drama-rol yapma
advertisement
ROL OYNAMA VE DRAMA DRAMA Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikri bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikler sürecidir. Bu yöntemde bir fikir, durum, sorun ya da olay bir grup önünde dramatize edilir. DRAMA Drama, öğrencilerin hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenmelerini sağlayan bir öğretme tekniğidir. Problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Bu teknik bilinen en eski tekniklerden birisidir. Çok kullanışlı ve yararlı olduğu için günümüzde okullarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Drama tekniğinin iki türü vardır. Bunlar; Biçimsel ve Doğal Drama teknikleridir. DRAMA OYUN İLİŞKİSİ Drama ile oyun iç içedir. Drama oyunun pek çok özelliğini barındırır. Oyun, çocuk için yemek, içmek kadar önemlidir. Drama süreci içinde çeşitli oyunlarda yer alabilir. Çocuk, oyunda ben, sen ve biz kavramlarını öğrenir. Paylaşma, yardımlaşma, yenme ve yenilmeyi yaşayarak öğrenir. Oyun kız erkek çocuklar arasındaki ayrımın, çekişmenin azalmasını sağlayabilir.. DRAMA OYUN İLİŞKİSİ Güven duyma, karar verme, iletişim kurma drama ile oyun arasında ki ortak noktalardır. Dramanın kökeninde oyun kavramı bulunduğuna göre eğitimde drama da da kültürel ve evrensel oyunlardan yararlanılır. Oyunda ki etkileşim ile toplumsal yaşantıdaki etkileşimin benzer olması, oyunun eğitimde drama da kullanılmasına neden olmuştur. Eğitim de drama grupla yapılan oyunsu süreçlerdir. DRAMA VE OYUN ARASINDAKİ FARKLILIKLAR Dramada belli eğitsel, sanatsal v.b. hedef ve amaçlar vardır ve bunlar lider ya da öğretmen tarafından belirlenir. Oyunda çoğunlukla belli bir amaç olmayabilir. Drama bir grup yaşantısıdır. Oyun tek başına da oynanabilir. Dramada doğru – yanlış, güzel – çirkin v.b. yoktur. Sonuç değil, süreç önemlidir. Oyunlarda çoğunlukla sonuç önemlidir. DRAMA VE OYUN ARASINDAKİ FARKLILIKLAR Dramada çok kesin kurallar yoktur. Kurallar esnektir. Katılımcıların kendilerinden bir şeyler katmalarına izin verilir. Ödül veya yanlış yapma söz konusu değildir. Oyunlarda en basitten karmaşığa kadar birtakım kurallar vardır. Kurallara uymayanlar oyun dışında bırakılabilir. Dramanın bir başlangıç ve sonuç bölümü olmayabilir. O anda yaratılır. Ortaya çıkan ürün ilk kez oluşur. Oyunda bir başlangıç ve sonuç vardır. Çoğunlukla bir başarı söz konusudur. DRAMA VE OYUN ARASINDAKİ FARKLILIKLAR Drama da bir lider (öğretmen) vardır. Grubun kendini keşfetmesine, geliştirmesine, kendini ortaya koymasına rehberlik eder. Oyunda yönlendirici yoktur. Bu görevi daha çok oyunculardan biri üstlenir. Eğitimde drama da, hiçbir zaman, bir şeyi olduğu gibi kabul etme, öykünme söz konusu değildir. Çocuk oyunlarında öykünme vardır. DRAMA VE OYUN ARASINDAKİ FARKLILIKLAR Drama da tekrar vardır. Ancak yapısal anlamda farklılaşma yoktur. Drama da estetik kaygı belirgindir. Bunun için sürecin içinde ve sonunda estetik biçimlere ulaşılabilir. Oyunda estetik kaygıdan çok, rahatlama, enerji boşalımı gibi öğeler yer alır. Drama sürecinde gözden geçirme ve tartışma yer alır. Oyunda ise bu öğeler yer almaz. 4. DRAMA TÜRLERİ PSİKODRAMA EĞİTİCİ DRAMA YARATICI DRAMA Psikodrama Psikodrama kişilik, kişiler arası ilişki, çatışma ve duygu sorunlarının özel dramatik yöntemlerle keşfedildiği bir grup yöntemidir. Psikodramanın amacı; insanların söz düşünce ve davranışlarında tutarlı olmalarına yardımcı olmak, Kendimize ve başkalarına karşı açık ve tutarlı olmayı kolaylaştırmaktır. Yaratıcı drama Yaratıcılık özelliğini geliştirmek ve oyun yoluyla düş güçlerini harekete geçirmek için çocuklarla yapılan drama etkinliklerine yaratıcı drama denir. Eğitici drama Eğitici drama, çocuğun psikolojik yapı ve psikolojik yaşantılar konusunda bilinçlenmesini ve özel bir yetenek olarak yaratıcılığı kazanmasını da amaçlar. Dramanın Özellikleri Etkili ve dikkatli dinleme yeteneğini geliştirir. Kişinin kendine olan güvenini arttırır. Anlama yeteneğini ve yaratıcılığı arttırır. Akıcı konuşmayı geliştirir. Dile hakimiyeti ve ifade yeteneğini geliştirir. Bilgilerin etkin kullanımını sağlayarak onları pekiştirir. Olumsuzlukları Tek taraflı olmayıp hem oyuncuya hem de seyirciye yöneliktir. Demokrasi eğitimine destek olur. Hazırlanması ve uygulanması çok zaman alır. Değerlendirilmesi güçtür. Her zaman istekli öğrenci bulunamayabilir. Maliyetli olabilir. Öğrenme sadece drama sürecinde rol alan öğrenciler ile sınırlı olabilir. DRAMANIN ANA UNSURLARI Drama Lideri : Grubun yapacağı drama etkinliğini önceden planlayan lider grup bireylerinin fiziksel ve psikolojik olarak etkinliğe ısınmasını sağlar, grubu yönetir ve yönlendirir. Drama Grubu : Etkinliğe katılmaya istekli bireylerden oluşur. DRAMANIN ANA UNSURLARI Materyaller : Etkinlik yapılırken kullanılan oyuncak, top, yastık vb. Uygun ortam : Drama etkinliğinin yapılabilmesi için vücut hareketlerinin rahat ve sağlıklı bir şekilde yapılmasına elverişli, dış dünyanın gürültüsünden yalıtılmış, kapalı ortamlar daha uygun ortamlardır. Drama etkinliği planlanırken etkinliğin yapılacağı ortam dikkate alınmalıdır. DRAMANIN AŞAMALARI 1. Isınma ve Rahatlama Çalışmaları 2. Oyunlar 3. Doğaçlama 4. Oluşum 5. Değerlendirme Isınma : Isınma , eğitimde dramanın önemli bir aşamasıdır. Kullanılırsa sürecin başında yaptırılması uygundur. Öğretmen tüm grubun bedenlerini ve duygularını harekete geçirir. Öğretmen ısınma çalışmalarını sınıf içindeki tüm çocuklarla yapmalıdır. En fazla 1012 dakika olmalıdır. Daha fazla ısınma çalışması yapmak,çocukları yorar. Verimli bir çalışma yapmayı engeller. Isınma çalışmalarında müzik ve ritm ısınmayı daha da kolaylaştırır. Öğretmen,ısınma çalışmalarında çocuklara müzik yada ritm eşliğinde yürüme,koşma,zıplama,itme,çekme,sürünme,vb. hareketleri yaptırır. Öğretmen bu çalışmalar sırasında asıl hedefi gözden kaçırmamalıdır. Bu hedef doğrultusunda grubu motive etmelidir. Isınma çalışmalarında öğrenci önce kendini ve bedenini tanır,keşfeder. Duyu organlarını harekete geçirir. Isınma çalışmalarında öğretmen dikkatli olmalıdır. Bedeni zorlayıcı,ters hareketlerden yaptırmamalıdır. Oyunlar: Belirlenmiş kurallar içinde özgürce oyun oynama ve bu oyunları geliştirme çalışmalarından oluşur. Kimi zaman bilinen çocuk oyunlarından yararlanılır. Doğaçlama: Daha az kesin olarak belirlenmiş bir süreç olup, saptanan konu ya da temadan yola çıkılır veya saptanan bir hedefe doğru belli aşamalarla yol alınır. Bireysel ve grupsal yaratıcılığın en çok ön plana çıktığı çalışmalardır. Oluşum: Bu süreç kimi zaman önceden hiç belirlenmemiş bir çıkış noktasından, kimi zamanda bir nesne, resim, fotoğraf, heykel vb. ile iletişim kurma ile başlar. Sürecin nasıl gelişeceği ve nereye varacağı önceden belirsizdir. Değerlendirme: Çalışma öncesi,çalışma anı, çalışma sonrasında yapılabilir. Dramanın aşamalarının her birinin ya da birkaçının ardından tartışmanın açılması, eleştiriözeleştiri, soru-cevap etkileşiminin başlaması değerlendirmenin somut başlangıcı olarak kabul edilir. Bu aşamada başkalarının davranış biçimleri,duyguları, düşünceleri, deneyimleri ile ilgili bilgi sahibi olmak, bireyin kendi yaşamına bir göz atması açısından önemlidir. Rol Oynama (Yapma) Rol yapma öğrencinin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan bir öğretme tekniğidir. Rol yapma sosyo drama ve psiko drama olarak da adlandırılır. Diğer bir tanımla öğrencilere, insan ilişkileri konusunda daha çok bilgi, çok bilgi beceri anlayış kazandırmayı öngören ve oyun (drama) tekniklerinden yararlanma temeline dayalı deneysel bir eğitim tekniğidir. Rol Oynama (Yapma) Rol yapma yöntemi özellikle duygu ve becerilerin kazandırılmasında etkilidir. Örneğin bir oyun esnasında öğrenciler kendilerini bir başkasının yerine koyar, onların duygu ve düşüncelerini ifade etmeye çalışırlar. Örneğin : zorba birisini canlandırarak düşmanlık ve sinirlilik duyguları yaşanarak sinirliliği öğrenebilir. Özellikleri Öğrenciler duygu ve düşüncelerini sözlü olarak açıklama imkanı elde ederler. Öğrenciler sosyal beceriler kazanırlar. Öğrenciler yaparak ve yaşayarak öğrenme imkanı elde ederler. Sadece bilişsel alanda değil, duyuşsal ve psikomotor alan ile ilgili birçok öğrenmeler elde ederler. Öğrenciler sözsüz iletişim biçimlerini (beden dili) öğrenirler. Öğrenci bizzat katıldığı faaliyetten deneyim elde eder. Öğrenci güdülenir. Özellikleri Öğrencilerin hisleri de ön plana çıkar. Konu daha kalıcı bir şekilde öğrenilir. Yaratıcılığını geliştirir Empati kurma yetenekleri geliştirir Duyuşsal ve sosyal davranışları öğrenmeleri sağlar Sosyal etkileşimlerinin artmasını sağlar Kendini ifade etme gücünü geliştirir Kendini gerçekleştirmesine yardımcı olur Rol oynama İlkeleri Rol oynama yönteminin başarılı olabilmesi için, uygulamadan önce yapılacak etkinliğin ayrıntıları iyi belirlenmeli ve söz konusu etkinlikte görev alacak öğrencilerin seçimine özen gösterilmelidir. Rol oynama yönteminde, sınıf ortamı rol oynamaya müsait olacak şekilde düzenlenmelidir. Rol oynama İlkeleri Rol oynama yönteminin uygulanmasında görev alacak öğrencilere canlandıracakları roller hakkında bilgiler detaylı verilmeli ve onlara bu rolleri prova etmeleri için gerekli zaman tanınmalıdır. Rol oynama yönteminin başarısı için canlandırılacak durumun veya olayın seçiminde öğrencilerin de söz sahibi olmaları gerekir. Rol oynamanın sonunda, sınıfta oyuna ilişkin olarak mutlaka bir tartışma ortamının oluşturulması gerekir. Rol oynamanın eksik yönleri 1. etkinliklerin titizlikle plânlanması gerekmektedir. Herhangi bir noktada meydana gelecek yanlışlık, öğrencinin gerçekçi bir durumu sergileme yeteneğinin tıkanmasına sebep olabilir. 2. Sorun, dramaya katılan kişilerle yakından ilgili olmalıdır. Bazı konu alanlarında gerçekçi paralelliklerin gözlenmesi güçtür. 3. Dramada tartışma sorun üzerinde odaklanmalıdır. Durumdaki dostane ilişkiler etkili bir biçimde oluşturulmadığında oyuncuları eleştirme eğilimi ortaya çıkabilir. 4. Rol oynama Küçük grup gerektirir, sınıfın tamamı görevlendirilemez. 5. Fazla zaman gerektirir. Rol oynamanın eksik yönleri 6. Bazı öğrenciler karakterleri ya da olayları anlamakta güçlük çekebilirler. 7. Yetenekli öğrenciler durumu tekelinde bulundurabilirler. 8. Öğrenciler rolleri oynarken sık sık aşırıya kaçarlar. Bu durum sınıf atmosferini bozacağı gibi öğrenmeyi de olumsuz etkiler. 9. Çekingenlik ya da konuşma problemleri gibi beceri eksiklikleri olan öğrenciler için iyi bir yöntem olmayabilir. 10. Katılan her öğrencinin yaratıcılığını gerektirir. 11. Amaçları açıkça belirtilmezse yalnızca bizzat faaliyete katılanlar için yararlı olur. Rol oynama Aşamaları 1. Aşama Grubu Isındırma 2. Aşama Katılımcıların Seçimi • Problemi tanımlama ve tanıtma • Problemi açıklığa kavuşturma • Yorumlama ve araştırma • Rol yapmayı açıklama • Rolleri analiz etme • Oyuncuların seçimi 3. Aşama Sahneyi Hazırlama • Hareketleri kararlaştırma • Rolleri açıklama • Problem durumunun içine girme 4. Aşama Gözlemcileri Hazırlama • Neyi arayacağına karar verme • Gözlem işleri verme Rol oynama Aşamaları 5. Aşama Rol Yapma •Rol yapmaya başlama • Rol yapmaya devam etme • Rol yapmayı bırakma 6. Aşama Tartışma ve Değerlendirme • Rol sürecini gözden geçirme • Odaklaşılan konuyu tartışma • Sonraki rolü geliştirme 7. Aşama Tekrar Oynama • Rol yapmaya başlama • Rol yapmaya devam etme • Rol yapmayı bırakma 8. Aşama • 6. aşamadakileri tekrarlama 9. Aşama Yaşantıları Paylaşma ve Genelleme Yapma • Problem durumlarını gerçek yaşantılarla ve var olan problemle ilişkilendirme. Davranışın genel ilkelerini araştırma Rol oynama ile Drama arasındaki fark Drama öğretmenin tasarladığı kendisininde rol aldığı etkinliktir. Doğaçlama esastır. Her ikisi de tiyatral yapıdadır. Serbest oyunlar, hikayeleri sahneleme, resimlerle hikaye sahneleme, radyo TV yayınlarını taklit etme ve gölge oyunları doğal dramaya; kuklalar, pandomim ve oyunlar da daha çok biçimsel dramaya birer örnek olarak gösterilmektedir Rol oynama ile Drama arasındaki fark 1- Rol oynamada birey, başka birinin kimliğine bürünerek dünyaya başkasının penceresinden bakmaya çalışır. Drama da ise her türlü canlı-cansız varlık canlandırılır. 2-Rol oynama daha lokaldir. Drama daha geniş katılım ile oluşur rol oynamayı da kapsar. Rol oynama ile Drama arasındaki fark 3. Dramada amaç, başkasının hissettikleri deneyimleri yaşayarak araştırma sorgulama yapması, Rol yapmada amaç bir problem durumunu yaşamayı ve analiz etmeyi sağlayacak fırsatlardır. 4. Rol yapma daha yapılandırılmış 5. Rol yapmada birkaç öğrenci görev alır, diğerleri seyircidir. Dramada herkes rol alır. Rol yapma grubunun problemi nasıl çözdüğü sonra yapılacak tartışmanın odağını oluşturur. Rol oynama ile Drama arasındaki fark . Her ikisi de tiyatral yapıdadır. Serbest oyunlar, hikayeleri sahneleme, resimlerle hikaye sahneleme, radyo TV yayınlarını taklit etme ve gölge oyunları doğal dramaya; kuklalar, pandomim ve oyunlar da daha çok biçimsel dramaya birer örnek olarak gösterilmektedir
