lab 8

MBG114-BİYOLOJİ LABORATUVARI II
Laboratuvar 9
Konu 4 DOKULAR (Devam)
3.Kas Dokusu
Vücut hareketinin sağlar. Kasılabilen proteinler içeren farklılaşmış hücrelerden oluşmuştur.
Kas hücreleri ve yapıları görevlerine göre özel isimler almaktadır. Örneğin Sitoplazması;
sarkoplazma, hücre zarı sarkolemma adını alır. Vücutta görevlerine göre üç tip kas bulunur.
Bunlar Düz kas, Çizgili kas ve Kalp kasıdır.
a. Düz Kas Dokusu
Hücreleri ve nukleusları iğ biçiminde olan kaslardır. Sarkoplazmasında, miyofibril adı verilen,
kasılmayı sağlayan iplikçikler yer alır. Düz kaslar iç organların etrafını saran, istemsiz çalışan
ve yavaş kasılan ama yorulmayan kaslardır.
Örnek 1: Düz kas dokusu (Kurbağa mesanesi)
Gerilmiş mesaneden elde edilen preparatlarda incelenir. Kan damarları ve Bağ dokusu
dışında, düz kas demetleri daha koyu kırmızı bantlar şeklinde gözlenir. Düz kas nukleusları
hematoksilen eosin boyası ile kırmızı mavimsi renkte boyanırken, sarkoplazma daha
kırmızımsı olarak görülür.
Konu: Düz kas dokusu incelenmesi
İnceleme Ortamı: Kurbağa Mesanesi Germe Preparatı (Hazır preparat)
Mikroskop Büyütmesi: 10 x 40
Görünüşü: Kırmızı renkli düz kas demetleri ve içlerinde kırmızı mor mekik şeklinde nukleuslar
gözlenir.
Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER
b. Çizgili Kas Dokusu
İskelet kası olarak bilinen, vücudun kırmızı et kısmını oluşturan kas dokusudur. Hücreleri
uzun ve şeritler halinde görülür. Nukleusları uzun silindirik biçimde ve kenara itilmiş olarak
gözlenir. Hücreler arasında sinsisyum denilen kaynaşmalar olduğu için hücre sınırları
görülmez olmuş yani hücreler birleşmiştir. Çizgili kas ismini sarkoplazmasında bulunan
miyofibrillerin ışığı bir defa veya iki defa kırmasına bağlı olarak açık bantlar ve koyu
bantlardan alır. Bu bantlar açık renkte görülen İzotropik (I-Bandı) kısmı ve liflerin üst üste
gelmesine bağlı olarak ışığı iki defa kıran Anizotropik (A-Bandı) kısımdan oluşur. Bu bantlar
hemen hemen iki bölgenin ortasına gelen Z Çizgisine doğru yakınlaşır, yani kasılır ve
uzaklaşır, yani gevşer. Çizgili kaslar, tüm iskelet kaslarını oluşturur, istemli çalışan ve hızlı
kasılan ama yorulan kaslardır.
Örnek 2: Çizgili kas dokusu (Tavşan/Fare Bacak Kası)
Tavşan/Fare gibi canlılardan elde edilen iskelet kaslarında, özellikle bacak kaslarında
gözlenir. Çizgili kas nukleusları hematoksilen eosin boyası ile kırmızı mavimsi renkte
boyanırken, sarkoplazma daha kırmızımsı olarak görülür.
Konu: Çizgili kas dokusu incelenmesi
İnceleme Ortamı: Tavşan/Fare Bacak Kası Preparatı (Hazır preparat)
Mikroskop Büyütmesi: 10 x 40
Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER
Görünüşü: Koyulu-açıklı bantları olan kırmızı renkli çizgili kas demetleri ve yana itilmiş şekilde
kırmızı mor silindirik şeklinde nukleuslar gözlenir.
Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER
c. Kalp Kası Dokusu
Kalp kası yapı olarak çizgili kas dokusuna benzeyen özelleşmiş bir kas dokusudur. Hücreleri
çizgili kas gibi uzun ve şeritler halinde görülür. Çizgili kastan farklı olarak hücre sınırları
ayırd edilir hatta gereğinden fazla kalın diskleşmiş yapılardır. İnterkalar diskler adını alır.
Nukleusları yuvarlak- silindirik biçimde ve tam hücre ortasına gelecek şekilde gözlenir.
Çizgili kas gibi İzotropik (I-Bandı) kısmı ve liflerin üst üste gelmesine bağlı olarak ışığı iki
defa kıran Anizotropik (A-Bandı) kısımları içerir. Diğer tüm kaslardan farklı olarak
dallanmalar gösteren bir yapısı vardır. Kalp kası, özel bir kastır, istemsiz çalışan ve hızlı
kasılan ama yorulmayan bir kastır.
Örnek 3: Kalp kası dokusu (Tavşan/Fare Kalp Kası)
Tavşan/Fare gibi canlılardan elde edilen kalp kası örnekleri hematoksilen eozin ile boyanır.
Zaman zaman özellikle interkalar diskleri göstermek adına demirli hematoksilen gibi boyalar
veya başka özel boyamalar yapılabilir. Kalp kası nukleusları hematoksilen eosin boyası ile
kırmızı mavimsi, demirli hematoksilen ile siyah renkte boyanırken, sarkoplazma daha
kırmızımsı, veya demirli hematoksilenle daha grimsi olarak görülür.
Konu: Kalp kası dokusu incelenmesi
İnceleme Ortamı: Tavşan/Fare Kalp Kası Preparatı (Hazır preparat)
Mikroskop Büyütmesi: 10 x 40
Görünüşü: Hematoksilen eosin ile koyulu-açıklı bantları olan kırmızı renkli kalp kası demetleri ve
tam ortada kırmızı mor yuvarlak-silindirik şeklinde nukleuslar gözlenirken, demirli hematoksilen ile
koyulu-açıklı bantları olan siyah-gri renkli kalp kası demetleri ve tam ortada siyah yuvarlak-silindirik
şeklinde nukleuslar gözlenir. İnterkalar diskler ise siyah kalın çizgiler olarak gözlenir.
Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER
Kaynaklar: Bu Lab Föy’ünde kullanılan mikroskop resimleri www.google.com adresi görsellerinden alınarak, picasa 3.8 ve
Paint programı ile düzenlenerek kullanılmıştır.
Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER