III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler Karşılaştırmalı

TİCARİ REKLAM KAVRAMI
VE
REKLAMLARA İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELER
Ankara, 7/7/2015
T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi
Genel Müdürlüğü
Sunum İçeriği
I- Ticari Reklam Kavramı
II- Reklamın Tarafları ve Reklamlarda Sorumluluk
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
IV- Haksız Ticari Uygulama Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
Reklam, tüketiciler açısından değerlendirildiğinde;
 çeşitli mal ve hizmetleri tanıtan,
 bu mal ve hizmetlerin nereden, nasıl, ne fiyatla
sağlanabileceğini
ve
ne
şekilde
kullanılacağını
tanımlayan,
 binlerce çeşit ürün arasından kendi yararına en uygun
ve rasyonel olanı tercih etmesine yarayan,
bir araçtır.
I- Ticari Reklam Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
YASAL DAYANAK

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar
Yönetmeliği
I- Ticari
Reklam
Kavramı
I- Ticari
Reklam
Kavramı
«Ticari Reklam» Tanımı:
(6502 sayılı Kanun 61. md.)
«(1) Ticari reklam, ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle
bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da
kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları
bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler
tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve
benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi
niteliğindeki duyurulardır.»
II- Reklamın Tarafları ve Reklamlarda Sorumluluk
II - Reklamın Tarafları ve Reklamlarda Sorumluluk
Reklamlarda Sorumluluk
Reklam veren
Reklam ajansı
Mecra kuruluşu
II- Reklamın Tarafları ve Reklamlarda Sorumluluk
Reklamlarda Sorumluluk
(6502 sayılı Kanun 61. md.)
«(…) (6) Reklam verenler ticari reklamlarında yer alan
iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
(7) Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra
kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla
yükümlüdür.»
II- Reklamın Tarafları ve Reklamlarda Sorumluluk
Mevzuata aykırı bir reklamdan dolayı;
-reklam verene,
-mecra kuruluşuna ve
-reklam ajansına,
birlikte idari yaptırım uygulanabilir.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
I- Temel İlkeler ve Yasaklar
II- Sektörel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
I- TEMEL İLKELER VE YASAKLAR
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
6502 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
TİCARİ REKLAM (Madde 61) - (1) Ticari reklam, ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı
olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları
bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel,
işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurulardır.
(2) Ticari reklamların Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına
uygun, doğru ve dürüst olmaları esastır.
(3) Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini
tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları,
yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari reklam yapılamaz.
(4) Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin
isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam
yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü
iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.
(5) Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı
yapılabilir.
(6) Reklam verenler ticari reklamlarında yer alan iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
(7) Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla yükümlüdür.
(8) Ticari reklamlara ilişkin getirilecek sınırlamalar ile bu reklamlarda uyulması gereken usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Yasaklanmış
reklamlar
Temel İlkeler
Aldatıcı,
•Tecrübe ve bilgi
noksanlıklarını istismar
edici,
•Can ve mal güvenliğini
tehlikeye düşürücü,
•Şiddet hareketlerini suç
işlemeyi özendirici,
•Kamu sağlığını bozucu,
•Hastaları, yaşlıları,
çocukları ve engellileri
istismar edici,
•Örtülü reklamlar
•
Reklam Kurulunca
belirlenen ilkelere,
•Genel ahlaka,
•Kamu düzenine,
•Kişilik haklarına,
uygun,
•Doğru ve dürüst
olmaları esastır.
•
Reklamlar
IIIIII-Reklamlarla
Reklamlarlaİlgili
İlgiliGenel
Genelve
veÖzel
ÖzelDüzenlemeler
Düzenlemeler
TEMEL İLKELER
1-Reklamlarda Doğruluk ve Dürüstlük  Reklamlar, dürüst
rekabet ilkelerine uygun olmalıdır.
Bu ilkenin denetlenmesinde göz önünde bulundurulması
gereken kıstaslar;
i- Kötüleme (T.R.H.T.U.Yön. 10.md.),
ii- İtibardan haksız yararlanma (T.R.H.T.U.Yön. 11.md.),
iii- Taklit (T.R.H.T.U.Yön. 12.md.)
IIIIII-Reklamlarla
Reklamlarlaİlgili
İlgiliGenel
Genelve
veÖzel
ÖzelDüzenlemeler
Düzenlemeler
i- Kötüleme:
«Reklamlar; hiçbir kişi, kurum veya kuruluşu, ticari ya da
mesleki faaliyeti, malı ya da hizmeti, reklamı veya markayı
aşağılayamaz, açıkça alay konusu edemez ve benzeri bir
biçimde kötüleyemez.»
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Vodafone - “Kaçan Kurtuluyor” sloganlı reklamlar
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Media Markt - “Ben aptal değilim” başlıklı reklamlar
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
IIIIII- Reklamlarla
Reklamlarla İlgili
İlgili Genel
Genel ve
ve Özel
Özel Düzenlemeler
Düzenlemeler
ii- İtibardan haksız yararlanma:
«(1) Reklamlarda;
a) Bir kişi, kurum veya kuruluşun adı veya amblem, logo ve diğer
ayırt edici kurumsal kimlik unsurları, tüketicinin yanıltılmasına yol
açacak şekilde kullanılamaz.
b) Bir kişi adından ya da bir firma, kurum veya kuruluşa ait ticaret
unvanından fikri ve sınai mülkiyet hakkından veya bir reklam
kampanyası ile sağlanmış bulunan itibardan haksız olarak
yararlanılamaz.»
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
iii- Taklit:
«(1) Reklamlar, başka bir reklamın; metni, sloganı, görsel sunumu,
müziği, ses efektleri ve benzeri unsurlarını tüketiciyi yanıltacak ya
da karışıklığa yol açacak biçimde taklit edemez.
(2) Reklamlarda bir mal veya hizmet, koruma altındaki bir marka
veya ticaret unvanına sahip başka bir mal veya hizmetin taklidi
veya kopyası olarak sunulamaz.»
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
TEMEL İLKELER
2- Karşılaştırmalı Reklam:
Rakiplerin şahsı ya da ürettiği mal veya hizmet ile açık ya da kapalı
bağlantı kurmak suretiyle, kendisinin ya da mal veya hizmetlerinin,
rakiplerininkinden daha üstün veya onların ayarında olduğunun
belirtilmesi şeklinde reklam yapılmasıdır.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Karşılaştırmalı Reklamlara İlişkin Mevzuat
6502 sayılı Kanun (61. md):
«(…) aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik
rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı
yapılabilir.» hükmü mevcuttur.
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği
IIIIII- Reklamlarla
Reklamlarla İlgili
İlgili Genel
Genel ve
ve Özel
Özel Düzenlemeler
Düzenlemeler
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 8.
Maddesi:
Karşılaştırmalı reklamlar,
Aldatıcı ve yanıltıcı olmaması,
Haksız rekabete yol açmaması,
Karşılaştırılan mal veya hizmetlerin aynı nitelikte olması ve aynı istek ya da ihtiyaca cevap
vermesi,
Tüketiciye fayda sağlayacak bir hususun karşılaştırılması,
Karşılaştırılan mal veya hizmetlerin, fiyatı da dahil, bir ya da daha fazla maddi, esaslı,
doğrulanabilir ve tipik özelliğinin objektif olarak karşılaştırılması,
İddiaların bilimsel test, rapor veya belgelerle ispatlanması,
Rakiplerini, rakiplerin mallarını ve hizmetlerini, faaliyetlerini veya diğer özelliklerini
kötülememesi veya itibarsızlaştırmaması,
Menşei belirtilmiş mal veya hizmete ilişkin karşılaştırmada, mal veya hizmetlerin aynı coğrafi
yerden olması,
Reklam veren ile rakibinin markası, ticaret unvanı, işletme adı veya diğer bir ayırt edici işareti
ya da mal veya hizmetleri ile ilgili karışıklığa yol açmaması,
koşullarıyla yapılabilir.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
(Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 8.
Maddesi:
«(2) Karşılaştırmalı reklamlarda, rakiplere ait isim, marka, logo veya
diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticaret unvanı veya işletme
adlarına, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hükümlere uygun
olması koşuluyla yer verilebilir. (10/1/2016 tarihinde yürürlüğe
girecektir.)
(3) Takviye edici gıdaların karşılaştırmalı reklamı yapılamaz.»
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
YASAKLANMIŞ REKLAMLAR
1- Aldatıcı Reklam: Tüketicilerin ekonomik davranışlarını
etkileyebilecek nitelikte, yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgi
içererek hitap ettiği kitlede, orta seviyedeki (makul) tüketiciyi
aldatan veya aldatma ihtimali bulunan reklamlardır.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Ekstra Teknoloji- “Toshiba al hayatta kal” başlıklı reklamlar
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Gold Bilgisayar - “HP Pavillion DV 122ET” markalı ürünün reklamları
III-– Reklamlarla
III
Reklamlarla İlgili
İlgili Genel
Genel ve
ve Özel
Özel Düzenlemeler
Düzenlemeler
III – YASAKLANMIŞ
REKLAMLAR
2- Kamu Sağlığını Bozucu Reklamlar: Reklamlar, kamu sağlığını
tehdit edici nitelikte olmamalıdır. Kamu sağlığı, toplumun
hastalıklardan, salgınlardan uzak yaşaması demektedir.
Bireylerden çok, halkın bütününü koruma amacı güdülür.
(alternatif tedavi yöntemleri, bebek mamaları, zayıflama
ilaçları, vb.)
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
– YASAKLANMIŞ
REKLAMLAR
3- Örtülü Reklam:
• Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve
programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya
diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme
adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı
mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir.
• Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü
reklam yapılması yasaktır.
III –
Reklamlarla İlgili
İlgili Genel
IIIReklamlarla
Genelve
veÖzel
ÖzelDüzenlemeler
Düzenlemeler
YASAKLANMIŞ REKLAMLAR
Reklam Kurulu, bir yayında
yapılmadığını tespit ederken;
örtülü
reklam
yapılıp
Reklam yapma iradesinin bulunup bulunmadığı,
Yazı, haber, yayın veya programların tüketicilerin aydınlatılma
ve bilgilenme ihtiyacını karşılayıp karşılamadığı,
Mal veya hizmete yönelik özel tanıtıcı atıflar yapılarak bu
ürünlerin kiralanmasının/satın alınmasının teşvik edilip edilmediği
Mal veya hizmet sunanların telefon, faks, elektronik veya olağan
posta adresinin benimsetilmeye çalışılıp çalışılmadığı,
gibi birçok ölçütü göz önüne almaktadır.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III – Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
II- SEKTÖREL DÜZENLEMELER
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
SEKTÖRLER :
İletişim Hizmetleri
Gıda
Sağlık
Kozmetik/Temizlik Ürünleri
Turizm
Teknoloji /Dayanıklı Tüketim Malları
Bankacılık Hizmetleri
Örtülü Reklam
Diğer Sektörler (Tütün/Alkol, Enerji, vb.)
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III – Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
İletişim Sektörü
Tüketicilerin ekonomik çıkarlarını ve satın alma kararlarını
etkileyebilecek, alt yazı, durağan yazı ve dipnot biçiminde sunulan
bilgilerin, kolayca okunabilecek harf büyüklüğü ve hızda olması
zorunludur.
Reklamlardaki ana vaadin istinası niteliğindeki tüm bilgilere yer
verilmesi ve bu bilgilerin, reklamın ana vaadinin sağladığı avantajları
tamamıyla ya da büyük ölçüde ortadan kaldıracak nitelikte olmaması
zorunludur.
Sunulan hizmetlere ilişkin ödenecek toplam fiyatların belirtilmesi
zorunludur.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Gıda Sektörü
Gıda maddelerinin etiketlenmesi, reklam ve tanıtımı;
sahte, yanıltıcı veya gıdanın karakterine, yapısına, özelliklerine göre hatalı
bir izlenim yaratan,
gıdanın sahip olmadığı etki ve özelliklere atıfta bulunan,
tüm benzer gıda maddeleri ile aynı özelliklere sahip olduğu halde gıda
maddesinin özel karakteristiklere sahip olduğunu bildiren veya ima eden
ifadeler ve
tüketiciyi yanıltan yazı, resim, şekil ve benzerlerini,
içermemelidir.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
III - Reklamlara İlişkin Genel ve Özel Düzenlemeler
Sağlık Sektörü
Reklam açısından getirilen hukuki düzenlemeler ile,
 insan sağlığının, üzerinde rekabet edilebilir bir ticari meta haline
dönüştürülmesinin engellenmesi,
kâr elde etmek üzere insan ve toplum sağlığının tehlikeye
atılmaması ve bu yolla kamu sağlığının korunması,
hekimlik mesleğinin ticari rekabetten uzak ve üstün tutulması ve
hastaların istismar edilmemesi,
amaçlanmıştır.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Sağlık Sektörü
Sağlık
Kuruluşları
Sağlık
Personeli
İlaçlar ve
Tıbbi
Ürünler
Talep yaratmaya yönelik, diğer sağlık kuruluşları aleyhine
haksız rekabet yaratan, insanları yanıltan, yanlış
yönlendiren, sağlık kuruluşunun faaliyetlerine ticari
görünüm veren tanıtım ve reklam yapılması yasaktır.
Doktor ve diş hekimlerinin, çalışma yerleri ile uzmanlık
alanlarını, çalışma gün ve saatlerini bildirir ilan yapmalarına
izin verilmiştir. Ancak, bunun dışında reklam yapmaları
kesin bir şekilde yasaklanmıştır. Ayrıca, tabiplik ve diş
tabipliği mesleklerine ticari bir veçhe verilemez.
Reçeteyle satışına izin verilen ilaçların tıbbi dergilerden
başka yerlerde reklamı yapılamaz. Bu ilaçların, topluma
tanıtımı yasaktır.
Reçetesiz satışına izin verilen ilaçların tanıtımı, tarifname ve
gazetelerle sınırlı tutulmuştur.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Kozmetik ve Temizlik Ürünleri Sektörü
Kozmetik Yönetmeliği’nde «kozmetik ürün» tanımı yapılmıştır.
Kozmetik ürünlerin reklamlarında kullanılan metin, isim, ticari
marka, resim, figüratif desenler veya diğer şekillerin, ürünlerin
gerçekte sahip olmadıkları nitelikler varmış gibi kullanılması ve bu
yönde imada bulunulması yasaklanmıştır.
Kozmetik ürünlerin tedavi etmek ve iyileştirmek gibi bir özelliği
olmadığından, bu ürünlerin ilaç gibi tanıtılması da yasaklanmıştır.
III- Reklamlarla İlgili Genel ve Özel Düzenlemeler
Turizm Sektörü
Bu sektörde faaliyet gösteren tesislerin tanıtımı, Kültür ve Turizm
Bakanlığı’ndan alınan belgeye uygun olarak yapılmalıdır.
Tesis tanıtımında tüketici hakları açısından doğru bilgilere yer
verilmesi zorunludur.
Ülke turizmini zedeleyecek ya da yanıltıcı olabilecek tanıtımlarda
bulunulamaz.
IV- Haksız Ticari Uygulama Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
«Haksız Ticari Uygulama» Tanımı:
(6502 sayılı Kanun 62. md.)
«(1) Bir ticari uygulamanın; mesleki özenin gereklerine
uymaması ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği
grubun ortalama üyesinin mal veya hizmete ilişkin ekonomik
davranış biçimini önemli ölçüde bozması veya önemli ölçüde
bozma ihtimalinin olması durumunda haksız olduğu kabul edilir.
Özellikle aldatıcı veya saldırgan nitelikte olan uygulamalar ile
yönetmelik ekinde yer alan uygulamalar haksız ticari uygulama
olarak kabul edilir. Tüketiciye yönelik haksız ticari
uygulamalar yasaktır.»
IV- Haksız Ticari Uygulama Kavramı
6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Haksız Ticari Uygulamalar
Tüketiciye yönelik haksız ticari uygulamalar yasaktır.
Ticari uygulamanın haksız olduğunun iddia edilmesi hâlinde, ticari uygulamada
bulunan, bu uygulamasının haksız olmadığını ispatla yükümlüdür.
Haksız ticari uygulamaların tespit edilmesine ve bunların denetlenmesine ilişkin usul
ve esaslar ile her hâlükârda haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek uygulamalar
yönetmelikle belirlenir.
Haksız ticari uygulamanın reklam yoluyla gerçekleştirildiği hâllerde bu Kanunun 61
inci maddesi hükümleri uygulanır.
Yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında 3 aya kadar tedbiren durdurma,
durdurma veya 5.000 TL. idari para cezası uygulanır.
Kurul, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir. İdari para
cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise 50.000 TL. olarak uygulanır.
IV- Haksız Ticari Uygulama Kavramı
I- Ticari Reklam Kavramı
HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR
Aldatıcı eylemler
Yanlış, tüketiciyi yanıltan, aldatan veya aldatma ihtimali olan bilgiler sunmak
Aldatıcı ihmaller
Önemli bir bilgiyi gizlemek, bir öneriyi tüketiciye anlaşılmaz bir şekilde veya uygun
olmayan bir zamanda sunmak, ticari uygulamanın amacını tüketiciye bildirmemesi ve bu
durumların ortalama bir tüketicinin normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki
işleme taraf olmasına yol açması ya da yol açma olasılığının bulunması
Saldırgan ticari uygulamalar
Taciz, fiziksel şiddet dâhil cebir veya haksız tesir yoluyla ortalama tüketicinin bir mal ya da
hizmete ilişkin seçim veya davranış özgürlüğünü önemli ölçüde bozmak veya bozma
olasılığı taşımak ve tüketicinin bu sebeple normal şartlar altında taraf olmayacağı bir
hukuki işleme taraf olması veya taraf olma olasılığının artması
Her halükarda haksız olduğu kabul edilen örnek uygulamalar
Yönetmelik ekinde yer alan 23 adet (18’i aldatıcı, 5’i saldırgan) örnek uygulamalar listesi
T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi
Genel Müdürlüğü
TEŞEKKÜRLER…
Hazel Güngör AVCI
Gümrük ve Ticaret Uzmanı
G.Avci3@gtb.gov.tr