Ehliyet

KİŞİNİN EHLİYETLERİ
Doç. Dr. Mustafa ÇEKER
KİŞİNİN EHLİYETLERİ


HAK EHLİYETİ: Kişilerin hak ve borçlara sahip
olabilme ehliyetidir. Gerçek kişilerde doğum,
tüzel kişilerde kanuna uygun şekilde kurulmak
suretiyle kazanılır.
FİİL EHLİYETİ: Kişilerin bizzat kendi fiil ve
işlemleri ile hak ve borç sahibi olabilmesidir.
Doğumla değil, belirli şartların yerine
getirilmesi halinde kazanılır.

Kapsamı:
1.
2.
3.
Hukuki işlem
Haksız fiil
Dava ehliyeti
FİİL EHLİYETNİN ŞARTLARI
1.
Mümeyyiz olmak: kişinin yapmış olduğu davranışların
neden ve sonuçlarını anlama ve bu yönde hareket etme
yeteneğidir. Bazı hallerde temyiz gücü ortadan kalkar:
1.
2.
3.
2.
Reşit olmak


3.
Yaş küçüklüğü
Akıl hastalığı ve zayıflığı
Sarhoşluk
Kural: 18 yaşın tamamlanması
İstisna:
 Evlenme
 Mahkeme kararı (Kazai rüşt)
Kısıtlı (Mahcur) olmamak: Mahkeme kararıyla bir kişinin fiil
ehliyetinin kısıtlanmasıdır. Bunlara vasi tayin edilir:
1.
2.
3.
4.
5.
Akıl hastalığı veya zayıflığı
Ayyaşlık
Kötü hayat sürme
1 yıldan uzun süreyle hapis cezasına tabi olma
Yaşlılık veya sakatlık
FİİL EHLİYETİNE GÖRE KİŞİLER
1.
2.
3.
4.
TAM EHLİYETLİLER
SINIRLI EHLİYETLİLER
SINIRLI EHLİYETSİZLER
TAM EHLİYETSİZLER
SINIRLI EHLİYETLİLER


Kural olarak her türlü işlemi yapabilmekle
birlikte bazı işlemler için izin almaları
gerekir.
Örnek: Kanuni danışman atanmış kişiler:
1.
2.
3.
4.
5.
Dava açma
Taşınmaz alım-satımı ve rehnetme
Ödünç verme ve alma
Kıymetli evrak alım satımı
Bağışlama veya kefil olma
SINIRLI EHLİYETSİZLER


Bunlar mümeyyiz küçük ve mümeyyiz kısıtlılardır.
Bunların hukuki işlem ehliyeti:
1.
Tek başlarına yapamayacakları işlemler:
–
2.
Kendilerini borç altına sokan işlemleri veli veya vasilerinin izniyle
yaparlar.
Kendi başlarına yapabilecekleri işlemler
1.
2.
İvazsız iktisaplar
Serbest mallar üzerinde tasarruf
1.
2.
3.
3.
Meslekle iştigal
Aile dışında yaşama
Münhasıran şahsa bağlı haklar
Hiç yapamayacakları işlemler
1.
2.
3.
Bağışlama
Kefalet
Vakıf kurma
TAM EHLİYETSİZLER
1.
2.
HUKUKİ İŞLEM EHLİYETİ
HAKSIZ FİİL EHLİYETİ
1.
2.
3.
KUSURSUZ SORUMLULUK
HAKKANİYET GEREĞİ SORUMLULUK
DAVA EHLİYETİ
İKAMETGAH
Bir kişinin şahsi ve iş ilişkilerinin merkezi olarak seçtiği ve sürekli
olarak oturduğu yerleşim yeridir.
Her gerçek kişinin bir ikametgahı bulunur. Tüzel kişilerin ise birden
fazla ikametgahı olabilir.
TÜRLERİ:



1.
İradi ikametgah
1.
2.
2.
Kanuni ikametgah
1.
2.
3.
3.
4.
Yerleşme niyeti
Bir yerde oturmak
Evli kadınlar
Küçük çocuklar
Vesayet altındakiler
İtibari ikametgah
Tüzel kişilerin ikametgahı
1.
2.
İdare merkezi
Şubeleri