bilişim teknolojileri

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
Temel Kavramlar
DİKKAT
Sunumda, yazım simgesi bulunan slaytlarda
mutlaka not alınız.
Bilişim Teknolojisi
 Bilgisayarın donanım, yazılım ve iletişim teknikleri kullanılarak verilerin
beklenen amaca yönelik değerlendirilmesi, sonuçların istenilen
ortama kaydedilmesidir.
Bilgisayarın Temel Yapısı
BİLGİSAYAR
DONANIM
Bilgisayarın gözle
görülebilen, dokunulabilen
tüm fiziksel parçalarıdır.
Elektronik yapısı ve harici
takılan parçaları da
donanıma girer.
YAZILIM
Bilgisayarın kullanılmasını sağlayan, belli
İşlemlerimizi yapmamızı sağlayan
Programlardır.
Bilgisayar donanımının çalışmasını
sağlayan yazılımlar olduğu gibi,
bilgisayarda işlem yapmayı sağlayan
yazılımlar da vardır.
** Donanım ve yazılıma örnek verebilir misiniz ?
Bilgisayar Çeşitleri
Kullanım amaçları ve kapasitelerine göre sınıflandırılırlar.
 a. Ana bilgisayar : Genellikle diğer bilgisayarlara hizmet
vermek amacıyla kullanılan çok güçlü bilgisayarlardır.
Kapasiteleri ve hızları çok büyük olan, diğer bir deyişle sunucu
bilgisayarlardır.
 b. Mini bilgisayar PDA (Personel Dijital Assistant) : Kullanıcının
kendine ait işlemlerini yapabilecek kapasite ve hıza sahip olan
bilgisayarlardır. Boyutları küçük olan bu mini bilgisayarlar
normal bir bilgisayarın yaptığı işlemleri minimum seviyede
yapabilmekte ve yapılan işlemleri kaydedebilmektedir
Bilgisayar Çeşitleri
 c. Ağ (network) bilgisayarı (computer network): Bir
ağa bağlı olarak çalışan bilgisayarlara ağ
bilgisayarı veya terminal bilgisayar denir . Ağa
bağlı bütün bilgisayarlar kendi kaynaklarını ortak
olarak kullanabildikleri gibi dosya paylaşımı da
yapabilirler.
 d. Kişisel bilgisayar (PC) (Personal Computer) :
Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bilgisayar
türüdür. Ev ve iş ortamlarında kullanılan masaüstü
bilgisayarlardır.
Bilgisayar Çeşitleri
 e. Diz üstü bilgisayar (Laptop-Notebook) : Donanım olarak kişisel bir
bilgisayardaki bütün öğelere sahip olabilmektedirler.
 Diz üstü bilgisayarlar enerji kaynağı olarak doğrudan adaptör yardımıyla
şebeke gerilimi kullanabildikleri gibi, şarj edilebilir pil bataryaları da
kullanırlar. Uzun süre enerji desteği sağlayabilirler.
Bilgisayar Çeşitleri Şeması
Ana bilgisayar
Mini bilgisayar
Ağ bilgisayarı
Kişisel bilgisayar
(PC)
Diz üstü bilgisayar
(Laptop)
Bilgisayar arasındaki farklar
Hız
Kapasite
 Bellek
kapasiteleri
trilyon baytlara
kadar çıkabilir.
Bilgisayar
türlerinde göre
değişir. Yazma
hızı ve saklama
kapasitesine
bakılır.
Maliyet
 Bilgisayarların hızı,
işlemcilerinin hızları
ile ölçüldüğünden
saniyedeki titreşim
sayısıyla ifade
edilir. Bunun birimi
de hertz’dir ve
kısaca Hz olarak
gösterilir.
İşlemci hızı
RAM hızı
 Bilgisayarlar
arasında maliyet
bakımından çeşitli
farklılıklar
bulunmaktadır. İlk
kullanılmaya
başladığı yıllarda
oldukça pahalı
olan bilgisayarlar
zamanla daha
çok kişinin
kullanabileceği
uygun fiyata
inmiştir.
Genel Kullanıcıları
 Günümüzde
bilgisayarların
genel kullanıcıları
olarak belli bir
grubu adlandırmak
doğru değildir. Her
alanda kullanıcıları
mevcuttur.
Macintosh’un
eskiden sadece
baskı ve grafikte
çalışanların
kullanması gibi.
DONANIM
Bir Kişisel Bilgisayarın Temel Donanım
Birimleri
Donanım Birimleri Şeması
Merkezi İşlem
Birimi
(CPU)
Çekirdek
Aritmetik Mantık
Birimi
Kontrol Birimi
Ön Bellek
Giriş / Çıkış
Birimleri
Sabit Disk
(Hard Disk)
Giriş
Hafıza(Bellek)
Tipleri
Çıkış
Ram
Taşınabilir
Depolama
Araçları
Rom
 Fare
 Ekran
 Klavye
 Disket
 Yazıcı
 Tarayıcı
 CD
 Hoparlör
 DVD
 Dokunmatik
Ekran
 Optik okuyucu
Çevresel
Cihazlar
 Flash Bellek
 Harici(External)Disk
a. Merkezi İşlem Birimi (MİB)
(CPU-Central Processing Unit) Bir bilgisayarın en önemli donanım
elemanı işlemcisidir. İşlemci bilgisayar üzerinde aritmetiksel, mantıksal
ve karşılaştırma işlemleri yaparak sonuçları çıktı birimlerine gönderen
elektronik bir alettir .
Merkezî İşlem Birimi Hız Kavramı: Örneğin, bir işlemci 800 megahertzlik
bir hıza sahipse saniyede 800 milyon işlem yapıyor demektir. Sadece
işlemcinin hızı , sistemin hızını ifade etmez. Çünkü sistemde çalışan diğer
donanımlar da bilgisayarın hızını önemli ölçüde etkiler.
Merkezi İşlem Birimi (MİB) Bölümleri
Merkezî işlem biriminde her birim kendine ait özel görevleri vardır.
Bu birimler birbirleri arasında da bilgi akışı sağlarlar.
Çekirdek : Komut çalıştırma işlemlerini yapan bölümdür.
Aritmetik Mantık Birimi: İşlemciye gönderilen aritmetiksel ve mantıksal
işlevleri yaparak istenen yere tekrar göndermektir.
Kontrol Birimi: İşlemci tarafından yapılan işlemlerin doğruluğunu
kontrol eder. Bu bölüm giriş-çıkış birimlerini denetleyerek hafıza(bellek)
ile ilgili işlemlerin ve komutların yorumlanması sağlar.
Ön Bellek (Cache Memory) ve Hızlı Hafıza Erişimi: İşlemci genellikle
ana bellekten daha hızlı işlem yapar. Örnek : Bazen bir uygulamayı
2.kez açtığımızda ön bellekten çağırır, bu yüzden daha hızlı açılır.
Kopyala yapıştır işleminde de verinin tutulduğu yerdir.
ANA KART
Kasa (Sistem Birimi)
Bilgisayarların çalışmasını
sağlayan donanım bileşenleridir.
Bellek (ROM-RAM)
Anakart
Güç Kaynağı
Ses Kartı
Ekran Kartı
Ağ Kartı (Ethernet )
Disket Sürücü
CD Sürücü-Yazıcı (CDRW)
DVD Sürücü-Yazıcı (DVDRW)
USB (Universal Serial Bus)
b. Sabit Disk
 Sabit disk, verilerin saklanabildiği, yüksek kapasiteli ve her an
kullanılabilen bir b i r i m d i r .Her türlü veri dosyası saklanabilir.
 Sabit Disk , manyetik disklerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş
hafıza birimidir .
Kasa
c. Giriş-Çıkış Birimleri
 Fare
 Ekran
 Klavye
 Yazıcı
 Tarayıcı
 Hoparlör
 Ekran
 Optik okuyucu
** Mikrofon hangi birime girer, neden?
** Joystick hangi birime girer, neden?
** Ekran nasıl hem giriş hem çıkış birimi olabilir?
ARAŞTIRMA KONUSU
 Günümüzde kullanılan yazıcıların türlerini ve özelliklerini
araştırınız.
 Laser, nokta vuruşlu ve mürekkep püskürtmeli yazıcıların farkı
nedir?
 Günümüzde bu yazıcı türlerinden hangisi en yaygın
kullanılmaktadır. (En iyisi ve kullanışlısı hangisi?)
A4 kağıdında çıktı alabilir veya
deftere yazabilirsiniz.
Resimleri yapıştırabilirsiniz.
ç. Hafıza Tipleri
 RAM (Random Access Memory-Rastgele Erişilebilir
Bellek): Bilgisayarın açılması esnasında işletim sistemi
için gerekli olan dosyalar RAM belleğe yüklenir. Bu
sayede sabit diske erişim azalacağından zaman ve
işlemden tasarruf sağlanır. Bilgisayar kapatıldığı anda
RAM’deki bilgiler silinir.
 ROM (Read Only Memory–Sadece Okunabilir Bellek):
Üretici firma tarafından üzerine yüklenmiş olan yazılım
bulunur. Bu yazılım kullanıcı tarafından değiştirilemez.
O yüzden sadece okunabilir bellek adını almıştır.
Hafıza Ölçümü
 Bilgisayar Hafıza Ölçü Birimleri: Bilgisayarda kullanılan her karakterin bir
sayısal kodu vardır. Bu sayısal kod sayesinde bilgisayar hangi tuşa
basıldığını hesaplayarak o sayısal koda karşılık gelen karakteri ekrana
basar. Karakterler 8 bitlik bir bilginin bir araya gelmesiyle oluşmuştur.
Bilgisayara girilen tüm veriler 0-1 kodlamasından oluşur. Bu kodların her biri 1
BIT’dir.
0  Akımın geçmediğini 1  Akımın geçtiğini ifade eder.
8 BIT = 1 BYTE
1 BYTE = 00001001 (8 BIT) = A harfi
1024 BYTE = 1 KILOBYTE (KB)
1024 KILOBYTE = 1 MEGABYTE (MB)
1024 MEGABYTE = 1 GIGABYTE (GB)
1024 GIGABYTE = 1 TERABYTE (TB)
Kapasite birimlerini küçükten büyüğe sıralarsak :
………< ………….<………...<…………< ………… < ……………
KAPASİTE HESAPLAMA

2 MB = ?
KB
 3072 GB = ? TB

1 MB = ?

5 GB = ? MB
KB
 2048 KB = ? MB

2 GB = ? TB
d. Taşınabilir depolama araçları
Bilgisayarlara harici olarak dışarıdan, genellikle USB bağlantı
noktasından bağlanan araçlardır. Kapasitelerine ve boyutlarına
göre piyasada birçok veri taşıma aracı bulunur.
Disketler en küçük bilgi taşıma araçlarıdır . Disket üzerine kaydedilecek bilgi
miktarı 1.44 MB ile sınırlıdır.
Taşınabilir bellek (flash disk) kapasitesi, disketlerin kapasitesinden çok daha
fazladır. Kapasitesi 4GB’dan başlar. 8-16-32 GB kapasiteli taşınabilir bellek türleri
mevcuttur. Doğrudan USB girişine (port) takılır.
CD-ROM’lar çok güvenli depolama araçlarıdır Fiziksel olarak zarar görmediği
sürece üzerine kayıtlı bilgiler çok uzun yıllar saklanabilir. Kapasiteleri standart olarak
700 MB’dır. DVD-ROM’larda bu kapasite çok daha fazladır (4.7 GB). Günümüzde
CD yerini DVD’ye bırakmıştır.
Dış sabit diskler (External –Harici Disk) de gittikçe güncel olmaya başlamışlardır.
Bunların boyutları küçülmekle birlikte fiyatları da gün geçtikçe düşmektedir. Dış
sabit disklerin kapasiteleri bugün için 20 GB’tan başlayarak 10-15 TB’a kadar
yükselmektedir.
Sadece
koyu
yazılar
Depolama araçlarını kapasitelerine
göre küçükten büyüğe sıralayalım
…………
……………………
………………….
………………………..
e. Çevresel Cihazlar
Sadece
isimler
Bilgisayara dış ortamdan bağlanarak bilgisayar içerisine bilgi girilmesini
ve bu bilginin tekrar işlendikten sonra dış ortama aktarılmasını sağlayan
donanım elemanlarıdır.
 - Ekran, grafik kartları ile birlikte bilgisayarın temel
görüntü sisteminin bir parçasıdır. Hem giriş hem de çıkış
birimi olarak kullanılır.
 - Fare, mekanik,optik ve kablosuz(Bluetooth) olmak
üzere çeşitleri bulunmaktadır.
 - Yazıcı, bilgisayar ortamında üretilen şekil, grafik ve
yazıların kağıda aktarılmasını sağlayan araçlardır. Farklı
teknolojilerde yazıcılar bulunmaktadır.
 - Tarayıcı Kağıt üzerindeki grafikleri, resimleri ve yazıları
(renkli ya da siyah-beyaz) bilgisayara aktaran
birimlerdir.
 - Klavye Bilgisayarın en önemli giriş birimlerinden olan
klavye aynı zamanda çevresel aygıtlar grubuna da
girmektedir.
Donanım Birimleri Şeması
Merkezi İşlem
Birimi
(CPU)
Çekirdek
Aritmetik Mantık
Birimi
Kontrol Birimi
Ön Bellek
Giriş / Çıkış
Birimleri
Sabit Disk
(Hard Disk)
Hafıza Tipleri
Ram
Giriş
Rom
Taşınabilir
Depolama
Araçları
Çıkış
 Fare
 Ekran
 Klavye
 Disket
 Yazıcı
 Tarayıcı
 CD
 Hoparlör
 DVD
 Dokunmatik
Ekran
 Optik okuyucu
Çevresel
Cihazlar
 Flash Bellek
 Harici(External)Disk
E POSTA
 Eposta adresiniz ve şifreniz ile maillerinize ulaşarak hesabınızı kontrol ediniz.
 Önümüzdeki derse herkes eposta adresine girebiliyor olmalıdır.
 Eposta adresi olmayanlar teneffüslerde veya öğlen arasında bilgisayar
laboratuvarında oluşturabilirler.
 !!!!! Eposta adresinizle facebook vb yerlere giriyor olabilirsiniz ancak epostalara
erişirkenki şifreniz farklı olabilir. MUTLAKA KONTROL EDİNİZ
YAZILIM
 Bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçalarıdır.
Her yazılımın kendine ait özel bir işlevi vardır. Bilgisayar
yazılımları yaptıkları işlere göre gruplandırılırlar.
Yazılım Çeşitleri
İşletim Sistemleri
Uygulama Programları
Programlama Dilleri
Yazılım Çeşitleri
a. İşletim Sistemi Yazılımları : Bilgisayarın açılışı
esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten
sonra diğer yazılımların çalışması için temel olan
yazılımdır.
Bu yazılım, donanımın kontrolünü, kaynakların
kullanımını ve paylaşımını sağlar. İşletim sistemi
bilgisayarın her türlü altyapı çalışmalarını
düzenler, çeşitli aygıtların birbirleriyle anlaşmasını
sağlar.
Yazılım Çeşitleri
b. Uygulama Yazılımları : Kullanıcıların bazı
işlemleri yapmalarını sağlayan yazılımlardır.
Uygulama yazılımları belli bir amaca yönelik
olarak hazırlandığı için farklı bir iş için
kullanılamaz.
Örneğin, Microsoft Word yazılımını sadece
kelime işlem işleri için kullanabiliriz. Bu program ile
müzik dinleyemeyiz veya film izleyemeyiz. Her
alana ait farklı uygulama yazılımları mevcuttur.
Yazılım Çeşitleri
c. Programlama Dilleri : Genel amaçlı veya özel
amaçlı olsun tüm uygulama ve sistem yazılımları
programlama dilleriyle yazılır.
Bir programlama dili, insanların bilgisayara çeşitli
işlemler yaptırmasına imkân veren her türlü
sembol, karakter ve kurallar topluluğudur.
ÖDEV
 Müzik dinlediğimiz bir program adı yazınız?
 Film izleyebildiğimiz bir program adı yazınız?
 Kamera ile uzaktaki bir arkadaşımızla görüşebildiğimiz bir
program adı yazınız?
Deftere yazabilirsiniz.
VİRÜSLER
Bilgisayar virüsleri, bilgisayara değişik şekillerde
zarar verebilen küçük programlardır.
Virüs programlarını yazanlar, iyi bir programlama
ve donanım bilgisine sahip olmalarına karşın
bilgilerini başkalarına kanıtlamak ya da ticari
kazanç sağlamak amacıyla bu programları
geliştirirler.
Virüs Çeşitleri
Dosyalara bulaşan virüsler
Boot sektörü virüsleri
Macro Virüsleri
Script Virüsler
• Truva Atı (Trojan)
• Worm
• Spam
VİRÜS NASIL BULAŞIR?
Virüslü bir dosyayı çalıştırdığınızda,
İnternet üzerinden indirdiğiniz bir dosya virüslü
ise, bilgisayarınıza bulaşabilir.
Tanımadığınız kişilerden gelen epostalara
eklenmiş virüslü dosyayı tıkladığınızda,
Virüslü bir flash diski bilgisayara taktığınızda
bilgisayara veya virüslü bir bilgisayara diski
taktığınızda diske bulaşır.
VİRÜSLERDEN KORUNMA YOLLARI
Virüs tarama programları kullanılır. Lisanslı ve
güncellenmiş olması önemlidir.
Örnek: NORTAN, AVG, NOD32, AVAST, MCAFEE
Tanımadığımız kişilerden gelen eposta, dosya ve
linkleri tıklamamalıyız.
Flash bellekleri kullanmadan önce taratmalıyız.
Programları(indirilen) kurmadan önce
taratmalıyız.