Sigara ve Kanser, Doç. Dr. Pınar YILDIZ
advertisement
SİGARA ve KANSER Doç. Dr. Pınar Yıldız Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dünya Sağlık Örgütü SİGARA ALIŞKANLIĞININ DÜNYANIN EN BÜYÜK SAĞLIK SORUNU olduğunu ilan etmiştir. Önlem alınmazsa, ülkemizde, 2025 yılında 250.000 insan tütüne bağlı hastalıklardan ölecektir Dünyada sigara içim oranları Bölge Kuzey Amerika Latin Amerika Batı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa Afrika ve Orta Doğu Asya Tüketim % 4.7 % 8.9 % 9.3 % 10.8 % 11.8 % 54.5 Sigara içicilerin büyük çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır! Dünyadaki sigaraların % 2’si ve bölgedeki sigaraların %14 ü Türkiye’de içiliyor Orta Doğu; 20% Balkanlar; 24% Kaynak : Usda ve Dünya Bankası 2001 Türkiye; 14% Rusya; 34% • Sosyoekonomik düzey • Eğitim düzeyi düştükçe SİGARA TÜKETİMİ ARTMAKTADIR Sigara yoksulların ve az eğitimlilerin, sömürülmesini sağlayan ekonomik bir silahtır. Tütün fakirliği arttırır. • Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasal madde vardır 81 karsinojen içerir. • Bu maddelerden NİKOTİN, bağımlılık yapıcı özelliğe sahiptir SİGARANIN İÇİNDEKİ ZEHİRLİ MADDELER Polonyum-210 (kanserojen) Radon (radyasyon) Metanol (füze yakıtı) Toluen (tiner) Kadmiyum (akü metali) Bütan (tüp gaz) DDT (böcek öldürücü) Hidrojen Siyanür (gaz odası zehiri) Arsenik (fare zehiri) Amonyak (temizleyici) Karbonmonoksit (egzos gazı) Nikotin (bağımlılık yapar) ve diğer 3.885 toksik madde Sigara 30’a yakın hastalık için ciddi risk faktörüdür. KALP VE DAMARLAR Sigara içenlerde Kalp krizi geçirme riski 4 kat daha fazla •Damar tıkanıklığı olur •Tansiyon yükselir •Pasif içicilerde kalp hastalıklarına bağlı ölümler %30 artış göstermiştir Sigarasız mekanlar kanunundan sonra Montana’da kalp krizleri % 60 azalmıştır. GEBELİK VE SİGARA • Erken doğum • Düşük doğum ağırlığı • İntrauterin büyüme geriliği • Ani bebek ölümü • Anomaliler • Solunum problemleri • İnfantil kolik ile ilişkilidir NİKOTİN TEDAVİSİ • Nikotin yerine koyma tedavisi bağımlılarda sigara bırakırken oluşan yoksunluk belirtilerini giderir • Farklı formları vardır • nikotin bandı • nikotin sakızı • nikotin burun spreyi • nikotin kartuşu “Sigara üreticileri gelişmiş ülkelerde yasaklardan dolayı satamadıkları yüksek katranlı ve yüksek nikotinli sigaraları gelişmemiş ülkelerin pazarına sürmektedir” Dünya Sağlık Örgütü Türkiye'de sigara kullanımı son 20 yılda yüzde 80 oranında arttı. Uluslararası tütün şirketlerinin gelişmekte olan ülkelere uyguladıkları yeni pazar oluşturma stratejilerinin başarısı ! Sigara şirketleri özellikle çocukları hedef alırlar • Sigara şirketleri müşterilerinin 1/3’ünün 13 yaşına kadar, %90’ının 20 yaşından önce sigaraya başladıklarını bilirler • Marka seçimleri çok erken yaşlarda belli olur • Karlılığın devamı ve sigara endüstrisinin ayakta kalması 18 yaşın altındakilere sigara satış başarısına bağlıdır • Kullandıkları en büyük silah reklam, medya ve özendirmedir Gençlerin Sigara İçimi • Sigara başlama yaşı 11.9’a düşmüştür • Sigara başlama nedenleri: – – – – – Akran etkisi Sigaranın kolay ulaşılabilirliği Rol modellerin sigara içici oluşu Görsel basın, film, klip Gizli reklam ve promosyonlardır Sigara sahnesi ile sigara içme ilişkisi CA Cancer J Clin 2003; 53:102-123 En beğendiği yıldızın sigara içmesi bir çocuğun sigara içme olasılığını ciddi olarak arttırmaktadır. Sigara ve Gençlik • Özellikle gençlere sigara satışını özendirecek en etkili araç sigara reklamlarıdır • Gençlere yönelik sigara reklamları sigaranın sağlık, zenginlik ve güç gibi öğelerle bağdaştırılmasını amaçlar • Dünya Bankası raporuna göre 101 ülkede yapılan araştırma sonucunda sigara reklamları yasak olan ülkelerde sigara tüketiminin daha hızlı düştüğü saptanmıştır 4207 SAYILI TÜTÜN MAMÜLLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Kabul tarihi : 7.11.1996 Tütün ve tütün mamüllerinin içilmesi yasaklanan yerler MADDE 2.-Sağlık,eğitim-öğretim ve kültür hizmeti veren yerler ile kapalı spor salonlarında ve toplu taşımacılık yapılan her türlü nakil vasıtaları ve bunların bekleme salonlarında,kamu hizmeti yapan kurum ve kuruluşlardan beş veya beşten fazla kişinin görev yaptığı kapalı mekanlarda tütün ve tütün mamüllerinin içilmesi yasaktır. Bu gibi mahallerde tütün ve tütün mamüllerinin içilebilmesi için ayrı yerler tahsis edilir. Tahsis edilen yerden sigara içilmeyen mahallere duman gidişini engelleyecek,havalandırma,tecrit etme gibi tedbirler alınır. Çevresel tütün dumanı • Ana akım sigara içicisinin soluduğu • Yan akım sigaranın yanan ucundan çıkan gaz Pasif içicilik- yan akım dumanı Ana Akımdan daha çok nikotin içerir Karsinojenler daha yüksek konsantrasyondadır Çevre koruma ajansı tarafından grup A karsinojen olarak tanımlanmıştır PASİF SİGARA • Ev içinde sigara içiliyorsa; • Çocuklar ortalama günde 5 sigara içmiş olmaktadır • Bebekler hastaneye 3 kat daha fazla başvurmaktadır • Ani bebek ölümü riski 2.5 kat artmaktadır • Kocası sigara içen kadınlarda akciğer kanser ile ölüm 2-3 kat artmaktadır Uluslararası Eğilimler Giderek artan eğilim toplum sağlığını korumak için tam sigara yasağı doğrultusundadır. Yeni Zelanda Irlanda Norveç İsveç Butan Amerika birleşik Devletleri Hollanda ve Filipinlerde yasa girişimleri var. Kuvvetli Halk Desteği Avustralya’da halkın % 81.1 işyerlerinde % 60.8 barlarda ve klüplerde sigara içilmesinin yasaklanmasını istiyor. Sigara İçme Oranları Üzerine Etkisi İç ortamlarda sigaranın yasaklanması özellikle gençler arasında sigara içme oranını azaltmıştır. Kaliforniya Sağlık Müdürlüğü Raporu (2003) - 12 yılda sigara içme oranının % 27 azaldığını; Avustralya’da barlarda sigara içilmesinin gençlerin bırakmasını zorlaştırdığını, yasaktan sonra gençlerin sağlıklarının düzeldiğini göstermiştir. Kamusal alanlarda havalandırma, masa, sigara içilen bölümleri ayırmak işe yaramaz. Sadece tam sigara yasağı etkilidir. Dünya Sağlık Örgütü Bilimsel araştırmalara göre havalandırma ve alanların ayrılması etkisiz yöntemlerdir Sadece tam sigara yasağı etkili sonuç doğurur. Dünya Sağlık Örgütü Havalandırma pasif dumanın temizlenmesi için yetersizdir. Joint Research Centre of the European Union (2003) Klüplerin ve barların sigara içilmeyen bölümlerinde toksik duman tehlikeli oranda saptanmıştır. Cenko and Pisaniello (2002) Adelaide University İşeme Havuzu İşenebilir bölüm İşenemez bölüm Kısmi çözümlerin etkisi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, sigara içme yasağının kapsamını genişleten 5227 sayılı Kanunu onayladı. Sigara yasağı kapsamını genişleten 12 maddelik teklif, kamu hizmet binalarının, koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan binaların kapalı alanlarında, ayrıca taksi hizmeti verenler de dahil olmak üzere, kara yolu, demir yolu, deniz yolu ve hava yolu toplu taşıma araçlarında sigara içilmemesini öngörüyor. Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alametleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtım yapılamayacak. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemeyecek. Keyifler değildir yaşamı değerli yapan.Yaşamdır, keyif almayı değerli kılan. “Bernard Shaw” Organ ilişkili kanser etkisi Organ Kimyasal Akciğer ve gırtlak PAH, NNK, aldehydes (e.g. formaldehyde), butadiene, metals (Cr, Cd, Ni) Ağız içi NNN, NNK, PAH Yemek borusu NNN mesane aromatic amines (e.g. 4-aminobiphenyl, 2-naphthylamine) pankreas NNK, NNL Kan hücreleri benzene Source: Hoffmann & Wynder. In: Marquardt et al. (Eds), Toxicology. Textbook, 1999 • Dünyada en çok rastlanan ve en fazla ölüme yol açan kanser, akciğer kanseridir • Akciğer kanserlerinin % 95’i sigaraya bağlıdır SİGARA VE KANSER İçilen sigaradan dolayı Akciğer kanseri olma riski 13-20 kat Ağız kanseri olma riski Dişeti kanseri olma riski Dil kanseri olma riski Bademcik kanseri olma riski 3-30 kat 5-14 kat 4-33 kat 7-11 kat Gırtlak kanseri olma riski Mesane kanseri olma riski Pankreas kanseri olma riski 16 kat 2-3 kat 2 kat Böbrek kanseri olma riski Prostat kanseri olma riski Rahim ağzı kanseri olma riski 5 kat 2 kat 17 kat Sigara tüm kanser ölümlerinin ….%30'unun, akciğer kanserlerinin ise ……% 90'ının nedenidir Sigara önlenebilir kanser nedenleri arasında 1. sırada yer almaktadır. Önümüzdeki 30 yıl içinde sigara, AIDS, Tüberküloz, Trafik kazaları, Anne ölümleri, İntihar, Cinayetlerin toplamından daha fazla insan öldürecektir Sigarayı Bırakıyoruz SİGARA BIRAKMANIN YARARLARI Bıraktıktan sonra geçen zaman 15 yıl Felç riski azalır 20 dakika Kan basıncı ve kalp hızı normale döner 10 yıl Akciğer kanseri riski % 50 azalır. Kalp krizi riski normale döner. 8 saat Kanda oksijen düzeyi normale döner 5 yıl 24 saat Kalp krizi riski % 50 azalır Nikotinin atılır Tat , koku duyusu düzelir 3-9 ay 48 saat Kalp krizi riski azalır 72 saat Nefes alma-verme kolaylaşır. Enerji artar Öksürük ve hırıltılı solunum iyileşir 2-12 hafta Dolaşım düzelir Birine sigara teklif etmek, ona ölüm teklif etmektir. SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ SİGARAYI BIRAKMAKTA NEDEN ZORLANIYORSUNUZ? • Sigaradaki nikotin bağımlılık yapıcı etkisi güçlü bir maddedir • Kokain, eroin ve alkol gibi güçlü bağımlılık yapar • Tesadüfen denemiş kişilerde bile sigaranın bağımlılık yapma olasılığı vardır NEDEN SİGARAYI BIRAKMAKTA ZORLANIYORSUNUZ ? • Nikotin, sigara içilen bir soluktan 7 saniye sonra beyine ulaşır • Kendinizi iyi hissetmenizi sağlar ve daha çok nikotin istemenize neden olur NEDEN SİGARAYI BIRAKMAKTA ZORLANIYORSUNUZ ? • Sigara içenlerde el ve ağız alışkanlığı vardır • Günde içilen sigara sayısı ne kadar fazlaysa, bu alışkanlık o kadar güçlüdür • Sigara, kullanıcıların günlük yaşantısının bir parçası haline geldiğinden, gün içinde pek çok şey içme dürtüsü uyandırır • Yemek yemek, çay, kahve içmek • Sohbet ortamları • Stres anları SİGARAYI NASIL BIRAKACAKSINIZ? Sigarayı bırakmada birkaç yöntem vardır: • Kendi kendine bırakma • Bağımlıların bir kısmı sigarayı birden, kendi kendine bırakabilir • Kendi kendine bırakmakta zorlanan kişilerde en etkili tedavi,hekim gözetiminde bilimsel yöntemlerin kullanılmasıdır • Etkinliğini kanıtlamış tıbbi tedavi ETKİNLİĞİNİ KANITLAMIŞ TIBBİ TEDAVİ İLAÇ TEDAVİSİ • İlaç tedavisi hekim kontrolü danışmanlığında uygulanmalıdır • Nikotin yerine koyma tedavisi • Bupropion HCl tedavisi ve
