Müzik Performans Kaygısında Kültürel Etkenler ve Toplumsal
advertisement
Müzik Performans Kaygısında Kültürel Etkenler ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir Tartışma Doç. Dr. Okan Cem Çırakoğlu Başkent Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü okanc@baskent.edu.tr Müzik Performans Kaygısı (MPK) sahnede performans gösteren sanatçılar ya da bu alanda çalışan profesyoneller için önemli bir stres kaynağıdır. Araştırmalar MPK belirtilerinin diğer kaygı problemlerinde olduğu gibi bilişsel, somatik ve davranışsal olarak üç temel grupta ele alındığı görülmektedir. MPK bireylerin müzik kariyerine zarar verebilmekte, hatta müzik kariyerinin bitmesine neden olabilmektedir. Müzisyenlerin yaşadığı performans kaygısı çok sayıda araştırmaya konu olmuşsa da bu alanda henüz üzerinde uzlaşılamamış bulgular olduğu görülmektedir. Bu farklılıkların en sık gözlemlendiği değişkenlerin başında cinsiyet gelmektedir. Bazı çalışmalarda kadın müzisyenlerin erkeklerden daha yüksek performans kaygısı yaşadıkları ve bir dinleyici kitlesinin varlığını daha tehdit edici algıladıkları bulunmuştur. Ülkemizde yürütülen ve Müzik Öğrencileri için Performans Kaygısı Ölçeği’nin geliştirilmesi amacıyla üniversite örnekleminden üç farklı aşamada toplanan verilerin sonucu da kadın müzisyenlerin sürekli kaygılarının ve MPK düzeylerinin erkeklerden anlamlı olarak yüksek olduğunu göstermiştir. Yine Türkiye’de yapıla bir başka araştırma da kadınların erkeklerden daha yüksek MPK yaşadıkları bulunmuştur. Araştırma bulguları daha sıklıkla kadınların MPK düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğunu gösterse de bulgularının çelişkili olduğu görülmektedir. Öte yandan alanyazında cinsiyet farklılığı gözlenmeyen çalışmalar da bulunmaktadır. Söz konusu cinsiyet farklılıklarının başa çıkma ve kültürel değişkenlerden etkilenebileceği düşünülebilir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada üniversite düzeyindeki kadın müzik öğrencilerinin utanç duygularının erkeklerden daha yüksek olduğu bulgusu elde edilmiştir. Ayrıca, son yıllarda sayıları artmakta olan kültürlerarası çalışmalar da kültürel özelliklerin ve toplumsal cinsiyet rollerinin MPK üzerinde önemli rolleri olabileceğine işaret etmektedir. Bu çalışmada ulusal ve uluslararası alanyazındaki araştırmaların bulguları toplumsal cinsiyet rolleri ve kültürel etkenler ışığında sentezlenerek tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Müzik Performans Kaygısı, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kültürel Özellikler, Kültürlerarası Çalışmalar
