Ergenlik Döneminde Fiziksel Büyüme

T. C.
ANKARA VALİLİĞİ
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Eğitim Şube Müdürlüğü
www.asm.gov.tr
ERGEN SAĞLIĞI
AMAÇ
Ergenlik döneminde olan değişiklikler
hakkında bilgilendirmek.
HEDEFLER
Ergenlik ve gençlik dönemlerini
tanımlayabilme,
 Ergenlik döneminde fiziksel büyüme ve
gelişmeyi açıklayabilme,
 Ergenlik döneminde cinsel büyüme ve
gelişmeyi açıklayabilme,
 Türkiye’de gençlerin üreme ve cinsel sağlık
durumlarını açıklayabilme.

Ergenlik; çocukluktan yetişkinliğe geçiş
dönemidir.
Ergenler bu dönemde;
 Fiziksel Büyüme
 Cinsel Gelişme
 Psikososyal Gelişme
olmak üzere üç farklı alanda değişim
geçirirler.
DSÖ’ye göre
Ergen(=Adolesan):10-19 Yaş Grubu
 Genç:15-24 Yaş Grubu
 Genç İnsan:10-24 Yaş Grubu

Fiziksel değişimler kız ve erkekte farklı
zamanlarda ve farklı hızlardadır.
Türkiye’de Gençler-1





Türkiye genç nüfusa sahip bir ülkedir.
Nüfusun beşte biri ergenlik dönemindedir.
Kadınlarda erken yaşta evlilik oldukça
yüksektir.
Evli olan genç kadınların öğrenim düzeyleri
düşüktür.
Gençler, evliliğin ilk yıllarında çocuk
sahibi olmak istememesine rağmen gebeliği
önleyici modern yöntem kullanımı düşüktür.
Türkiye’de Gençler-2
Erkeklerde kadınlara göre cinsel yaşam
daha erken yaşta başlamaktadır. Kızlar
erkeklere göre daha geç yaşlarda cinsel
ilişkide bulunmaktadır.
 Erkekler ve kızların çoğunun “güvenli
cinsellik” davranışları göstermedikleri
görülmektedir.
 Evli olmayan gençlerin cinsel yolla bulaşan
enfeksiyonlardan korunmak için bariyer
yöntemleri kullanım oranları düşüktür.

Türkiye’de Gençler-3
Kız ve erkeklerin cinsellik ve üreme sağlığı
konusunda bilgileri yetersizdir.
 Gençlerin üreme sağlığı bilgilerine ulaşma
kaynakları farklıdır;

•
•
•
•
•
arkadaş,
gazete-dergi,
kitap, televizyon,
internet ve
daha az oranda ailelerden bilgi alırlar.
Türkiye’de Gençlik Grupları







İlköğretim,
Ortaöğretim,
Üniversitede okuyan gençler
Çalışan,
Özürlü,
Sokakta yaşayan,
Bekâr veya evli gençler gibi çok farklı
dağılım gösterirler.
Ergenlik Döneminde Fiziksel Büyüme






En önemli değişimlerden biri
hızlı fiziksel büyümedir.
Boy uzama atağı
Vücut bölümlerinde büyüme
Ağırlık artışı
Vücut yapısında farklılıklar
Ergenlik döneminde cinsel
gelişme
Boy Uzama Atağı-1

Boy uzama atağı 11 - 16 yaşları içinde
genellikle iki-üç yıl kadar devam eder.
Kızlarda ortalama 12.yaşta yılda 9-10
cm, erkeklerde ortalama 14.yaşta, yılda
10 -11 cm uzama görülür.
 Bu dönemde toplam boyca uzama; kızlarda
25 cm, erkeklerde 28 cm civarında
gerçekleşir.

Boy Uzama Atağı-2



Erişkin erkek ve kadınlar arasında;
ergenliğe girme yaşı,
yıllık boy uzama oranı,
ergenlik süresinin farklılığı,
nedeniyle ortalama 12 -13 cm boy
farkı olur.
Vücut Bölümlerinde Büyüme-1
Ergenin büyümesi, bedenin uç kısımlarından
gövdeye doğrudur; eller, ayaklar, burun en
önce büyür, daha sonra kol ve bacaklar ve
en son kalça ve gövdede büyüme olur.
 Büyüme ilkbahar ve yaz aylarında artış
gösterir.
 Gençler cinsiyete özel şekil ve oranlar
kazanırlar.
 Erkeklerde omuzlar, kızlarda ise kalçalar
daha fazla genişler.

Vücut Bölümlerinde Büyüme-2
Ergenlerde büyümesi ilk hızlanan vücut
kısmı bacaklardır. Gövde uzamasındaki
hızlanma bacaklardan bir yıl sonradır.
 Ergenlerin yüzünde de şekil ve büyüklük
değişikliği gerçekleşir; alın, çene, burun
büyür.
 Kas dokusu, kızlarda adet görmeyle;
erkeklerde boyca uzama atağı ile eş zamanlı
olarak en yüksek değerlere ulaşır.

Vücut Bölümlerinde Büyüme-3
Deri altı yağ dokusu, her iki cinste de
ergenliğin ilk yıllarında azalır.
 Yağ dokusundaki azalma, boy uzama
atağında en yüksek değere ulaşır.
 İskelet kitlesi, akciğer, kalp, karaciğer,
dalak, böbrek gibi organlar da büyüklük ve
ağırlıklarını ikiye katlarlar.

Ağırlık Artışı
Büyüme atağı döneminde, erişkin
hayattaki vücut ağırlığının yaklaşık yarısı
kazanılmaktadır.
 Ergenliğin ilk dönemlerinde;

• ağırlık artım hızında giderek artma,
• ağırlık artım hızının doruğa ulaşması,
• son dönemde ağırlık artımında yavaşlama olur.
ERGENLİK DÖNEMİNDE
CİNSEL GELİŞME
Ergenlik Döneminde Cinsel Gelişme
Ergenlik döneminde oluşan değişiklikler
sonucunda, insan vücudu üreme yeteneği
kazanır.
 Ergenlerin cinsel organlarını tanıması,
işleyişini bilmesi, hem yaşayabileceği
yersiz korkuların, güvensizliğin ve
endişelerin yok edilmesi açısından hem de
eğer varsa problemlerinin erken tanı ve
tedavisine girişilmesi açısından son derece
büyük önem taşır.

Ergenlik Döneminde Kızlarda Olan
Cinsel Değişimler-1
İlk belirti memelerin büyümesidir.
 Kısa bir süre sonra kasık arası ve koltuk
altı kıllanmalar
 Memelerin gelişmesi (ortalama 11
yaşlarında)
 İlk adet kanaması bundan yaklaşık iki yıl
sonra

Ergenlik Döneminde Kızlarda Olan
Cinsel Değişimler-2





Yumurtalık (overler),
Rahim (uterus),
Hazne (vajina),
İç ve dış dudaklar (labialar) büyür ve
olgunlaşır.
Yumurtalık giderek artan miktarda
hormon (östrojen ve progesteron)
salgılamaya başlar.
Adet Görme-1
Rahimden belirli aralıklarla kanama
olmasıdır.
 Doğurganlığın ilk belirtisi olarak kabul
edilir.
 Memelerin büyümeye başlamasından
yaklaşık iki yıl sonra çoğunlukla; 12-13
yaşlarında başlar.
 İlk âdetler, henüz yumurta hücreleri tam
olgunlaşmadan ve yumurtlama (ovulasyon)
olmadan başlayabilir.

Adet Görme-2
Âdet döngüsünün süresi 21-35 gün olup
kanama ortalama 4-5 gün sürer.
 Bazı kızlarda âdet günleri yaklaştıkça
karın ve sırt ağrıları olabilir.
 İlk âdetten sonraki 1-2 yıl âdetlerde
düzensizlik olabilir.

Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan
Cinsel Değişimler-1






Skrotum ve testislerde büyüme
Penis boyunda uzama ve kalınlaşma
Prostat ve meni keseceğinin gelişmesi
Pubik kıllanma,
Koltuk altı kıllanma,bıyık,sakal çıkması
(pubik kıllanmadan 2 yıl sonra)
Boyda uzama atağı testislerin
büyümesinden yaklaşık bir yıl sonra başlar.
Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan
Cinsel Değişimler-2
Sertleşme (Ereksiyon):Uyarılma ve
hormonların etkisi ile penisin sertleşmesi,
 Boşalma (Ejakulasyon):Sperm
hücrelerinin prostat sıvısı ile birlikte
dışarı atılması.(Takvim yaşı 14,3)
 Elle Tatmin (Masturbasyon):Cinsel
enerjiyi boşaltmak ve zevk duyusunu
yaşamak amacıyla penisin elle
uyarılmasıyla yapılan bir eylemdir.

Ergen Cinselliği

Sağlıklı cinsel yaşam, başıboş ve kuralsız
değildir.
Cinsel yaşama erken yaşta
başlamanın riskleri
Ergen gebelikleri
Cinsel yolla
bulaşan hastalıklar
Ergen Gebeliği




Ülkemizde erken yaşta gebelikler sık
görülmektedir.
İlk gebelik deneyimi 15 yaş kadınlarda % 2, 19 yaş
kadınlarda % 23 oranındadır.
Ergen gebeliği sırasında; anemi, düşük doğum
ağırlığı, erken doğum ve doğumun yan etkileri
erişkinlere göre daha sık olarak görülmektedir.
Ergen gebeliğinde anne ölüm hızı erişkin
kadınlardaki anne ölüm hızına göre 3-4 kat daha
fazladır.
Ergen Gebeliğinin Önlenmesi
Evli veya evli olmayanlara aile planlaması
yöntemlerinin eğitimi verilmeli (bire bir
eğitim, okul içi seminer eğitimi vb.),
 Evlilik yaşı geciktirilmeli,
 Okul süresi uzatılmalı,
 Kadınların rollerinin değişimi sağlanmalı.

Önlemlere rağmen gebelik oluşmuşsa;






Doğum öncesi bakım özendirilmeli,
Sigara, alkol tüketimi önlenmeli,
Dengeli beslenme bilgileri verilmeli ve
izlenmeli,
Demir ve folik asit tüketimi karşılanmalı,
Doğum sonrası emzirme, çocuk bakımı,
aile planlaması, CYBE konularında eğitim
yapılmalı,
Sosyal destek (ekonomik) sağlanmalı.
Ergenlik Döneminde Büyüme ve
Gelişmenin İzlenmesi-1
Ergenlik dönemine giriş, belirli evrelere
ulaşma, büyüme ve cinsel gelişmenin
tamamlanma yaşları gerek cinsiyetler
gerekse aynı cinsiyetteki bireyler
arasında değişkenlik göstermektedir.
 Biyolojik gelişmeyi belirlemede en
güvenilir yöntem kemik yaşı tayinleridir.

Ergenlik Döneminde Büyüme ve
Gelişmenin İzlenmesi-2

Yılda en az bir kez yapılacak kontrollerle;
• boy uzunluğu,
• ağırlık artışı,
• cinsel gelişimi değerlendirilmelidir.

Aynı zamanda psikososyal yapı
değerlendirilmelidir.
«Gençliği yetiştiriniz. Onlara ilim ve
irfanın müspet fikirlerini veriniz.
Geleceğin aydınlığına onlarla
kavuşacaksınız. »
M. Kemal ATATÜRK