Helal Kazanç - Ramazan

HELAL KAZANÇ
I.
a)
b)
c)
d)
e)
Plan
Helal kazancın tanımı ve önemi
Çalışmanın önemi
Helal kazanç yolları ve kazancı helal kılacak unsurlar
Haram kazanç yolları ve kazancı haram kılacak unsurlar
Helal kazancın toplum ve fert açısından faydaları
II.
İşleniş
Vaazın giriş bölümünde helal kazancın tanımı yapılır. İslam’ın helal kazanca ve çalışmaya verdiği
önem üzerinde durulur. Gelişme bölümünde ayet, hadis, menkıbe, hikmetli söz ve şiirlerden
yararlanarak İslam’ın belirlediği helal ve haram kazanç yolları ile kazancı helal veya haram kılacak
unsurlar anlatılır. Günümüzde helal kazanç konusunda yaşanan duyarsızlıklara değinilir. Helal
kazancın fert ve toplum açısından faydaları açıklanır. Sonuç bölümünde ise konu kısaca özetlenir.
Helal kazanç hususunda hassasiyet göstermenin önemi ve gerekliliği ile bu konudaki duyarsızlığın
olumsuz sonuçları vurgulanarak vaaz tamamlanır.
III. Özet sunum
Helal, dinen yapılması veya yenilip içilmesi yasaklanmayan, serbest bırakılan şey, helal kazanç ise
İslam’ın belirlediği ölçüler çerçevesinde elde edilen gelir demektir.
Yüce Dinimiz İslam tembelliği yasaklamış, çalışmayı emretmiştir. Zira hayatın idamesi için gerekli
olan kazancın temini çalışıp kazanmaya bağlıdır. Dinimize göre helal kazanç için çalışmak bir
görev olduğu gibi kişiye ibadet sevabı kazandıran erdemli bir davranıştır.
İslam, kazancın meşru yollardan ve helal olmasına büyük önem vermiştir. Bu husustaki pek çok
ayetten birinde “Ey insanlar, yeryüzünde bulunan maddelerin helal ve temiz olanlarından yiyin…”
buyrulmaktadır. (Bakara,168). Bu ayet, yeryüzündeki maddelerin helal ve temiz olanlarından
yenmesini, kötü, yasak ve şüpheli olanlardan kaçınılmasını emretmekte ve helalinden kazanmaya
işaret etmektedir. Birçok ayette de meşru ve helal olmayan yollarla haksız kazanç elde edilmesi
yasaklanmıştır.
Söz ve davranışlarıyla helal kazancın önemi, gerekliliği ve faydalarını ortaya koyan Peygamber
Efendimiz (s.a.s.) bir hadisinde şöyle buyurmaktadır: “İnsanın yediği şeylerin en güzeli kendi
kazancından olandır…” (Nesai, Buyu’,1)
Dinimizde ticaret, ziraat, sanat gibi alanlar ile kamu veya özel sektöre ait çeşitli iş ve hizmet
kollarında fikren ve bedenen çalışmak, meşru ve helal kazanç yolları olarak kabul edilmiştir. Ancak
bu yollarla elde edilen kazancın helal olması, işin bütün gerekleriyle en iyi şekilde yapılması, o
alanda dinimizce belirlenen prensiplere riayet edilmesi ve yasaklardan kaçınılmasına bağlıdır.
Dinimizde, faiz, hırsızlık, gasp, zimmet, rüşvet, yetim malı yemek, karaborsacılık, ölçüde ve tartıda
hile yapmak, aldatmak, kumar gibi gayri meşru yollardan kazanç elde edilmesi yasaklanmış ve bu
tür kazanç haram sayılmıştır. Ayrıca meşru kazanç yollarından birinde çalışılmakla birlikte, işin
gereklerini hakkıyla yerine getirmemek, işi savsaklamak gibi yanlış tutum ve davranışların kazancın
haram olmasına yol açacağı belirlenmiştir.
İslam helal kazanca böylesine büyük bir önem verdiği halde günümüzde bu konuda sergilenen
duyarsızlıklar ve zaaflar endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Bazı kişilerin, helal haram ayrımı
gözetmeden, nereden ve nasıl olduğuna bakmadan kendilerini para kazanma ve servet edinme
hırsına kaptırmaları, onlara ve topluma büyük zararlar vermektedir. Bu itibarla fertte ve toplumda
helal kazanç bilincinin yerleşmesi hayati önemi haizdir.
Helal kazanç prensibine riayet etmek, işlerin en iyi bir şekilde yapılmasına, görev ve
sorumlulukların usulünce yerine getirilmesine, emeğin karşılığının ödenmesine, ticaret, sanat ve iş
hayatında verimlilik ve kalitenin artmasına, dürüstlüğün yerleşmesine önemli katkı sağlar. Hile,
aldatma, haksızlık, görev ve yetkiyi kötüye kullanma, çıkar sağlama gibi kötü davranışlara engel
olur. Ayrıca fertlerin mutlu ve huzurlu bir hayat sürdürmelerine, dualarının kabul olmasına ve
Allah’ın rızasını kazanmalarına vesile olur. Helal kazanç bilinci böylece fert ve toplum hayatında
huzur, barış ve güvenin yerleşmesi ve gelişmesine yardımcı olur.
IV.
Konu ile ilgili bazı ayetler
“İnsan için ancak çalıştığı vardır. Şüphesiz onun çalışması ileride görülecektir. Sonra çalışmasının
karşılığı kendisine tastamam verilecektir”. (Necm, 39-41)
“Allah’ın size verdiği helal ve temiz rızıklardan yiyin ve iman etmiş olduğunuz Allah’ın
yasaklarından sakının.” (Maide, 88)
“Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret dışında mallarınızı aranızda haksızlıkla
yemeyin…” (Nisa, 29)
V.
Konu ile ilgili bazı hadisler
“Birinizin urganını alıp sırtında bir bağ odun getirip satması ve böylece Allah'ın onun itibarını
koruması, -verseler de vermeseler de- insanlara el açmasından daha hayırlıdır.” (Buhari, Zekat, 50)
“Hiç kimse elinin emeğinden daha hayırlı bir yemek yememiştir…” (Buhari, Buyu’ , 15)
“Kim helalinden yer, Peygamberin sünnetine uyarak amel eder ve insanlar onun ezasından emin
olursa, o kişi cennete girer.” (Tirmizi, Kıyame:60)
VI.
Konu ile ilgili bazı hikmetli sözler
“İnsanın nurunu, olgunluğunu artıran lokma, helâl kazanç ile elde edilen lokmadır. Bilgi de hikmet
de helâl lokmadan doğar; aşk da, merhamet de helâl lokmadan meydana gelir…” (Hz. Mevlana)
“Mideye helâl lokma koyarsan, âzâlardan sâlih ameller meydana gelir. Şüpheli lokma koyarsan,
âzâlar Allah yolunda amel etmekte şüpheye düşerler. Eğer, haram lokma koyarsan, o lokma seninle
Allah arasında bir perde olur da, bu yolda yürümen mümkün olmaz.” (Ebû Bekr-i Dükkî)
VII. Verilebilecek mesajlar
Helal kazanç için çalışmak dini bir görev ve ibadet sevabı kazandıran erdemli bir davranıştır.
Helal kazanç bilinci;
İş ve görevlerin en iyi bir şekilde yapılmasına, emeğin karşılığının ödenmesine, iş hayatında kalite
ve verimliliğin artmasına, dürüstlüğün yerleşmesine yardımcı olur.
Hile, aldatma, haksızlık, görev ve yetkiyi kötüye kullanma, çıkar sağlama gibi kötü davranışlara
engel olur.
Fertlerin huzurlu bir hayat sürdürmelerine, dualarının kabul olmasına ve Allah’ın rızasını
kazanmalarına vesile olur.
Toplumda huzur, barış ve güvenin yerleşmesine önemli katkı sağlar.
VIII. Yararlanılabilecek diğer bazı kaynaklar
* Dini Kavramlar Sözlüğü, 2007, Ankara, “Helal” maddesi.
* TDV İslam Ansiklopedisi, “Helal” maddesi.
* Elmalılı, M.Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1979.
* Kur’an Yolu, Komisyon, DİB Yayını, Ankara, 2006.
* Hadislerle İslam, DİB Yayını, Ankara, 2013.
* Riyazu’s-salihin, DİB Yayını, İstanbul, 2012.
Hazırlayan
Dr. Dursun AYGÜN
İrşat Hizmetleri Daire Başkanı