İNSAN HAKLARI HAK NEDİR?

İNSAN HAKLARI
HAK NEDİR?
Hukukun tanıdığı ve
koruduğu yetkidir.
Yani;
Hukuk düzeni tarafından
kişilere tanınan yetkilere
ve bu yetkilerden
yararlanma hususuyla
kişilerin iradesine
bırakılmış olan menfaatine
hak denir.
İnsan Hakları Nedir?
 İnsanın
salt insan olması
nedeniyle öznesi olduğu,
onu tüm yönleriyle
kişiliğini ve değerini
korumayı ve geliştirmeyi
amaçlayan evrensel ilke
ve kurallar bütünüdür.
İnsan Haklarının Özellikleri
Bireyin salt insan olmakla kazandıkları haklardır.
 İnsanların, insan olarak taşıdıkları değerlerin;
sömürü, baskı, kıyım ve her türlü doğal güç
karşısında korunması isteğine dayanır.
 İnsan hakları temelde devlet gücünü sınırlar; hem
yasal hem ahlaksal düzenlemelerin kapsamına girer.
 Özünde genel ve evrensel niteliktedir.
 Hem olanı hem de olması gerekeni dile getirir.
 Bütün insanların, hatta bazen doğmamış olan
insanların bile her yerde sahip olması gereken
haklardır.

Temel Haklar ve Özgürlükler
 İnsan
hakları kavramından daha dar
kapsamlıdır. İnsan haklarından
Anayasada tanınan ve güvenceye alınan
haklardır.
 Dolayısıyla Anayasal haklardır.
 Kişisel
 Dar
Hak ve Özgürlükler
kapsamlı kişisel özgürlüklerdir.
 Vatandaş
Hakları
Hak Çeşitleri
 Kişisel
haklar :
(Negatif statü hakları)
Kişinin devlet tarafından aşılamayacak ve
dokunulamayacak olan özel alanının sınırlarını
çizen haklardır. Bunlar:
Yaşam ve korunma
Maddi ve manevi varlığını geliştirme
Özel hayatın gizliliği ve korunması
Yerleşme ve yolculuk
Din ve vicdan
Düşünce ve düşünceyi yayma
Bilim ve sanat
Basın yayın.
Hak Çeşitleri
 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel
Haklar ( Pozitif statü hakları):
 Vatandaşa, devletten hizmet etmesini
isteme hakkını veren haklardır.Bu
haklar devlete ödev yüklemektedir.
Bunlar:
 Çalışma
 Sağlıklı yaşama
 Konut edinme
 Sosyal güvenlik hizmetlerinden
yararlanma
 Eğitim ve öğretim
Hak Çeşitleri
 Siyasal Haklar (Aktif statü hakları)
 Kişinin devlet yönetimine katılmasını
sağlayan haklardır.
 Bunlar:
 Siyasal örgütlenme
 Seçme ve seçilme
 Kamu hizmetlerine girme
 Çevre Hakkı
 Kişilerin çevreyi koruma hak ve
ödevleri vardır. Çevre hakkı yalnız
bugün yaşayan insanların değil gelecek
kuşaklarında hakkıdır.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
(10 Aralık 1948)
1.
2.
3.
4.
Her insan özgür, onur ve haklar bakımından eşit
doğar. Akıl ve vicdanla donatılmış olup
birbirleriyle kardeşlik anlayışıyla davranır.
Herkes; ırk, renk,cinsiyet, dil, din, siyasal yada
başka bir görüş, ulusal yada toplumsal köken,
mülkiyet, doğuş yada benzeri başka bir statü gibi
ayrım gözetilmeksizin bildirgede yazılan tüm hak
ve özgürlüklere sahiptir.
Herkesin yaşama ve kişisel özgürlüğü ve
güvenliğine hakkı vardır.
Kimse kölelik yada kulluk altında tutulamaz.
Kölelik ve ticaret yasaktır.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi




5. Hiç
kimseye işkence yada zalimce, insanlık dışı
yada onur kırıcı davranış yada ceza uygulanamaz.
6 . Herkesin nerede olursa olsun yasa önünde bir
kişi olarak tanınma hakkı vardır.
7 . Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım
gözetilmeksizin yasa tarafından eşit korunmaya
hakkı vardır.
8 . Herkesin yasalarla tanınmış temel haklarını
çiğneyen eylemlere karşı yetkli ulusal mahkemeler
eliyle etkin bir yargı yoluna baş vurma hakkı
vardır.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi





9. Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz , tutuklanamaz ve
sürgün edilemez.
10. Herkesin hak ve yükümlülükleri belirlenirken, ve
kendisine suç yüklenirken, yansız bir mahkeme tarafından
hakça ve açık bir yargılanmaya hakkı vardır.
11. Herkes yasaya göre, suçu kanıtlanana kadar suçsuz
sayılma hakkı vardır. Suç sayılmayan bir eylemden dolayı
kimse suçlanamaz. Kimseye, işlediği suçtan daha ağır bir
ceza verilemez.
12. Kimsenin özel yaşamı, ailesi, konutu,yada
haberleşmesine keyfi olarak karışılmaz. Herkesin bu gibi
durumlarda korunma hakkı vardır.
13. Herkesin bir devletin sınırları içinde yer değiştirme ve
oturma özgürlüğü vardır. Herkesin ülkesinden ayrılma ve
dönme hakkı vardır.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
14. Herkesin zülüm altında başka ülkelere sığınma
hakkı vardır.
 15. Herkesin bir uyrukluğa hakkı vardır.Kimse keyfi
olarak uyrukluktan çıkarılamaz. Kimsenin de
uyrukluğunu değiştirme hakkı yadsınamaz.
 16. Yetişkin erkeklerle, kadınların ırk, uyruk, yada
din bakımından herhangi bir sınırlama yapılmaksızın
evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır.
 17. Herkesin tek başına yada başkalarıyla mülkiyet
hakkı vardır. Kimse keyfi olarak mülkiyetten yoksun
bırakılamaz.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
18. Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne
hakkı vardır.
 19. Herkesin görüş ve anlatım hakkına sahiptir.
 20. Herkes, barışçı toplanma ve dernek kurma
hakkına sahiptir. Hiç kimse derneğe girmeye
zorlanamaz.
 21. Herkes doğrudan yada özgürce seçilmiş
temsilciler aracılığıyla ülkesinin yönetimine katılma
hakkına sahiptir.Herkesin ülkesindeki kamu
hizmetlerine eşit girme hakkı vardır.
 22. Herkesin bir toplum üyesi olarak toplumsal
güvenliğe hakkı vardır.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
23. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve
elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı
korunma hakkı vardır.
 24. Herkesin iş saatlerinin makul ölçüde
sınırlandırılması ve ücretli dönemsel tatiller ve
dinleme hakkına sahiptir.
 25. Herkesin kendisinin ve ailesinin , sağlık ve
gönenci için beslenme , giyim, konut ve tıbbi bakım
hakkı vardır.
 26.Herkes eğitim hakkına sahiptir.Eğitim , en
azından ilk ve temel aşamasında parasızdır.
(Ülkemizde Anayasa 42. madde)

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi




27. Herkes topluluğun kültürel yaşamına özgürce katılma ve
sanattan yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak
yararlarını paylaşma hakkına sahiptir.
28. Herkesin bu bildirgede yazılı hak ve özgürlüklerin tam
olarak gerçekleşeceği toplumsal ve uluslar arası bir düzene
hakkı vardır.
29. Herkesin kişiliğinin özgürce ve tam gelişmesine olanak
veren topluluğa karşı ödevleri vardır.Herkes bu hak ve
özgürlükleri ancak, başkalarının özgürlüklerinin tanınması,
korunması ve saygı gösterilmesine bağlıdır.
30. Bu bildirgenin hiçbir hükmü, herhangi bir ülke veya
gruba, burada sürülen hak ve özgürlüklerin yok edilmesini
amaçlayan bir etkinlikte bulunma hakkını verir, şeklinde
yorumlanamaz.
İnsan Hakları Sorunları/İhlaller
 Kamu
düzeninin korunmasında baskıcı
yöntemlerin kullanılması
 Devletin ekonomik gücünün fazla olmaması
 Yöneticilerin kendi güçlerini sınırlandırmak
istememeleri, bu nedenle de insan haklarını
korumamaları
 Kamu görevlilerinin, görevlerini insan
haklarına uygun şekilde yapmamaları
 Eğitimsizlik
Demokrasi ve Demokratik Eğitim
 Demokrasi; Egemenliğin bir hak
olarak kabul edilip, doğrudan ya da
özgür bir iradeyle seçilmiş temsilciler
aracılığıyla kullanılmasıdır.
 Demokrasi özgürlüğün
kurumsallaşmasıdır.
Demokratik Devletin Temel Koşulları
Seçim ve temsil ilkesi
 Genel ve eşit oy ilkesi
 Devlete karşı ileri sürülecek , bireysel temel hakların
varlığı
 Hukuk önünde eşitlik
 Çoğunluğun yönetim hakkı
 Azınlığın haklarının korunması

–Bu ilkelerden biri noksan olursa o
devlet demokratik devlet olmaz
Demokratik Eğitim
 Amacı,
programları ve yöntemleri,
demokrasinin dayandığı temel ilkelere göre
saptanan; eğitim ve öğretim çalışmalarında,
öğretmen – öğrenci ilişkilerinde, eğitsel
etkinliklerde öğrencinin birey olarak değerine
ve bütünlüğüne, birlikte çalışmaya, karşılıklı
saygıya ve hoşgörüye, kişiliğe değer ve önem
veren eğitime demokratik eğitim denir.
Demokratik Eğitim İlkeleri
Demokratik eğitimde bireyden, diğer bir ifadeyle
çocuk ve gençten hareket edilmelidir.
 Herkes aynı haklara sahiptir. Ayrıcalık yoktur.
 Her birey kendine özgü bir kişilik olarak kabul edilir
ve ona saygı gösterilir.
 Mevcut yasa ve kurallara uyulur.Değiştirilmesi
gereken kurallarda öğrencilerin görüşleri alınır.
 Bu eğitimde demokrasinin ahlaki değerleri vardır.
 Demokratik eğitim, bireyin bütün yeteneklerini,
mevcut potansiyeli oranında geliştirici etki yapar.
 Bu eğitimde eğitimin yükü öğrencilerin üzerindedir.

Demokratik eğitimi engelleyen faktörler
Kaynak ve alt yapı eksikliği
 Kalabalık sınıflar
 Okullarda bedensel ceza uygulanması
 Öğretim programlarının bilimsel
gelişmelerin gerisinde kalması,
 Eğitim hakkından eşit olarak yararlanmama
 Eğitime ayrılan kaynakların yetersizliği

Öğretmen Hakları
 Mesleki



Haklar;
a) Öğretmenler iş güvencesine sahiptir.
b) Öğretmenlerin performansları ölçütünde taktir hakkına
sahiptir.
c) Öğretmenler, mesleki konularda kararlara katılma hakları
vardır.
 Kanıtlama



Hakları;
a) Öğretmenler haklarında verilen kararlarla ilgili kanıt
isteme hakkına sahiptirler.
b) Öğretmenler uygun ölçütlerle değerlendirilme hakkına
sahiptir.
c) Öğretmenler kanıtlanmamış şikayetler , söylentiler ve
dedikodulara göre değerlendirilemez.
Öğretmen Hakları
 Sürece






İlişkin Hakları;
Öğretmenler genel, kamusal ve kapsamlı standartlara göre
değerlendirilme hakkına sahiptirler.
Öğretmenler değerlendirilecekleri zamanın kendilerine
bildirilmesi hakkına sahiptir.
Öğretmenler denetim sonucunu bilme hakkına sahiptirler.
Öğretmenler denetim sürecine ve soncuna uygun
yöntemlerle tepki gösterme hakkına sahiptir.
Öğretmenler kendisine aykırı gelen kararlara karşı bir üst
makama başvurma ve görüşlerinin tarafsız ve yeterli bir
yetkiliye iletme hakkı vardır.
Öğretmenler planlı ve düzenli bir denetim görme hakkına
sahiptir.
Öğretmen Hakları

İnsani ve Yurttaşlık Hakları;
 Öğretmenler
İnsan onuruna yakışır bir denetim
hakkına sahiptir.
 Öğretmenler denetim sonuçlarının özel ve
gizli tutulması hakkına sahiptirler .
 Öğretmenler özel yaşamlarının
değerlendirmeden ayrı tutulması hakkına
sahiptirler.
 Öğretmenler ayrımcılığın uygulanmadığı bir
ölçüt ve sürece göre değerlendirilme hakkına
sahiptirler.
Öğrenci Hakları
Öğrenme hak ve özgürlüğü
 Her türlü ayrımcılık ve tacizden korunma hakkı
 Kabul edilmiş standart ölçütlerle adil bir şekilde
değerlendirilme hakkı
 Yasal sınırlar içinde düşünme ve düşüncelerini
açıklama özgürlüğü
 Kendisine ait gizli bilgilerin açıklanmaması hakkı
 Her türlü öğrenci kuruluşlarına üye olma hakkı
 Okuldaki bütün akademik çalışmalara yetenekleri
doğrultusunda katılma hakkı

Öğrenci haklarını sınırlayan öğretmen
davranışları
Azarlamak, küçük düşürmek, bağırmak
 Fiziksel olarak tehdit etmek, itip kakmak
 Susturmak, dinlememek,etiketlemek
 Adıyla çağırmamak, başkaları ile
karşılaştırma
 Adil davranmamak, sevmediğini belli etme

Öğrenci haklarını korumaya yönelik alınan
önlemler ve koruyucu birimler
Öğrenci haklarının panolarda asılması
 Öğrenci kurulları oluşturularak işlerlik
kazandırılması,
 Rehberlik biriminin öğrenci haklarını
koruma konusunda yetkilendirilmesi,
 Öğrenci el kitaplarının hazırlanması,
 Öğrenci haklarını koruma kurulları
oluşturulabilir.

Önleyici (Yapıcı-Modern) disiplin anlayışı
Amaç korkutmak, sindirmek değil,
iyileştirmek, güveni kazanmak, yardım
etmek, desteklemektir.
 Her öğrencinin kişiliği ve karakteri dikkate
alınır,
 Öğrenci katılımına önem verir,
 Objektif, tarafsız ve adildir.
 İşbirliğine dayanır

Önleyici (Yapıcı-Modern) disiplin
anlayışı
Öncelikle öğrencilerdeki değişimlerle
ilgilenir.
 Sınıfın çalışmasında bir sosyal bilinç arar
