kurtulu* sava*ımız

KURTULUŞ
SAVAŞIMIZDA
CEPHELER
KURTULUŞ SAVAŞIMIZ
 Kurtuluş savaşı, içte; yer yer ayaklanan Ermenilere,
Rumlara, Çete liderlerine ve Anadolu’da çıkan
isyanlara karşı, dışta ise; İngiltere, Fransa, İtalya,
Yunanistan gibi işgalci devletlere karşı yapılmıştı
 A. KURTULUŞ SAVAŞ'INDA CEPHELER
1. Doğu Cephesi
· Bu cephede, Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak isteyen Ermeniler ile
savaşılmıştır.
· TBMM Hükümeti 15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşayı Doğu Cephesi
Komutanlığına atadı.
· 9 Haziran 1920'de harekete geçen Kazım Karabekir Paşa 30 Ekimde Ermenileri kesin bir
mağlubiyete uğratarak Doğu Anadolu'nun tamamını kurtardı.
· Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Barış Antlaşması imzalandı. (3 Aralık 1920).
Antlaşmanın Yorumu:
· TBMM Hükümeti'nin uluslar arası alanda kazandığı İlk askeri ve siyasi başarısıdır.
· Sevr Antlaşması'nın geçersizliği ilk kez uluslar arası bir antlaşmada onaylanmıştır.
· Ermeni sorunu çözüme kavuşturulmuş oldu.
· Doğu Cephesi'nin kapanması ile buradaki güçlerin büyük bir kısmı Batı Cephesi'ne
gönderilmiştir.
 . Güney Cephesi
· Düzenli orduların savaşmadığı tek cephedir.
· Bölgede Fransız işgalcilere ve işbirlikçi Ermenilere karşı bölgesel
direniş cemiyetlerince kahramanca mücadeleler verilmiştir.
· 12 Şubatta Maraş, 10 Nisanda Urfa, 20 Ekimde de Adana düşman
işgalinden kurtarıldı. Sakarya zaferinden sonra Fransızlarla imzalanan
Ankara Antlaşmasıyla Fransızlar bölgeyi terk etmişlerdir.
· Bu antlaşmayla (Hatay dışında) bugünkü güney sınırlarımız çizilmiş
ve Fransızlar bölgeden çekilmiştir.
Önemli: TBMM 1973'te aldığı bir kararla kahramanlıklarından dolayı
Maraş'a « Kahraman», Antep' e «Gazi» 1984 'te de Urfa' ya da « Şanlı »
unvanı verilmiştir
3. Batı Cephesi
· Kurtuluş Savaşı yıllarında en zorlu mücadelenin verildiği cephedir.
· Bu cephede Yunanistan ile savaşılmıştır.
· Bu cephede savaşlar 15 Mayıs 1919' Yunanlıların İzmir'i işgali ile başlamış ve 11
Ekim 1922' de imzalanan Mudanya Mütareke' ne kadar devam etmiştir.
· Başlangıçta Kuva-yi Milliye birlikleri ile karşı konulduğu için istenilen sonuçlar
alınamamıştır.
· Dağınık ve düzensiz haldeki Kuva-yi Milliye Birliklerinin kaldırılıp yerine
düzenli ordunun kurulmasıyla istenilen başarı elde edilmiştir.
Bu Cephedeki Gelişmeler
•I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)
· Batı Cephesi'nde düzenli orduların Yunan ordularına karşı kazandığı ilk zaferdir.
I. İnönü Zaferinin Sonuçları
· Bu zafer TBMM'nin iç durumunu kuvvetlendirmiş, dışarıdaki itibarını arttırmış, Askere alım işlemleri
hızlanıştır.
· İsmet Paşa, Albaylıktan Generalliğe terfi etmiştir.
· İtilaf devletleri hiç beklemedikleri bu yenilgi karşısında durumu görüşmek üzere Londra'da
toplandılar.
· Sevr Antlaşmasını gözden geçirmek zorunda kaldılar.
· Bu zaferden sonra Çerkez Ethem İsyanı da bastırılmıştır.
I. İnönü Savaşı'ndan Sonraki Önemli Gelişmeler
 Londra Konferansı (21 Şubat - 12 Mart 1921)
· Birinci İnönü zaferinden sonra İtilaf Devletleri tarafından toplanmıştır.
· Amaçları; Sevr Antlaşmasını yumuşatarak TBMM'ye kabul ettirmekti.
· İtilaf devletleri aralarındaki anlaşmazlıktan doğan yararlanmak amacıyla İstanbul Hükümeti ve
TBMM'yi bir arada çağırdılar, ancak amaçlarına ulaşamadılar.
· Konferans herhangi bir sonuç alınamadan dağılmıştır.
Londra Konferansı'nın Sonuçları
· Yeni Türk Devleti ve TBMM ilk kez İtilaf devletleri tarafından tanınmıştır.
· TBMM, konferansa katılmakla barış yanlısı olduğun dünya kamuoyuna göstermiştir.
· Yeni Türk Devleti'nin haklı davası dünya kamuoyuna duyurulmuştur.
· Sevr Antlaşması'nın uygulanamayacağı anlaşıldı.
Türk-Afgan Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921)
· Moskova'da TBMM heyeti ile Afgan heyeti arasında dostluk antlaşması imzalanmıştır.
· İki devlet karşılıklı olarak birbirini tanıdılar.
 II. İnönü Savaşı'nın II. İnönü Savaşı (23 Mart- 1 Nisan 1921)
 · TBMM'nin Londra Sonuçları
· Bu zaferden sonra İtalyanlar işgal ettikleri Muğla ve
Antalya'dan çekilmeye başladılar.
· Fransızların TBMM'ye karşı tutumları yumuşamıştır.
· Mustafa Kemal kazanılan zaferin önemini İsmet Paşa' ya
çektiği telgrafta "Siz orada sadece düşmanı değil, Türk
Milletinin makûs talihini de yendiniz" diyerek belirtmiştir.
 Kütahya Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921)
 · Yeni kurulan düzenli ordunun Batı Cephesi'nde kaybettiği
tek savaştır.
 Afyon, Eskişehir ve Kütahya Yunanlıların eline geçti.
· Ordunun daha fazla zayiat vermesini istemeyen Mustafa Kemal orduyu
Sakarya Nehrinin doğusuna kadar çekti.
· Savaşın kaybedilmesi TBMM'ye olan güveni sarstı. Meclisin Kayseri'ye
taşınması ve Kuva-yi Milliye'ye dönülmesi gündeme geldi.
· Yunan ordusu Sakarya Nehrine kadar ilerledi.
· Durumun ciddiyetini ani kararlar alınmasını gerektirdiği için 5 Ağustos 1921
de "Başkomutanlık Kanunu" çıkartıldı.
· Bu kanunla Mustafa Kemal Paşa Başkomutan seçildi. Ayrıca Meclis tüm
yetkilerini Mustafa Kemal Paşa'ya devretti.
Bu kanun 1922'de süresiz olarak uzatıldı. Mustafa Kemal Paşa 'nın
Cumhurbaşkanı seçilmesine kadar yürürlükte kalmıştır.
· Mustafa Kemal Paşa orduyu yeniden güçlendirmek amacıyla 8 Ağustos 1921'de
Tekalif-i Milliye Emirleri'ni çıkardı. Bu sayede ordunun ihtiyaçlarının büyük bir
kısmı halktan karşılamaya çalışmıştır.
 d. Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos-13 Eylül 1921)
· Tekalif-i Milliye Emirleriyle Türk ordusunun eksiklerinin
bir kısmı büyük ölçüde tamamlanmış ve ordu savaşa
hazırlanmaya çalışılmıştır.
· 23 Ağustosta Yunanlılara karşı taarruza geçti. Mustafa
Kemal Paşa "Hattı Müdafaa yoktur, Sathı Müdafaa vardır. O
satıh bütün vatandır" diyerek orduyu coşturdu.
· 22 gün süren savaş sonucunda Türk ordusu büyük bir
zafer kazandı. (13 Eylül 1921).
 Savaşın Sonuçları:
· 1683 Viyana bozgunundan beri devam eden Batı karşısındaki gerileme
sona erdi.
· Yunanlılar savunmaya, Türkler taarruza geçti.
· TBMM, Mustafa Kemal Paşa 'ya "Mareşallik" rütbesi ile "Gazilik"
unvan verdi.
· Fransızlar bu savaştan sonra TBMM ile Ankara Antlaşması' nı
imzaladılar.
· Rusyanın isteği üzerine Kafkas Cumhuriyetleri, TBMM ile Kars
Antlaşmasını imzalamıştır.
Kars Antlaşması ile doğu sınırlarımız Kesinlik kazanmıştır. Buradaki
birlikler Büyük Taarruz için batı cephesine kaydırılmıştır.
 Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
Sakarya zaferinin kazanılmasından sonra, Türkiye Büyük Millet
Meclisi Hükümeti ile Fransa Arasında imzalanmıştır.
Antlaşma gereğince;
· Taraflar arasındaki savaş durumu sona erdi.
· Hatay dışında bugünkü Suriye sınırımız çizildi. Hatay'da özel
bir yönetim kuruldu.
Türkçe'nim resmi dil olması ve Türk parasının kullanılması kabul
edildi. Burada yaşayan Türklere geniş haklar tanındı.
· Fransa yeni Türk Devleti'ni resmen tanımış oldu.
· İtilaf Devletleri'nin Türkiye'ye karşı oluşturdukları birlik
parçalandı.
· Fransa Hatayla ilgili özerklik kararlarını kabul etmekle buranın
Anadolu'nun bir parçası olduğunu da onaylamış
 Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (26
Ağustos-18 Eylül 1922)
· Sakarya Meydan Savaşı'nda Yunan ordusunu yenilgiye
uğratan Mustafa Kemal, 26 Ağustos 1922 sabahı Büyük
Taarruz'u başlattı.
· 30 Ağustosta Başkomutanlık Meydan Savaşıyla
Dumlupınar ' ın kuzeyinde düşman ordusu yok edildi.
· Mustafa Kemal "Ordular! İlk hedefimiz Akdeniz'dir. İleri"
emrini vermesi üzerine taarruza geçen Türk ordusu önünde
kaçan Yunan ordusunu İzmir'e kadar kovaladı.
· 9 Eylülde İzmir'in düşman işgalinden kurtarıldı. 18
Eylülde Batı Anadolu tamamen düşmandan temizlendi
 Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922)
· Telaşa düşen İngilizlerin isteği üzerine Mudanya Ateşkes
Antlaşması imzalandı.(11 Ekim 1922).
· Görüşmelere İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye katılmış,
Yunan temsilcileri görüşmelere katılmamıştır.
· Konferansa TBMM adına İsmet Paşa katılmıştır.
· Mudanya Ateşkesi ile Kurtuluş Savaşı askeri safhası sona
ermiş, politik safhası başlamıştır.
· Doğu Trakya ve İstanbul savaş yapılmadan kurtarıldı.
· Meriç Nehri Yunanistan ile aramızda sınır oldu.
 · İstanbul'un TBMM' ye devredilmesiyle Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir.
· Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra asıl barış görüşmeleri olan Lozan Barış
Antlaşması için hazırlık yapıldı.
· Ancak, İtilaf Devletleri Konferansa hem İstanbul hükümetini, hem de TBMM' yi
çağırdılar bununla ikilik çıkarmak ve Anadolu'da bir iç savaş çıkarmayı
amaçlıyordu.
· Bu durumu anlayan Mustafa Kemal, TBMM'de saltanatın kaldırılmasını
görüşmelerini başlattı. Yapılan oylama sonucunda saltanat ve hilafet ayrıldı.
· 1 Kasım 1922'de saltanat kaldırılırken hilafet Osmanlı soyundan gelen Abdülmecit
Efendi 'ye verildi.
· Saltanatın kaldırılmasıyla İtilaf Devletlerinin oyunu bozulmuş, TBMM milletin tek
temsilcisi olmuştur.
· 623 yıllık Osmanlı saltanatı sona ermiştir.
· Demokratikleşme ve laikleşme yolunda önemli bir adım atılmıştır.

Antep Savunması
 Fransızlar 29 Ekim 1919’dan itibaren Antep şehrini
işgale başladılar.Fransızlar bu şehirde Ermenilerle
birlikte hareket ettiler.
 Antep şehrinin savunulmasında Şahin Bey önemli
kahramanlıklar gösterdi.Antep halkı bir yıldan fazla
direndi ancak şehir açlık ve kıtlıkla karşı karşıya
kalınca 9 Şubat 1921’ de teslim olmak zorunda kaldı.
 20 Ekim 1921’de imzalan Ankara Antlaşması ile Fransa
bölgeden çekildi.
 TBMM 1921’de Antep adını Gaziantep olarak değiştirdi.
Maraş Savunması
 Fransa 30 Ekim 1919’da Maraş’ı işgal etti ve halka çeşitli
saldırılarda bulunarak baskı ve şiddet uyguladı.Maraş
kalesinden Türk bayrağının indirilerek Fransız
bayrağının çekilmesi büyük tepkiye sebep oldu.Sütçü
İmam ve Maraş halkı savaşa başladı.
 Fransızlar etkili direnişe dayanamayarak 12 Şubat
1920’de şehri terk etmek zorunda kaldılar.
 TBMM 1973’te Maraş adını Kahramanmaraş olarak
değiştirdi.
Urfa Savunması
 İngiltere’nin çekilmesinden sonra Fransızlar 30 Ekim
1919’da Urfa’yı işgal etti. Bu durum halkın işgale tepki
göstermesine neden oldu.Urfa Jandarma
Komutanlığına atana Yüzbaşı Ali Saip (URSAVAŞ),
Mustafa Kemal’den aldığı emirler doğrultusunda
direniş teşkilatı oluşturdu.
 Fransızlar başarılı direniş mücadelesinin ardından 11
Nisan 1920’de Urfa’yı terk etmeye başladılar.
 TBMM 1984’te Urfa’nın adını Şanlıurfa olarak
değiştirdi.

AHMET GÜRHAN YÜCEL

4-B SINIFI ÖĞRETMENİ
1.HAVA İKMAL BAKIM MERKEZİ
İLK ÖĞRETİM OKULU
ODUNPAZARI/ESKİŞEHİR