kent sosyolojisi giriş - Yıldız Teknik Üniversitesi

KENT
SOSYOLOJİSİ
GİRİŞ
Ayş
Ayşe Nur ÖKTEN
Yıldı
ldız Teknik Üniversitesi
PLANLAMA
TEKNOLOJİ
SÜ
R
DÜ
RÜ
LE
Bİ
LİR
LİK
Kutsal Üçlü
(Storper,1997)
ORGANİZASYON
MEKAN
1
PLANLAMA
Ekonomi
Siyaset bilimi
Mühendislik
TEKNOLOJİ
Sosyoloji
Coğrafya
Antropoloji
Mimarlık
Psikoloji
Planlama
ORGANİZASYON
MEKAN
Kentsel Çözümleme ile İlişkili
Disiplinler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
PLANLAMA…
PLANLAMA… mekanı
mekanın fiziksel ve toplumsal boyutları
boyutları;
makroform;
mlarıı
makroform; mekandaki dinamikler; dü
düzenleme yaklaşı
yaklaşımlar
COĞ
COĞRAFYA…
RAFYA… mekanı
mekanın fiziksel ve toplumsal boyutları
boyutları;
makroform;
makroform; mekandaki dinamikler
MİMARLIK…
MARLIK… yapı
yapılı çevre dü
düzeni; estetik
MÜHENDİ
HENDİSLİ
SLİK… üretim teknolojisi; altyapı
altyapı
EKONOMİ
EKONOMİ… üretim biç
biçimi; yer seç
seçimi; dalgalanmalar;
SOSYOLOJİ
malar; iş
SOSYOLOJİ… Sınıflaş
flaşmalar, ayrış
ayrışmalar;
işbirlikleri; aktö
aktörler,
kurumlar, örgü
rgütlenmeler
PSİ
larıı; fiziksel öğelerin
PSİKOLOJİ
KOLOJİ… birey ve kü
küme davranış
davranışlar
davranış
lara etkisi
davranışlara
ANTROPOLOJİ
ANTROPOLOJİ… Kültü
ltür
SİYASET Bİ
BİLİMİ … yönetim, yö
yönetiş
netişim; iktidar
2
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
1.
MORFOLOJİ
MAKROFORM / ÖLÇEK / DOKU / YOĞ
YOĞUNLUK
1.
EKONOMİ
ÜRETİ
RETİMİN Bİ
BİÇİMİ / DÜ
DÜZENİ
ZENİ / İŞB
İŞBÖLÜMÜ
2.
TOPLUMSAL YAPI
PAYLAŞ
PAYLAŞIM / KURUMSAL YAPI / ÖRGÜ
RGÜTLENME
3.
KÜLTÜR
SİMGELER / DEĞ
DEĞERLER /YAŞ
/YAŞAM Bİ
BİÇİMİ
4.
SİYASET
YÖNETİ
NETİM Bİ
BİÇİMİ / GÜÇ
GÜÇ ve İKTİ
KTİDAR İLİŞK
İŞKİLERİ
LERİ
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
I - MORFOLOJİ
„
„
„
„
„
MAKROFORM
ÖLÇEK
DOKU
YOĞ
YOĞUNLUK
OLUŞ
OLUŞUM / TASARIM
– Antik kentler
İnsan ölçeği / anı
anıtsal ölçek
(sistemin ölçeği)
– Orta Çağ kenti
İçe kapalı
kapalılık / durağ
durağanlı
anlık
– Rönesans kenti
Yeniden doğ
doğuş
– Barok kent
Hareketlilik
– Modern kent
İşlevlerin
masıı; saç
İşlevlerin ayrış
ayrışmas
saçaklanma
3
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
II- EKONOMİK MEKAN
„
ÜRETİM BİÇİMİ
–
–
–
–
Tarı
Tarım ekonomisi
Sanayi öncesi ekonomi
Sanayi ekonomisi
Sanayi sonrası
sonrası ekonomi
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
II- EKONOMİK MEKAN
„
ÜRETİM ÖRGÜTLENMESİ
– Fordist (bü
(büyük ölçekli üretim) / PostPost-Fordist
(yalı
(yalın üretim)
– Formel ve informel (ikili yapı
yapılar)
– Global ve yerel
„
YER SEÇİMİ
– YIĞILMALAR
– DESANTRALİZASYON
4
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
III – TOPLUMSAL MEKAN
„
SİYASAL ANLAYIŞ
– Yönetim / yönetişim
„
KURUMSAL
YAPILANMA
– Yerelleşme…
– STK; TTÖ
„
AYRIŞMALAR
(hücre; getto …)
„
PLANLAMA
– Yerel yö
yönetim; belediye;
bölgesel yö
yönetim
– Katı
Katılım
– Bireysel eylemlerin önemi
(davranış
(davranışççı sosyoloji)
– BKA
– Süzülme / soylulaş
soylulaşma
Kentsel Mekanın Yapıtaşları
IV – KÜLTÜR
„
„
ÇEŞİTL
ŞİTLİİLİK
– KÜLTÜ
LTÜREL (altkü
altkültü
ltürler)
rler)
‘Öteki
‘Öteki’’ kavramı
kavramı
– Altkü
Altkültü
ltürler;
rler; altkimlikler
– ‘Kimlik’
Kimlik’ sorunları
sorunları
– ‘Kendilik’
Kendilik’ (entity)
entity)
– FİZİKSEL
– Tekil projelerle
geliş
gelişim
– Katı
Katılım
ENTITY = (1) Sth that has a real & separate existence.
(2) Being; existence
* Bölünmez
varlık; ayrı ve bağımsız bir birim olarak var oluş; mevcudiyet
5
GEÇMİŞTE
TEK (EVRENSEL) BİR KENT TİPİ
TANIMLANIYORDU
Neden 1: BATI (Avrupa ve Amerika)
kentlerindeki gözlemler.
Neden 2: MODERN dünyanın, tüm
insanlığın örnek alması gereken en yüksek
kültür, bilim, teknoloji, ekonomi,siyaset
düzeyine sahip olduğu inancı.
BUGÜN
Mekan ve zaman boyutu olmayan bir
kent kavramı düşünülemez;
Kentler
zamana - mekana - kültüre ekonomiye - siyasal yapıya
göre çok farklı niteliklerde olabilir.
6
KENT,
BELİRLİ BİR TARİHSEL SÜRECİN
KENDİNE ÖZGÜ,
BENZERSİZ
SONUCUDUR
HER KENT,
BELİRLİ BİR TARİHSEL SÜRECİN
KENDİNE ÖZGÜ, BENZERSİZ SONUCUDUR.
Kenti anlamak için,çağın
ekonomik-siyasal-toplumsal-kültürel özelliklerini
fiziksel mekan ile bir arada
değerlendirmeliyiz..
EKONOMİ
EKONOMİK
&
POLİ
POLİTİK
SİSTEM
SİSTEMİ
STEMİN
DİNAMİ
NAMİKLERİ
KLERİ
TEKNOLOJİK
VE
KÜLTÜ
LTÜRLERİ
RLERİN Etki – tepki
EKONOMİK
ETKİ
Mİ
ETKİLEŞİ
LEŞİM
Çatış
ma,
atışma,
GELİŞME
değ
değişme
7
KENTLERİ ORTAYA ÇIKARAN FAKTÖRLER
TEKNOLOJİK, EKONOMİK, TOPLUMSAL
VE SİYASAL YENİLİKLER/BULUŞLAR
*Akarsuların kontrol altına alınması
*Sel baskınlarının engellenmesi
* Sulama sistemleri
* Sabanın keşfi
ARTI ÜRÜN
İŞB
İŞBÖLÜMÜ
UZMANLAŞ
UZMANLAŞMA
SOSYO-POLİTİK
KADEMELENME
Sınıflı toplumlar
NÜFUS ARTIŞI
NÜFUS YOĞUNLUĞU
MEKANSAL
FARKLILAŞMA
Yönetenler
kalede, tapınakta,
kentte
8