Slayt 1 - files.eba.gov.tr

 I.Dünya Savaşında İtilaf Devletleri yenilen
devletlere dikte ettirdikleri tek taraflı barış
antlaşmalarına karşı çıkan ilk millet Türkler
olmuştur.Bu karşı koyuşun ilk zaferi Doğu
Cephesi’nde gerçekleştirilmiştir.
 Osmanlı Devleti 1918 Brest-Litowsk
Antlaşmasıyla 1878’de kaybettiği
Batum,Kars ve Ardahan’ı Ruslardan geri
almıştı. Hatta Türk Ordusu nisan-temmuz
1918 arasında Batum’dan Bakü’ye kadar olan
yerlere de girmişti.
 Fakat bu topraklar uzun süre
elde
tutulamadı.Mondros Ateşkes Antlaşması’nın
öngördüğü hükümler gereğince Türk
kuvvetleri 1914 sınırlarına çekilmek zorunda
kaldı.
 Daha sonra I.Dünya Savaşı sürerken
Rusya’da 1917 Bolşevik İhtilali yaşanmış
Rusya savaştan ayrılmış ve bu süreçte
Kafkaslar Rus egemenliğinden kurtulmuştu.
 Ardından bölgede bağımsızlıkları kısa
sürecek olan Azerbaycan,Gürcistan ve
Ermenistan Devletleri kurulmuştu.
 Ermeniler, Wilson İlkelerini kendi çıkarları
doğrultusunda yorumlayarak Doğu
Anadolu’nun kendilerine ait olduğu iddiasını
kanıtlamak için Ermeni nüfusunu bu bölgede
daha çok olduğunu dünya kamuoyuna
inandırmaya çalıştırdılar.
 İtilaf Devletleri Mondros Ateşkes
Antlaşmasından sonra toplanan Paris Barış
Konferansına Ermeni temsilcilerini de
çağırdılar.Bu durum Ermenilerin Büyük
Ermenistan hayalini gerçekleştirme ümidini
artırdı ve neredeyse Doğu Anadolu’nun
tamamını istemeye başladılar.
 Ancak ABD başkanı Wilson’un Doğu
Anadolu’ya gönderdiği General Harbord ve
heyeti hazırladıkları raporda Ermeni
iddialarının asılsızlığını ortaya koydular.
 Harbord raporuna rağmen Doğu Anadolu ve
Kafkasları kendi nüfuz bölgesine dahil etmek
isteyen İngiltere Ermenilere destek
verdi.İtilaf devletlerinin de onayını alan
İngilizler, Sevr Antlaşmasına Ermeni
Devletine öngören bir madde koydurttu.
 Bu durumda Doğu
Anadolu özellikle
Kafkasya’dan gelen Ermenilerin tehdidi altına
girdi.Ermeniler Doğu Anadolu’yu ele geçirmek
için harekete
geçtiler.Van,Bitlis,Erzurum,Kars ve
Nahcivan’a saldırdılar. Gümrü Iğdır ve
Oltu’ya kadar ilerlediler.Sivil halka zulüm ve
katliam yaptılar.
 Bütün bu gelişmeler sırasında temsil heyeti
başkanı Mustafa Kemal ve 15.Kolordu
Komutanı Kazım Karabekir Paşa Ermeni
saldırılarını önlemek için gereken tedbirleri
alıyorlardı.
 Kazım Karabekir komutasındaki Türk
Ordusu,Ermenilere karşı 28 Eylül 1920’de
taarruza geçti.Türk Ordusu 29 Eylül’de
Sarıkamış,30 Ekim’de Kars, 7 Kasım’da
Gümrü’yü ele geçirdi.
 Direnemeyeceklerini anlayan Ermeniler barış
istediler.Bundan sonraki gelişmeler Kazım
Karabekir tarafından kaleme alınan İstiklal
Harbimiz adlı eserinde şöyle anlatılmaktadır.
 ‘’Ermeni heyeti ile Gümrü Antlaşmasını görüşmeye
başladık.27 Kasım’da Ermenilere Sevr
Antlaşmasındaki imzalarını geri aldırdı.Bu günü bu
uğursuz antlaşmanın yırtıldığı gün olarak
kutladık.Bu olayı Ankara’ya müjdeledim 2-3 Aralık
gecesi Gümrü Antlaşmasını imzaladık.Antlaşma
şartı olarak Ankara’nın istediği gibi 2 bin tüfek,3
batarya,12 dağ topu,40 makineli tüfeği
Ermenilerden aldım.Doğu Cephesi’nin ilk armağanı
olarak Batı cephesine ulaştırılmak üzere yola
çıkardım.’’
 Büyük Millet Meclisi’nin uluslararası alanda
kazandığı ilk askeri ve siyasi başarı Doğu
Cephesinde Ermenilere karşı gerçekleşmiş
oldu. Gümrü Antlaşması ile Kars ve çevresi
kurtarılmış ve Ermeni Hükümeti Sevr
Antlaşmasının geçersiz olduğunu kabul
ederek Doğu Anadolu'daki her türlü
isteklerinden vazgeçmiştir.
 Bu antlaşma ile Ermenistan TBMM
Hükümetini tanıyan ilk devlet oldu.Ayrıca
Misakımilli’yi gerçekleştirme yolunda ilk
önemli adım atılmış oldu.
 (2-3 aralık 1920)
 Sarıkamış,Kars,Kağızman ve Iğdır Türk
Hükümetine bırakılacaktı.
 TBMM ile Ermenistan arasındaki sınır Çıldır Gölü
ve Aras Nehri olacaktı.
 Ermenistan Hükümeti Sevr Antlaşmasını
tanımayacak ve Türkiye’ye karşı hiçbir
düşmanca davranışta bulunmayacaktı.
 Ermeniler’den Türklere karşı silah kullanmamış
olanlar Türkiye’ye geri dönebileceklerdi.