüzyıla girerken yerli veya yabancı, kar amaçlı veya kar amaçsız kurum ve
kuruluşların pek çoğunda "vizyon" ve "misyon" çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu tür
çalışmalardan, baş döndürücü bir nitelikte meydana gelmekte olan değişim ve gelişmelere
ayak uydurmak, gün geçtikçe küçülmekte ve hatta bir kasaba/köy haline almakta olan
dünyada hayatta kalmak ve global pazarda rekabet avantajı yaratmak gibi yararlar
beklenmektedir. Hatta, başarılı olan toplumlarda, ülkelerde, şirketlerde, kurum ve
kuruluşlarda, bütünü oluşturan bireyler tarafından etrafında kenetlenilmiş vizyonların
olduğunu görmek mümkündür. Zira, yönetim otoritelerine göre vizyonu olmayan örgütler,
rotası olmayan taşıt araçları gibi kaynaklarını boşa harcayabilirler. Yine yapılan bir araştırma
(Baum) "örgütsel vizyonu olan örgütlerin, olmayanlara göre daha başarılı olduğu"
konusundaki yaygın bir inancın var olduğunu" ortaya koymuştur.
Bu çalışmada, vizyon kavramı ve uygulamaları, yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlardan
vizyon örnekleri, gelişmiş ülkelerdeki muhasebe mesleği ile ilgili vizyon çalışmaları ile
ülkemiz muhasebe mesleği ile ilgili olarak yapılması önerilen vizyon çalışmaları konu
edilmiştir. Bu kapsamda, bu çalışmanın hedefi, ülkemiz muhasebe mesleği ve muhasebe
meslek örgütleri ile ilgili olarak bir vizyon belirleme çalışmasının başlatılmasına ışık tutmak
veya bu konuya bir başlangıç oluşturmaktır.
VİZYON KAVRAMI
Vizyon kavramı ile ilgili olarak çeşitli kaynaklarda çeşitli açılardan tanımlamalar
yapılmaktadır. Bu doğrultuda aşağıda çeşitli kaynaklarda yer alan vizyon tanımlarına yer
verilmiştir:
Collins Cobuild (English Dictionary) sözlüğüne göre vizyon kavramının birden çok anlamı
bulunmaktadır. Bu durum ulusal dilimizde olduğu gibi birden çok anlamı olan kelimelere
benzemektedir. Bu kaynakta vizyon tanımları şu şekildedir:
*
Bir durumun veya konunun gelecekte istendiği şekilde görülmesi
*
Birinin özel bir ortamda veya durumda görülmesi
*
Sıradan olmayan bir deneyim
*
Açık ve geniş bir şekilde görebilme ve algılayabilme yeteneği
*
Özel bir pozisyonda ve konumda her şeyi görebilme
Yukarıda yer beş tanımdan bazıları geçmiş zaman dilimi ile ilgili olup yaşanan veya sahip
olunan bazı olay veya değerleri ifade etmektedir. Bu tanımlardan bazıları şimdiki zaman
dilimi ile ilgili olup kişi veya kurumun mevcut konumunu yansıtmaktadır. Yine bu
tanımlardan bazılar da gelecek zaman dilimi ile ilgili olup kişi veya kuruluşun gelecekte
olması istenen konumunu yansıtmaktadır.
Yönetim bilimi ile ilgili yabancı literatürde yer alan vizyon kavramı ile ilgili tanımlardan
bazıları ise şöyledir:
*
Kouzes ve Posner; "Geleceğe İlişkin İdeal ve Biricik Bir İmge"

Senge; "Yaratılmak İstenen Geleceğe İlişkin Bir İmge"

Thoms ve Greenberger; "Geleceğin Nasıl Olabileceğine ve Bazı Şeylerin İdeal Olarak
Hangi Yollarla Yapılabileceğine İlişkin İnançları Bir araya Getiren Hipotetik Bilişsel
Bir İmge"

Harari; "Geleceğe İlişin Bir Resim, İdealler ve Öncelikler, Örgütü Neyin Özel ve Tek
Kıldığına İlişkin Bir Duygu, Örgütün Varolma Nedenini Ortaya Koyan Bir Dizi İlke
ve Örgütsel Başarıyı Belirlemeye Yarayacak Zorlayıcı Ölçütler
Bu tanımların hemen hemen tümünde yer alan ortak bir nokta "gelecek zaman dilimini"
oluşturmaktadır. Özetlenecek olursa, gelecekteki bir durum veya konum bir imge olarak
yapılandırılmaya çalışılmaktadır.
Yönetim bilimi ile ilgili yerli kaynaklarda yer alan vizyon kavramı ile ilgili tanımlardan
bazıları şöyledir:
*
Muhan Soysal; "Gayehayal (yani hayal edilen gaye)"

Tamer Koçel; "Ümit- Örgütün Gelecekte Hayal Edilen Durumu"

Erol Eren; "Bir Yöneticinin Geçmişte ve Şimdi Düşünülmemiş Ya Da Başarılmamış
Olan, Gelecekte Başarılmasını Düşündüğü Yapılması Gerekenlerle İlgili Açıkça İfade
Edilen ve O Kişinin Kendisine Özgü Düşünceleridir."

C.Çetin, B.Akın ve V.Erol; "Bir Örgütün Gelecekte İçinde Bulunması İstenen
Durumdur. Tipik Bir Vizyon Örgütün Nihai Hedefidir."
Yerli kaynaklarda yer alan tanımlardaki ortak özellikler arasında gelecek zaman ile ilgili
yaklaşımlar önemli olmaktadır. Dolayısıyla özetlenecek olursa gelecekle ilgili vizyon
örgütlere ve örgütleri oluşturan bireylere adeta bir "hedef" gösterir bir nitelik arz etmektedir.
Şimdiki zaman ile ilgili vizyon ise örgütün ve örgütü oluşturan bireylerin sahip oldukları
mevcut durumu, diğer bir ifade ile gelecek ile ilgili vizyona ulaşmak için başlatılacak değişim
ve gelişim hareketi için başlangıç noktasını oluşturmaktadır.
VİZYON ÖRNEKLERİ
Daha önce de belirtildiği gibi günümüzde her kurum ya da kuruluşun sahip olduğu bir "vizyon
ifadesi" söz konusudur. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
Anadolu Grubu’nun Vizyonu:
"Anadolu’yu Dünyaya, Dünyayı Anadolu’ya Bağlayan Bir Yıldız Olmaktır"
Opel Türkiye’nin Vizyonu:
"Opel Türkiye, En Üst Düzeydeki Kaliteyi Sağlayarak, Müşteri Beklentilerini Aşacak ve
Endüstride Liderliği Yakalayacaktır"
Brisa’nın Vizyonu:
"İç Pazarda 1 Numara Olmak, Lassayı Türkiye’nin Markası Haline Getirmektir"
Uluslararası Intel Şirketi’nin Vizyonu:
"Her Yıl Bir Önceki Yılın Fiyatına, Ama Bir Önceki Yılın İki katı Performansta Makineler
Yapmaktır."
Toshiba Şirketi’nin Vizyonu:
"Toshiba Grubu Şirketleri Olarak Kendimizi İnsanlara ve Geleceğe Olan İnancımızın Üstünde
İnsanlar İçin Daha İyi Bir Hayat Kalitesi Sağlamaya ve Dünya Toplumunun Gelişmesinin
Sürmesi İçin Üstümüze Düşeni Yapmaya Kararlıyız."
Yukarıda yer alan vizyon ifadesi örneklerindeki ortak nokta, vizyon ifadesinin ait olduğu
kurum ve kuruluşlarda gelecekle ilgili bir hedef tanımlanmaktadır. Bu tanımlamadaki temel
amaç, kurum ve kuruluşları, kısaca örgütleri oluşturan bireyleri bu gelecekle ilgili "gaye
edilen hayal" etrafında toplayabilmek veya bu kişileri bu doğrultuda yönlendirebilmektir.
GELİŞMİŞ ÜLKELERDE MUHASEBE MESLEĞİ VİZYON ÖRNEKLERİ
Gelişmiş ülkelerdeki profesyonel muhasebe örgütlerinde hemen hemen birer vizyon ifadesi
örneklerine rastlamak mümkündür. Çalışmanın bu bölümünde, kar amacı olmayan, tamamen
toplumsal veya kamusal amaçları bulunan bu örgütlerden iki tanesine örnek olarak yer
verilmiştir.
Yeni Zelanda Profesyonel Muhasebe Mesleği ve Meslek Örgütünün Vizyonu:
"Dürüstlüğün ve Uzmanlığın Kalitesi" (The Hallmark of the Expertise and Integrity)
Avustralya Muhasebe Mesleği ve Meslek Örgütünün Vizyonu:
"Müşteri Odaklı Bir Örgüt Olmak." Avustralya Muhasebe Meslek Örgütü’nün misyon ifadesi
ise şöyle oluşturulmuştur: "Bilgi Yönetimi, İş ve Finans Dünyasında Öncü Profesyoneller İçin
Birinci Sırada Tercih Edilen Örgüt Olmak."
İngiltere ve Gallerdeki Muhasebe Mesleği ve Meslek Örgütünün Vizyonu:
"Fermanlı Muhasebeciler, Profesyonel İşletmecilik Niteliklerine Sahip Dünyanın En Çok
Saygın Muhasebecileri Olarak Kabul Edilmek."
Amerika Profesyonel Muhasebe Mesleği (CPA) ve Meslek Örgütünün (AICPA)
Vizyonu:
"Ruhsatlı Kamu Muhasebecileri (CPAS) insanların, kurum ve kuruluşların gelecekleri
doğrultusunda şekil almalarında katkıda bulunan ve güvenilen profesyoneller kişilerdir.
Bunlar, dürüstlükle bütünleşip,
–Açıklık ve objektiflik kapsamında haberleşerek,
–Karmaşık verileri yararlı (kritik) bilgi haline dönüştürerek,
–Fırsatları öngörerek ve yaratarak,
–Vizyonu realiteye dönüştürecek yollar tasarlayarak,
değer yaratırlar."
Amerikan Ruhsatlı Kamu Muhasebecileri Enstitüsü’nün (AICPA) yapmış olduğu vizyon
belirleme çalışmalarının nedenlerini kısaca aşağıdaki gibi gruplandırmak mümkündür:
*
Geçmiş gelecek için bir temel olamaz.

Ekonomi ve iş dünyasının kuralları akıl almaz boyutlarda değişmektedir.

Vizyon belirleme, uzun dönemde arzulanan sonuçlar üzerinde yoğunlaşır.

Vizyon belirleme, değişimi geleceğin bir katsayısı olarak kabul eder.

Vizyon belirleme, uzun dönemde arzulanan sonuçlara doğru yol alınıp alınmadığını
sürekli bir şekilde test eder.

Gelecek geçmişin aynası olamaz. Geleceği yaratmak, önce arzulanan sonuçlar
üzerinde yoğunlaşır, daha sonra arzulanan bu sonuçlara ulaşmak için mevcut
durumdaki yollar/alternatifleri araştırır.

Vizyon belirleme, sadece mesleğin başarılı bir geleceği için değil, aynı zamanda
global çevrede başarılı bir işletmecilik ve ekonomi için gerekli olan uzmanlıklar,
hizmetler ve değerler üzerinde daha dikkatlice düşünülmesi konusunda önemli fırsatlar
yaratır.

Vizyon belirleme çalışmaları, meslek mensuplarına daha yüksek düzeyde dürüstlük ve
objektiflik sağlamıştır.
Amerikan Ruhsatlı Kamu Muhasebecileri Enstitüsü’nün (AICPA) yapmış olduğu vizyon
belirleme çalışmaları kapsamında, vizyonu olan lider ile vizyonu olmayan lider arasındaki
farklardan bazıları kısaca aşağıdaki gibi özetlenmiştir.
LİDERLİK PERSPEKTİFİ
Dünya Görüşü
Planlama ve Analiz
Değişime Tepki
Girişimcilik
Teknoloji Kullanımı
İşe bakış Şekli
Müşteri İlişkileri
Kalite, Güç, Hizmet
Pazar Payı
VİZYONU OLAN
LİDERLER
Değişken, Esnek
Proaktif – Önlem alıcı
Stratejik
Fırsatları Kollar
Optimum
Spontane, Kompleks, Global
Uzun Vadeli Stratejik
Yaratıcı
Profresif
VİZYONU OLMAYAN
İZLEYİCİLER
Statükocu
Reaktif – Tepki Gösterici
Taktik
Verilen İşi Yapar
Geç Adaptasyon
Rutin, Katı
Kısa Vadeli
Geleneksel, Tutucu
Tarihsel
Amerikan Ruhsatlı Kamu Muhasebecileri Enstitüsü’nün (AICPA) yapmış olduğu vizyon
belirleme çalışmalarında bir sonuca ulaşabilmek için:

Ülkenin çeşitli noktalarında 177 adet forum düzenlenmiştir.

Düzenlenen bu forumlara 3,353 meslek mensubu (CPA) katılmıştır.

Söz konusu forumlara katılanların % 70’i erkek, % 30’u bayan meslek mensubundan
oluşmuştur.

Katılanların % 4’ü 30 yaşın altındadır.

Katılanların % 48’i 30-45 yaş arasındadır.

Katılanların % 42’isi 46-60 yaş arasındadır.

Katılanların % 6’sı 60 yaş ve bunun üzerindedir.Yukarıda çok kısa bir özeti yapılan
AICPA vizyon çalışmalarının sonucunda muhasebe mesleği ile ilgili olarak, beş
önemli değer, beş önemli beceri, beş önemli hizmet gibi bütün muhasebe meslek
mensuplarını belirli bir hedef doğrultusunda yoğunlaştırabilecek sonuçlar elde
edilmiştir. Söz konusu projeye "2011 ve Ötesi" adı verilmiştir. Buradan da anlaşıldığı
gibi söz konusu çalışma oldukça uzun vadeli bir çalışmadır. Belki de söz konusu
muhasebe meslek örgütü için "gaye edilen bir hayali" oluşturmaktadır.
SONUÇ
Son yıllarda gerek ekonomi gerek iş dünyasında önemli değişim ve gelişimler yaşanmaktadır.
Yaşanan bu değişim ve gelişim arasında "vizyon ve misyon" çalışmaları önemli bir yer
tutmaktadır. Yukarıda yer verilen örneklerden esinlenerek bu sempozyumda aşağıdaki
soruları ortaya koymak mümkündür:

Profesyonel Türk Muhasebe Mesleği’nin Bir Vizyonu Var Mıdır? Olmalı Mıdır?

Başta TÜRMOB Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali
Müşavirler Odalar Birliği Olmak Üzere Profesyonel Türk Muhasebe Meslek
Örgütlerinin Birer Vizyonu Olmalı Mıdır?

Bu Sempozyumun Beşincisini Düzenlemekte Olan İSMMMO İstanbul Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın Bir Vizyonu Olmalı Mıdır?
Sempozyum boyunca bu konulara da
gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır.
yönelinmesi,
bu
sempozyumun
amacının
KAYNAKÇA
A.Kışlalı, T. Bağlı ve N.Sanlı, "Bir Vizyon Ölçeği Geliştirme Denemesi," VI.Ulusal Yönetim
ve Organizasyon Kongresi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 1998.
C.Çetin, B.Akın ve V.Erol, Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi (ISO 90002000 Revizyonu) İlke-Süreç-Uygulama, 2.Baskı, BETA Yayınevi, Yayın No 1094, İstanbul,
Şubat 2001.
Erol Eren, İşletmelerde Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Genişletilmiş Beşinci Baskı,
BETA Yayınevi, Yayın No 944, İstanbul, Ocak 2000.
Melih Arat, "Şirketlerin Mıknatısı: Vizyon," POWER Dergisi, Ocak 1998.
Tamer Koçel, İşletme Yöneticiliği, Gözden Geçirilmiş 8.Bası, BETA Yayınevi, Yayın No
405, İstanbul, Mart 2001.
www. icaew.org.uk, Mayıs 1, 2001
www.aicpa.org, Mayıs 1, 2001
www.icaa.org.au, Mayıs 1, 2001
www.icanz.org.nz, Mayıs1, 2001