US Treasury`s Toxic Asset Plan

FİNANSAL
PİYASALAR
09 NİSAN 2008
02.04.2009
FİNANSAL PİYASALAR

Para Piyasaları







Döviz Piyasaları
Sermaye Piyasaları



Para Piyasaları
Zorunlu Karşılıklar
Merkez Bankası İşlemleri
TRLIBOR/ SWAP
Getiri Eğrileri
Repo Piyasası
Tahvil ve Bono piyasası
Vadeli işlemler Piyasası
2
02.04.2009
Para piyasaları

Bankaların bir yıldan kısa vadeli fonlama ihtiyaçlarını karşılamak için borçlanma/borç verme
işlemlerinin yaptıkları piyasadır.
TL fazlasının değerlendirilmesi,TL açığının borçlanılması amaçtır. Öte yandan TL faizlerinin
gidişatına ilişkin beklentiler doğrultusunda faiz risklerinin taşınarak spekülatif kazanç elde
etme amacı da söz konusudur.

TCMB TL Depo İşlemleri :
Merkez Bankası piyasadaki “son başvuru mercii” ‘dir.
Gün içinde saat 16:00’ya kadar Bankalar ellerinde kalan fazla likiditeyi Merkez Bankası’na
plase ederler, ya da borçlanmak istedikleri tutarı borçlanırlar.
Ayrıca geç likidite uygulaması kapsamında Bankalar TCMB ile 16:00 – 17:00 arasında işlem
yapabilirler
Geç Likidite
TCMB O/N Borç Alma Oranı
3
02.04.2009
Zorunlu Karşılıklar
Zorunlu Karşılık Oranları /
Required Reserve Ratios (%)
Yükümlülükler / Liabilities
Oranlar / Ratios
Türk Lirası / Turkish Lira
6
Yabancı Para / Foreign
Exchange
9
(*) Zorunlu Karşılıklar, Türk Lirası yükümlülükler için
Türk Lirası olarak, yabancı para yükümlülükler için
ise ABD Doları ve/veya Euro olarak T.C Merkez
Bankası'ndaki hesaplarda tesis edilmektedir.
4
02.04.2009
Merkez Bankası İşlemleri
Merkez Bankası Gecelik Faiz Oranları Ocak 2003 - Nisan 2009
47.50
45.00
42.50
40.00
37.50
35.00
32.50
30.00
27.50
25.00
22.50
20.00
17.50
15.00
12.50
10.00
7.50
5.00
2.50
0.00
44.00
41.00
38.00
35.00
32.00
29.00
26.00
24.00
22.00
20.00
17.25
15.00
15.75
16.75
16.25
09
09
08
O
ca
k
ki
m
E
Te
m
m
uz
08
08
08
N
is
an
07
O
ca
k
ki
m
07
m
uz
Te
m
E
07
N
is
an
06
O
ca
k
ki
m
E
m
uz
Te
m
07
11.50
10.50
06
06
06
N
is
an
05
O
ca
k
ki
m
E
Te
m
m
uz
05
05
05
N
is
an
04
O
ca
k
ki
m
E
Te
m
m
uz
04
04
04
N
is
an
03
O
ca
k
ki
m
E
Te
m
m
uz
03
03
03
M ilyar TL
15.00
13.00
15.25
N
is
an
14.25
15.00
13.50
N
is
an
O
ca
k
17.25
16.50
Merkez Bankası Gecelik İşlem Hacmi ( Tek Taraflı) 2003 - 2009 ( Milyar TL)
2,000
1,800
1,600
1,400
1,200
1,000
800
600
400
200
09
09
is
an
N
ca
k
08
O
Ek
im
08
08
Te
m
m
uz
08
is
an
N
O
ca
k
07
07
Ek
im
07
Te
m
m
uz
07
is
an
N
ca
k
06
O
06
Ek
im
06
Te
m
m
uz
06
is
an
N
05
ca
k
O
05
Ek
im
05
Te
m
m
uz
05
is
an
N
04
ca
k
O
04
Ek
im
04
Te
m
m
uz
04
is
an
N
O
ca
k
03
03
Ek
im
m
uz
Te
m
is
an
N
O
ca
k
03
03
0
5
02.04.2009
Piyasa Rezervi
Milyar TL
2008 Piyasa Rezervi
45.0
Bankalar Serbest Mevduatı
Serbest Likidite
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
Zorunlu karşılık
donemlerinin
son günü
5.0
09
ar
t
M
Şu
ba
t0
9
O
ca
k
09
08
Ar
al
ık
08
Ka
sı
m
08
im
Ek
lül
08
Ey
08
Ağ
us
to
s
08
uz
Te
m
m
Ha
zir
an
08
08
M
ay
ıs
08
Ni
sa
n
08
ar
t
M
Şu
ba
t0
8
O
ca
k
08
0.0
6
02.04.2009
Merkez Bankası Fonlaması
Milyar TL
Merkez Bankası Fonlaması
25.00
Merkez Bankası fonlaması Interbank ile Piyasadan Çekilen Repo ile Piyasadan çekilen Net Fonlama
20.00
15.00
10.00
5.00
-5.00
-10.00
-15.00
-20.00
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
. 0 0. 0 0. 0 0. 0 0. 0 1. 0 1. 0 1. 0 1. 0 2. 0 2. 0 2. 0 2. 0 1. 0 1. 0 1. 0 1. 0 1. 0 2. 0 2. 0 2. 0 2. 0 3. 0 3. 0 3. 0 3. 0
0
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.1
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
.0
03 10 17 24 31 07 14 21 28 05 12 19 26 02 09 16 23 30 06 13 20 27 06 13 20 27
7
02.04.2009
TRLIBOR Piyasası


Türk Lirası referans faiz oranı yani TRLIBOR, yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda
finansal işlemlerde kullanıcıların bilgisine sunulmuş ve oranları günün belirli
saatlerinde belirlenen Türk Lirası faiz oranıdır.
Fiksinge katılan bankalar Türkiye saati ile 10:30-11:15 saatleri arasında kotasyon
girmek zorundadırlar. Kotasyon giren bankaların satış kotasyonları alış
kotasyonlarının yüzde 6'undan daha fazla olamaz. Türkiye Bankalar Birliği; saat
10:55-11:05 arasında TRLİBOR sayfasına girilen kotasyonları 5 defa tesadüfi
olarak alır ve her vadede en yüksek ve en düşük üç kotasyonu çıkartıp, kalan
kotasyonların satış (offer) tarafının aritmetik ortalamalarını O/N, 1 hafta, 1 ay, 2 ay,
3 ay, 6 ay, 9 ay ve 12 ay oranları olmak üzere ve virgülden sonra 4 haneye kadar
yayınlar. Fiksing, her gün data verici kurumların TRLİBOR adlı sayfalarında,
Türkiye saati ile 11:15’de yayınlanır ve ertesi gün saat 09:00’da silinir. İşlemin
valörü işlem günüdür. TRLİBOR ilanı için herhangi bir vadede işlem gerçekleşmesi
veya asgari bir işlem hacmi oluşması gerekmez.
TRLIBOR fiksingi 13
bankanın
girdiği kotasyonlarla
belirlenir.
8
02.04.2009
TL SWAP Piyasaları
Interest Rate
Swap
Cross Currency
Swap
9
02.04.2009
Getiri Eğrileri
10
02.04.2009
Döviz Piyasaları


Bankaların kur risklerini yönetmek için işlem yaptıkları
piyasalardır. Yapılan işlemlerdeki birincil amaç, Bankacılık
işlemleri gereği banka bilançosunda çeşitli para birimi
bazında oluşan kur risklerini yönetmektir.
Söz konusu risklerin bilinçli bir şekilde taşınarak spekülatif
kazanç elde etmek için kullanılması ise ikincil amaç olarak
önplana çıkar. Bankalararası piyasada gerçekleştirilen bu
aktivitiye ise “trading” adını veriyoruz.
Günlük Trade : Kısa Vadeli
Fiyat Hareketlerinden
faydalanma
Uzun Vadeli Trade: Genel bir
strateji bazında pozisyon
alma
11
02.04.2009
Döviz Piyasaları
Trading kararları nasıl verilir?
Bu noktada beklentileriniz önemlidir. Kurların gidişatı konusunda ne
bekliyorsunuz? Bu soruya cevap vermeniz gerekir. Verdiginiz cevap
sizin Trading ( al-sat ) kararınızdır.Bu kararı verebilmek için yakından
takip edilmesi gereken önemli siyasi ve ekonomik açıdan piyasalar
üzerine etkisi bulunan lokal ve küresel gelişmeler vardır.




Dünyadaki Ekonomik Gelişmeler ( ABD, AB, Japonya,
Gelişmekte Olan Ülkeler vb.)
Türkiye’deki Ekonomik Gelişmeler ( Cari açık, Bütçe Açığı, IMF
ile ilişkiler vb.)
Dünyadaki Politik Gelişmeler ( ABD-İran gerginliği, 11 Eylül vb.)
Türkiye’deki Politik Gelişmeler ( Erken seçim olacak mı? vb.)
Piyasaları etkileyen bu konulardaki oluşan beklentiden sonra
bunların hızla yorumlanması ve piyasada hızla aksiyona
geçilmesi ile döviz pozisyonu oluşturulur. İşimiz açısından bu
karar ve aksiyon sürecinde hızın önemli bir yeri bulunmaktadır
12
02.04.2009
Döviz Piyasaları
Döviz Piyasası USD/TL
2008 Aylık Toplam İşlem Hacimleri
(Milyar Dolar)
Hacim
( Milyar Dolar )
60,000
51,683
50,000
47,383 48,008
44,473
41,724
45,666
43,864
40,395
39,810
40,000
32,782
32,787
30,694
30,041
30,000
18,228
20,000
10,000
Oca.08 Şub.08 Mar.08
Nis.08
May.08 Haz.08 Tem.08 Ağu.08
Eyl.08
Eki.08
Kas.08
Ara.08
Oca.09 Şub.09
13
02.04.2009
Sermaye Piyasaları

Bireysel ve kurumsal yatırımcıların sabit getirili menkul
kıymet alım-satımlarının yaptıkları, bankaların repo, hazine
bonosu ve devlet tahvili alım-satımı (trading) ile yatırım ve
yabancı menkul kıymet portföylerini yönetmek amacıyla
işlem yaptıkları piyasadır.

IMKB Repo – Ters Repo Piyasası
Bankalar ve aracı kurumlar limitleri dahilinde IMKB içindeki
repo-ters repo piyasasında en geç saat 14:00’e kadar işlem
yapabilirler.
İşlem
yapılan
vadeler
14
02.04.2009
Sermaye Piyasaları
Hacim (Milyar TL)
Repo Ters- Repo Pazarı 2008 - 2009 Yılı Aylık İşlem Hacimleri (Milyar TL)
350.0
284.3
300.0
256.1
250.0
226.6
219.1
285.6
223.8
275.3
277.4
255.8
258.5
236.4
230.6
212.1
227.3
197.1
200.0
150.0
100.0
50.0
k
ca
O
08
Ş
at
ub
08
M
8
t0
r
a
an
is
N
08
M
ıs
ay
08
an
ir
z
a
H
08
m
Te
uz
m
08
ğu
A
os
st
08
8
l0
E
ü
yl
E
m
ki
08
ım
as
K
08
lık
ra
A
08
k
ca
O
09
Ş
t
ba
09
u
M
9
t0
r
a
Bankalar IMKB’deki organize piyasada işlem yaptıkları gibi
Bankalararası Piyasada da repo-ters repo işlemleri yapabilirler.
15
02.04.2009
Sermaye Piyasaları

IMKB Tahvil ve Bono Piyasası :
Gösterge
tahvil

OTC (Over-The-Counter ) : Tezgah üstü Piyasa

IMKB Tahvil-Bono piyasası dışında bankalar kendi aralarında da bono
alım-satım işlemleri yapabilirler.
16
02.04.2009
Sermaye Piyasaları
Tahvil ve Bono Piyasası: Piyasa Oyuncuları
17
02.04.2009
Vadeli İşlem Piyasalarının Fonksiyonu

Vadeli İşlem Piyasalarının iki temel fonksiyonu vardır : Risk Yönetimi ve Geleceğe
Yönelik Fiyat Oluşumu
 Korunma Amaçlı (Hedging) :Spot piyasada geleceğe dönük alım/satım veya
envanter pozisyonu olan finansal ve reel sektör katılımcılarının fiyat risklerini
azaltmaları

Hisse senedi fiyatı düşüşlerinden korunma olanağı
 Trading
 Sadece yükselen piyasalarda değil düşen piyasalarda da kar etme olanağı
 Gelecekteki Spot fiyatların tahmin edilebilmesi için etkin bir araç olması
(Fiyat Keşfi)
 Vadeli ve Spot fiyatlar arasındaki dengenin bozulduğu durumda vadeli
sözleşme alıp (satıp) spot piyasada sözleşmeye dayanak olan varlığı
satmak(almak) suretiyle risksiz kar etme imkanı
 Daha düşük bir ilk yatırım ile kaldıraç etkisi sayesinde daha yüksek bir
yatırım getirisinden yararlanma olanağı

Türev Araç Çeşitleri
 Alivre İşlem Sözleşmeleri (Forward) – OTC Piyasa

Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Futures) – Organize Borsalar

Opsiyon Sözleşmeleri (Options) – OTC ve Organize Borsalar
 Takas Sözleşmeleri (Swaps) – OTC Piyasa
18
02.04.2009
VOB İşlem Hacmi Gelişimi
19