Egzersize Endokrin ve Metabolik Yanıt

EGZERSİZE
ENDOKRİN ve
METABOLİK
YANIT
Prof.Dr.Fadıl Özyener
Fizyoloji Anabilim Dalı
Sempatik Sistem – Adrenal Medulla
Kas kan dolaşımı ↑
Kan basıncı ↑
Solunum sıklık ve derinliği ↑
Kalp kasılma gücü ↑
Kalp atım sayısı ↑
Karaciğer ve kas glikojenolizi ↑
Yağ dokudan lipolizi ↑
Dolaşıma glikoz ve sya salınımı ↑
EGZERSİZDE GLİKOZ
METABOLİZMASININ DÜZENLENMESİ
EGZERSİZDE YAĞ METABOLİZMASININ
DÜZENLENMESİ
EGZERSİZDE SIVI VE ELEKTROLİT
DENGESİNİN DÜZENLENMESİ
ADRENAL KORTEKS
MİNERALOKORTİKOİDLER(ALDST)
Na+ tutulması, K+ atılması
GLİKOLORTİKOİDLER (KORTİZOL)
GLİKONEGENEZİSİ UYARIR, GLİKOZ
KULLANIMI AZALTIR
SYA MOBİLİZASYONU ↑
KCde PROTEİN ANABOLİZMASINI UYARIR
ANTİ ENFLAMATUAR ETKİLİDİR
İMMUN REAKSİYONU ZAYIFLATIR
GONADOKORTİKOİDLER
PANKREAS
İNSULİN
Kas ve konnektif dokuya glikoz taşınmasını
artırır.
Glikojenezisi uyarır.
Glikoneojenezisi baskılar.
GLUKAGON
Glikojenolizi uyarır
Plazma glikozu ↑
Plazma glikoz seviyesi glukagon,
insulin, kortizol ve katekolaminler
tarafından düzenlenir.
EGZERSİZDE İNSULİN RESEPTÖR
SAYISININ ARTMASI İNSULİNE
DUYARLILIĞI ↑ .
GLUT 4 (GLUKOZ TRANSPORTER 4)
SAYISI ↑.
Diyabetlilerde egzersiz sırasında
insülin seviyesinde kendiliğinden
azalma olmadığından alınan
insülin miktarının düzenlenmesi
gerekir
İyi - kötü kontrollü diyabetlilerde
egzersizin kan şekeri üzerine
etkileri farklı
İyi kontrollü diyabetlilerde
İnsülin düzeyi yeterlidir.
Bu grupta kan şekerinde düşme riski fazladır.
Kaslar dolaşımdan glikoz almaya devam eder
Karaciğerde glikoz yapımı azalır
Vücut ısısı arttığı için insülin absorbsiyonu
artar (Enjeksiyon yeri ve zamanı önemli)
Gerekli önlemler alınmazsa
egzersize başlar başlamaz
egzersizden hemen sonra
egzersizden saatler sonra
HİPOGLİSEMİ
Kötü kontrollü diyabetlilerde
İnsülin eksikliği vardır.
Egzersiz parodoksal olarak kan şekerini artırır.
İnsülin eksikliği kasların dolaşımdan glukoz
alımını bozar
Stress hormonlarının artışı nedeni ile
karaciğerden dolaşıma glukoz geçişi artar
Lipoliz artar, serbest yağ asitlerinden keton
oluşumu hızlanır
Hiperglisemi ve keton oluşumu
EGZERSİZDE YAĞ
METABOLİZMASININ
DÜZENLENMESİ
TRİGLİSERİDLER; kortizol, adrenalin,
noradrenalin ve büyüme hormonun uyardığı
lipaz enzimi yardımı ile serbest yağ asidi
(SYA) ve gliserole dönüşür
Glukagon, adrenalin, noradrenalin ve
kortizol glikojenoliz/glikoneojenezis yolu ile
glikoz kullanımını etkiler. BH ve tiroid
hormonları da katkı sağlar.
İnsulin glikozun hücreye girişini sağlar,
fakat uzun süreli egzersizlerde insülin
düzeyi düşer, bu durum egzersizin
doğrudan etkisi ile glikozun hücreye
girişinin kolaylaşması sayesindedir.
Uzun süreli egzersizde dinlenim düzeyine
göre insülin daha düşük derişimlerdedir.
Karbonhidrat yedekleri zayıfladığında
ve/veya egzersiz süresi yeterince
uzadığında yağların oksidasyonu devreye
girer ve bu süreç kortizol, adrenalin,
noradrenalin ve büyüme hormonu
tarafından yönlendirilir.
Kortizol lipolizi hızlandırarak kana serbest
yağ asidi çıkışını sağlar. Uzun süreli
egzersizlerde 30-35 dak da zirveye ulaşan
kortizol düzeyi azalmaya başladıktan sonra
bu fizyolojik etkiyi katakolaminler ve
büyüme hormonu üstlenir.
Vücut Kütle indeksi
VKİ (BMI) = ağırlık (kg)
boy (m)2
<20 → zayıf
20 – 25 → normal
> 25-30 →kilolu
>30 → obez
>35 → morbid obez
EGZERSİZDE SIVI VE
ELEKTROLİT DENGESİ
ÜZERİNE HORMONLARIN
ETKİLERİ
Artan kas etkinliği terleme ile su kaybına
yol açar.
Plazma hacminde ve böbrek kan akımında
azalma görülür.
Böbreklerden renin salınımında artma
Angiotensin I
Angiotensin II’de yükselme
görülür.
Angiotensin II ile sürrenal bezden
aldesteron salgılanması uyarılır.
Aldesteron böbrek tübüllerinden Na+ ve su
tulumunu artırarak plazma hacmini
dengelemeye çalışır.
Egzersiz ADH salınımını kuvvetle uyarır.
Egzesiz terleme ile su kaybına yol açar.
Plazma hacminde azalma
hemakonsantrasyon sonucu kan
ozmolalitesini yükseltir.
Hipotalamusu uyarılır
arka hipofizden
ADH salgılanır
ADH böbrek tübülleri ve toplayıcı kanalların
suya geçirgenliğini ve emilmesini ↑.
Plazma hacminin artışı ile ozmolalite
normale döner.
DİRENÇ EGZERSİZİ VE
ENDOKRİN İŞLEV
Testesteron (TST) ve BH direnç
egzersizine uyumu en çok etkiler.
TST, BH salınımı artırırken nöromüskuler
işlevi de olumlu etkiler ve kas gücünü
yükseltir.
Direnç egzersizi TST ve BH salınımın sıklık
ve miktarını artırarak kas büyümesi için
gerekli zemini hazırlar.
Katekolaminlerin etkiside KVS başta olmak
üzere yine belirgindir.