A. Yatay Toplumsal Hareketlilik 1)Yer Değiştirme
advertisement
TOPLUMSAL HAREKETLİLİK TOPLUMSAL HAREKETLİLİK NEDİR? Toplumsal hareketlilik, bir bireyin ya da grubun aynı tabaka içerisinde ya da bir tabakadan diğerine doğru hareketidir. Toplumsal hareketlilik toplumsal statü değişmelerini içine alır. TOPLUMSAL HAREKETLİLİK TİPLERİ Yatay ve Dikey olarak iki çeşittir. A. Yatay Toplumsal Hareketlilik 1)Yer Değiştirme (Coğrafi Alanda) 2)İş değiştirme ( Sosyal Alanda) B. Dikey Hareketlilik a. Yukarı doğru hareketlilik b. Aşağı doğru hareketlilik A. Yatay Toplumsal Hareketlilik Bireylerin ya da grupların benzer sosyal ve ekonomik konumlar arasındaki hareketliliğine yatay hareketlilik denilmektedir. Diğer bir ifadeyle yatay hareketlilik, bireylerin ya da grupların toplumsal statü, saygınlık ve gelir açısından bir toplumsal konumdan yine benzer bir başka konuma geçmesi demektir. ÖRNEĞİN: marangoz atölyesinde çalışan bir işçinin başka bir fabrikada yine işçi olarak çalışmaya başlaması, ya da bir bireyin işlettiği bakkal dükkânını kapatarak onun yerine bir kasap dükkânı işletmeye başlaması yatay hareketliliğe birer örnek olarak verilebilir. 1)Yer Değiştirme (Coğrafi Alanda) Bireylerin statülerinde önemli bir değişiklik olmadan;geçici(tatil,gezi),dönemli (atanma,öğrenim) veya sürekli (köyden kente,kentten başka bir kente göç) olarak yaptıkları yer değişitirmelerine denir. 2)İş değiştirme ( Sosyal Alanda) Bireylerin prestij yönünden farklı statüler arasında geçiş yapmasına denir. ÖRNEĞİN:Belediyede memur olarak çalışan birinin bankada memurluğa geçmesi *Bir öğretmenin okulunda müdür yardımcısı olması B. Dikey Hareketlilik Bu kavram da, bireylerin ya da grupların farklı sosyal ve ekonomik konumlar arasındaki hareketliliğini ifade etmede kullanılmaktadır. Kısaca belirtmek gerekirse, dikey hareketlilik bireylerin ya da grupların toplumsal statü, saygınlık ve gelir açısından daha aşağıdaki veya daha yukarıdaki bir toplumsal konuma geçmeleri demektir. Bu bağlamda, dikey hareketlilik yukarı doğru olabileceği gibi aşağı doğru da olabilir. a) Yukarı Doğru Hareketlilik İşçilerin çeşitli toplumlarda yukarı sınıfa geçişleri söz konusu olmaktadır. Bu durum onların yukarı doğru grupsal olarak yükselmelerini ifade etmektedir. . Fabrikada işçi olarak çalışan bir bireyin aynı ya da başka bir işyerinde şef olarak çalışmaya başlaması, ya da bakkal dükkânı işleten bir bireyin bir süpermarket işletmeye başlaması yukarı doğru hareketliliğe birer örnek olarak verilebilir. b. Aşağı doğru hareketlilik Aşağı doğru hareketlilik bir felâket olarak nitelendirilir. Örneğin yaşlı, istikrarlı bir aile kurmuş bir birey, bir iş yerini açtıktan bir süre sonra işleri iyi gitmeyebilir ya da bir ekonomik durgunluk sonucu iflas edebilir. Bu aile, bir süre eski serveti ile yaşam biçimini koruyabilir. Fakat zamanla, ilk durumunu (Toplumsal sınıfını) kaybederek toplumsal sınıfı değişir. Bu örnekte ekonomik bir sebeple aşağı doğru hareketlilik söz konusudur. ÖRNEĞİN:Süpermarket işleten bir bireyin bakkal dükkânı işletmeye başlaması, ya da fabrikada şef olarak çalışan bir bireyin işçi olarak çalışmaya başlaması ise aşağı doğru hareketliliğe birer örnek olarak verilebilir.
