D*NLEY** SES B*L*M
advertisement
DİNLEYİŞ SESBİLİM GÖREVSEL SESBİLİM Zehra YILDIZ. 20110904062 DİNLEYİŞ SES BİLİMİ Bugün dinleyiş ses bilimi , ses biliminin bir dalı olarak benimsenmektedir. Dinleyiş ses bilimi : Dil seslerinin duyulmasını sağlayan duyma organlarımızın yapısı , İşleyişi, Duyma işleminin gerçekleşmesiyle uğraşır. İnsanlar arasındaki sesli bildirişme bir konuşan bir dinleyen birde ikisi arasında anlaşmayı sağlayan araçla (dil) ile gerçekleşir. Beyinden bir komut verilir. Konuşma organlarınca dil seslerine dönüştürülür. Ve açığa vurulur. Daha sonra dinleyenin işitme organları aracılığıyla beyne ulaşır. Ve orada çözümlenerek konuşanın açıklamak istediği düşünce belirmiş olur . DUYMAYI SAĞLAYAN ORGANIMIZ : KULAK 3 bölümden oluşur. Bunlar : Dış Kulak Orta Kulak İç Kulak KULAĞIN BÖLÜMLERI Dış Kulak Kulak kepçesi kulak yolu ve kulak zarından meydana gelir. Kulak kepçesi: Ses dalgalarını toplayarak kulak yoluna iletir. Kulak yolu : Kulak kepçesini orta kulağa bağlar. Tınlatıcı görevindedir. Kulak zarı: Titreşerek ses dalgalarını orta kulağa iletir. Orta Kulak İçi hava dolu küçük bir odacıktır. Odacık östaki borusu ile yutağa açılır. İçinde kulak zarından alınan titreşimleri iç kulağa ileten üç kemikten oluşmuş bir kemik köprü bulunur. (Çekiç, örs,üzengi .) İç Kulak Karmaşık bir yapıya sahiptir. Kulağın en duyarlı ve en önemli bölümüdür. Salyangoz ve yarım daire kanallarından oluşur. Salyangoz kabuğu kıvrılmış olan kısımda işitme sinirleri bulunur. Yarım daire kanallarının ise işitmeyle bir ilgisi yoktur. Dengemizi sağlamada yardımcı olur. İŞİTME NASIL GERÇEKLEŞİR ? Üç aşamada gerçekleştiği kabul edilir. I. Önce ses dalgaları alınır. II. Bunlar duyma sinirleriyle beyne iletilen imlere dönüştürülür. III. Son olarak da bu imler beyne ulaştırılır. İşitme Olayının Aşamaları : Ses Dalgaları Oval Pencere Kulak Kepçesi Üzengi Deliz (Sıvı) Salyangoz İşitme Olayı Kulak Yolu Örs Korti Organı Beynin İşitme Duyu Merkezi Kulak Zarı Çekiç İşitme Duyu Hücreleri İşitme Duyu Sinirleri Karmaşık bir yapısı olan işitme işinin ayrıntısı bütünüyle aydınlanmış değildir. İşitme siniriyle beyne iletilen uyarıların , beyinde tanınması ve bilinen ses bileşimleriyle eşleştirilmesi gereklidir. Özensiz söylenmiş akustik açıdan bulanık bir sözcüğün anlaşılabilmesi ancak metin içerisindeki birlikte bulunduğu sözcüklerle gerçekleşir . Çünkü; dinleyen sözcükleri değil, söyleneni tümüyle kavramaktadır. Anlamlı sözcük ve söz bileşimlerinin anlaşılması, anlamsız ve tek başına olanlardan çok daha kolaydır. GÖREVSEL SESBILIM (FONOLOJI) Geçmişi çok eskilere dayanan sesbiliminin yanında doğmuştur. Konuları bakımından onunla yakından ilişkili olup oldukça yeni sayılabilecek bir araştırma alanıdır. Bu alan ; İnsan dilinin seslerini çeşitli fiziksel nitelikleriyle değil, yalnızca, dil dediğimiz dizge içinde yükledikleri görevler açısından ele alır . Seslerin görev ve sıralanışıyla ilgilenir. « SES BIRIM « KAVRAMI Konuşma organının belirli hareketleri ile oluşan ve belli bir biçimde sıralanarak aynı dili konuşanlar arasında bir kavramın ifadesi için kullanılan kelimeleri oluşturan anlam ayırt edici sestir. Örnek : • Kuyu • Kuzu • Kutu Sözcüklerinde /y/ , /z/ , /t/ sesleri dışındaki sesler aynıdır. Bu ses bileşimlerini birbirinden bütünüyle ayıran, ayrı anlamlar veren sözcükler haline sokan /y/,/z/, /t/ ses birimlerdir.
