GERİATRİK SENDROMLAR

GERİATRİK SENDROMLAR
Prof. Dr. TANJU BEĞER
Geriatrik Sendromlar






Üriner ve fekal inkontinans
Bası yaraları
Polifarmasi
Düşmeler
Senkop
Deliryum
Üriner İnkontinans




Yaşlılarda;
Toplum içinde yaşayan  %15-30
Hastanede kalan %30
Bakım evlerinde kalan %50
K/E=2/1
“Yaşlanmanın bir sonucudur” düşüncesi
doğru değildir.
Kontinansa yaşın etkisi

Yaşlanmaya bağlı değişikliklerin hiçbiri
tek başına inkontinans nedeni değildir,
fakat her biri kolaylaştırıcıdır

Patolojik, fizyolojik ve farmakolojik
nedenler de inkontinans riskini artırır
Üriner inkontinans nedenleri

Geçici nedenler
Üriner inkontinansa neden olan ilaçlar
Üriner inkontinans nedenleri

Kalıcı nedenler
Detrusor Overactivity
(Urge Inkontinence)

Nedenleri:

Klinik:
Tedavi:

Outlet Incompedence
(stress incontinence)

Nedenleri:

Klinik:

Tedavi:
Outlet Obstruction

Nedenleri:

Klinik:

Tedavi:
Detrusor Underactivity
(Overflow Incontinence)

Nedenleri:

Klinik:

Tedavi:
Fekal İnkontinans




Sıklık: %3-18
Sebep: Yaşa bağlı değişiklikler mi?
Anal sifinkteri etkileyen hastalıkların yaşlıda sık
görülmesi mi?
Fİ’sı olanların
%40’ın da sfinkter basıncı (N)
Fİ’sı olanların
%80’nin de nörolojik hastalık, DM,
demans, travma, cerrahi girişim var
Fekal inkontinans nedenleri
Fekal inkontinans




Tanı:
İlk önce fekal impactiona bağlı taşma
inkontinansı ile anal sifinkter fonk. bzk ayırt
edilmeli
Anamnez, FM, geçirmiş olduğu hastalıklar
Rektal tuşe her hastaya yapılmalı
Anorektal manometre
Fekal inkontinans
Tedavi:
Bası Yaraları




Hastaneye başvuran veya hastanede yatan
hastaların %10-20 bası yarası
Hastaneye yattıktan sonra ilk 2 hafta içinde
Mortalite: %18
Komplikasyonları: sepsis, osteomiyelit,
hastanede yatma süresi ve tedavi
masraflarının artması
Bası Yaraları- Risk faktörleri
Pressure (Basınç)
Friction (Sürtünme)
Shearing (Makaslama)
Maceration (Nemlilik)
Bası noktaları
Bası Yaraları- Klinik Evreleme




Evre 1: Eritem- hiperemi (reversibl)
Evre 2: Epidermis ve/veya dermisi tutan
yüzeyel ülser,bül (reversibl)
Evre 3: Bütün deri tabaksı kaybolur, derin
krater şeklinde ülser fasyaya kadar uzanır
Evre 4: Kemik ve destek dokulara kadar
uzanan nekroz, doku kaybı vardır.
Mortalite yüksektir.
Bası Yaraları- Tedavi
Senkop




Geçici, ani bir şuur kaybıdır
Hastalık değil, semptomdur
Serebral kan akımının, beyin oksijenlenmesinin
azaldığı durumlarda görülür
Vakaların %33’de tekrar eder
Senkop nedenleri
Düşmeler



Normal bir yürüme ve denge için;
Sağlam duyusal uyarılar,
Santral integrasyon
Motor cevap
>65 yaş %30
Düşmeye neden olan faktörler;
İntrensek faktörler
Ekstrensek faktörler
Düşmeler – İntrensek faktörler
Düşmeler –Ekstrensek faktörler
Düşmeyi Artıran Risk Faktörleri
Yaş ve dişi cinsiyet
İnkontinans
Kas Güçsüzlüğü
Depresyon
Düşme Öyküsü
Ortostatik Hipotansiyon
Yürüme Problemleri
KognitifFonksiyon
Bozuklukları
Denge Problemleri
Görme Problemleri
Yardımcı Cihaz Kullanımı
İnme Hikayesi
Artrit
≥4 İlaç Kullanımı
Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bozulma
Ayrıntılı Düşme Değerlendirme
Hikaye
Sistemlerin Gözden Geçirilmesi
Fizik Muayene
Tarama Testleri
Düşmenin Özellikleri
Tbbi-Cerrahi Hikaye
İlaçlar
Sosyal Yaşantı
Nörolojik
Kardiyovasküler
Kas İskelet
Genito Üriner
Vital Bulgular
Baş ve Boyun
Kardiyovasküler
Ekstremiteler
Nörolojik (Denge-Yürüyüş)
MMSE
GDS
Up&Go-MD
Görme Keskinliği
Biyokimya-Radyoloji
Düşmeler –Değerlendirme



Anamnez: Düşme sırasındaki aktivite, eşlik
eden semptomlar, ilaç ve medikal anamnez
Fizik muayene
Görme ve işitme muayenesi
KVS (ortostatik hipotansiyon,aritmi)
Ekstremiteler
Mental durum
Denge ve yürüme (get up and go, Romberg)
Nörolojik muayene
Labaratuar
Deliryum (akut beyin sendromu)

Hastalıkların gidişatı sırasında
herhangi bir noktada ortaya
çıkabilen, kognitif fonksiyon ve
dikkatin akut bozulmasıdır
Deliryum- Risk faktörleri
Deliryum- Risk faktörleri
Deliryum - Klinik











Ani başlangıç
Bilinç bozukluğu
Uyanıklıkta azalma
Zaman ve yer oryantasyonunda bozulma
Motor aktivitede ↑ (çekme, yakalama, huzursuzluk)
Dikkat bozukluğu ve dikkati bir noktada toplamada
güçlük
Düşünce dağınıklığı
Hafıza bozukluğu (yeni öğrenilen)
Halüsinasyon, illüzyon, yanlış yorumlama
Gün içinde dalgalanmalar gösterme
EEG’de jeneralize yavaş dalga
Deliryum - Tanı




Demans ve depresyondan ayırımı güç olabilir
Anamnez hasta yakını veya bakıcıdan alınır
Tablonun başlangıcı, süresi, gidişi,hastanın
yaşam şekli
Altta yatan hastalığın olması
Deliryum - Tedavi
Polifarmasi


İlaç yan etkisi sıklığı:
İlaç sayısı>5  %4  %25
İlaç sayısı>10  %100
İlaç yan etkisi;
70-90 yaş  %14-19
10-30 yaş  %3
Yaşlı Bireylerde İlaç Kullanımı
İlaç sayısı
Yaşlıda ilaç yan etkisini artıran
faktörler
1. Yaşlanmayla sistemlerde m.g. değişiklikler
2. İlaçların farmakokinetik ve
farmakodinamiğinde m.g. değişiklikler
3. Komorbidite
4. Uyum güçlüğü
5. Kümülatif ilaç etkileşimleri
6. İlaç-ilaç etkileşimi
7. İlaç- hastalık etkileşimleri
BESLENME
Yetersiz ve dengesiz beslenme yaşlı için ölüm
nedenidir.
-
Yaşlıda beslenme yetersizliğinin nedenleri:
Tat ve koku duyusundaki azalma
Kötü ve bakımsız dişler veya eksikliği
Demans
Depresyon
Kronik hastalıklar
Ekonomik veya sosyal nedenler
BESLENME