BEŞ ELEMENT Prof. Dr. Cemal Çevik 12.09.2012 ÖZEL BİR DÜŞÜNCE TARZI Evren ve evrendeki her şey Çiy denilen bir şeyden oluşur ÇİY her şeyin oluştuğu soyut bir varlıktır Oluşan her varlık kendi zıttı ile beraber bulunur. Her şeyin bir Yin bir de Yang’ı vardır. Yang soyut olan hareketi temsil eden kısımken Yin o şeyin maddesidir, somut tarafıdır. Yin ve Yang belirli oranlarda birleşerek elementleri oluştururlar. Elementler ise varlıkları oluşturan temel taşlardır. GÜNÜMÜZ DÜŞÜNCESİ Herşey enerjiden oluşur. Enerji görünür hale gelince madde oluşur. Varlık olarak görünen her şey enerjinin paketlenmiş halidir(Quantlar) Enerji önce atom halinde gözükür. Atomun içersinde pozitif yüklü protonlar(Yin) ve negatif yüklü elektronlar vardır(Yang) Atomlar birleşerek molekülleri oluştururlar Moleküller belirli oranlarda birleşerek evrendeki varlıkları oluştururlar. BEŞ ELEMENT Çiy’den Yin ve Yang, Yin ve Yang’dan ise beş element oluşmuştur Her elementte Yin ve Yang farklı oranlarda ve konumlarda bulunurlar. Bu farklı oran ve konumlar elementleri oluştururlar. Her elementin bir Yin bir de Yang tarafı vardır. BEŞ UNSUR(4+1) ATEŞ SU ÇİY TOPRAK AĞAÇ CAN METAL HAVA ATEŞ SU AKUPUKTURDA ELEMENTLER ATEŞ TOPRAK METAL SU AĞAÇ(TAHTA) ATEŞ TOPRAK AĞAÇ METAL SU UNANİ TIP Hippocrates(MÖ 467-377 dört beden sıvısını temel alarak bir tıp oluşturdu bu tıbba Unani tip adı veriliyor. Sonra gelenler bu tıbbın çatısını oluşturdular. Galen(MS 131-210) Razi(850-925 ) İbn-i Sina(Avicenna) (980-1037) Dört Unsur(Anasır) ATEŞ TOPRAK HAVA SU SU TOPRAK ATEŞ HAVA UNANİ TIP- AKUPUNKTUR ATEŞ TOPRAK HAVA SU ATEŞ TOPRAK METAL SU AĞAÇ(TAHTA) Dört Unsur(Anasır) SU TOPRAK ATEŞ HAVA UNANİ TIP’TA DÖRT SIVI Kan-ATEŞ Balgam-HAVA Sarı Safra-TOPRAK Kara Safra-SU EVREN ELEMENTLERDEN OLUŞUR Yer, gök ve içindekiler elementlerden oluşmuştur Her varlık beş elementten farklı nisbetlerde oluşur. Varlıklarda çoğu kez bir element hakimiyeti vardır. ATEŞ VE SU Ateş ve Su, İki saf ve temel elementttirler Ateş tam Yang, su ise tam Yin’dir. Toprak nötr yapıdadır, Yin ve Yang dengededir. Diğer elementler (ağaç, metal,toprak) su ve ateşten türemişlerdir, içlerinde hem Yin hem de Yang bulunur ELEMENTLERİN DÖNGÜSÜ Her element bir diğer elementi oluşturur Bu yüzden her element ürettiği elementin anası diye kabul edilir. Üretilen element ise oğul elementttir. BEŞANA-OĞUL ATEŞ(ANA)- TOPRAK(OĞUL) TOPRAK(ANA)----METAL(OĞUL) METAL(ANA)----- SU(OĞUL) SU (ANA)------------AĞAÇ (OĞLU) AĞAÇ(ANA)-----ATEŞ(OĞUL) YİN TİPİ-ANA-OĞUL KARACİĞER(ANA)-----KALP(OĞUL) KALP (ANA) ------- AKCİĞER(OĞUL) AKCİĞER (ANA)---BÖBREK (OĞUL) BÖBREK (ANA)----KARACİĞER(OĞUL) YANG TİPİ-ANA OĞUL İNCE BARSAK(ANA)------MİDE(OĞUL) MİDE (ANA)---------KALIN BARSAK(OĞUL) K. BARSAK(ANA)– İDRAR KESESİ(OĞUL) İ. KESESİ(ANA)--SAFRA KESESİ(OĞUL) S. KESESİ(ANA)- İNCE BARSAK(OĞUL) ATEŞ TOPRAK AĞAÇ SU ŞENG-KO SİKLUSU ATEŞ TOPRAK AĞAÇ SU KONTROL(KE) SİKLUSU ATEŞ SHENG-KO SİKLUSU TOPRAK AĞAÇ KONTROL-KE SİKLUSU SU METAL ATEŞ AĞAÇ TOPRAK SU METAL SOL BİLEKTEKİ NABIZLAR ATEŞ AĞAÇ SAĞ BİLEKTEKİ NABIZLAR YİN NABIZLARI DERİNDE SU TOPRAK METAL BEŞ ELEMENT(4+1) SU ÇİY TOPRAK CAN HAVA ATEŞ Beş elementin bazı karşılıkları AĞAÇ ATEŞ TOPRAK METAL Yeni yang Tam yang Eşit yin- Yeni yin yang bahar Yaz Yaz sonbahar sonrası Seher Öğle Öğleden Akşam vakti karanlığı sonra SU Tam yin kış Gece yarısı karanlığı Beş elemente göre saatler Hareket olarak beş element Beş element beş hareket yönünü temsil eder. Ağaç yayılmayı, bütün yönlerde dışa açılmayı, Metal kontraktive içe doğru hareketi, Su aşağıya, Ateş yukarıya doğru hareketi temsil eder. Toprak stabiliteyi veya nötraliteyi temsil eder. MEVSİMSEL OLARAK BEŞ ELEMENT Her bir element bir mevsime denk gelir. Ağaç ilkbaharı temsil eder, doğuşla anılır. İlkbahar her şeyin yeşerdiği, canlandığı, doğduğu mevsimdir. Ateş yaz ve büyümeyi temsil eder. Metal sonbahardır, bu mevsimde mahsulün toplanması söz konusudur. Su, kıştır. Burada mahsulün depolanması söz konusudur. Toprak en son mevzudur, transformasyonla gider. Toprak herhangi bir mevsime uymaz.O merkezdedir. Her bir mevsimin son günleri toprağa aittir. Zira her mevsim sonu enerjiler yenilenmek için toprağa girerler Beş Elementte 5 Kural 1-Oluşturma ( Sheng siklusu) -normal 2-Baskılama, kontrol ( Ko siklusu,EfendiHizmetkar ilişkisi) normal 3-Aşırı baskılama-Patolojik 4-Ters yönde baskılama- Patolojik 5-Geçiş Denge-Dengesizlik Oluşturma ve baskılama normal durumlarda birbirleriyle ilişkili olarak yürürler ve elementler arası dengeyi sağlarlar. Patolojilerde aşırı baskılama ve ters yönde baskılama etkin olur. Elementler arasında denge bozulur GEÇİŞ Patolojik değişikliklerin oluşturma sırasıyla diğer elemente geçmesi. Mesela; karaciğerdeki patolojik değişimin kalbe geçmesi, ana organın hastalığının oğula geçmesi. Bu geçiş zıt yönde de olabilir. Kalpten Karaciğere , oğuldan anaya geçiş gibi BEŞ ELEMENT NOKTALRI Beş element noktalrı el ve ayaklada bulurlar. Elde parmak uçlarından dirseklere ; ayakta ise parmak uçlarından dizler kadar ki alanlarda bulunurlar. Bu yüzden Back-Shu ve Front Mu noktaları beş element noktaları arasında bulunmaz. Yuan, sedatif ve tonifiye edici noktalar ana nok talardır. TEDAVİ KURALLARI - Beş elementle tedavi metotlarından birisi anayı kuvvetlendirme ve oğlu zayıflatmadır. - Yetersizlik sendromunda tutulan kanalın veya anaya ait kanalın ana noktası kullanılır. - Aşırılık sendromunda tutulan kuralın oğlu veya oğul kuralı oğlu kullanılır. Mesela; Karaciğer yetersizliğinde Karaciğer kanalının ana noktası (karaciğer-8 noktası) veya karaciğerin anası olan böbrek kanalından ana noktası (Kıd-7) seçilir. Anlaşılması zor metotlar: Aşırı baskılamanın tarifi: 1-Aşırı baskılanmış olan güçlendirilir. 2-Baskılayan YIN-YANG geçişi ile enerji baskılananın anasına geçilir. 3-Baskı inhibe edilir, oğulla zayıflatılır. 4-Ters baskılamada YİN-YANG enerji akışı sağlar AŞIRI BASKILAMA Ağaç(Karaciğer) aşırı enerjisi dolayısıyla toprağı(dalak) baskı altında tutar. Dalak görev yapamadığından vücutta birikimler olur(yumrular,tümöral yapılar) Liv-2 ile karaciğer inhibe edilir. İnhibisyonu artırmak için Liv-3 Yuan noktası seçilir. Dalak Anası ile Sp-2, veya kalbin tanifikasyon noktası ile H-9 güçlendirlir. ATEŞ TOPRAK AĞAÇ METAL SU TERS BASKILAMA . Yani Karaciğerin kuvvetli olmasından dolayı ters baskıyla akciğer zayıflamış olsun. Akciğer güçlendirilir. Bunun için meridyen ana noktası olan Toprak noktası seçilir. Lu-9. veya dalaktan dalak Yuan noktası sp-2 seçilir. Sonra ters baskılayan karaciğerin inhibe edilmesi için karaciğerin oğul noktası seçilir. Karaciğerin oğul noktası Liv-2’dir. Bu nokta karaciğerin ateş noktasıdır.Bu noktaya ilave olarak ateş elementinin Yin organı olan kalpten Yuan noktası seçilir H-7 noktası ATEŞ TOPRAK AĞAÇ METAL SU Bahar Yaz Yaz sonu (mevsimler arasında) sonbahar Rüzgarlı sıcak nem kuru tomurcuklanma,yaprak açma blooming,meyve büyümesi fruit growing Olgunlaşma, toplanma Çekirdeğe kaçma,düşme with kokuşmuş Yakıcı, kavurucu Güzel koku çürük Ekşi acı tatlı Yakıcı Duygu,hareket,hassasiyet İrade, istenç, yaratıcılık açıklık Sezgi, içe doğma Kızgınlık Nefret etmek anksiete Üzüntü, keder sabır Sevinç, neşe Duygu sezgisi-başkasının duygusunu anlama Cesaret, mertlik irritability, blame, rage, resentment, jealousy nervousness, shock, excitement worry, regret, remorse, obsessiveness, self-doubt sadness, shame, disappointm guilt Benevolence propriety, order faith, trust rectitude, integrity, righteous dignity Shouting laughing singing weeping Spleen-Pancreas (SP) Lungs (LU) Stomach (ST) Large Intestine (LI) ST= 7am-9am SP= 9am-11am LI= 5am-7am LU= 3am-5am Liver (LV) Gallbladder (GB) GB= 11pm-1am LV= 1am-3am Heart (HT) Triple Burner (TB) Small Intestine (SI) Pericardium (PC) SI= 1pm-3pm HT= 11am-1pm TB= 9pm-11pm PC= 7pm-9pm Tendons pulse muscle skin Eyes tongue, throat lips, mouth nose Tears sweat saliva mucus