BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ - Dr.uz

İSTANBULUZMAN
1
Toplam 1 Saat
2
1 Saat Yüzyüze Eğitim
3
0 Saat Uzaktan Eğitim
İSTANBULUZMAN
Amaç Öğrenme Hedefleri
Amaç & Öğrenme
Hedefleri
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ (BRE)
Konunun
Genel Amacı
Katılımcıların;
«Çalışma ortamında
karşılaşılan sağlığa zararlı
biyolojik risk etmenleri
hakkında bilgi sahibi
olmalarını sağlamaktır.»
Öğrenme
Hedefleri
 Çalışma ortamında risk
etmeni olarak
karşılaşılabilecek bakteriler,
virüsler, mantarlar ve
parazitleri tanımlar.
 Çalışma ortamında risk
etmeni olarak
karşılaşılabilecek
mikroorganizmaların
özelliklerini açıklar.
Konunun
Alt Başlıkları
 Biyolojik etmenlerden
doğacak riskler
 Biyolojik risk etmenleriyle
karşılaşılabilecek çalışma
ortamları
 Sağlık sektöründe
çalışanların maruz kalacağı
riskler
 İlgili mevzuat
 Sayılan hastalık etmenlerinin
tanınmasında
kullanılabilecek basit
mikrobiyolojik parametreler
ve basit laboratuar
yöntemlerini sıralar.
 Biyolojik risk etmenlerinden
korunma yöntemlerini sıralar
İSTANBULUZMAN
Biyolojik Risk Etmenleri
Mevzuatı
İSTANBULUZMAN
Mevzuat
«BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK»
«10 Haziran 2004 Tarihli, 25488 Sayılı R.G.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlar / Biyolojik Etkenler
«Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden
olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil
mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleridir.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımmlar / Mikroorganizma
«Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde
olan hücresel/hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklardır.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlar / Hücre Kültürü
«Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro
(deneysel) olarak geliştirilmesidir.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlar / Patojenite
«Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilme yeteneğidir.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlar / Virülans
«Bir etkenin ağır veya öldürücü bir hastalık tablosuna yol
açma yeteneğidir.»
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Tanımlanan Biyolojik Etkenler Enfeksiyon Risk Düzeyine Göre;
1
İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan
biyolojik etkenler,
Hastalık (İnsan-Çalışan)
Topluma Bulaşma
Etkin Korunma
Etkin Tedavi
2
İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara
zarar verebilecek, ancak topluma yayılma
olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya
tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler,
Hastalık (İnsan-Çalışan)
Topluma Bulaşma
Etkin Korunma
Etkin Tedavi
Var
Yok
Evet
Evet
3
İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar
için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski
bulunabilen, ancak genellikle etkili korunma
veya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler,
Hastalık (İnsan-Çalışan)
Topluma Bulaşma
Etkin Korunma
Etkin Tedavi
Var
Var
Evet
Evet
4
İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar
için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski
yüksek olan ancak halen etkili korunma ve tedavi
yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler,
Hastalık (İnsan-Çalışan)
Topluma Bulaşma
Etkin Korunma
Etkin Tedavi
Var
Var
Hayır
Hayır
Sırası / Nedir? /
Yok
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
 Biyolojik etkenlere maruz kalma riski varsa; işçinin
maruziyet türü, düzeyi ve süresi belirlenir,
 Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere
maruziyetin söz konusu ise; risk değerlendirmesi,
zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu
tehlike dikkate alınarak yapılır,
 Risk değerlendirmesi, düzenli aralıklarla , maruziyet
koşulları değiştiğinde yada başka herhangi bir
değişiklik olduğunda yenilenir,
Madde 5 / a
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
 İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik
etkenlerin sınıflandırılması,
 Yetkili makamların, işçilerin sağlığını korumak için
biyolojik etkenlerin denetim altına alınması
hakkındaki önerileri,
 İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek
hastalıklarla ilgili bilgiler,
 İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek
alerjik veya toksik etkiler,
 Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin
yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler.
Madde 5 / b
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
ÖNLEMLER / İKAME ETME – YERİNE KOYMA
«İşveren, yapılan işin özelliğine göre zararlı biyolojik
etkenleri kullanmaktan kaçınacak ve teknik gelişmelere
uygun olarak, kullanım şartlarında işçilerin sağlığı için
tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan biyolojik
etkenleri kullanacaktır.»
Madde 7
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSKLERİN AZALTILMASI
1. Maruziyeti Önleme; «Yapılan risk değerlendirmesi
sonucunda, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk olduğu
ortaya çıkarsa, işçilerin maruziyeti önlenir»
2. Maruziyeti Azaltma; «Önlemenin mümkün olmadığı
hallerde, yapılan iş ve risk değerlendirmesi dikkate
alınarak, sağlık ve güvenlik yönünden yeterli korumayı
sağlayacak şekilde, işçilerin maruziyet düzeyinin en
aza indirilmesi için önlemler alınır»
Madde 8
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Maruizyeti Azaltma Yöntemleri – 1
 Maruz kalan/kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en
az sayıda tutulur (rotasyon…),
 Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri
biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek
veya ortamda en az düzeyde bulunmasını
sağlayacak şekilde düzenlenir,
 Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya
maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda
kişisel korunma yöntemleri uygulanır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Maruizyeti Azaltma Yöntemleri – 2
 Hijyen önlemleri; biyolojik etkenlerin çalışma
yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması, sızması,
önlenmesi ve azaltılmasını sağlamalı,
 Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı
işaretleri de kullanılır,
 Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine
yönelik plan hazırlanır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Maruizyeti Azaltma Yöntemleri – 3
 Biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam
dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için
ölçümler yapılır,
 Atıkların, güvenli bir biçimde toplanması,
depolanması, uzaklaştırılması, güvenli ve özel
kapların kullanılması da dahil uygun yöntemlerle
yapılır,
 Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde
taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Risk değerlendirmesi sonuçları işçilerin sağlık ve
güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya
koyuyorsa, istenmesi halinde, işveren aşağıdaki
konularda gerekli bilgileri Bakanlığa verir,
İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda
ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep olabilecek
herhangi bir kaza veya olayı derhal Bakanlığa ve Sağlık
Bakanlığına bildirir,
Madde 9
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez
kullanımında (işe başlamadan en az 30 gün önce ) ön
bildirimde bulunulur;
 Grup 2 biyolojik etkenler
 Grup 3 biyolojik etkenler
 Grup 4 biyolojik etkenler
Biyolojik etkenlere mesleki maruziyet sonucu meydana
gelen her hastalık veya ölüm Bakanlığa bildirilir.
Madde 15
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
BAKANLIĞA BİLDİRİM İÇERİĞİ
 Risk değerlendirme sonuçları,
 İşçilerin biyolojik etkenlere maruz kaldıkları veya
kalabilecekleri işler,
 Biyolojik etkenlere maruz kalan işçi sayısı,
 İSG’den sorumlu kişilerin adı, soyadı, unvanı ve bu
konudaki yeterlilikleri,
 Çalışma şekli ve yöntemleri de dahil olmak üzere
alınan koruyucu ve önleyici önlemler,
 Grup 3 veya 4’de yer alan biyolojik etkenlere
maruziyetten işçilerin korunması için acil eylem planı,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
KİŞİSEL HİJYEN VE KORUNMA
İşverenler, aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür;
1. İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan
çalışma alanlarında yiyip içmeyeceklerdir.
2. İşçilere uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel
giysi sağlanacaktır.
3. İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri
de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri
bulunan yıkanma ve tuvaletler sağlanacaktır.
Madde 10
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
EĞİTİM – TALİMATLAR – BİLGİLENDİRME
 Temasın olduğu çalışmalara başlanmadan önce,
 Yeni veya değişen risklere göre uyarlanabilecek,
 Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacak,
 Olası sağlık riskleri,
 Maruziyeti önlemek için alınacak önlemler,
 Hijyen gerekleri,
 Koruyucu ekipman-elbiselerin kullanımı-giyilmesi,
 Herhangi bir olay anında ve olayların
önlenmesinde işçilerce yapılması gerekenler,
………………….eğitimler verilecektir.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK GÖZETİMİ
Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda işverence
işçiler;
«Çalışmalara başlamadan önce (işe giriş muayenesi) ve
düzenli aralıklarla (periyodik muayene)» sağlık
gözetimine tabi tutulmalıdır.
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK GÖZETİMİ
Risk değerlendirmesi, özel koruma önlemleri alınması
gereken işçileri tanımlamalıdır;
 Bir işçinin, bir enfeksiyona ve/veya hastalığa
yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi veya işçilerin
sağlık gözetiminden sorumlu kişi, benzer biçimde
maruz kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde sağlık
gözetimine tabi tutulmasını sağlar,
 Bu durumda maruziyet riski yeniden değerlendirilir,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK GÖZETİMİ
 Maruziyetin sona ermesinden sonra sağlık gözetimi ile
ilgili olarak, işçilere gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir,
sağlık eğitimleri yapılır,
 İşçinin kişisel sağlık durumu yeniden değerlendirilir,
mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulur,
 İşçiler, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları
hakkında bilgi edinebilirler,
 ilgili işçiler veya işveren, sağlık gözetim sonuçlarının
gözden geçirilmesini isteyebilirler,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
TIBBİ LİSTELER VE KAYITLAR
Sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi
kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl
süre ile saklanır,
İşverenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere
maruz kalan işçilerin listesini, maruziyet sona erdikten
sonra en az 20 yıl saklanır,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
TIBBİ LİSTELER VE KAYITLAR
Kişisel tıbbi kayıtların bilinen son maruziyetten itibaren
40 yıl süre ile saklandığı koşullar;
1. Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olan,
2. Hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen,
3. Hastalıktan önce uzun kuluçka dönemi olan,
4. Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden,
5. Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlara,
………………….sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette
İSTANBULUZMAN
Biyolojik
Risk Etmenleri
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
YENİ
KONAKÇI
BULAŞMA YOLU
(Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler)
KAYNAK-ETKEN
(Patojenite - Virülans)
ENFEKSİYON
ZİNCİRİ
KONAK
(Duyarlılık)
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ – HASTALIK İLİŞKİSİ
1
Patojenite (Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilme yeteneği)
Virülans (Bir etkenin ağır/öldürücü bir hastalığa yol açma yeteneği)
2
Bulaşma yollarına (Temas, ortak kullanılan cansız maddeler, havavektörler)
3
Konakçının duyarlılığına,
4
Çevresel etmenlere; (Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava
akım hızı, kimyasal maddeler, gazlar, toksinlere vb. bağlıdır)
Sırası / Nedir? /
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
 Tarım (ürünün yetiştirilmesi ve
hasadı),
 Hayvancılık, Ormancılık, Balıkçılık,
 Tarım ürünleri (gıda paketleme),
 Depolama (tahıl siloları, tütün ve
diğerleri),
 Hayvan tüyleri ve derilerinin
işlenmesi,
 Tekstil fabrikaları,
 Ağaç işleme (marangozhaneler),
 Laboratuvar hayvanlarının bakımı,
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
 Sağlık (hasta bakımı, tıbbi ve
dental),
 Kişisel günlük bakım (saç bakımı,
vücut bakımı),
 Biyoteknoloji (üretim işlemleri),
 Farmasötik (ilaç üretimi),
 Klinik ve araştırma laboratuvarları,
 Bina onarımı,
 Katı ve sıvı atıkların yok edilmesi,
 Endüstriyel atıkların yok edilmesi,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
RİSK ALTINDAKİ İŞLER
İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde, daha ziyade;
1.Tarım işçileri,
2.Sağlık çalışanları ,
3.Laboratuvar çalışanları……………..üzerine yoğunlaşılmıştır.
İSTANBULUZMAN
Sık Görülen
Biyolojik Risk Etmenleri
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA EN SIK GÖRÜLEN BİYOLOJİK RİSK FAKTÖRLERİ
VİRAL
ENFEKSİYONLAR
BAKTERİYEL
ENFEKSİYONLAR
MANTAR
ENFEKSİYONLAR
PARAZİT
ENFEKSİYONLAR
1. Hepatit-B,
2. AIDS,
3. Kızamık,
4. Kızamıkçık,
5. Kabakulak,
6. Suçiçeği,
7. Herpes Enf,
8. Sitomegalovirüs
1. Tüberküloz,
2. Menengokoksik,
3. Menenjit,
4. GİS Enf,
5. Lejyoner Hast,
6. Difteri,
7. Boğmaca,
1. Histoplazmosis,
2. Candidadis,
1. Ankilostomiasis,
2. Necatoriasis,
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
TARIM VE HAYVANCILIKTA EN SIK GÖRÜLEN BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Hastalık
Belirtileri
Kaynak
Riskli İşler
Şarbon
Deride siyah püstül
Enfekte koyuninek/ürünleri
Çiftçi, kasap, veteriner,
Tüberküloz
Öksürük, ateş, terleme
Enfekte hayvanlar
Çiftçi, kasap, veteriner,
Bruselloz*
Ateş, terleme, eklem ağrısı
Hasta koyun, keçi, inek
Besiciler, sütçü, veteriner,*
Salmonellozis
Ateş, üşüme, ishal, baş ağrısı
Kümes hayvanı, kedi,
köpek
Veteriner, aşçı-mezbaha işçisi
Kırım Kongo (KKKA)
Yaygın kanamalar
Kene
Çiftçi, besici
Kedi Tırmığı Hastalığı
Ateş, deri lezyonu, lenfadenit
Kedi, köpek
Veteriner, kedi-köpek sahibi,
Kuduz
Baş ağrısı, ajitasyon, salya akması
Köpek, tilki, kurt, yarasa
Veteriner, çiftçi, mağaracı,
Hastalık riskli gruplar ilişkisi
İSTANBULUZMAN
HEPATİT – B
Etken
Bir DNA virüsüdür
Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları,
Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar
daha çok risk altında
Bulaşma
Klinik
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki
Akut enfeksiyonda %90 sarılık gelişmez. %10 kronikleşme olasılığı var. Kronik
aktif hepatit, Siroz, Hepatosellüler karsinom riski
Tanı
Serum ALT ve AST düzeylerinin yükselmesi, Virüse ait serolojik işaretler
Tedavi
Kişilerin belirli sağlık sorunları ile karşılaşma olasılıklarının, risklerinin
belirlenmesini inceler
Korunma
Aşı
Kaynak ve bulaşma yollarına yönelik, Sağlam insanlara yönelik
0-1-6 Aylarda 20mg İ.M
HEPATİT HASTALIĞINDA YAKLAŞIM
Parametreler
HBsAg
(İnf Varlığını, >6 Ay Kr)
Anti-HBs
(Antikor Cevap)
Anti-HBc IgM
(Aktif İnfeksiyon)
Anti-HBc IgG
(Geçirilmiş İnfeksiyon)
HBeAg
(Bulaştırıcılık)
HBV DNA
(Virüsün Vücutta Old)
SGOT
Aktif Enfeksiyon
(Bulaştırıcı)
Kronik Taşıyıcı
(Bulaştırıcı Değil)
(Biyopsi)
Doğal Bağışıklık
(Önceden İnf. Geçirmiş)
Aşılı Bağışıklık
(+)
(+) >6 Ay
(-)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(+)
(-)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(-)
(+)
(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
(-)
(-)
1.250 IU/L
150 IU/L (Yüksek)
25 IU/L
30 IU/L
İSTANBULUZMAN
HEPATİT B HASTA KANIYLA TEMASTA ÖNLEM
HBsAg (+) Hastanın İğnesiyle Temas?
Sağlık personelinin hepatit B parametrelerine bakılır;
1. Personel aşılı ve daha önce Anti-HBs titresi 10 U/lt’den fazla
olduğu biliniyorsa tek doz aşı yapılması yeterlidir.
2. Personel aşısız veya aşıya rağmen daha önce Anti-HBs titresi
<10 U/lt fazla olmamışsa 48 saat içinde hiperimmunglobulin
(0,06ml/kg) yapılmalı ve eş zamanlı aşı programı başlanmalı
İSTANBULUZMAN
HEPATİT – C
Etken
Bir DNA virüsüdür
Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları,
Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar
daha çok risk altında
Bulaşma
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişkiyle. Kan nakilleriyle bulaşma riski
daha yüksektir
Klinik
Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir
Tanı
Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur
Tedavi
Korunma
Aşı
Özgün bir tedavi yoktur
Korunma, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler
çerçevesindedir
Özgün bir aşısı yoktur
HEPATİT – D (DELTA HEPATİT)
Etken
Bir virüstür
Epidemiyoloji kronik Hepatit-B hastalarını ve HBsAg taşıyıcılarını tehdit eder
Bulaşma
Etken çoğalmak için mutlaka HBsAG’ye ihtiyaç gösteren bir virüstür
Klinik
Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir
Tanı
Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur
Tedavi
Korunma
Aşı
Hepatit-B tedavisi
Hepatit-B’ye karşı korunma aynı zamanda Hepatit-D’ye korunma demektir
Özgün bir aşısı yoktur
EDİNSEL BAĞIŞIKLIK YETERSİZLİĞİ SENDROMU-AIDS
Etken
Epidemiyoloji
Bulaşma
Klinik
Tanı
Tedavi
Korunma
Aşı
İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (Human Immun Deficiency Virüs- HIV)
Sağlık çalışanları için Hepatit-B’ye göre daha küçük risk. Bir iğne kazasında
bile Hepatit-B’nin bulaşma şansı %20-30 iken, EBYS için bu oran 1/650’dır
Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki
Virüs özellikle hücresel savunma sistemini çökertir. Bunun sonucu oluşan
enfeksiyonlar ve/veya bazı kanserler hastalık tablosuna ve giderek ölüme yol
açar. Virüsün organizmaya girmesi ile ölüm arasında 10 yılı aşkın süre olabilir
Serumda virüse karşı antikor gösterilmesi ile konur. Kişi -henüz- sağlam
taşıyıcılıktan, ölümcül duruma kadar uzanan bir spektrum içinde olabilir
Özgün bir tedavi yöntemi yoktur
Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler
Henüz etkin bir aşı geliştirilememiştir
Biyolojik Risk
Etmenlerinde Önlemler
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
GENEL ÖNLEMLER
1. Periyodik taramalarla duyarlı kişilerin saptanması,
2. Personel eğitimi,
 Çalışmalara başlanmadan önce verilecek,
 Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak,
 Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır,
3. Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi,
4. Laboratuvar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu,
5. Uygun yalıtım-gözlem ve dezenfeksiyon önlemleri,
6. Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem,
7. Aktif immünizasyon (aşılama) ve serum,
8. Seyahatlere kısıtlama (bakım ve dezenfeksiyon),
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
DUYARLI KİŞİLERDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
Risk
Tanıma Yöntemi
Önlem
Hepatit B
Serolojik Testler
Aşılama
0-1-6 Ay/0-1-2-12
Kızamık
Serolojik Testler
Aşılama
3 Ay Arayla 2 Doz
Tetanos
Öykü Alma
Aşılama
1 Ay Arayla 3 Doz
Difteri
Öykü Alma
Aşılama
2-3-4-16 Ay , 6-14 Yaş
Kabakulak
Serolojik Testler
Aşılama
Tek Doz
Kızamıkçık
Serolojik Testler
Aşılama
Tek Doz
İnfluenza
İmmün Durum ve Yaş
Aşılama
Her Yıl
Polio
Serolojik Testler
Aşılama
1-2 Ay Arayla 3 Doz
Tüberküloz
PPD, Akciğer Film
Aşılama
İzlem-Profilaksi-Tedavi
İSTANBULUZMAN
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
KAN VE VÜCUT SIVILARI İZOLASYONU
Hastalık
İzolasyon Koşulları
Hepatit-B
Kirlenme olasılığı varsa önlük kullanılmalı
Hepatit-C
Temas varsa eldiven kullanılmalı
AİDS
Eller yıkanmalı
Leptospirosis
Kontamine eşya yok edilmeli
Sıtma
İğne batmasına önlem alınmalı
Frengi
Kan hipokloritle silinmeli
İSTANBULUZMAN
LABORATUARDA ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Ağızla pipet kullanılmaması,
Pipetle çalışırken baloncuk oluşmasına dikkat edilmesi,
Pipet yerine iğne ve şırınga kullanılmaması,
Özelerin kullanılmadan önce soğutulması,
Tüp kapakları açıldığında tüp ağzının alkollü bez ile örtülmesi,
Tüm tehlikeli işlemlerin Biyolojik Güvenlik Kabininde yapılması,
Santrifüj işleminin iyi havalandırılan bir odada yapılması, sağlam plastik tüp kullanılması
Parenteral enjeksiyon ve aspirasyon iğnesi kilitlenen enjektörle yapılması, iğne enjektörden
ayrılırken alkollü bezle tutulması,
9. Kullanılmış iğne ve enjektörlerin doğruca dar ağızlı sağlam kaplara atılması,
10. Tüm kontamine materyalin atılmadan önce otoklavdan geçirilmesi,
11. Tüm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden önce dezenfektanlı kaplara alınması,
12. Laboratuvarlarda yemek, içmek ve sigara içmenin yasaklanması,
13. Çıkarken ellerin yıkanması, önlüklerin laboratuvarlarda bırakılması,
14. Serum veya örnek saklanan buzdolabında yiyecek bulunmaması.
İSTANBULUZMAN
Teşekkür Ederim
İSTANBULUZMAN