PowerPoint Sunusu

Hem. Sare DEĞİRMENCİ
Ankara Numune E. ve A. Hastanesi
Eğitim Koordinatörlüğü
Sağlık Slaytları
http://hastaneciyiz.blogspot.com
İnfeksiyon
Vücudun içine veya üzerine yerleşen
mikroorganizmaların meydana getirdiği
hastalık durumudur.
Patojen mikroorganizmaların varlığı mutlaka
hastalığın oluşmasına neden olmaz. Bir
infeksiyonun ortaya çıkması için infeksiyon
süreci döngüsünün /infeksiyon zincirinin
tamamlanması gerekir.
Enfeksiyon zincirini oluşturan altı
halkadan biri engellendiği takdirde
enfeksiyon oluşamaz.
Bu zinciri iyi bilir ve gerekli önlemler
alınırsa, bulaşıcı hastalıklardan
korunmak mümkündür.
Enfeksiyon etkeni: Bakteri, virüs, mantar,
parazit şeklinde isimlendirilen, patojen
mikroorganizma(lar)dır. Enfeksiyon etkeninin
hastalık oluşturma potansiyeli, şu koşullara
bağlıdır;
Mikroorganizmanın sayısına
Mikroorganizmanın virülansına
Bireyin vücut direncine
DOZ x VİRÜLANS
ENFEKSİYON = -------------------------------KONAK DİRENCİ
Doz: Mikroorganizmanın hastalık oluşturabilmesi için
gereken sayısal yeterliliğidir.
Virülans: Mikroorganizmaların hastalık oluşturabilme
yeteneğidir.
Bazı mikroorganizmalar çok virülandır. Örn; HBV
yüzeylerin üzerinde haftalarca canlı kalabilir ve kişiye
bulaştıklarında az miktarda bile hastalık oluşturabilir.
Oysa HIV, ışık ve havada kısa bir süre kaldığında ölür.
HBV , HIV’ e göre 40 kat daha bulaşıcıdır.
HASTALIKLARIN BULAŞMA
YOLLARI
1- Doğrudan temas,
2- Dolaylı temas (hava ile, araçlarla,
vektörle) yolu ile bulaşırlar.
Doğrudan temas
Enfekte kişinin, duyarlı kişi (konakçı) ile doğrudan
teması sonucu oluşan bulaşma şeklidir.
Cinsel ilişki, cinsel öpüşme, kan nakli doğrudan
temas ile bulaşmaya örnektir.
Bu yolla; AİDS, HBV, frengi (bel soğukluğu), sifiliz,
vd. hastalıklar bulaşmaktadır.
Dolaylı temas
Mikroorganizmanın, konakçıya bir aracı kullanarak
girmesidir.
Hava Yolu İle Bulaşma: Uzun süre açıkta canlı kalabilen
mikroorganizmalar hava, toz veya damlacıkla duyarlı
konakçıya ulaşırlaşabilirler.
Damlacıkla yayılma; öksürme-aksırma, tükürük, balgam,
burun, gözyaşı sıvılarının damlacıklar halinde yayılmasıdır.
TBC (tüberküloz, verem), grip, soğuk algınlığı, çocuk
hastalıklarının çoğunluğu bu yolla yayılmaktadır.
Dolaylı temas
Araçlarla Bulaşma: Kontamine olmuş nesnelerle
oluşan bulaşmalardır.
Örnek: HAV enfekte yiyeceklerle, tetanoz mikrobu
paslı çivi veya toprakla, çoğu hastalık etkenleri de
hastada kullanıldıktan sonra iyi sterilize edilmeden
başka kişilerde kullanılan malzemelerle (airway,
foley sonda, çarşaf, giysi vd.) bulaşır.
Dolaylı temas
Vektörle Bulaşma: Bazı mikroorganizmalar, bazı
hayvanlarda gelişim aşamalarını tamamladıktan sonra
hastalık oluşturabilmektedirler.
Örn; sıtma mikrobu, bazı kistik parazitler iyi pişmemiş
etlerle (inek, domuz eti ile) insan vücuduna girdikten sonra
AC veya KC’de kist oluşturabilmektedirler.
Veba (fare), kuduz (kedi-köpek-fare) hayvanlarla bulaşan
hastalıklardır.
Bazı mikroorganizmalar, virüsler ve bakteriler, çok kolay
bulaşabilirlerken; parazitler ve mantarların bulaşması daha
zordur.
Günümüzde infeksiyonlar, özellikle de hastane
enfeksiyonları önemini korumaktadır.
Hastane infeksiyonları hastanın hastanede
kalış süresini uzatmakla birlikte, kişi ve ülke
ekonomisine yük getirmekte, mortalite ve
morbitede oranlarında yükselmeye neden
olmaktadır.
Hastane infeksiyonu/ Nazokomiyal infeksiyon
Hasta hastaneye başvurduğunda inkübasyon
döneminde olmayan, daha sonra (48-72 saat
sonra) gelişen veya taburcu olduktan sonra
ortaya çıkabilen infeksiyonlardır.
ENFEKSİYON KONTROLÜ
ÖNLEMLERİ
Kişinin kendisini ve çevresini, bulaşma yollarına
göre önlem alarak, bulaşıcı hastalıklardan
koruması amacıyla geliştirilmiş yöntemlerdir.
Elleri Yıkamak Önemli…!
EL ANTİSEPSİSİ
Direkt temas, bakterilerin nakledilmesinde çok önemli bir
yer tutar. Direkt temas ile buluşmada en önemli yol ise
ellerdir. Uygun bir el temizliği bu konuda ciddi bir önlem
olmaktadır.
El yıkama hastaya bakım veren sağlık personeli ve hasta
yakınlarının sorumluluğudur.
EL ANTİSEPSİSİ
Ellerde geçici ve kalıcı flora olarak iki tip bakteri florası
bulunmaktadır.
Geçici flora gün boyu ellerin dokunduğu yerlerden alınır.
Bunlar yağ ve kirler arasında, çok miktarda tırnaklar
arasına girerek deri yüzeyine gevşekçe tutunurlar.
Geçici flora patojen ve nonpatojen mikroorganizmaları
taşımaktadır. Yeterli ve sık yıkama sonunda ellerden
kolaylıkla uzaklaştırılabilirler.
EL ANTİSEPSİSİ
Kalıcı flora ise derinin kıvrımları arasında bulunmakta olup
tipi ve miktarı oldukça sabittir.
Bunları deriden uzaklaştırmak için ellerin fırçalanması
gerekir.
El antisepsisinde amaç ellerde bulunan geçici floranın
kalıcı hale gelmesini ve enfeksiyon yayılımını önlemektir.
EL ANTİSEPSİSİ
Eller, temiz su ve sabunla sık sık yıkanmalı
Günlük hayatta 30 sn elleri sabunlamak yeterli
olmaktadır.
El temizliği bu şekilde sağlanamıyorsa
antiseptik solusyonlarla dezenfekte edilmelidir.
Sabun kireçli suda kullanıldığı zaman sabunda bulunan
tuzlar kireçli sudaki tuzlara reaksiyon göstererek erimeyen
parçalar halinde bir çökelti oluşturur ve bu iki tuzun
reaksiyonu sabunu temizleme maddesi olarak etkisiz kılar.
Hastane enfeksiyonları bir sorun haline geldiğinden, el
yıkama tekniğinde içinde mikrop öldürücü olan sabun ve
antiseptiklerin kullanılması önerilmektedir.
EL ANTİSEPSİSİ
Çevreyi ve giysileri kirletmemek için el yıkama
sırasında su sıçratmaktan kaçınılmalıdır.
El yıkama işlemi en az 10 saniye sürmeli ve
yıkamada her hareket beş kez
tekrarlanmalıdır.
Ellerde bulunan takılar çıkarılmalı veya
hareket ettirilerek altlarında kir kalmaması
sağlanmalıdır.
Sadece el yıkamak yetmez, elleri düzgün
bir biçimde de kurulamak gerek !!!!
EL ANTİSEPSİSİ
Kurutucu olarak ortak havlu kullanma kros
infeksiyona neden olacağından
kullanılmamalıdır.
Ellerde çatlak ve dermatit oluşumunu
engellemek için ellerin uygun kremlerle yağ
oranı korunmalıdır.
Normal el yıkama durumları
Normal el yıkamada su ve sabun yeterlidir.
Göreve başlarken ve ayrılırken
Yiyeceklere dokunmadan önce
Eldiven giymeden önce ve sonra
Bir hastadan diğerine bakım vermeye geçerken
Tuvaleti kullanmadan önce ve sonra
Sürgü-ördek verilip alındıktan sonra
Hijyenik el yıkama
Hijyenik el yıkama için klorheksidin glukonat
%4 (hibiscrup, klorhekzol, klorex), antiseptik
içeren sabunlar veya deterjanlar kullanılır.
Hijyenik el yıkama durumları
İmmün yetmezlik ve yenidoğanlara temastan
önce ve sonra
Her türlü yara ile temastan önce ve sonra
Kan, idrar balgam gaita gibi atıklar ile
temastan önce ve sonra
İzolasyon odalarına girip çıkarken
Hijyenik el yıkama durumları
Nötropenik hastalara bakım vermeden önce
YBÜ’nde bir hastadan diğerine geçerken
İnfekte olduğu bilinen veya infeksiyon gelişmesi
beklenen hastalarla temastan önce ve sonra
Tüm invaziv işlemlerden önce ve sonra
UNİVERSAL ÖNLEMLER
İlk kez 1987’de ABD’de Hastalık Kontrol Merkezleri
(CDC) tarafından HIV bulaşmasını önlemek
amacıyla önerilen yöntemler Universal Önlemler
adıyla bilinmekte olup günümüzde tüm dünyada
sağlık personelinin kan yoluyla bulaşan tüm
infeksiyonlardan korunmasında yaygın kabul
görmektedir.
Genel Önlemler
 Tüm hastaların kan ve vücut sıvıları potansiyel
olarak infekte kabul edilecek.
 Hastaya yapılacak girişimsel işlemlerde ve kan ve
vücut sıvıları ile temas riski olası durumlarda
mutlaka eldiven kullanılmalı.
 Eller ve diğer cilt yüzeyleri herhangi bir kan ve
vücut sıvıları teması sonrası bol su ve sabunla
derhal yıkanmalıdır.
 Kullanılan iğnelerin uçları takılmamalı ve diğer
kesici aletlerle birlikte delinmez kaplara atılmalıdır.
 Hasta
kanı ve vücut sıvılarının yapılan işlem
sırasında deri ve mukozaya olası bir sıçrama
olabileceği için maske, gözlük ve koruyucu giysi
giymelidir.
 Eksudatif deri lezyonu olan sağlıkçıların hasta ile
temasının olmaması
 Kan ve vücut sıvılarıyla kirlenen çarşaf ve diğer
materyaller özel torbalara konulmalıdır
 Acil durumlarda ağız-ağıza resüsitasyon olasılığı
nedeniyle ambu ve diğer resüsitasyon aletlerinin
mevcudiyeti
 Bakımında yetersiz olan hastalar da hemşire
bakımda
eldiven
kullanmalıdır.
ve
koruyucu
önlük
İnvaziv İşlemler Sırasındaki Önlemler
 Tüm invaziv işlemler sırasında eldiven ve cerrahi
maskeler takılmalıdır. İşlem sırasında kan, diğer vücut
sıvıları veya kemik parçacıklarının sıçrama olasılığı
varsa maskeye ek olarak gözlük (günlük kullanılan
gözlükler yeterli olup, ayrıca özel tipteki gözlüklere gerek
yoktur) ve koruyucu önlükler giyilmelidir.
 Kazaen eldiven yırtılır veya delinir ise hemen yenisi
giyilmeli ve kazaya yol açan alet steril sahadan
uzaklaştırılmalıdır.
İzolasyon Önlemleri
Amaç;
İnfekte ve kolonize hastalardan diğer hastalara,
ziyaretçilere ve sağlık personeline
mikroorganizmaların bulaşmasını önlemek.
İzolasyon Önlemleri
 Standart
önlemler
 Bulaşma
yoluna bağlı önlemler
Standart Önlemler
Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşı engellemek
amacıyla uygulanan, tüm hastaları
kapsayan önlemlerdir.
Bulaşma Yoluna Bağlı Önlemler
Tanı konulmuş veya şüphe edilen bulaşıcı
hastalığı ya da önemli bir mikroorganizma
ile kolonizasyonu olan hastalara standart
önlemlerle birlikte uygulanır.
Bulaşma Yoluna Bağlı Önlemler
 Solunum
izolasyonu
 Damlacık
izolasyonu
 Temas
 Sıkı
izolasyonu
temas izolasyonu
Solunum İzolasyonu
Havada asılı kalan küçük partiküller (<5µm) ile
bulaşan infeksiyonların önlenmesi amacıyla
uygulanır.
Örn; Kızamık, Suçiçeği, Yaygın zoster, Akciğer
tüberkülozu
Solunum İzolasyonu





Hasta tek kişilik odaya yerleştirilmelidir. Bu mümkün
değilse aynı infeksiyonu olan hastalar aynı odaya
konulmalıdır (gruplandırma)
Odada sürekli negatif basınç olmalıdır.
Kapı kapalı tutulmalıdır.
Hasta odasına giren kişiler maske takmalıdır.
Hasta odadan dışarı çıktığında hastaya maske
taktırılmalıdır.
Damlacık İzolasyonu
Büyük partiküller (>5µm) ile bulaşan infeksiyonların
önlenmesi amacıyla uygulanır. Bulaşma için yakın
mesafe (<1m) gereklidir.
Örn; İnvaziv H. influenza tip b ve N. meningitidis
infeksiyonları (menenjit, pnömoni, sepsis), Difteri,
Boğmaca, Streptokokal farenjit, M. pneumoniae
infeksiyonu, Adenovirus, influenza, kabakulak,
Rubella, Parvovirus B19 infeksiyonları
Damlacık İzolasyonu
Hasta tek kişilik odaya yerleştirilmelidir. Bu
mümkün değilse gruplandırma yapılmalı veya
diğer hastalarla arasında en az 1 m olacak şekilde
yatırılmalıdır.
 Hastayla yakın teması (1 m) olan kişiler maske
takmalıdır.
 Hasta odadan dışarı çıktığında hastaya maske
taktırılmalıdır.

Temas İzolasyonu
Mikroorganizmanın temas yoluyla başka bir hastaya
geçişini engellemek amacıyla yapılır.
Hastane infeksiyonlarının önlenmesinde en önemli
yoldur.
Örn; Çoklu antibiyotik direnci olan bakteri
infeksiyonu/kolonizasyonu: MRSA, VRE,
Acinetobacter, Pseudomonas aeruginosa, Gaita
inkontinansı olan hastalarda Shigella, Hepatit A ve
Rotavirus infeksiyonu
Temas İzolasyonu





Hasta tek kişilik odaya yerleştirilmeli veya
gruplandırma yapılmalıdır
Hasta ve hasta odasındaki her türlü yüzeyle temas
öncesi eldiven ve önlük giyilmelidir.
İnfekte materyalle temastan sonra eldiven
değiştirilmelidir
Odadan çıkarken eldiven ve önlük çıkarılarak eller
dezenfekte edilmelidir
Hastaya kullanılan her türlü tıbbi cihazın ortak
kullanımından kaçınılmalıdır
Sıkı Temas İzolasyonu Gerektiren Durumlar
 VRE
infeksiyonu ya da kolonizasyonu
Sıkı Temas İzolasyonu
Hasta tek kişilik odaya yerleştirilmeli veya
gruplandırma yapılmalıdır
 Hasta ve hasta odasındaki her türlü yüzeyle temas
öncesi eldiven ve önlük giyilmelidir.
 Odadan çıkarken eldiven ve önlük çıkarılarak eller
dezenfekte edilmelidir
 Hastaya kullanılan her türlü tıbbi cihazın ortak
kullanımından kaçınılmalıdır

Sıkı Temas İzolasyonu

Odadaki tüm yüzeyler her gün dezenfekte
edilmelidir

VRE kolonizasyonu ya da infeksiyonu olan hastalar
taburcu edildikten sonra tüm yüzeyler dezenfekte
edilmeli, ortam kültürleri alınmalı, kültür sonuçları
çıkana kadar bu odaya hasta yatırılmamalıdır
Sağlık Slaytları
http://hastaneciyiz.blogspot.com